Module 1: Introduksyon sa Kasaysayan: Pananaw, Kaparaanan, at Pangkasaysayan Flashcards
To memorize concepts
Tambalang Laping
“Ka-an”
Salitang ugat na SAYSAY
Salaysay
Tatlong sangay ng salitang SAYSAY
Kahulugan, Katuturan, Kabuluhan
Depinisyon ng KAHULUGAN
may kaugnayan, mahalaga, importante
Depinisyon ng KATUTURAN
totoo, makatwiran, makatotohanan
Depinisyon ng KABULUHAN
may gamit, nakakatulong, kapupulutan ng aral
SAYSAY: “Anu-ano ang nililingon at papaano isasagawa ang nararapat na paglingon sa pinanggalingan para makakarating sa paroroonan”
Tao -> Bagay -> Pangyayari -> Panahon -> Pook
I. Kahulugan. Pananaw at Kaparaanang Pangkasaysayan
1565 - Kasalukuyan
Pag-iral ng historia ng dala ng mga Espanyol
1565
Panahon ng Amerikano
1896, 1935, at 1970
Tradisyunal Na kasaysayan
- Mga paghihimagsik
- Kilusang Mesyaniko
- Himagsikan
- Tagalista, Hiliganist, etc.
- Akademiko
Tatlong depinisyon ng Kasaysayan
- Liwanag, Dilim, Liwanag
- Alamat, Guman, Tarsila
- Pantayo-etnolingguiswistiko
Salaysay na may saysay, pagkasumod-sunod ng panyayari, at interpretasyon
KASAYSAYAN (liwanag, dilim, liwanag)
Sipat sa nalikhang kaalamang kasaysayan sa nakalipas na panahon
- Diskriptibo-Pangkabihasnan Epistemolohiya (1565-1892)
- Reaktibo-Emansipatibong Epistemolohiya (1892-1913)
- Diskriptibo-Pangkabihasnan Epistemolohia (1913-1956)
- Reaktibo-Ideolohikal ( 1956-1989)
- Diskursibo-Pangkabihasnan (1989)
- Stratehiko-Pragmatiko-Inklusibo (2009-present)
Balangkas na Teoretikal
I. Kaligiran
II. Pook-Pamayanan
III. Kaligtasan, Kasarinlan,
Katimawaan
IV. Lunan
V. Panlipunan, Pagkilos at Pangkasaysayna ang Pagpapaksa
II. Pook-Pamayanan: Tanawing Kultural
- Tao
- Kalinangan
II. Pook-Pamayanan: Ekolohiyang Kultural
- Tao
- Kapaligiran
IV. Lunan
- Gunita
- Danas
- Kalakarang Panlipunan
- Kaganapang Pangkasaysayan
Balangkas na Konseptwal
Tao, Pook, Kamalayan
Tao
- Aktor sa Kasaysayan
Pook
- Lunan ng Danas
- Lunan ng Gunita
Kamalayan
- Kalakarang Panlipunan
- Kaganapang Pagkasaysayan
- Panlipunang Pagkilos
AKP
Adaptibong Kasangkapang Pangwika
Panimad-on (AKP)
Akademiko + Semantika -> Likhang Kaalaman + Ponolohiya -> Akademiko
Epistemolohiya ng Kaalaman
- Makapagwari
- Makapagsalarawan
- Makapagtasa
- Makapagpapalitang-kuro
- Makapagdukal ng Kaisipan
Pangagalap ng Batis (Materyang Pangkasaysayan)
- Nakasulat
- Primarya
- Sekondarya - Di-nakasulat
- Materyal
- Di materyal
Tumutukoy sa mga sangguniang
pangkasaysayan na may direkta o tuwirang
kaugnayan sa “event” kung hindi man,
pinakamalapit sa kaganapan
Primarya
Tumutukoy sa sangguniang
pangkasaysayan na walang tuwiran o
walang kaugnayan sa “event” kung hindi
man malayo sa kaganapan
Sekondarya
Tumutukoy sa alternatibo at makabuluhang
sangguniang pangkasaysayan na nakukuha
sa mga materyal na bagay na naiwan ng
kaganapan o lipunan ng tao sa nakalipas
Materyal
Tumutukoy sa alternatibo ngunit
makabuluhang batis pangkasaysayan na
nag-iwan na mga kuwento, leyenda, awiting
bayan etc. na kinapapalooban ng kanilang
simulain, pangarap, at iba pa.
