Medycyna Ratunkowa I Intensywna Terapia Flashcards
Klasyfikacja wg ASA
śmiertelność/ umieralność okołooperacyjna
I –> pacjent zdrowy (i do tego abstynent)
II –> lekkie schorzenia ogólne, które nie mają wpływu na życie codzienne (np. średniego stopnia nadciśnienie tętnicze, cukrzyca wyrównana tylko dietą, lekka nadwaga, astma nie wymagająca regularnego leczenia) (nawet towarzyskie używanie alkoholu)
III –> ciężkie schorzenia ogólne, które mają wpływ na życie codzienne (np. choroba wieńcowa z dolegliwościami dławicowymi, cukrzyca wymagająca leczenia insuliną, otyłość, wyraźna niewydolność oddechowa)
IV –> ciężkie schorzenia ogólne i stałe zagrożenie życia (np. niestabilna dławica, wyraźna niewydolność narządów
V –> umierający, prawdopodobieństwo śmierci w ciągu 24h niezależnie od operacji (np. pęknięty tętniak aorty brzusznej)
VI –> śmierć mózgu, dawca narządów
E –> zabieg w trybie nagłym
ARDS
Ostra niewydolność oddechowa
to uogólniona reakcja zapalna w płucach doprowadza do śródmiąższowego i pęcherzykowego obrzęku płuc. tworzą się włóknikowe błony
Pa 02 / Fi 02
< 300 >200 - łagodne
< 200 > 100 - umiarkowane
< 100 mmHg - ciężkie
RTG –> białe płuca / obraz motyla
Kryteria rozpoznania: do 7 dni od zaistnienia czynnika wyzwalającego;
RTG/CT obustronne zagęszczenia pęcherzykowe; brak innego wytłumaczenia dla źródła obrzęku; Pa 02/Fi02 < 300 mmHg
Trudna intubacja
Intubację określa się jako trudną, gdy trwa ponad 10 min lub gdy doświadczony anestezjolog próbuje ją wykonać trzykrotnie bez powodzenia.
Test Patila –> odległość tarczowo-bródkowa < 6 cm - trudna intubacja;
powinny się zmieścić trzy palce pacjenta;
powinno być powyżej 6,5 cm
LiMON
System monitorujący, który obrazuje aktualną funkcję wątroby poprzez pomiary stężenia znacznika, zieleni indocyjaninowej ICG.
Poziom ICG w surowicy, po jej dożylnym podaniu, jest mierzony za pomocą czujnika założonego na palec,
Niewydolność wątroby
postacie:
- piorunująca –> 1-2 tygodnie po zadziałaniu czynnika wywołującego
- ostra –> 3 tygodniu
- podostra –> 26 tygodni
- przewlekła –> miesiące/lata
Skala Ramseya
Skala służąca do mierzenia głębokości sedacji u pacjentów na oddziałach intensywnej terapii
R0 –> pacjent przytomny, zorientowany
R1 –> pobudzony, niespokojny, wystraszony
R2 –> współpracujący, reakcja na głos, toleruje wentylację mechaniczną
R3 –> sedacja, silna reakcja na ból, częściowo zdolny do reakcji na głos
R4 –> głęboka sedacja, reakcja na ból zachowana
R5 –> znieczulenie ogólne, leniwa reakcja na silne bodźce bólowe
R6 –> głęboka śpiączka
Cewnik Swana - Ganza
Cewnik w tętnicy płucnej
Dostarcza informacji o:
- rzucie serca CO
- ośrodkowym ciśnieniu żylnym CVP
- ciśnieniach w tętnicy płucnej PAP
- ciśnieniu zaklinowania we włośniczkach płucnych PCWP
CPR - sytuacje szczególne
–> NZK po kardiochirurgii w trakcie PTCA [trzykrotna defibrylacja potem CPR]
–> zatorowość płucna [fibrynoliza, wydłużenie CPR do 60-90 min]
–> tonięcie [5 oddechów ratowniczych]
–> lawina [NZK i potas powyżej 8 mmol/l - zakończenie CPR]
–> hipotermia [sprawdzamy oznaki życia przez minutę; jeżeli temperatura poniżej 30 stopni - nie podajemy leków; jeżeli pomiędzy 30 a 35 stopni dwukrotnie wydłużamy odstęp między podażą leków; jeżeli VF po 3 defibrylacjach to kolejne defibrylacje wykonujemy dopiero po ogrzaniu do 30 stopni
Leki w resuscytacji
ADRENALINA –> 1mg i.v. co 3-5 min
w VF/VT po 3 defibrylacji
w PEA jak najszybciej
dzieci: 10 ug/kg mc
AMIODARON –> w VF/VT 300 mg i.v. po trzeciej defibrylacji
150 mg po 5 defibrylacji
dzieci: 5 mg / kg mc po 3 i 5 defibrylacji
LIDOKAINA –> 100 mg i.v. (1-1,5 mg / kg) plus 50 mg t y l k o jeżeli nie ma i nie było amiodaronu
maksymalnie 3 mg / kg / h
Mg –> NIE chyba że torsade de pointes, zatrucie digoksyną
Ca –> NIE chyba że hipokalcemia, hiperkaliemia lub zatrucie calcium blokerami
wodorowęglan –> NIE chyba że hiperkaliemia lub TLPD
Uciśnięcia KLP
DOROŚLI: na 5-6 cm w tempie 100/120 “na środku KLP”, pełna relaksacja
DZIECI: na 1/3 głębokości KLP
niemowlęta - 4cm
dzieci - 5cm 100-120/min
NOWORODKI: 3 : 1 90 uciśnięć - 30 wdechów / min
Dawki ekwianagletyczne opioidów
TRAMADOL –> 100 mg
PETYDYNA –> 100 mg
MORFINA –> 10 mg
FENTANYL –> 0,1 mg
Powikłania cewnikowania żył centralnych
- preforacja naczynia - krwiak, krwotok
- uszkodzenie opłucnej - odma
- uszkodzenie nerwu przeponowego - duszność, niewydolność oddechowa
- uszkodzenie nerwów - n. błędny, przeponowy i inne
- uszkodzenie przewodu piersiowego - chylothorax
- uszkodzenie rdzenia kręgoego
- zator powietrzny
- zakrzepica żż centralnych
- uszkodzenie zastawek serca
- tamponada worka osierdziowego
- zaburzenia rytmu włącznie z migotaniem komór
- urwanie się końcówki cewnika, prowadnicy - zator, zapętlenie się prowadnicy
- sepsa związana z obecnością cewnika
- nieprawidłowe położenie końcówki cewnika
- zakrzepica związana z obecnością cewnika
Średnie ciśnienie tętnicze
MAP = CR + 1/3 (CS - CR)
Krwawy pomiar ciśnienia
Miejsca:
t. promieniowa: krążenie oboczne przez łuk dłoniowy –> nie powoduje niedokrwienia ręki
t. udowa, ramienna, grzbietowa stopy
rzadko: t. pachowa, skroniowa
u noworodków: t. pępkowa
OCŻ
OŚRODKOWE CIŚNIENIE ŻYLNE
mierzone przez cewnik umieszczony w żyle centralnej
informuje o obciążeniu wstępnym prawego serca
tzn. końcoworozkurczowym wypełnieniu prawej komory
Skala Aldreta
Kryteria wypisania chorego z sali wybudzeń
min 9/10 pkt dwukrotnie w ciągu 30 min
- poruszanie kończynami
- oddech
- RR
- przytomność
- kolor skóry
Stosunek I : E
podczas wentylacji stosunek czasu wdechu do wydechu
prawidłowo 1 : 2
- w razie obniżonej podatności aby poprawić wymianę gazową przesunięcie 1 : 1 lub 2 : 1
- przy wzmożonym oporze dróg oddechowych (np. astma oskrzelowa) może być konieczne wydłużenie czasu wydechu
Miejsca cewnikowania żył ośrodkowych
żyła szyjna wewnętrzna
- cewnikowanie żyły głównej górnej
- zaleca się cewnikowanie po prawej stronie bo tam naczynia na odcinku do prawego przedsionka mają prosty przebieg
żyła podobojczykowa
- cewnikowanie żyły głównej górnej
żyła udowa
żyły dołu łokciowego
- cewnikowanie żyły głównej górnej
Urazowa triada śmierci
hipotermia + kwasica + koagulopatia
Hipotermia hamuje kaskadę krzepnięcia krwi, która w ten sposób nasila koagulopatię. Powoduje to dalszą utratę krwi. Na skutek utraty krwi dochodzi do hipoksji tkanek, co powoduje kwasicę nieoddechową. Kwasica upośledza siłę skurczów serca; co przekłada się na dalszy spadek perfuzji obwodowej.
Skala AVPU
oceniamy otwieranie oczu
Alert – prawidłowa świadomość
Verbal – reaguje na głos
Pain – reaguje na ból
Unresponding – nie reaguje
System JUMP START
dla dzieci do 8 roku życia
system START
Simple Triage And Rapid Treatment
ocenia się: oddychanie; tętno na tt promieniowych lub powrót włośniczkowy; stan świadomości
CZARNY - zmarli –> nie oddycha –> udrożnienie dróg –> nie oddycha –> czarny
CZERWONY - chorzy w stanie bezpośredniego zagrożenia życia wymagający pomocy w pierwszej kolejności –> zaburzenia drożności dróg oddechowych; niewydolność oddechowa; wstrząs; ciężkie oparzenia; rany klatki piersiowej i jamy brzusznej; ciężkie urazy głowy; masywne krwawienie
ŻÓŁTY - chorzy z ciężkimi obrażeniami, ale w stanie stabilnym wymagającym pomocy w drugiej kolejności –> urazy głowy bez zaburzenia świadomości; urazy kręgosłupa; mnogie złamania; lekkie oparzenia
wszystkie podpunkty muszą być spełnione: oddechy 3-30/min; powrót włośniczkowy <2s; obecne tętno na tętnicy promieniowej; spełnia proste polecenia
ZIELONY - chorzy z niewielkimi obrażeniami, pomoc w 3 kolejności –> rany powierzchowne; pojedyncze złamania; zaburzenia psychiczne
Algorytm MNOPRTS
Monitorowanie –> EKG, RR, HR, oddechy, Sp02, GCS, RTS
Nursing –> ułożenie, komfort cieplny, zabezpieczenie dojść naczyniowych, opatrunki i unieruchomienia, odsysanie
02 –> tlenoterapia
PR –> pain relief - leki przeciwbólowe
Transport –> poszkodowanego
Sedacja –> i informowanie pacjenta o sytuacji
Wrzód Curlinga
Wrzód stresowy po rozległych oparzeniach
SEPSA
Sepsa –> zagrażająca życiu dysfunkcja narządowa spowodowana zaburzoną regulacją odpowiedzi ustroju na zakażenie
wstrząs septyczny –> rozpoznaj u pacjenta z sepsą, u ktorego mimo płynoterapii musisz podawać leki obkurczające naczynia krwionośne (noradrenalina) aby utrzymać MAP >= 65 mmHg i ze stężeniem mleczanów w surowicy > 2 mmol/l
Skala SOFA
do rozpoznawania sepsy
Skala qSOFA
[SEPSA]
- zaburzenia świadomości
- SBP <= 100 mmHg
- oddechy >= 22 / min
> = 2 z 3 –> wykonaj SOFA
Test Allena
Wykonuje się przed kaniulacją tętnicy (najczęściej promieniowej) polega on na uciśnieciu tętnicy promieniowej i łokciowej, a następnie puszczeniu tętnicy, której nie zamierza się kaniulować, aby zobaczyć czy tętnica jest wydolna i zdoła sama unaczynić rękę
Zespół Hoigne
Bardzo rzadki zespół objawów neurologicznych
Powikłanie powstające podczas leczenia penicyliną prokrainową (w postaci zawiesiny wstrzykniętej domięśniową) w przypadku przedostania się do krążenia dużych kryształów penicyliny prokainowej
objawy: drgawki, utrata przytomności, halucynacje złożone, parestezje, brak poczucia czasu.
Elektroterapia
Prąd stały o napięciu 3000 - 5000 V
defibrylacja w szpitalu powinna być osiągalna do 3 minut
energie:
- jednofazowa - 360 J
- dwufazowa 150 - 360 J (wg producenta); ewentualnie pierwsza 120 - 150 J przy energii pulsacyjnej
- dzieci: 4 J / kg niezależnie od typu
Kardiowersja: w migotaniu przedsionków i częstoskurczu komorowym –> 200 J lub 120/150 i zwiększamy
w trzepotaniu przedsionków i częstoskurczu nadkomorowym –> 100 J lub 70/120 i zwiększamy
Oddechy ratownicze i wentylacja
ocena własnego oddechu poszkodowanego - nie dłużej niż 10s
przerwy na oddechy w trakcie CPR - 10s
dorośli - 1s –> 500-600ml, 6-7 ml/kgmc
dzieci - 1s
Eliminacja Hofmanna
sposób rozkładu niektórych środków zwiotczających
rozkład niezależny od czynności narządów; zależny od pH i zmian temperatury
przez nieswoiste esterazy osocza
- atrakurium
- cisatrakurium
Prekuraryzacja
Podanie małej dawki środka zwiotczającego, która nie łączy się ze wszystkimi receptorami, lecz przyspiesza początek działania
RI współczynnik odnowy
czas między 25% a 75% ustąpieniem zwiotczenia
DUR 95
czas między podaniem środa zwiotczającego a ustąpieniem działania do 95% wartości wyjściowej
DUR 25
czas między podaniem środka zwiotczającego a ustąpieniem działania do 25% wartości wyjściowej = kliniczny czas działania
Rażenie piorunem
Przy rażeniu piorunem oparzenia najczęściej znajdują się na głowie, szyi lub ramionach, maja one kształt punktowy, liniowy, a czasami moga mieć kształt liścia paproci co jest patognomonicznym objawem dla rażenia piorunem
Wartości COHb świadczące o zatruciu CO2
> 3% u pacjentów niepalących
> 10% u pacjentów palących
Wskaźnik wstrząsowy Allgowera
To stosunek tętna do ciśnienia skurczowego
wartość > może świadczyć o zagrożeniu wstrząsem
Adrenalina we wstrząsie anafilaktycznym
domięśniowo r-r 0,1% 1 : 100
0,1 ml r-ru = 1,0 mg adrenaliny
dawki:
> 12 r.ż. –> 0,5 mg
6-12 r.ż. –> 0,3 mg
<6 r.ż. –> 015 mg
Anestetyki dożylne podsumowanie
TIOPENTAL
martwica przy podawaniu poza ż lub do t; przeciwwskazaniem jest porfiria
ETOMIDAT
nie wpływa na układ krążenia;
obniża syntezę kortyzolu
PROPOFOL
zespół popropofolowy
MIDAZOLAM
słabe działanie na układ krążenia;
przedłużone budzenie
KETAMINA
działa pobudzająco na układ oddechowy i krążenia;
przeciwwskazaniem jest guz chromochłonny i stany z podwyższeniem ciśnienia śródczaszkowego
ED95
aby wywołać pełną blokadę nerwowo-mięśniową, środek zwiotczający musi zająć 95% receptorów.
ED - dawka skuteczna w mg/kg
Trucizna –> objaw –> odtrutka
CYJANY, CYJANKI –>
woń gorzkich migdałów, duszność bez objawów skurczu oskrzeli –>
dwumetyloaminofenol
OPIATY –>
zwężenie źrenic, bradypnoe, bezdech –>
nalokson
BENZODIAZEPINY –>
utrata świadomości –>
flumazenil
FOSFORANY ORGANICZNE –>
zwężenie źrenicy, tachykardia, ślinotok –>
atropina, obidoksym
ATROPINA –>
tachykardia –>
fizostygmina
PARACETAMOL –>
ostre zatrucie brak objawów –>
Nacetylocysteina
Klasyfikacjia okresów encefalopatii wątrobowej
I stopień - senność, zmieszanie, lęk, euforia, dezorientacja, niewyraźna mowa, flapping tremor
II stopień - letarg (pozorna śmierć) wzmożona reakcja na bodziec bólowy, ataksja, drgawki kloniczne
III stopień - sen, stupor, zmniejszona/nieokreślona reakcja na bodziec bólowy, fetor hepaticus
IV stopień - brak reakcji na bodźce bólowe, brak reakcji źrenic na światło, żadnych drżeń
Stan padaczkowy
Napad padaczkowy, podczas którego pomiędzy dwoma napadami nie dochodzi do całkowitego wycofania się neurologicznych objawów lub trwa on dłużej niż 30 min.
TIA
Transient Ischemic Attack
Przemijające epizody niedokrwienne
–> nagłe wystąpienie neurologicznych objawów ogniskowych, przypuszczalnie pochodzenia naczyniowego (zaburzenia przepływu krwi, które całkowicie ustępują najpóźniej po 24 godzinach
Po przebyciu TIA 15% pacjentów doznaje udaru mózgu, 50% z nich już w pierwszych 3 miesiącach
Wzór Harrisa i Benedikta
do obliczania zapotrzebowania energetycznego człowieka
Algorytm BLS
- zabezpieczenie miejsce zdarzenia
- ocena stanu pacjenta
- wołanie o pomoc
- udrożnienie dróg oddechowych
- wykonanie telefonu do pogotowia
- RKO
! nie sprawdza się tętna u poszkodowanego !
Rękoczyn Esmarcha
Bezprzyrządowe udrażnianie dróg
polega na odgięciu głowy do tyłu i wysunięciu żuchwy
Porażenie nerwu twrzowego
–> po tej samej stronie - przy zamknięciu tętnicy środkowej mózgu
–> po przeciwnej stronie przy niedokrwieniu pnia mózgu
PRIND
Prolonged Reversible Ischemic Neurological Deficit
Przedłużony odwracalny niedokrwienny ubytek neurologiczny
–> objawy utrzymują się ponad 24 godziny i występują przez kilka dni, ustępują całkowicie lub pozostają nieznaczne objawy resztkowe
Objaw Westermarka
Objaw radiologiczny występujący w zatorowości płucnej, polegający na ogniskowym zmniejszeniu rysunku naczyniowego płuca dystalne do miejsca obturacji tętnicy płucnej
występuje rzadko (2%)
ale jest bardzo swoisty (>90%)
Stan astamtyczny
atak trwa dłużej niż 24h
lub
nie może zostać przerwany rutynowym leczeniem z zastosowaniem Beta2 - sympatykomimetyków
Stopnie oparzenia
I stopień - zaczerwienienie, obejmuje tylko naskórek
II stopień - tworzenie pęcherzy, dno rany wilgotne, silnie bolesne
III - oparzenie tkanek aż do tkanki podskórnej
IV stopień - oparzenie głębiej leżących tkanek, mięśni, ścięgien
Skala Goldmanna
Skala ryzyka sercowego wg Goldmanna
Skala Trama Score
Skala urazu
ocenia:
- częstość oddechu
- wysiłek oddechowy
- skurczowe ciśnienie tętnicze
- powrót włośniczkowy
- GCS
punkty razem 1-16
RTS –> Revised Trauma Score: ocenia: częstość oddechu; skurczowe ciśnienie tętnicze; GCS
suma punktów 0-12
poniżej <=11 pkt - transport do centrum urazowego
PTS –> Pediatric Trauma Score
ocenia: masa ciała; drożność dróg oddechowych; SBP; stan świadomości; obecność ran; obrażenia układu kostnego
Skala Apfel
Określa stopień prawdopodobieństwa pojawienia się PONV
po 1 punkcie za:
- płeć żeńska
- niepalący
- PONV lub choroba lokomocyjna w wywiadzie
- opioidy po operacji
2 pkt –> PONV w 39%
3 pkt –> PONV w 61%
4 pkt –> PONV w 79%
jeżeli więcej niż dwa punkty - należy wdrożyć profilaktykę
Klasyfikacja wg Mallampatiego
I widoczne: języczek, przedni/tylny łuk podniebienny i podniebienie miękkie
II widoczne: część języczka i tylny łuk podniebienny
III widoczna: nasada języczka
IV języczek niewidoczny, tylne podniebienie niewidoczne
Klasyfikacja ciężkości wstrząsu hipowolemicznego wg ATLS
Klasa I:
utrata krwi –> do 750ml / do 15%; ciśnienie prawidłowe, powrót włośniczkowy prawidłowy
Klasa II:
utrata krwi –> 750-1500 / 15030%; ciśnienie prawidłowe
Klasa III:
utrata krwi –> 1500-2000 / 30-40%; ciśnienie obniżone
Klasa IV:
utrata krwi –> >2000 / >40%; ciśnienie obniżone
NAJ … Mszyedycyna Ratunkowa i Intensywna Terapia
- pO2 poniżej 60mmHg –> niewydolność oddechowa
- najczęstsza przyczyna niewydolności oddechowej u dzieci - IRDS
- najczęstsza przyczyna śmierci pnia mózgu - krwawienia śródczaszkowe i urazy głowy
- o śmierci pnia mózgu orzeka komisja
- najczęstszy mechanizm NZK u dzieci - asystolia
- rytmy do defibrylacji VF, VT
- rytmy nie do defibrylacji - PEA, asystolia
- lek w VF - amiodaron 300 mg i.v.
- 4H:
- hipotermia
- hipoksemia
- hipowolemia
- hipo/hiperkalemia
+zaburzenia metaboliczne
- 4T:
- thrombosis
- tension pneumothorax
- tamponade - cardiac
- toxins
