Module 1: Introduksyon sa Kasaysayan: Pananaw, Kaparaanan, at Pangkasaysayan Flashcards
To memorize concepts
1
Q
Tambalang Laping
A
“Ka-an”
2
Q
Salitang ugat na SAYSAY
A
Salaysay
3
Q
Tatlong sangay ng salitang SAYSAY
A
Kahulugan, Katuturan, Kabuluhan
4
Q
Depinisyon ng KAHULUGAN
A
may kaugnayan, mahalaga, importante
5
Q
Depinisyon ng KATUTURAN
A
totoo, makatwiran, makatotohanan
6
Q
Depinisyon ng KABULUHAN
A
may gamit, nakakatulong, kapupulutan ng aral
7
Q
SAYSAY: “Anu-ano ang nililingon at papaano isasagawa ang nararapat na paglingon sa pinanggalingan para makakarating sa paroroonan”
A
Tao -> Bagay -> Pangyayari -> Panahon -> Pook
8
Q
I. Kahulugan. Pananaw at Kaparaanang Pangkasaysayan
A
1565 - Kasalukuyan
9
Q
Pag-iral ng historia ng dala ng mga Espanyol
A
1565
10
Q
Panahon ng Amerikano
A
1896, 1935, at 1970
11
Q
Tradisyunal Na kasaysayan
A
- Mga paghihimagsik
- Kilusang Mesyaniko
- Himagsikan
- Tagalista, Hiliganist, etc.
- Akademiko
12
Q
Tatlong depinisyon ng Kasaysayan
A
- Liwanag, Dilim, Liwanag
- Alamat, Guman, Tarsila
- Pantayo-etnolingguiswistiko
13
Q
Salaysay na may saysay, pagkasumod-sunod ng panyayari, at interpretasyon
A
KASAYSAYAN (liwanag, dilim, liwanag)
14
Q
Sipat sa nalikhang kaalamang kasaysayan sa nakalipas na panahon
A
- Diskriptibo-Pangkabihasnan Epistemolohiya (1565-1892)
- Reaktibo-Emansipatibong Epistemolohiya (1892-1913)
- Diskriptibo-Pangkabihasnan Epistemolohia (1913-1956)
- Reaktibo-Ideolohikal ( 1956-1989)
- Diskursibo-Pangkabihasnan (1989)
- Stratehiko-Pragmatiko-Inklusibo (2009-present)
15
Q
Balangkas na Teoretikal
A
I. Kaligiran
II. Pook-Pamayanan
III. Kaligtasan, Kasarinlan,
Katimawaan
IV. Lunan
V. Panlipunan, Pagkilos at Pangkasaysayna ang Pagpapaksa
16
Q
II. Pook-Pamayanan: Tanawing Kultural
A
- Tao
- Kalinangan
17
Q
II. Pook-Pamayanan: Ekolohiyang Kultural
A
- Tao
- Kapaligiran
18
Q
IV. Lunan
A
- Gunita
- Danas
- Kalakarang Panlipunan
- Kaganapang Pangkasaysayan
19
Q
Balangkas na Konseptwal
A
Tao, Pook, Kamalayan
20
Q
Tao
A
- Aktor sa Kasaysayan
21
Q
Pook
A
- Lunan ng Danas
- Lunan ng Gunita
22
Q
Kamalayan
A
- Kalakarang Panlipunan
- Kaganapang Pagkasaysayan
- Panlipunang Pagkilos
23
Q
AKP
A
Adaptibong Kasangkapang Pangwika
24
Q
Panimad-on (AKP)
A
Akademiko + Semantika -> Likhang Kaalaman + Ponolohiya -> Akademiko
25
Epistemolohiya ng Kaalaman
1. Makapagwari
2. Makapagsalarawan
3. Makapagtasa
4. Makapagpapalitang-kuro
5. Makapagdukal ng Kaisipan
26
Pangagalap ng Batis (Materyang Pangkasaysayan)
1. Nakasulat
- Primarya
- Sekondarya
2. Di-nakasulat
- Materyal
- Di materyal
27
Tumutukoy sa mga sangguniang
pangkasaysayan na may direkta o tuwirang
kaugnayan sa “event” kung hindi man,
pinakamalapit sa kaganapan
Primarya
28
Tumutukoy sa sangguniang
pangkasaysayan na walang tuwiran o
walang kaugnayan sa “event” kung hindi
man malayo sa kaganapan
Sekondarya
29
Tumutukoy sa alternatibo at makabuluhang
sangguniang pangkasaysayan na nakukuha
sa mga materyal na bagay na naiwan ng
kaganapan o lipunan ng tao sa nakalipas
Materyal
30
Tumutukoy sa alternatibo ngunit
makabuluhang batis pangkasaysayan na
nag-iwan na mga kuwento, leyenda, awiting
bayan etc. na kinapapalooban ng kanilang
simulain, pangarap, at iba pa.