Di-materyal
Pangkasaysayang Pagtingin sa Batis Pangkasaysayan
- Materyang kasayasayan
- Batis (sources) - Laragan
- Di - nakasulat (value-based information)
- Nakasulat (record-based information) - Kahalagahan
- Sanhi (causality)
- Dahilan (intentionality)
- Kaganapan (factuality)
Mga Panlabas na Paksang Pangkasaysayan
(1) Pagkakatuklas ng Pilipinas,
(2) Unang Misa sa Pilipinas,
(3) Treaty of Tordesillas,
(4) Treaty of Zaragosa,
(5) Indian Influence,
(6) Chinese Influence
(7) Philippine Insurrection,
(8) Leyte Gulf Landings,
(9) Philippine Liberation,
(10) Diego Silang: Joan of Arc of the Philippines,
(11) Andres Bonifacio: George Washington of the Philippines,
(12) Teresa Magbanua: Joan of Arc of the Visayas, at marami pang iba.
Uri: Antas: Institusyunal
- Mag-anak
- Angkan
- Samahan
- Pamahalaan
- Kagawaran
kasaysayang Pilipino: Heogaprikal
- Lalawigan
- Rehiyunal
- Pambansa
kasaysayang Pilipino: Istruktural
- Kapaligiran
- Kalinangan
- Kamalayan
Uri: Antas: Sektoral
- Gulang
- Uri
- Lipi
- Kasarian
- Relihiyon
Unang Landas (Dilim-Liwanag)
1904
Political-Economic and Regional/Local Approaches - Post Modern Paradigm
1955-2015
Sinaunang Panahon: Mula kay _____ (1698) tungong ___ (1878)
Gaspar de San Agustin at Vicente Barrantes
Sinaunang Panahon: Mula kay _____ (1888) tungong ____ (1955)
Jose Rizal at Agoncillo
Ikalawang Landas
Liwanag-Dilim-Liwanag
Cultural Framework/Paradigm (Pantayong Pananaw)
1955-2016
Pagsusuri sa mga Batis na Nakalap
- Kritikang Panlabas
- Kritikang Panloob
Tumutukoy sa kritika ng
katunayan na ang layon ay
maestablisa ang autentisidad
ng dokumento o batis
pangkasaysayan.
Kritikang Panlabas
Tumutukoy sa kritika ng
kapaniwalaan na ang layon ay
maestablisa ang katotohanan
sa loob ng nilalaman ng
dokumento o batis
pangkasaysayan
Kritikang Panloob
Uri ng mga Pagbasa sa Tekstong Dokumentaryo
- Mapanupil na Pagbassa
- Sinoptikong Pagbasa
- Dekonstruktibong Pagbasa
- Mapagtubos na Pagbasa
- Dayalogong Pagbasa
Pagpapakasayasayan
- Pag-uugnay
- Pagsasalaysay
Metodolohiyang pangkasaysayan na tumutukoy sapagkakabit ng mga naobserbahang penomena sa kabuuangdaloy ng pananaliksik sa mas malawak na larangan ngpagsasakontekstong historikal—sikolohikal (kolektibongumiiral na kamalayan) at kultural (nakagisnan at umiiral natradisyon, paniniwala at pananaw).
Pag-uugnay
Metodolohiyang pangkasaysayan na tumutukoy sakaparaanang makapagbigay ng malinaw na paglalahad; angmga napagtagni-tagni at naprosesong mga datos, facts atimpormasyon—sa anyo man ito na kwalitatibo okwantitatibo—na ang layon ay makapaghimok ng tagabasapara kumilos nang sa gayun ay pahalagahan ang mgapositibong mga halagahin para sa kapakinabangan ngkinapapaloobang institusyon o pangkat. Pangunahing layuninng pasulat na pagsasalaysay ay hindi lamang para mabigyanng saysay ang mga pook, tao, bagay at kaganapan kundi higitsa lahat ang makapagtatak ng alala o gunita sa readers samga mahahalagang simulain ng kinapapaloobang pangkat.
Pagsasalaysay
Mahalagang Konsepto sa Historiograpiya
- Paksa
- Panlabas
- Panloob - Batis
- Tekstwal
- Di-tekstwal - Kritikang Pangkasaysayan
- Panlabas
- Panloob
Tropikal at Monsoon na Pook:
Kapuluan
- Lambak
- Kapatagan
- Kabundukan
Tropikal at Monsoon na Pook:
Katubigan
- Dagat/Karagatana
- Lawa/Bay/Kalookan
- ilog at mga Sapa/Batis
Mayaman sa Likas na yaman
- Mga Halaman
- Mga Hayop at Iba pa
Kalinangan: Materyal: TEMPORAL
- Ili/Idiang/Ilian
- Bayan/Balen
-Banua/Banwa/Lundsod/Bongto
Kalinangan: Di-Materyal: ISPIRTWAL
- Langit
- Mundong Ibabaw
- Mundong Ilalim
Pagdumalahan ng Larang Politikal at Ekonomiko; Pangangayaw at Pangungubat
Datu/Hari/Rajah/S
ultan
Pagdumalahan ng Larang Depensa at Opensiba; Gahum; Dangal
Bagani/Bayani
Larangang Teknolohikal/Lohistikal; Paggawa ng Bahay,
Sakayan, Sandata, at
Mundong iba pang Kagamitan
Panday
Larangang
Ispiritwal/Pilosopikal/Edukasy
on;
Pakikiugnay sa
Bathala, Anito, Diwata,
at Iba pang Nilalang;
Paglulunsad ng
Ritwal, Panggagamot;
Imbakan ng
Kinaadamang
Pangbanwahanon
Babaylan/Baylan/B
aglan/Katalonan/M
umbaki
Malaganap ang paggamit Iba’t-ibang uri ng
sakayang dagat tulad ng bangka/baroto, balangay,
joanga, casco, batil at iba pa.
