Nervni sistem Flashcards
Kako se deli nervni sistem?
ANATOMSKI-deli se na CNS I PNS
FUNKCIONALNO- se deli na somatski i autonomni i entericni*
Koje su funkcije nervnog sistema?
- Motorna
- Senzorna (somatski i viscelarni senzibilitet)
- Regulacija rada unutrasnjih organa
- Visa nervna delatnost
Dva osnovna tipa celija u nervnom sistemu
Nervne i neuroglijske(glija celije)
Gradja neurona
- Telo(soma,perikarion)
- Dendriti
-receptivni deo neurona
-kratki nastavci - Akson(nervno vlakno)
-prenosi informacije na druge neurone
-duzine 1mm do 1m
-sastoji se iz 3 dela: 1. aksonski brezuljak(pocetak
generisanjaimpulsa,bez mijelina)
2. srednji deo(sa Ranvijerovim
cvorovima)
3. terminalni deo(vrlo razgranat,bez
mijelina)
Vrste aksonskog transporta
Ortogradni(anterogradni)- od some ka aksonskom zavrsetku
Retrogradni- od zavrsetaka u somu gde se degradiraju ili recikliraju
Podela naurona prema gradji
Multipolarni, pseudounipolarni, bipolarni, piramidne celije, purkinjeove celije
Podela neurona prema funkciji
Sezorni(aferentni)-sa rec tkiva i org u CNS,cesto pseudounipolarni
Motorni(eferentni)-iz CNS ka periferiji,multipolarni
Interneuroni-povezuju af i ef neurone,svi su u CNSu i cine 99% neurona
Glija celije u PNSu
- Svanove celije- oko aksona,zastitna uloga
- Satelitne celije- obrazuju kapsulu oko gangliona spinalnih i kranijalnih zivaca i nalaze se u autonomnim ganglijama gde regulisu sastav mikrosredine
Glija celije u CNSu
- Oligodendrociti- izgradjuju mijelinski omotac ,kao Svanove
- Astrociti- citoplazmaticni(u sivoj masi) i fibrozni(u beloj masi)
Uloge: daju cvrstinu i srukturu nervnom sistemu; sprecavaju nespecificno sirenje ekscitacije; razmena materija izmedju krvi i neurona; odrzavaju homeostazu K+ u ECT; otklanjaju neke transmitere iz sin. pukotine… - Mikroglije- fagocituju ostecene neurone i strani materijal
- Ependimske celije- oblazu zidove mozdanih komora i kanala
Specijalizovane ependimske celije horioidnih pleksusa pozdanih komora stvara najvecu kolicinu likvora*
Podela funkcionalnih proteina
- Transportni
- Hemijski receptori
- Enzimi
- Celijski markeri ( Ag )
Faktori od kojih zavisi prolazak molekula kroz membranu
- velicina cestice
- naelektrisanje
- koef rastvorljivosti u vodi/mastima
- koncentracioni gradijent
*mali lipofilni->lako prolaze (H2O,CO2,O2)
polarni,naelekrisani i veliki molekuli->ne prolaze
Vrste transporntih proteina
KANALI:
-Aktivni :voltazno zavisni,hemijski zavisni,pod uticajem mehanickih nadrazaja
-Pasivni
NOSACI:
+Uniporteri( samo 1 supstancu prenose)
+Simporteri( vise supst u istom smeru)
+Antiporteri( jenda iz ICT,druga iz ECT)
Olaksana difuzija
Nosac transportuje supstancu u smeru koncentracionog(hemijskkog) ili elektricnog gradijenta
Pr: Kretanje glukoze kroz vecinu celijskih membrana (osim u hepatocite,enterocite,tubulocite..)
Aktivni transport
Nasuprot hemijskom ili elektricnom gradijentu,neophodna je energija.
PRIMARNI aktivni transport-za transport se koristi ATP. Transporter ima ATPaznu aktivnost,hidrolizom ATPa se oslobadja fosfatna grupa koja fosforilise nosacki protein cime se menja njegova konformacija i sposobnost vezivanja liganda
SEKUNDARNI aktivni transport-istovremeno transportuje jednu supstancu nasuprot,jednu u smeru hemijskog/konc. gradijenta. Koristi se energija dobijena transportom druge supstance
Pr: Apsorpcija glukoze u enterocite tankog creva ili njena reapsorpcija u proksimalne tubule bubrega
Pumpa za Na i K
- Slozen proteinski kompleks u ciji sastav ulazi enzim ATPaza.
- Koristi energiju iz hidrolize ATPa i za svaki molekul ATPa izbacuju se 3 Na i ubacuju 2 K.
- Elektrogena je (povecava elektropozitivnost spoljasnje povrsine membrane)
- Aktivni transport Na i K trosi najvise energije u org
- Odgovorna je za:
1. odrzavanje asimetricnog rasporeda K i Na
2. odrzava stalni volumen celije (ista osmolalnost u ICT i ECT)
Potencijal membrane u mirovanju
- Membranski potencijal nastaje zbog unutrasnje membrane koja je negativna u odnosu na pozitivnu spoljasnju.
- EKSCITABILNOST- svojstvo celije da promeni svoj membranski potencijal uz dejstvo stimulusa (nervne i misicne celije)
- PMM nervnih vlakana -60 do -75 mV
- PMM zavisi od:
1. razlike u ICT i ECT konc. jona ( ECT- visoke konc Na+, Ca++ i Cl- ,a ICT- visoku konc K+ i anjona velike molekularne mase(proteini i org. fosfati))
2. razlike u permeabilnosti membrane (u mirovanju celija je propustljiva za K+ i Cl-,dosta manje za Na+,a gotovo nepropustljiva za organske anjone)
Ravnotezni potencijal za jone
- To je ona vrednost potencijala membrane pri kojoj se broj jona koji napusta celiju izjednacava sa brojem jona koji u nju ulaze
- Ravnotezni pot. za K+ je -102mV (hemijski gradijent je ka spolja,a elektricni ka citoplazmi)
- Ravnotezni pot. za Na+ je +55mV (izlazak i ulazak ovog jona je izjednacen za vreme depolarizacije akcionog potencijala)
Promena permeabiliteta membrane za odredjene jone
Deporalizacija (hipopolarizacija)- povecanje permeabiliteta za Na+ i Ca++ ( > -70mV,kriva na gore)
Hiperpolarizacija- povecanje permeabiliteta za K+ i Cl- (< -70mV, kriva na dole)