Di-materyal
31
Pangkasaysayang Pagtingin sa Batis Pangkasaysayan
1. Materyang kasayasayan
- Batis (sources)
2. Laragan
- Di - nakasulat (value-based information)
- Nakasulat (record-based information)
3. Kahalagahan
- Sanhi (causality)
- Dahilan (intentionality)
- Kaganapan (factuality)
32
Mga Panlabas na Paksang Pangkasaysayan
(1) Pagkakatuklas ng Pilipinas,
(2) Unang Misa sa Pilipinas,
(3) Treaty of Tordesillas,
(4) Treaty of Zaragosa,
(5) Indian Influence,
(6) Chinese Influence
(7) Philippine Insurrection,
(8) Leyte Gulf Landings,
(9) Philippine Liberation,
(10) Diego Silang: Joan of Arc of the Philippines,
(11) Andres Bonifacio: George Washington of the Philippines,
(12) Teresa Magbanua: Joan of Arc of the Visayas, at marami pang iba.
33
Uri: Antas: Institusyunal
1. Mag-anak
2. Angkan
3. Samahan
4. Pamahalaan
5. Kagawaran
34
kasaysayang Pilipino: Heogaprikal
1. Lalawigan
2. Rehiyunal
3. Pambansa
35
kasaysayang Pilipino: Istruktural
1. Kapaligiran
2. Kalinangan
3. Kamalayan
36
Uri: Antas: Sektoral
1. Gulang
2. Uri
3. Lipi
4. Kasarian
5. Relihiyon
37
Unang Landas (Dilim-Liwanag)
1904
38
Political-Economic and Regional/Local Approaches - Post Modern Paradigm
1955-2015
39
Sinaunang Panahon: Mula kay _____ (1698) tungong ___ (1878)
Gaspar de San Agustin at Vicente Barrantes
40
Sinaunang Panahon: Mula kay _____ (1888) tungong ____ (1955)
Jose Rizal at Agoncillo
41
Ikalawang Landas
Liwanag-Dilim-Liwanag
42
Cultural Framework/Paradigm (Pantayong Pananaw)
1955-2016
43
Pagsusuri sa mga Batis na Nakalap
1. Kritikang Panlabas
2. Kritikang Panloob
44
Tumutukoy sa kritika ng
katunayan na ang layon ay
maestablisa ang autentisidad
ng dokumento o batis
pangkasaysayan.
Kritikang Panlabas
45
Tumutukoy sa kritika ng
kapaniwalaan na ang layon ay
maestablisa ang katotohanan
sa loob ng nilalaman ng
dokumento o batis
pangkasaysayan
Kritikang Panloob
46
Uri ng mga Pagbasa sa Tekstong Dokumentaryo
1. Mapanupil na Pagbassa
2. Sinoptikong Pagbasa
3. Dekonstruktibong Pagbasa
4. Mapagtubos na Pagbasa
5. Dayalogong Pagbasa
47
Pagpapakasayasayan
1. Pag-uugnay
2. Pagsasalaysay
48
Metodolohiyang pangkasaysayan na tumutukoy sapagkakabit ng mga naobserbahang penomena sa kabuuangdaloy ng pananaliksik sa mas malawak na larangan ngpagsasakontekstong historikal—sikolohikal (kolektibongumiiral na kamalayan) at kultural (nakagisnan at umiiral natradisyon, paniniwala at pananaw).
