Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Język polski > Młoda Polska- pojęcia > Flashcards

Młoda Polska- pojęcia Flashcards

1
Q

akademizm

A

sztuka propagowana w akademiach malarskich w XIX w. Termin o często negatywnym nacechowaniu, oznaczający malarstwo tradycyjne i skonwencjonalizowane

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

aktywizm

A

koncepcja wywyższająca działanie, wolę życia i moc

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

alter ego

A

drugie ja wewnątrz tej samej osoby, osoba podobna do kogoś pod względem duchowym; postać literacka utożsamiana z autorem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

aluzja kulturowa

A

świadome nawiązanie do jakiegoś faktu historycznego czy zjawiska kulturowego. Celem jest nadanie nowego znaczenia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

antynomia

A

poglądy, zdania wzajemnie sprzeczne, z których każde zdaje się równie dobrze uzasadnione

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

antyteza

A

środek stylistyczny polegający na zestawieniu elementów znaczeniowo przeciwstawnych w celu uzyskania większej ekspresji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

antyurbanizm

A

tendencja wyrażająca się w niechęci do tego, co jest związane z miastem, jego rozwoje, charakterem, tempem życia itp.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

apostrofa

A

bezpośredni, utrzymany w podniosłym tonie zwrot do adresata np. bóstwa (rozbudowana forma to inwokacja)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

achaizm

A

wyraz, związek wyrazowy lib konstrukcja składniowa, które wyszły z użycia, należą do minionej epoki historycznej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

archetyp

A

odwieczny, dziedziczony nieświadomie przez człowieka wzorzec postępowania

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

ast nouveau

A

francuska odmiana secesji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

bergsonizm (intuicjonizm)

A

koncepcja filozoficzna krytykująca wartość poznania intelektualnego, a zalecająca poznanie intuicyjne, głoszona przez H. Bergsona

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

bohema, cyganeria

A

w modernizmie określano tak grupy artystów, które zerwały z tradycyjnym stylem życia i funkcjonowali na marginesie społeczeństwa. Łączył ich sprzeciw wobec mieszczańskiego stylu życia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

budowa szkatułkowa

A

forma utworu polegająca na wpleceniu w główną opowieść opowiadań pobocznych, stanowiących odrębne całości

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

chłopomania

A

przesadnie i naiwne idealizowanie chłopów i życia na wsi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

dekadentyzm

A

ogół pesymistycznych nastrojów typowych dla końca wieku, także niepokój i obawy przed nowym, nieznanym stuleciem, inaczej fin de siecle; także smutek, apatia, poczucie bezsensu istnienia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

demitologizacja

A

sposób przedstawienia postaci, zjawisk, zdarzeń i rzeczy, który pozbawia je cech mitu lub obala związane z nimi mity, inaczej: odmitologizowanie; odwrotność mitologizacji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

dramat naturalistyczny

A

dramat przedstawiający ciemne strony ludzkiej egzystencji, z bohaterami mówiącymi językiem potocznym a nawet gwarą

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

drobnomieszczaństwo

A

warstwa społeczna obejmująca mieszkańców miast mających niewielką własność prywatną, zazwyczaj uważana za płytką, bez ambicji; kołtuneria

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

dulszczyzna

A

zespół negatywnych cech związanych z mieszczańskim stylem życia, oznaczających: niski poziom umysłowy, zakłamanie, hipokryzję, brak gustu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

dystych

A

dwuwiersz, charakterystyczny dla fraszek, psalmów, poezji elegijnej oraz ballad, a także twórczości ludowej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

ekspresjonizm

A

kierunek w sztuce i literaturze, najlepiej rozwijający się na początku XX w., charakteryzujący się dążeniem do spontanicznego prezentowania emocji i uczuć.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

elan vital

A

siła witalna, pęd życia, termin z filozofii Henriego Bergsona oznaczający energię przenikającą całą rzeczywistość i stymulującą ewolucję bytu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

elipsa

A

pominięcie w staniu elementy, którego odbiorca może się domyślić z kontekstu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