Transportasyong Katubigan
Paggamit ng paklas na yari sa kawayan at hinihila
ng kalabaw
Transportasyong Kalupaan
Pagsasaka ng palay sa mga payoh, pagtatanim ng
mga halamang ugat, pangangaso, paninilo,
pangongolekta ng prutas, pugad nido, pulot
pukyutan, pagmimina, at iba pa.
Pangkabuhayang Iraya
Maliban sa pakikipagkalakalan kapwa sa tagapatag,
kabundukan, at ibayong dagat/pulo, ang mga
tagapatag ay nagsasaka rin ng palay higit sa lahat,
nagtatanim ng halamang ugat, nangingisda,
naninilo ng mga ibon at iba pa.
Pangkabuhayang Lawud
Caracoa, Kris, Kampilan, Balitok, Busog, Pana,
Sibat, Taming/Kalasag, Talibong, Sumpit at iba apa
Pangseguridad na Mga Gamit
at Sandata
ANG INTER/MULTI/TRANSDISIPLINARYONG LAPIT SA PANANALIKSIK
PANGKASAYSAYAN
- Sosyolohiya (Sociology of Knowledge)
- Antropolohiya (Political Anthropology)
- Sikolohiya (Social Pschology)
silang tatlo ay may parehong: Kalakaran at Kaganapan at intersected by “kasaysayan”
PUNDASYONG EPISTEMOLOHIKAL SA PANANALIKSIK/PAG-AARAL
- Multidisiplinaryo
- Interdisiplinaryo
- Transdisiplinaryo
Naglalayong mapatalas ang
isasagawang pagsipat sa pananaliksik/
pag-aaral na pangkasaysayan kaugnay
sa kalakarang panlipunan at
kaganapang pangkasaysayan
Multidisiplinaryo
Naglalayong makamit ang holistikong
kabuuan sa pagtingin, pagsipat, at pagunawa ng mga kalakarang panlipunan
at kaganapang pangkasaysayan.
INTERDISIPLINARYO
Naglalayong makabuo ng stratehikopragmatikong disenyo sa
pangkasaysayang pananaliksik/pagaaral sa pamamagitan ng pag-alis
disciplinal integrity upang makabuo ng
inklusibo, organiko, at lapat sa
kalinangang pragmatika sa pananaliksik
/ pag-aaral na pangkasaysayan
kaugnay sa kalakarang panlipunan at
kaganapang pangkasaysayan
TRANSDISIPLINARYO
PUNDASYONG ONTOLOHIKAL SA PANANALIKSIK/PAG-AARAL
I. Kasaysayan:
- Konsepto
- Ugnayan
Pagkakasunod sunod ngkasaysayan ayon sa pundasyong ontolohikal
Lapit -> Pananaw -> Teorya -> Metodo -> Praksis -> Pragmatika
Balangkas ng Pragmatikang Kasaysayan: dalawang sangay ng kasaysayan
- Gamit
- Konteksto
Balangkas ng Pragmatikang Kasaysayan: Naratibong sangay
- Metanaratibo
- Naratibo
- Pagbubuo ng Bansa
Balangkas ng Pragmatikang Kasaysayan: Tatlong Sangay mula sa katiwirang bayan
- Kalooban ni bathala
- Kaloobang bahyan
- Ugnayang Bayan
- Diwang Bayan
Balangkas ng Pragmatikang Kasaysayan: Tatlong Sangay para sa katiwirang bayan
- Pamana
- Gunita
- Salaysayin
SIKOLOHIYANG BUUT / BUOT (LOOB) SA PAGTAKDA
NG KAGANAPAN
Pakiaral ang Modyul 1: pahina 38
Ugnayan ng Kalakaran at Kaganapan
Kalaran: Kolonisasyon
1. Kaganapang Panloob
2. Kaganapang Panlabas
2 URI NG SALIK-KADAHILANAN NG KALAKARAN AT KAGANAPAN
- Objective Cause
- Subjective Cause
(Geological, Climatological,
Geographical, Ecological)
Objective Cause
(Philosophy, Ideology,
Technology)
Subjective Cause
PAGSASALARAWAN SA TATLONG PUWERSANG
PANGKASAYSAYAN
- ## PilosopyaKalakaran/Kaganapan
———————— - Ideolohiya
- Teknolohiya
`
Pangkasasayan: Ikatlong Bahagi