Pag-uugnay
49
Metodolohiyang pangkasaysayan na tumutukoy sakaparaanang makapagbigay ng malinaw na paglalahad; angmga napagtagni-tagni at naprosesong mga datos, facts atimpormasyon—sa anyo man ito na kwalitatibo okwantitatibo—na ang layon ay makapaghimok ng tagabasapara kumilos nang sa gayun ay pahalagahan ang mgapositibong mga halagahin para sa kapakinabangan ngkinapapaloobang institusyon o pangkat. Pangunahing layuninng pasulat na pagsasalaysay ay hindi lamang para mabigyanng saysay ang mga pook, tao, bagay at kaganapan kundi higitsa lahat ang makapagtatak ng alala o gunita sa readers samga mahahalagang simulain ng kinapapaloobang pangkat.
Pagsasalaysay
50
Mahalagang Konsepto sa Historiograpiya
1. Paksa
- Panlabas
- Panloob
2. Batis
- Tekstwal
- Di-tekstwal
3. Kritikang Pangkasaysayan
- Panlabas
- Panloob
51
Tropikal at Monsoon na Pook:
Kapuluan
- Lambak
- Kapatagan
- Kabundukan
52
Tropikal at Monsoon na Pook:
Katubigan
- Dagat/Karagatana
- Lawa/Bay/Kalookan
- ilog at mga Sapa/Batis
53
Mayaman sa Likas na yaman
- Mga Halaman
- Mga Hayop at Iba pa
54
Kalinangan: Materyal: TEMPORAL
- Ili/Idiang/Ilian
- Bayan/Balen
-Banua/Banwa/Lundsod/Bongto
55
Kalinangan: Di-Materyal: ISPIRTWAL
- Langit
- Mundong Ibabaw
- Mundong Ilalim
56
Pagdumalahan ng Larang Politikal at Ekonomiko; Pangangayaw at Pangungubat
Datu/Hari/Rajah/S
ultan
57
Pagdumalahan ng Larang Depensa at Opensiba; Gahum; Dangal
Bagani/Bayani
58
Larangang Teknolohikal/Lohistikal; Paggawa ng Bahay,
Sakayan, Sandata, at
Mundong iba pang Kagamitan
Panday
59
Larangang
Ispiritwal/Pilosopikal/Edukasy
on;
Pakikiugnay sa
Bathala, Anito, Diwata,
at Iba pang Nilalang;
Paglulunsad ng
Ritwal, Panggagamot;
Imbakan ng
Kinaadamang
Pangbanwahanon
Babaylan/Baylan/B
aglan/Katalonan/M
umbaki
60
Malaganap ang paggamit Iba’t-ibang uri ng
sakayang dagat tulad ng bangka/baroto, balangay,
joanga, casco, batil at iba pa.
Transportasyong Katubigan
61
Paggamit ng paklas na yari sa kawayan at hinihila
ng kalabaw
Transportasyong Kalupaan
62
Pagsasaka ng palay sa mga payoh, pagtatanim ng
mga halamang ugat, pangangaso, paninilo,
pangongolekta ng prutas, pugad nido, pulot
pukyutan, pagmimina, at iba pa.
Pangkabuhayang Iraya
63
Maliban sa pakikipagkalakalan kapwa sa tagapatag,
kabundukan, at ibayong dagat/pulo, ang mga
tagapatag ay nagsasaka rin ng palay higit sa lahat,
nagtatanim ng halamang ugat, nangingisda,
naninilo ng mga ibon at iba pa.