epistemologia

A

dział filozofii dotyczący teorii metody poznania

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

epitet

A

wyraz określający rzeczownik

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

erotyk

A

utwór liryczny o tematyce miłosnej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

etos

A

zbiór wzorców kulturowych obowiązujących w społeczeństwie lub danej grupy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

fabuła

A

układ zdarzeń powiązanych relacjami przyczynowo- skutkowymi, rozwijających się w czasie i zamierzających do określonego celu. Jako ważny element konstrukcji utworu fabuła jest charakterystyczna dla epiki i dramatu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

farsa

A

lekka komedia o żywej akcji, czerpiąca tematy z życia codziennego o błahych konfliktach; występując w niej głównie komizm sytuacyjny, elementy karykatury i groteski

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

femme fatale

A

kobieta fatalna, typ kobiety modliszki, istoty demonicznej, tajemniczej i tym samy fascynującej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

filister

A

pogardliwie o mieszczaninie; ktoś ograniczony, pozbawiony ambicji, hipokryta

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

franciszkanizm

A

wyznawanie idea głoszonych przez św. Franciszka z Asyżu; tendencja w twórczości literackiej końca XIX w. i początku XX w. nawiązująca do postaci i legendy św. Franciszka; zespół poglądów i postawa podejmujących: pokorę, ubóstwo, akceptację cierpienia, miłość do przyrody, afirmację świata, radość życia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

frenezja

A

nagromadzenie motywów literackich kojarzonych z estetyką horroru: nastrój grozy, elementy makabry, niesamowitości, kumulacja gwałtownych uczuć, motyw obłędu, szaleństwa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

groteska

A

w sztuce i literaturze sposób przedstawiania postaci lub rzeczy, który charakteryzuje się karykaturalnym przejaskrawieniem, deformacją, eksponowaniem dziwaczności, brzydoty

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
36
Q

hermeutyka

A

dziedzina filologii zajmująca się badaniem objaśnianiem i interpretacją tekstów

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
37
Q

hiperbola

A

zwana przesadnią, opisywanie zjawisk w sposób przesadny

38
Q

hymn

A

gatunek pieśni w podniosłym tonie, pieśń pochwalna, wysławiająca bohatera, bóstwo, ideę, naród

39
Q

impresja

A

ulotne chwilowe wrażenie

40
Q

impresjonizm

A

kierunek artystyczny powstały w drugiej połowie XIX w. we Francji. W literaturze oznaczał przede wszystkim opisywanie ulotnych wrażeń, doznań, stanów w sposób subiektywny. Opisy miały charakter poetycki, podkreślający grę światła i kolotów

41
Q

intuicja

A

przeczucie, w filozofii poznanie pozarozumowe, w psychologii przeczucie którego nie można wyjaśnić

42
Q

katabaza

A

zstąpienie do podziemi, wyprawa do świata zmarłych

43
Q

katastrofizm

A

pesymistyczna postawa opierająca się na przeświadczeniu o nieuchronności upadku człowieka, wszelkich wartości i zagłady świata

44
Q

klasycyzm

A

kierunek w literaturze i sztuce europejskiej odwołujący się do wzorów kultury antycznej, także nuty w literaturze i sztuce różnych epok nawiązujący do antyki

45
Q

konwencja baśniowa

A

konwencja literacka cechująca się antropomorfizmem natury, ludowością, wiarą w nadprzyrodzone i niepisane normy moralne, światem przedstawionym pełnym cudowności, fantastycznością, zwycięstwem dobra nad złem

46
Q

konwencja fantastyczna

A

konwencja literacka cechująca się nadprzyrodzonymi zjawiskami, brakiem racjonalnego toku wydarzeń, występowaniem nierzeczywistych bohaterów, magicznymi przedmiotami i tajemniczym światem

47
Q

konwencja literacka

A

utrwalony w praktyce literackiej zespół norm określających charakter poszczególnych składników utworu. a także sposób ich zorganizowania w większej całości

