Lokapróf - heilbrigðismat Flashcards
Hvað getur púls gefið okkur vísbendingar um?
Gefur vísbendingar um ástand æðakerfis og hjarta
Hvað er eðlilegur púls?
60-100 á mínútu
Hver er eðlilegur líkamshiti?
36 - 37,5°C
Hvað er eðlilegur blóðþrýstingur?
120/80 mmHg
Systola: undir 130
Diastola: undir 85
Hvenær er það kallað háþrýstingur?
þegar systola er yfir 140mmHg og diastola er yfir 90 mmHg
Hvenær er það kallað lágþrýstingur?
þegar systolan er komin undir 90 mmHg
Hvað er hraður púls kallaður og hvað þarf hann að vera hraður?
hann er kallaður tachycardia og hann þarf að vera hraðari en 100 slög á mínútu
Hvað er hægur púls kallaður og hvað þarf hann að vera hægur?
hann er kallaður bradycardia og hann þarf að vera hægari en 60 slög á mínútu
Hvað á einstaklingur að anda oft á mínutu?
hann skal anda 12-20 sinnum á mínútu
Hvað er tachypnea?
Það er hröð öndun, yfir 20 sinnum á mín; stutt, grunn öndun.
Sést með hita, efnaskiptablóðsýringi, verkjum og koltvísýringshækkun (hypercapnia) eða blóðsúrefnisskorti (hypoxemia)
Hvað er bradypnea?
það er hæg öndun undir 12 sinnum á mínútu. Óeðlilega hæg öndun sem má sjá sjúklingum sem hafa tekið lyf svo sem morfín, sem hafa efnaskiptablóðlýting (metabolic alkalosis) eða sem hafa aukin höfuðkúpuþrýsting
Hvað er eupnea?
Venjuleg öndun semer róleg, taktföst og áreynslulaus
Hvað er apnea?
Það er öndunarstöðvun
Hvað er oföndun?
oft kallað alveolar oföndun, er aukin hreyfing lofts inn og út úr lungum. Á meðan oföndun stendur er hraði og dýpt öndunar aukið, og meira CO2 skilast en er framleitt.
Hvað er Kussmaul’s braeting?
Líkaminn reynir að bæta (gefa í burtu umfram líkams sýrur) með því að blása burtu koltvísýting í gegnum djúpa og hraða öndun
Hvað er systolískur þrýstingur?
Efri mörk. Þegar stöðugur hjartsláttur fer að heyrast. Samdráttur í sleglum
Hvað er díastolískur þrýstingur?
Neðri mörk. Þegar hjarslátturinn hættir alveg að heyrast. sleglar í hvíld
Hversu mikil skal þindarsveiflan vera?
3-5 cm
Jugular þrýstingur?
æð minni en 4 cm hjá hraustu fólki
Hvar er Erb’s point staðsett og hvað heyrist þar?
Það er staðsett í 3. rifjabili, vinstra megin við bringubein. Þar eiga að heyrast jöfn S1 og S2 hljóð
Segið frá S1
Það er fyrra hlóðið “lub”.
Myndast þegar lokur milli gátta og slegla lokast. Heyrist yfirleitt hærra en S2 yfir mitral og tricuspid svæðum
Segið frá S2
Það er seinna hljóðið “dub”.
Myndast þegar lokur yfir í ósæð og lungnaæð lokast. Heyrist hærra en S1 yfir aortic og pulmonic svæðum
Segið frá S3
“lub-dub-ee”
Aukahljóð sem á ekki að heyrast í “eldra fólki” en er eðlielgt í börnum og young adults. Er talið vera valdið af titringi lokanna og strúktúrum í kringum þær
Segið frá S4
“dee-lub-dub”
Merki um hypertension (of hár blóðþrýstingur). Heyrist þegar fólk er með viðnám í sleglum. t.d. þegar fólk hefur veikan vinstri slegil
Hvað er verið að mæla í blóðþrýstingsmælingu?
Magn vökva í æðakerfinu
slagkraft hjartans
viðnám æðakerfisins
Hvað er pyrexia?
það er hiti
hver er röðun í almennri skoðun?
Skoðun
Þreifing
Bank
Hlustun
Hver er röðun í kviðarskoðun?
Skoðun
Hlustun
Bank
Þreifing
Hvernig er beint bank?
Fingur beint á líkamann
Hvernig er óbeint bank?
Fingur virka eins og “hamar” á annan hlut t.d. hina höndina
Hvað er hyperresonance?
Hávært tómahljóð t.d. fyri lungum sem eru samfallinn
hvað er resonance?
Það er hljóð sem kemur yfir eðlilegum lungum
Hvað er tympany?
Trommuhljóð t.d. yfir maga sem er fullur af gasi/lofti
Hvað er dullness?
lágvært djúpt hljóð t.d. yfir lifur, milta og þind og hjarta
Hvað er flatness?
flatt hljóð er t.d. á vöðva eða beini
Hvernig virkar þind á hlustunarpípunni?
það myndar hátíðnihljóð. líkamshljóð láta þind titra sem myndar þrýstihljóðbylgjur. Góð í hlustun á lungum og innyflum
Hvernig virkar bjalla á hlutstunarpípunni?
það myndar lágtínihljóð. titringur húðar myndar hljóðbylgjur. Góð í hlustun á hjartahljóðum yfir æðum
Segið frá Snellen kortinu?
það er til að meta Fjarsýni. Sjónskerpu í 20 feta fjarlægð. því stærri nefnari því verri sjón.
Tölurnar segja þér t.d. að manneskja sem er með sjónina 20/50 sér stafina í 20 fetum sem einstaklingur með venjulega sjón ætti að sjá í 50 fetum
Hvað er hyperventilation?