Pakiaral ang pahina 42 at 43
Pagbuo ng Panlabas na Metanaratibong
Pangkasaysayan
- Pre-colonial Era (500,000BK-1565)
- Colonial Era (1565-1896)
- Post-Colonial Era (1896-2022)
Pagbuo ng Organikong Metanaratibong
Pangkasaysayan
- Sinaunang Bayan (500,000BK-1565)
- Krisis ng Kabayanan (1565-1896)
- Inang Bayan, Bansa, at Sambayanan (1896-2022)
(3) Bahagi ng Pagkatha ng Modyul sa Kasayaysang PIlipino
- Unang Bahagi
(500,000BK1565)
*Modyul 1
*Modyul 2 - Ikalawang Bahagi
(1565-1896)
*Modyul 3
*Modyul 4
*Modyul 5
*Modyul 6 - Ikatlong Bahagi
(1896-2016)
*Modyul 7
*Modyul 8
*Modyul 9
*Modyul 10
NKLUSIBO-PROAKTIBONG PAGSASAKASAYSAYAN TUNGO SA
KAMAGINOOHAN NG KAPILIPINUHAN
Pakiaral ang diagram sa pahina 47
PRAGMATIKONG ANYO NG PAGSASAKASAYSAYAN
Pahina 48
Pasundayag ng Gunitang Pangkasaysayan
- Produksyong Pangkasaysayan
- Pagpasundayag na Pangkalinangan
- Pagpapatag ng Kabansaan
- Pagpapatingkad na pangkakanyahan
*Pagpadugi ng batis kasaysayan (Fact
creation)
*Pagbuhat sang Archives (Fact
Assembly)
*Pagbuhat sang naratibo (Fact
Retrieval)
*Pagsasakasaysayan (Fact Signification
& Restrospection)
Produksyong
Pangkasaysayan
*Pagtukoy sa palanublion
(Identification)
*Pagsinop sa palanublion
(Categorization)
*Pangangalaga sa palanublion
(Conservation & Preservation)
*Pagpasundayag sa Palanublion
(Exhibition)
Pagpasundayag
na
Pangkalinangan
*Pagpapalawig at pagtataguyod ng
kalinangang bayan
*Panloob na pagkakabuklod-buklod
*Pambansang mga paninimbolo sa
loob at labas ng bansa
*Pambansang katatagan at paguugnayan
Pagpapatatag ng
Kabansaan
Pampersonal na Kakanyahan
(Personal Identity)
*Talatapuang Kakanyahan (Group
Identity)
*Kabikahang Kakanyahan (Ethnic
Identity)
*Pampungsodnong Kakanyahan
(National Identity)
*Pang
Pagpapatingkad
na
Pangkakanyahan
KONKLUSYON 1
Ang kalikasan at lawak ng kaalaman sa pagsasakasaysayan ng Pilipinas ay mabisang
maisasagawa kung gagamit tayo ng panloob na konsepto sa larangan ng pananaw na
maghahatid sa atin tungo sa pamilyarisasyon ng mga kaparaanang pangkasaysayan,
at makapaglinang ng kakayahan para sa mabisang paglingon o pagsasakasaysayan
KONKLUSYON 2
Naipakita ko sa talakayan na ang kalikasan at lawak ng kaalamang pangkasaysayan
ay nakasalig idea ng pagpapakahulugan, pagsasakatuturan, at pagsasakabuluhan
gamit ang mga panloob na konsepto, pagpapaksa, at pagsasakasaysayan.
KONKLUSYON 3
Ating napag-alaman sa ginawang talakayan na sa pangkasaysayang pananaliksik ay
mahalaga hindi lang ang mga panloob na epistemolohiya, ontolohiya, at pragmatika,
kundi ang matukoy din ang iba’t ibang mga batis pagsasakasaysayan at kaakibat na
panunuri at pagbasa rito upang magkaroon ito ng saysay sa partikular na grupong
pinatutungkulan ng pagsasakasaysayan.
KONKLUSYON 3
Sa kabuuan, ating nataya sa talakayan na ang kaugnayan ng nakaraan sa
kasalukuyang lipunan ay mahalaga upang magamit ang nalikhang kaalamang
pangkasaysayan para sa pagtataguyod ng ng iba’t ibang larang ng inisyatibang
pangkaunlaran