48
Q

konwencja naturalistyczna

A

konwencja literacka której wyznacznikami są naukowe i empiryczne traktowanie tematów, dokumentowanie, skrajny obiektywizm, unikanie komentarzy interpretacyjnych, ukazywanie człowieka jako jednostki podporządkowanej biologicznym prawom natury, popędom i instynktom

49
Q

konwencja realistyczna

A

konwencja literacka której wyznacznikami są prawdopodobieństwo wydarzeń, mimetyzm, świat współczesny jako przedmiot zainteresowania twórców, dokładne odwzorowanie ludzkich charakterów i motywacji zachowań

50
Q

konwencja stylistyczna

A

jeden ze składników konwencji literackiej, zespół ponadindywidualnych norm i środków mowy

51
Q

konwencja symboliczna

A

konwencja literacka której wyznacznikami są wieloznaczność, tworzenie niedomówień, nastrojowości i sugestii, symbole będące kluczem do rzeczywistości niedostępnej ludzkiemu poznaniu, obrazowanie baśniowe, alegoryczne, metaforyczne

52
Q

konwencja turpistyczna

A

konwencja literacka, której wyznacznikami są estetyka brzydoty, obecność charakterystycznych motywów, zjawisk i tematów, posługiwanie się groteską, ironią, drwiną i deformacją, dosadne, brutalne i drastyczne słownictwo

53
Q

krytyka literacka

A

dział piśmiennictwa, teksty zawierające analizy interpretacyjne i recenzje utworów literackich

54
Q

kubizm

A

kierunek w sztuce powstały we Francji przedstawiający postacie i przedmioty w formie podstawowych brył geometrycznych

55
Q

kultura masowa

A

kultura przeznaczona dla masowego odbiorcy, popkultura, kultura popularna

56
Q

la belle epoque

A

określenie przełomu XIX i XX w. we Francji nawiązujące do stabilnej sytuacji politycznej i gospodarczej w Europie oraz do intensywnego rozwoju sztuki

57
Q

luminizm

A

sposób kształtowania kompozycji za pomocą gry światła

58
Q

metafizyka

A

dziedzina filozofii która zajmuje się poznaniem natury bytu, przyczyny jego istnienia, i celu do jakiego zdąża

59
Q

mistyczny

A

związany z poznaniem pozazmysłowym które zakładało możliwość poznania Boga, świata duchowego, poprzez kontemplację, objawienie lub intuicję

60
Q

mitologizacja

A

przekształcenie czegoś w mit lub nadanie cech mitu, porównanie czegoś do mitu

61
Q

mit eleuzyjki

A

opowieść o Demeter i Korze mówiący o cykliczności życia i natury

62
Q

mizoginizm

A

wstręt mężczyzn do kobiet

63
Q

nadczłowiek

A

w filozofii Friedricha Nietzschego jednostek wyjątkowa, osobnik władzy, silny, którego nie obowiązują powszechne normy

64
Q

neologizm

A

nowe słowo utworzone zgodnie z zasadami słowotwórczymi

65
Q

neoromantyzm

A

termin określający modernizm, podkreślający nawiązania modernizmu do romantyzmu mimo negatywnego stosunku do tradycji i przeszłości

66
Q

nietzscheanizm

A

idea aktywnego kształtowania losu jednostki i jej społecznego otoczenia, termin dotyczący filozofii Friedricha Nietzschego

67
Q

nihilizm

A

odrzucenie wszelkich wartości: wiary, etyki, zasad moralnych

68
Q

nirwana

A

stan zapomnienia i spokoju wyzbycia się wszelkich pragnień i namiętności oraz całkowitego uwolnienia się od cierpień towarzyszących ziemskiej egzystencji. Pojęcie zaczerpnięte z buddyzmu

69
Q

oksymoron

A

wyrażenie metaforyczne złożone z wyrazów które się przeciwstawiają

70
Q

oniryzm

A

sposób przedstawiania rzeczywistości w literaturze i sztuce na wzór marzenia sennego