Pangkabuhayang Lawud
64
Caracoa, Kris, Kampilan, Balitok, Busog, Pana,
Sibat, Taming/Kalasag, Talibong, Sumpit at iba apa
Pangseguridad na Mga Gamit
at Sandata
65
ANG INTER/MULTI/TRANSDISIPLINARYONG LAPIT SA PANANALIKSIK
PANGKASAYSAYAN
1. Sosyolohiya (Sociology of Knowledge)
2. Antropolohiya (Political Anthropology)
3. Sikolohiya (Social Pschology)
silang tatlo ay may parehong: Kalakaran at Kaganapan at intersected by "kasaysayan"
66
PUNDASYONG EPISTEMOLOHIKAL SA PANANALIKSIK/PAG-AARAL
1. Multidisiplinaryo
2. Interdisiplinaryo
3. Transdisiplinaryo
67
Naglalayong mapatalas ang
isasagawang pagsipat sa pananaliksik/
pag-aaral na pangkasaysayan kaugnay
sa kalakarang panlipunan at
kaganapang pangkasaysayan
Multidisiplinaryo
68
Naglalayong makamit ang holistikong
kabuuan sa pagtingin, pagsipat, at pagunawa ng mga kalakarang panlipunan
at kaganapang pangkasaysayan.
INTERDISIPLINARYO
69
Naglalayong makabuo ng stratehikopragmatikong disenyo sa
pangkasaysayang pananaliksik/pagaaral sa pamamagitan ng pag-alis
disciplinal integrity upang makabuo ng
inklusibo, organiko, at lapat sa
kalinangang pragmatika sa pananaliksik
/ pag-aaral na pangkasaysayan
kaugnay sa kalakarang panlipunan at
kaganapang pangkasaysayan
TRANSDISIPLINARYO
70
PUNDASYONG ONTOLOHIKAL SA PANANALIKSIK/PAG-AARAL
I. Kasaysayan:
1. Konsepto
2. Ugnayan
71
Pagkakasunod sunod ngkasaysayan ayon sa pundasyong ontolohikal
Lapit -> Pananaw -> Teorya -> Metodo -> Praksis -> Pragmatika
72
Balangkas ng Pragmatikang Kasaysayan: dalawang sangay ng kasaysayan
1. Gamit
2. Konteksto
73
Balangkas ng Pragmatikang Kasaysayan: Naratibong sangay
- Metanaratibo
- Naratibo
- Pagbubuo ng Bansa
74
Balangkas ng Pragmatikang Kasaysayan: Tatlong Sangay mula sa katiwirang bayan
1. Kalooban ni bathala
2. Kaloobang bahyan
3. Ugnayang Bayan
4. Diwang Bayan
75
Balangkas ng Pragmatikang Kasaysayan: Tatlong Sangay para sa katiwirang bayan
1. Pamana
2. Gunita
3. Salaysayin
76
SIKOLOHIYANG BUUT / BUOT (LOOB) SA PAGTAKDA
NG KAGANAPAN
Pakiaral ang Modyul 1: pahina 38
77
Ugnayan ng Kalakaran at Kaganapan
Kalaran: Kolonisasyon
1. Kaganapang Panloob
2. Kaganapang Panlabas
78
2 URI NG SALIK-KADAHILANAN NG KALAKARAN AT KAGANAPAN
1. Objective Cause
2. Subjective Cause
79
(Geological, Climatological,
Geographical, Ecological)
Objective Cause
80
(Philosophy, Ideology,
Technology)
Subjective Cause
81
PAGSASALARAWAN SA TATLONG PUWERSANG
PANGKASAYSAYAN
1. Pilosopya
------------------------
Kalakaran/Kaganapan
------------------------
2. Ideolohiya
3. Teknolohiya
`
82
Pangkasasayan: Ikatlong Bahagi
Pakiaral ang pahina 42 at 43
83
Pagbuo ng Panlabas na Metanaratibong
Pangkasaysayan
1. Pre-colonial Era (500,000BK-1565)
2. Colonial Era (1565-1896)
3. Post-Colonial Era (1896-2022)
84
Pagbuo ng Organikong Metanaratibong
Pangkasaysayan
1. Sinaunang Bayan (500,000BK-1565)
2. Krisis ng Kabayanan (1565-1896)
3. Inang Bayan, Bansa, at Sambayanan (1896-2022)
85
(3) Bahagi ng Pagkatha ng Modyul sa Kasayaysang PIlipino
1. Unang Bahagi
(500,000BK1565)
*Modyul 1
*Modyul 2
2. Ikalawang Bahagi
(1565-1896)
*Modyul 3
*Modyul 4
*Modyul 5
*Modyul 6
3. Ikatlong Bahagi
(1896-2016)
*Modyul 7
*Modyul 8
*Modyul 9
*Modyul 10
86
NKLUSIBO-PROAKTIBONG PAGSASAKASAYSAYAN TUNGO SA
KAMAGINOOHAN NG KAPILIPINUHAN
Pakiaral ang diagram sa pahina 47
87
PRAGMATIKONG ANYO NG PAGSASAKASAYSAYAN
Pahina 48
88
Pasundayag ng Gunitang Pangkasaysayan
1. Produksyong Pangkasaysayan
2. Pagpasundayag na Pangkalinangan
3. Pagpapatag ng Kabansaan
4. Pagpapatingkad na pangkakanyahan
89
*Pagpadugi ng batis kasaysayan (Fact
creation)
*Pagbuhat sang Archives (Fact
Assembly)
*Pagbuhat sang naratibo (Fact
Retrieval)
*Pagsasakasaysayan (Fact Signification
& Restrospection)
Produksyong
Pangkasaysayan
90
*Pagtukoy sa palanublion
(Identification)
*Pagsinop sa palanublion
(Categorization)
*Pangangalaga sa palanublion
(Conservation & Preservation)
*Pagpasundayag sa Palanublion
(Exhibition)
Pagpasundayag
na
Pangkalinangan
91
*Pagpapalawig at pagtataguyod ng
kalinangang bayan
*Panloob na pagkakabuklod-buklod
*Pambansang mga paninimbolo sa
loob at labas ng bansa
*Pambansang katatagan at paguugnayan
Pagpapatatag ng
Kabansaan
92
Pampersonal na Kakanyahan
(Personal Identity)
*Talatapuang Kakanyahan (Group
Identity)
*Kabikahang Kakanyahan (Ethnic
Identity)
*Pampungsodnong Kakanyahan
(National Identity)
*Pang
Pagpapatingkad
na
Pangkakanyahan
93
KONKLUSYON 1
Ang kalikasan at lawak ng kaalaman sa pagsasakasaysayan ng Pilipinas ay mabisang
maisasagawa kung gagamit tayo ng panloob na konsepto sa larangan ng pananaw na
maghahatid sa atin tungo sa pamilyarisasyon ng mga kaparaanang pangkasaysayan,
at makapaglinang ng kakayahan para sa mabisang paglingon o pagsasakasaysayan
94
KONKLUSYON 2
Naipakita ko sa talakayan na ang kalikasan at lawak ng kaalamang pangkasaysayan
ay nakasalig idea ng pagpapakahulugan, pagsasakatuturan, at pagsasakabuluhan
gamit ang mga panloob na konsepto, pagpapaksa, at pagsasakasaysayan.
95
KONKLUSYON 3
Ating napag-alaman sa ginawang talakayan na sa pangkasaysayang pananaliksik ay
mahalaga hindi lang ang mga panloob na epistemolohiya, ontolohiya, at pragmatika,
kundi ang matukoy din ang iba’t ibang mga batis pagsasakasaysayan at kaakibat na
panunuri at pagbasa rito upang magkaroon ito ng saysay sa partikular na grupong
pinatutungkulan ng pagsasakasaysayan.
96
KONKLUSYON 3
Sa kabuuan, ating nataya sa talakayan na ang kaugnayan ng nakaraan sa
kasalukuyang lipunan ay mahalaga upang magamit ang nalikhang kaalamang
pangkasaysayan para sa pagtataguyod ng ng iba’t ibang larang ng inisyatibang
pangkaunlaran
97
