mb Flashcards
proteini sekretnog puta
sintetiziraju se na ribosomima koji su vezani na membranu endoplazmatskog retikuluma
lokalizirani su u endoplazmatskom retikulumu, golgijevom aparatu, vakuoli ili izbačeni iz stanice
proteini sintetizirani na slobodnim ribosomima
proteini jezgre, mitohondrija i peroksisoma
uzvodna sekvenca
ispred početka transkripcije
označava se -
promotorsko mjesto
nizvodna sekvenca
iza početka transkripcije
označava se +
kodirajuća sekvenca
tri faze trasnkripcije
inicijacija
elongacija
terminacija
idealna sekvenca za vezanje RNA polimeraze
konsenzus sekvenca
mjesta koje prepoznake sigma podjedinica RNA polimeraze kod prokariota
TATA box
7 nukleotida na -10
RNA polimeraza footprint
od -10 do -50
jaki promotori
oni koji su sličniji konsenzus sekvenci pa imaju veću učestalost započinjanja transkripcije
slabi promotori
imaju manju sličnost konsenzus sekvenci i imaju manju učestalost inicijacije transkripcije
trp operon
sadrži pet gena koji kodiraju za proteine koji sudjeluju u metabolizmu triptofana
svi geni su pod regulacijom jednog promotora
šta se dobije traskripcijom gena u trp operonu (i za prokariote i za eukariote)
policistronska mRNA koja ima 5 različitih mjesta za početak translacije i dobije se 5 različitih proteina
kod eukariota se ovi geni nalaze na 4 različita kromosomima, svaki ima svoj primarni traskrip
regulacija trp operona
na razini pre-inicijacije, tj. pre-inicijacijskog kompleksa jer vezani represor onemogućuje vezanje polimeraze te samim time nastajanje pre-incijacijskog kompleksa
lac operon
tri gena pod regulacijom jednog operona
produkti tih gena sudjeluju u metabolizmu laktoze
o koliko parametra ovisi regulacija ekspresije lac operona
o dva parametra, tj. dva proteina
1. represor- ako je na njega vezana alolaktoza on se ne može vezati na operator
2.CAP-protein- ovisi o razini glukoze (niska razina glukoze-nastaje cAMP)
šta se veže na operator kod lac operona?
samo represor, nikako CAP-protein
operator kod lac operona
ima tri operatorske regije O1, O2, O3
represor je dimerni protein koji stupa u interakciju sa dvije regije (ili O1 i O2 ili O1 i O3)
mutacija u O2 i O3 smanjuje represiju za 70%
gen glnA
kodira za glutaminsintetazu
RNA polimeraza kod gena glnA
cijelo vrijeme je vezana na promotor jer nema represora
enhenceri
mjesta vezanja aktivatora, tipični za eukariote, nalaze se udaljeniji od mjesta početka transkripcije uzvodno ili nizmodno
mogu biti unutar strukturnih gena
ntrB domene
senzor domena i transmiter domena
ntrC domene
regulatorna i DNA binding domena
geni za transport/metabolizam fosfata-proteini koji sudjeluju u regulaciji i domene
PhoR- transmiter
PhoB- reciever i DNA binding domena
leader sekvenca
nalazi se prije strukturnih gena, poslije operatora i početka mjesta transkripcije promotora
što se nalazi u regiji 1 leader sekvence kod trp opeona
2 kodona za triptofan
to je puno za tako malu regiju od oko 15ak nukleotida
to stanica koristi da zna ima li triptofana u stanici
mehanizam regulacije na razini elongacije kod trp operona
šta se događa kad ima i kad nema triptofana?
leader sekvenca
4 regije
nema triptofana komplementarno se sparuju 2 i 3 regija- nastavak transkripcije
ima triptofana komplementarno sparivanje 3 i 4 regije - prekid transkripcije
kontrola terminacije transkripcije kod B. subtilis
šta kada ima purina i kada nema?
-na 5’ kraju prije mjesta početka transkripcije dolazi do formiranja strukture koja se naziva aptamerska struktura
-ta regija se može nalaziti i na 3’ kraju i ona se ne transkribira
-kada ima purina on se veže na tu strukturu i to je signal za terminaciju transkripcije
-kada nema purina formira se druga struktura koja ne označava terminaciju
TATA box
regija koja je bitna za prepoznavanje mjesta gdje će se vezat RNA polimeraza. Na TATA box se veže TATA-binding protein
nalazi se uzvodno od mjesta početka transkripcije
na +1 ima A, a na -1 T ili C
promotor proksimalni elementi
kod eukariota
važni za vezanje transkripcijskih faktora, regulatora itd.
nalaze se još uzvodnije od promotora
UAS kod kvasaca
upstream activating sequence
promotor proksimalni elementi
CpG otoci
C i G povezani fosfatom
mjesta na kojima može doći do inicijacije transkripcije
RNA polimeraza kod eukariota
tri različite RNA pol (I, II, III)
I- sinteza rRNA
II- sinteza mRNA
III- sinteza tRNA
kako se označavaju opći transkripcijski faktori?
TF pa broj (II za RNA pol II) i slovo
formiranje pre-inicijacijskog kompleksa
-TATA binding proteon (TBP) je dio TFIID kompleksa i on se veže na promotorsku regiju
-nakon vezanja TFIID vežu se i TFIIA i TFIIB i to na neki način omogućuje vezanje RNA pol
-nakon vezanja RNA pol veže se i TFIIF i dobijemo srž pre-inicijacijskog kompleksa
-dokazano uvođenjem mutacija i sve su bile letalne
kako se dobije zatvoreni pre-inicijacijski kompleks?
-dolazi do povezivanja faktora TFIIE i TFIIH (on je bitan jer ima kinaznu i helikaznu aktivnost pa pomaže RNA poli u formiranju transkripcijskog mjehurića, razdvajanje lanaca i pronalaska mjesta početka transkripcije)
-kada se ta dva faktora povežu dolazi do formiranja zatvorenog pre-inicijacijskog kompleksa
otvoreni pre-inicijacijski kompleks
TFIIH helikaznom aktivnošću razdvaja lance DNA i formira se transkripcijski mjehurić i onda govorimo o otvorenom pre-inicijacijskom kompleksu
uloga karboksilne terminalne domene RNA polimeraze kod formiranja elongacijskog kompleksa
TFIIH svojom kinaznom aktivnošću fosforilira serinske ostatke u karboksi terminalnoj domeni RNA pol i to omogućuje otpuštanje inicijacijskih faktora i vezanje leongacijskih faktora
-prelazak iz inicijacijskog kompleksa u elongacijski
looping DNA
vezanjem aktivatora na promotor proksimalne elemente i/ili enhancere omogućuje looping DNA
-aktivatori dolaze u kontakt sa RNA pol ili sa nekim od općih transkripcijskih faktora, dolazi do promjene konformacije i čvršćeg vezanja RNA pol i započinjanja transkripcije
Clamp domena
nalazi se na RNA pol koja je otvorena kada se veže na DNA i tu dolazi do izlaska RNA molekule
aktivatori kod eukariota-domene i navesti koliko ima kojih domena u kvascu i viših eukariota
-aktivacijska i DNA binding domena
ima i fleksibilno proteinska domena koja
-nije baš prava domena
-kod kvasca jedna aktivacijska (C terminalni kraj) jedna binding (na N terminalnom kraju)
-kod višik eukariota uvijek jedna binding domena, a može biti više aktivacijskih domena
mehanizmi regulacije aktivatora
- regulacija sinteze proteina- aktivatora
- vezanje liganda (primjer kod CAP proteina i cAMP kod lac operona)
- fosforilacija (primjer NtrC protein kod glnA gena)
- dodatna podjedinica
represori kod eukariota
karakteristike i domene
-oni se ne vežu na DNA pa ne dolazi do mehaničkog ometanja kod vezanja RNA pol
-imaju dvije domene: DNA vezajuću domenu i represorsku domenu
represori kod eukariota-mehanizmi
- situacija kada represor i aktivator imaju iste vezajuće domene tako da se aktivator i represor natječu za vezanje i to ovisi o koncentraciji protein, ali i afinitetu te DNA vezajuće domene
- situacija je kad represor i aktivator imaju različite vezajuće domene, ali se nalze u blizini tako da se represorska domena represora veže na aktivacijsku domenu aktivatora i tako onemogućuje vezanje aktivatora na opće transkripcijske faktore ili RNA pol i onemogućuje djelovanje aktivatora
- situacija aktivator i represor se vežu na različita mjesta, ali se represor veže na opće transkripcijske faktore i tako onemugućuje vezanje aktivatore na OTF i tako ne dolazi do transkripcije
na šta djeluje represor kod eukariota?
djeluje na aktivatore, on onemogućuje funkciju aktivatora jer je aktivacija aktivatora glavni mehanizam regulacije transkripcije u eukariota
enhanceosom
više od dva vezna mjesta koja su isprepletena kod enhancera i omogućuje vezanje više aktivatora
CIS elementi
elementi koji se vežu bliže ili dalje od promotora na regije (promotor proksimalne regije ili enhenceri)
na šta se vežu aktivatori kod eukariota?
na promotor proksimalne regije (UAS kod kvasca) i enhancere
kod eukariota što je važno pored aktivatora za početak transkripcije?
vezanje koaktivatora
važan je i medijator