71
Q

panteizm

A

pogląd filozoficzno-religijny utożsamiający Boga z przyrodą

72
Q

paradoks

A

twierdzenie zaskakująco sprzeczne z powszechnym przekonaniem, często ujęte w formę aforyzmu

73
Q

poeta wyklęty

A

spopularyzowane pod koniec XIX w. określenie twórcy zbuntowanego przeciwko społeczeństwu, nieakceptowanego i nierozumianego przez współczesnych, łamiącego normy obyczajowe i prawne, po tragicznej śmierci otoczonego kultem

74
Q

postimpresjonizm

A

termin używany na określenie różnorodnych zjawisk w sztuce francuskiej między 1886 a 1905, będących bezpośrednim następstwem impresjonizmu lecz odbiegającym w jakiś sposób od jego założeń

75
Q

psychizacja krajobrazu

A

zabieg polegający na przeniesieniu na przyrodę stanu psychicznego postaci, służy do pokazania odczuć wewnętrznych

76
Q

satyra

A

utwór pisany wierszem, ośmieszający i krytykujący zachowania, obyczaje itp.

77
Q

schopenhaueryzm

A

całokształt poglądów Artura Schopenhauera, mówiących o pesymistycznym stosunku do życia, poszukiwaniu dróg ucieczki od destrukcyjnych popędów poprzez izolację od świata, dążenie do niebytu (nirwany) i kontemplację sztuki

78
Q

secesja

A

kierunek w sztuce na przełomie XX w. obecny w malarstwie, rzeźnie, architekturze i sztuce użytkowej charakteryzujący się takimi cechami jak zamiłowanie do falistych linii, zestawiania różnorodnych barwnych płaszczyzn oraz asymetrycznej kompozycji czy bogatej ornametyki

79
Q

sylabotomizm

A

system wersyfikacyjny charakteryzujący się stałą liczbą sylab w wersie oraz stałą liczbą regularnie rozłożonych akcentów.

80
Q

symbol

A

motyw w sztuce i literaturze wyrażony obrazowo lub słownie który oprócz znaczenia dosłownego ma jeszcze ukryty sens

81
Q

symbolizm

A

kierunek artystyczny powstały w drugiej połowie XIX w we Francji. Symboliści uważali że opisanie rzeczywistości tradycyjnymi środkami językowymi jest niemożliwa dlatego przekazywali istotne treści za pomocą symboli

82
Q

synestezja

A

zabieg polegający na łączeniu różnych odczuć zmysłowych: dźwięków, kształtów, kolorów, zapachów

83
Q

synkretyzm

A

w literaturze łączenie w jednym dziele elementów należących do różnych gatunków lub rodzajów literackich

84
Q

szopka

A

teatr kukiełkowy, przedstawiający wydarzenia Bożego Narodzenia

85
Q

szopka literacka

A

forma spektaklu kabaretowego której karykaturalny i groteskowy charakter służy ośmieszaniu wad i słabości ludzkich ale także bieżących wydarzeń społecznych politycznych i kulturalnych

86
Q

sztuka dla sztuki

A

hasło rozpowszechnione w modernizmie i mówiące o tym że sztuka nie powinna służyć celom utylitarnym, a dostarczać przeżyć artystycznych

87
Q

topos

A

stały motyw lub temat podejmowany przez artystów różnych epok

88
Q

tragifarsa

A

utwór łączący w sobie cechy tragedii i farsy

89
Q

transgresja

A

przekraczanie granic

90
Q

turpizm

A

programowy antyestetyzm, kult brzydoty, zjawisko epatowania w sztuce obrazami choroby, patologii, kalectwa, śmierci itp.

91
Q

wielka reforma teatru

A

reforma zgodnie z którą główny nacisk w spektaklu miał być położony zarówna na tekst jak i na wizualną całość przedstawienia jako widowiska, mającego oddziaływać na przeżycia widzów za pośrednictwem wykreowanego nastroju

Język polski (8 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions