Module 6 (Kakayahang Lingguwistiko o Gramatikal) Flashcards by niki ‎

communicative competence; sinabi niya, “Ang nagsasalita ng wika ay hindi lang dapat magkaroon ng kakayahang linggwistika upang epektibong makipagtalastasan gamit ang wika. Nararapat din niyang malaman ang paraan ng paggamit nito.”

Dell Hymes

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Kailangnag pantay na isaalang-alang ang pagtalakay sa mensaheng nakapaloob sa teksto at sa porma o kayarian ng wikang ginamit sa teksto.

Higgs & Clifford (1992)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Sumasakop sa mas malawak konteksto ng lipunan at kultura.

Shuy (2009)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Pangunahing mithiin sa pagtuturo ng wika na makabuo ng isang pamyanang marunong, mapanuri, kritikal at kapaki-pakinabang.

Otanes (2002)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

komponent ng kakayahang pangkomunikatibo

kakayahang gramatikal o lingguwistiko, kakayahang sosyo linggwistiko, kakayahang pragmatik o istratedyik, kakayahang diskorsal

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Ito ay ang pag-unawa at paggamit sa kasanayan sa ponolohiya, morpolohiya, sintaks, semantika, gayundin ang mga tuntuning pang-ortograpiya.

Kakayahang gramatikal o lingguwistiko

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

komponent ng kakayahang gramatikal

sintaks, morpolohiya, lekison, ponolohiya, ortographiya

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

pagsasama ng mga salita upang makabuo ng pangungusap na may kahulugan

sintaks

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

pag-aaral ng istruktura ng mga pangungusap; estruktura ng pangungusap

sintaks

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

tamang pagkakasunod-sunod ng mga salita; uri ng pangungusap ayon sa gamit. (pasalaysay, patanong, pautos, etc.); uri ng pangungusap ayon sa kayarian (payak, tambalan, hugnayan, langkapan); pagpapalawak ng pangungusap

sintaks

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

Estruktura ng pangungusap

simuno o paksa (subject) at panaguri (predicate)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

ang pinag-uusapan o pinagtutuunan ng pansin sa loob ng pangungusap.

simuno o paksa (subject)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

nagbibigay ng kaalaman o impormasyon tungkol sa paksa. Naglalahad ng mga bagay hinggil sa simuno.

panaguri (predicate)

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

pangunahing uri ng pangungusap

karaniwan at di karaniwan

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

“Mabait si Jun.” at “Pumunta si Darla sa palengke.” ay halimbawa ng?

karaniwang pangungusap

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

“Si Jun ay mabait.” at “Si Darla ay pumunta sa palengke.” ay halimbawa ng?

di karaniwang pangungusap

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

anunamang pangungusap o lipon ng mga salita na walang simuno at panaguri basta’t may diwa at mensaheng ipinapaabot. Ito ay maituturing na pangungusap na walang paksa.

pangungusap na walang paksa

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

mga uri ng pangungusap na walang paksa

eksistensyal, sambitla, pautos, pormulasyong panlipunan, pahanga, temporal, penomenal/pamanahon, panawag, at ka-pandiwa

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

may bagay na umiiral sa himig totoo ng pangungusap sa tulong ng mga katagang may o mayroon

eksistensyal

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

ito’y isa o dalawang pantig na salita na nagpapaabot ng diwa o kaisipan. Kadalasan na ekspresyon ang ipinapahayag.

sambitla

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

salitang pautos na kahit nag-iisa ay may ininasaad na diwa o mensahe kaya’t hindi pwedeng hindi sundin lalo na kung ang pagkakasabi ay medyo madiin at malalim.

pautos

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

pagbati at iba pang kalugod-lugod na salitang sinasabi upang makapag taguyod ng mabuting ugnayan.

pormulasyong panlipunan

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

ito’y ekspresyon na nagpapahayag ng paghanga.

pahanga

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

nagsasaad ito ng mga kalagayan o panahong panandalian, karaniwang pang-abay na pamanahon.

temporal

How well did you know this?

Not at all

Perfectly

ito ay tumutukoy sa mga pangungusap na tumatalakay sa mga kalagayan o pangyayari sa kalikasan o pangkapaligiran.

penomenal/pamanahon

maaari ring tawaging “vocative” o iisang salita o panawag.

panawag

nagsasaad ito ng katatapos na kilos o pangyayari. Malimit itong may kasunod na “lang/lamang”

ka-pandiwa

iba’t ibang bahagi ng pananalita; pagbuo ng salita

morpolohiya

bahagi ng pananalita

pangngalan (noun), panghalip (pronoun), pandiwa (verb), pangatnig (conjunction), pang-ukol (ligature), pang-uri (adjective), pang-abay (adverb), pantukoy (article o determiner)

Karamihan sa mga pagbabago sa anyo at bigkas ng mga salita ay dulot ng pagdaragdag ng panlapi o pagsasama ng dalawa o higit pang morpema upang bumuo ng salita. Ang naganap na pagbabago ay tinatawag na pagbabagong morpoponemiko.

Pagbabagong morpoponemiko

under Asimilasyon

asimilasyong parsyal o di-ganap, asimilasyong ganap

sa pagbabagong ito, may nawawalang ponema sa loob ng salita.

pagkakaltas

may mga ponemang napapalitan o nagbabago sa pagbuo ng salita. Nagaganap ang pagpapalitan ng /r/ at /d/ kapang ang /d/ ay nasa pagitan ng dalawang patinig.

maypali

pagpapaikli at pagpapabilis ng pagbigkas ng salita.

Pagpapaikli ng salita

kapag ang salitang ugat ay nagsisimula sa /l/ o /y/ ay ginigitlapian ng [-in], ang /l/ o /y/ ng salitang-ugat at ang /n/ ng gitlapi ay nagkakapalit ng posisyon.

metatesis

pag-uulit ito ng pantig ng salita. Ang pag-uulit na ito ay maaaring magpahiwatig ng kilos na ginagawa o gagawin pa lamang, gagawa ng kilos o pagpaparami.

reduplikasyon

Ito ay ang mapanuring pagbuo ng mga salita na naglalayong makapagbigay ng kahulugan at depinisyon sa mga bagay-bagay; Hindi basta-basta isinasagawa ng hindi pinag-iisipan sapagkat ang resulta ng mga nabuong salita ay ipakikilala sa buong mundo para magamit sa lipunan

leksikon

Leksikon ng Wikang Filipino

pagtatambal, akronim, pagbabawas/cliffing, pagdaragdag, paghahalo/blending, denotasyon at konotasyon

Nabuo sa pamamagitan ng pagtatambal ng mga morfema na naging bahagi na ng wikang Filipino.

pagtatambal

ang mga salita ay hango sa mga insisyal o unang pantig ng salita.

akronim

pagpapaikli ng mga salita na kadalasang ginagamit sa pasalitang paraan.

pagbabawas o cliffing

Kung may salitang binabawasan, mayroon din namang dinadagdagan.

Pagdaragdag

Pagbabawas at pagtatambal ng mga salita.

Paghahalo o Blending

ay ang pansariling kahulugan ng isa o grupo ng tao sa isang salita

konotasyon

ito ay ang kahulugan ng salita na matatagpuan sa diksyunaryo. Literal o totoong kahulugan ng salita

denotasyon

tawag sa maagham na pag-aaral ng tunog; pinag-aaral ang wastong bigkas ng mga tunog na tinatawag na ponema

ponolohiya

ang tawag sa mga yunit ng tunog ng isang wika; tumutukoy ito sa makabuluhang tunog; ang bawat ponema ay maaaring makapagbago ng kahulugan ng isang salita.

ponema

uri ng ponema

patinig at katinig

ang tunog na /e/ at /i/ /o/ /o/ at /u/ ay malayang nagkakapalitan na hindi nagbabago ang kahulugan ng mga salita.

allophone

Tumutukoy ito sa pinagsamang tunog ng isang patinig /a,e,i,o,u / at tunog ng isang malapatinig /w, y/ sa iisang pantig. (aw, iw, ow,ay ey,oy,uy)

diptonggo

Ito ay magkasamang tunog ng dalawang ponemang katinig sa iisang pantig; matatagpuan ito sa– inisyal, sentral, pinal.

klaster

Magkatugmang salita na hindi magkaugnay na kahulugan subalit tugmang-tugma sa bigkas maliban sa isang ponema.

pares minimal

ay sining ng pagsulat ng mga salita na may tumpak na titik alinsunod sa wastong gamit, wastong baybay

ortograpiya

bahagi ng ortograpiya

tiktok, bantas, pantig, panlapi

ay nararapat na linangin upang lubos na maunawaan ang ating mensahe’t mithiin

kakayahang pangkomunikatibo

Noong kapanahunan ni ______, pinaniniwalaang nakatutok ang larangan ng komunikasyon sa iisang antas lamang, ang pampublikong komunikasyon kung kaya't nabuo niya ang RETORIKA.

Aristotle

Noong kapanahunan ni Aristotle, pinaniniwalaang nakatutok ang larangan ng komunikasyon sa iisang antas lamang, ang pampublikong komunikasyon kung kaya't nabuo niya ang _______.

retorika

ang tungkol sa epektibong mapanghikayat na pagsasalita sa harap ng madla.

retorika

mga lebel ng komunikasyon

intrapersonal, interpersonal, pangmasa, pampubliko, pangkultura

pakikipagusap sa sarili; pinakamababang antas; tumutukoy sa pakikipag-usap ng indibidwal sa sarili sa kanyang replektibong pag-iisip, pakikinig sa sarili, pagbubulay-bulay, o kaya ay kapag pinakikiramdaman ang paggalaw ng sarili.

intrapersonal

Pakikipagusap sa ibang tao o pakikipagtalastasan sa iba’t ibang indibidwal

interpersonal

komunikasyong gumagamit ng mass media, radyo, telebisyon, at pahayagan

pangmasa

isinasagawa sa harap ng maraming mamamayan o tagapakinig

pampubliko

komunikasyon para sa pagtatanghal o pagpapakilala ng kultura ng isang bansa

pangkultura

Saklaw ng diskorsal ang pagkakaugnay ng serye ng mga salita o pangungusap na bumubuo ng isang makabuluhang teksto.

kakayahang diskorsal

2 bagay ang isinasaalang -alang upang malinang ang kakayahang diskorsal

cohesion (pagkakaisa) at coherence (pagkakaugnay-ugnay)

Pamantayan sa pagtataya ng kakayahang pangkomunikatibo

pakikibagay (adaptability), paghalok sa pag-uusap (conversational involvement), pamamahala sa pag-uusap (conversational management), pagkapukaw-damdamin (empathy), bisa (effect), kaangkupan (appropriateness)

Kakayahang mabago ang pag- uugali at layunin upang maisakatuparan ang pakikipag- ugnayan.

pakikibagay (adaptability)

May kakayahang ang isang taong gamitin ang kaalaman tungkol sa anumang paksa sa pakikisalamuha sa iba.

paghalok sa pag-uusap (conversational involvement)

Tumutukoy ito sa kakayahan ng isang taong pamahalaan ang pag- uusap. Nakokontrol nito ang daloy ng usapan at kung paanong ang mga paksa ay nagpapatuloy at naiiba.

pamamahala sa pag-uusap (conversational management)

Ito ay pagpapakita ng kakayahang mailagay ang damdamin sa katauhan ng ibang tao at pag-iisip ng posibleng mangyari o maranasan kung ikaw ay nasa kalagayan ng isang tao o samahan.

pagkapukaw-damdamin (empathy)

Tumutukoy ito sa isa sa dalawang mahahalagang pamantayan upang mataya ang kakayahang pangkomunikatibo-- ang pagtiyak kung epektibo ang pakikipag-usap.

bisa (effect)

Maliban sa bisa, isa pang mahalagang pamantayan upang mataya ang kakayahang pangkomunikatibo ay ang kaangkupan ng paggamit ng wika.

kaangkupan (appropriateness)

Ayon sa pag-aaral na isinagawa ni Dua (1990), ang ilan sa mga pangunahing dahilan sa hindi pagkakaunawaan ng dalawang taong nag--uusap ay pwedeng mag-ugat sa tatlong posibilidad na maaring mula sa taong nagsasalit tulad ng: 1. Hindi lubos na nauunawaan ng nagsasalit ang kanyang intensyon 2. Hindi maipahayag nang maayos ng nagsasalita ang kanyang intensyon 3. Pinipili ng nagsasalitang huwag na lang sabihin ang kanyang intensyon dahil sa iba'tibang kadahilanan

kakayahang sosyolingguwistik

Ayon pa rin kay Dua (1990), ang hindi pagkakaunawaan ng dalawang nag-uusap ay maaari ding mag-ugat sa tagapakinig tulad ng sa sumusunod na sitwasyon 1. Hindi narinig at hindi naunawaan 2. Hindi gaanong marinig at hindi gaanong naunawaan 3. Mali ang pagkakarinig at mali at mali rin ang pagkaunawa

kakayahang sosyolingguwistik

Ginamit ni Hymes ang akronim na ________ upang isa-isahin ang mga dapat isaalang-alang upang magkaroon ng mabisang pakikipagtalastasan.

SPEAKING

ang lugar o pook kung saan nag-uusap o nakikpagtalastasan ang mga tao; kapag tayo ay nasa isang pormal na palatuntunan, hindi tayo nakikipag-usap sa ibang tao na parang nasa kalsada o kasiyahan

setting

ang mga taong nakikipag talastasan; hindi natin kinakausap ang ating guro sa parang kinakausap natin ang ating kaibigan o kaklase

participant

mga layunin p pakay ng pakikipagtalastasan; kung nais nating kumbinsihin ang kausap ay iba ang ating pamamaraan

ends

ang takbo ng usapan; ay nag-uumpisa ang usapan sa biruan at nauuwi sa pagkapikon at alitan

act sequence

tono ng pakikipag-usap; wala sigurong makagugusto kung mga salitang balbal ang gagamitin natin sa isang pormal na okasyon

keys

tsanel o midyum na ginagamit. (pasalita o pasulat); iniaangkop ang tsanel na gagamitin sa kung ano ang sasabihin at kung saan ito sasabihin

instrumentalities

paksa ng usapan; may mga sensitibong bagay na kung minsan ay limitado lamang ang ating kaalaman; usapang pangmatanda, diskursong babae, etc.

norms

diskurong ginagamit, kung nagsasalaysay, nakikipagtalo o nangangatwiran

genre

ay ang batayang kakayahan o kaalaman ng isang tao sa wika (Savignon, 1972)

competence

ay paggamit ng tao sa wika (Savignon, 1972)

performance

“Ang tagapakinig ay nakapagbibigay ng maling interpretsyon sa narinig kahit hindi naman ito ang ibig sabihin ng kausap.”

Sannoniya (1987)

“Maging mabisa lamang ang komunikasyon kung ito ay isinasaayos”

Dell Hymes

ay ang pagsasaalang - alang ng isang tao sa ugnayan niya sa mga kausap, ang impormasyong pinag-uusapan at ang lugar ng kanilang pinga-uusapan. (konstekstong sosyal ng isang wika)

kakayahang sosyolingguwistiko

Epektibong komunikasyon ay hindi lang pasalita o berbal, mahalaga rin ang mga signal o kilos na di berbal.

Kakayahang Pragmatik at istratedyik

galing sa salitang latin na communicare, na ang ibig sabihin ay ibahagi; proseso ng pagpapalitan ng impormasyon; ang komunikasyon ay interaksyonal at transaksyonal

komunikasyon

Proseso ng Komunikasyon

Sender/Pinanggalingan ng mensahe, Mensahe, Tsanel/Daluyan, Resiber/Tumatanggap ng mensahe, Fidbak o Reaksyon

uri ng komunikasyon

berbal at di-berbal

gumagamit ng wika o berbal na pasalita na simbolo na maaaring pasulat o pasalita

berbal

gumagamit ng anumang bagay, maliban sa wika sa paghahatid ng mensahe

di-berbal

Anyo ng komukasyong Di-berbal

chronemics, oculesics, haptics, kinesics, objectics, iconics, dactylogy (sign language), kulay, vocalics, at proxemics

Mula sa salitang Griyego na “Chronos” Panahon o oras; ito‘y tumutukoy sa paggamit at pagpapahalaga ng oras bilang batayan ng kaakbit na mensahe

chronemics

Paggamit ng mata sa pakikipagtalastasan; ang mata raw ang siyang "Pintuan ng ating kaluluwa" sapagkat sa pamamagitan nito ay maaari tayong makipag-ugnayan nang makahulugan; may galaw ang mga mata na nagpapakita ng kondisyon, reaksyon, at gawi, at atityud o saloobin ng tao

oculesics

paghawak o paghaplos sa pakikipagtalastasan; sa ating wika, may iba-iba tayong tawag sa paraan ng paghawak sa ibang tao o bagay at bawat paraan ay may kanya-kanyang kahulugan.

haptics

galaw o kilos ng katawan

kinesics

paggamit ng mga bagay sa pakikipagtalastasan

objectics

paggamit ng simbolo o icons

iconics

mga galaw na panghalili para sa mga salita

dactylogy (sign language)

maaari magpahiwatig ng damdamin o oryentasyon.

kulay

ang pag-aaral ng mga di linggwistikong tunog na may kaugnayan sa pagsasalita

vocalics

Pag-aaral ng komunikatibong gamit ng espasyo. Tumukoy sa layo ng kausap.

proxemics

ang isang tao ay may kakayahang pragmatik kung natutukoy nito ang kahulugan ng mensaheng sinasabi at di sinasabi, batay sa ikinikilos ng taong kausap.

kakayahang pragmatik

ay ang kakayahang magamit ang berbal at di berbal na mga hudyat upang maipabatid nang mas malinaw ang mensahe at maiwasan ang hindi pagkakaunawaan

kakayahang istratedyik