Það er hröð, djúp öndun
Hvað er hypoventilation?
Það er grunn öndun
Hvaða þættir hafa áhrif á öndunartíðni?
Æfingar
Streita
Umhverfishiti
Lyf ofl.
Þegar verið er að gera mat á öndun, með hverju þarf að fylgjast?
Tíðni Dýpt Takt Gæði Virkni
Hvaða þættir hafa áhrif á hjartslátt?
Aldur Kyn Æfingar Hiti Lyf Streita Veikndi Líkamsstellingar
Hvað er púlsþrýstingur?
Munur á milli systólu og diastólu
Hvað er orthostatískur blóðþrýstingur?
Blóðþrýstingur sem fellur þegar sjúklingur situr eða stendur
Hvað þættir hafa áhrif á blóðþrýsing?
Aldur Streita Kyn Lyf Offita Líkamsklukka Hreyfing/áreynsla
Hvaða þættir hafa áhrif á líkamshita?
Aldur Líkamsklukka Æfingar Hormónar Streita Umhverfisþættir
Hvað er Glashow Coma Scale?
Skali fyrir meðvitund
15 er full meðvitund
3 er alveg meðvitundarlaus/dauður
Ef einstaklingur er 7 eða neðar þá er hann coma sjúklingur
Ekki er hægt að fá núll á þessum skala, lægsta er 3
Hvað merkir hypoxemia?
Of lítið magn af súrefni í blóðinu
Hvað á súrefnismettun að vera í heilbrigðum einstaklingi?
94-100%
Hvað er End-tidal CO2?
Magn CO2 sem sleppt er í enda hverrar útöndunar
Hvað er assessing í sambandi við skráningu?
Það er gagnasöfnun, skipuleggja gögn og skrá gögn
Hvað er diagnosing í sambandi við skráningu?
Það er að greina göng, bera einkenni á heilsufarsvandamálum, áhættur og styrk og móta sjúkdómsgreiningayfirlit
Hvað er planing í sambandi við skráningu?
Það er forgangsröðun á vandamálum og greiningu
Mynda markmið/þráðar útkomur
Ákveða íhlutun hjúkrunarfræðing
Skrifa niður íhlutun hjúkrunarfræðings
Hvað er implementing í sambandi við skráningu?
Það er að endurmeta sjúkling Ákveða hvort sjúklingur þurfi aðstöð Innleiða íhlutun hjúkrunarfræðing Hafa yfirumsjón með meðferðinni Skrá niður athafnir hjúkrunarfærðings
Hvað er evaluating í sambandi við skráningu?
Það er að safna göngum sem tenjast útkomu
Bera saman gögn við útkomu
Draga ályktanir um status á vandamáli
Halda áfram
Breyta eða enda á meðferðaplani á sjúklingi
Hvað er Braden-skalinn?
Skali yfir þrýstingssár
Hvað er MORSE-skali?
Skali yfir biltumat
Hvað er Neuroplasticity?
Það er aðlögunarhæfni heilans Gerist: 1. við byrjun lífs 2. við heilaskaða 3. í gegnum árin þegar eitthvað nýtt er lært og lagt á minnið
Hvað gerir hægra heilahvel?
Það sér um stjórnun vinstri hluta líkamans. Listrænir hæfileikar skynjun rúms og mynstra innsæi ímyndunarafl og myndun huglægra mynda af sjón hljóðum snertingu bragð og lykt
Hvað gerir vinstra heilahvel?
Það sér um stjórnun hægri hluta líkamans
Tal- og ritmáls
tölufærni
vísindi og rökhugsun
Hvað er Gaumstol?
Það er skemmd á hægra heilahveli.
Sjúklingur veitir hlutum vinsta megin við sig litla athygli, gefur þeim engan gaum.
Erfiðleikar, vanmáttur heilaskaðaðra sjúklinga til að bregðast við, átta sig á eða gera sér grein fyrir áreitum frá gagnstæðri hlið við heilaskemmd.
Fylgir ekki endilega breyting á hreyfigetu líkamans
Hvað er Afasia?
Það er málstol vegna heilaskaða
Hvað er heminopsia?
Það er breglað sjónsvið
Hver eru einkenni á skemmd í vinstra heilahveli?
Málstol Brenglað sjónsvið Aukin tilfinninganæmni Áhyggjur af líkamlegri vanhæfni Minnkað sársaukaskyn en finnur djúpan sársauka
Hverju stjórnar heilastofninn?
Stjórnar: Öndun Blóðrás Ógleði/uppköstum Svefni
Hvað er Broca málstol?
það er tjástol
Skaði framarlega í vinsntra heilahveli
Hvað er Wernicke málstol?
Það er skilningsstol
Skaði aftarlega í vinstra heilahveli
Hvað er nystagmus?
Hröð, óviljastýrð hreyfing augna
Hvað er ptosis?
Sigið augnlok vegna lömunar/sjúkdóms
Hvað er apraxia?
vanhæfni til að framkvæma áður lærar athafnir
Hvað er agnosia?
vanhæfni til að þekkja hluti sem sjúklini eru kunnir
Hvað er dysphagia?
það er kyngingarerfiðleikar
Mjög algengt vandamál hjá taugasjúklingum
Hvað er ataxia?
Kaufska
Hvað er impressiv afasia?
Talað mál eða skrifað virðist vera óskiljanlegt fyrir sjúkling
Hvað er expressiv afasia?
Skilur allt en getur illa tjáð sig –> talar vitlaust
Hvað er global afasia?
bæði impressiv og expressiv afasia
Hvað gerir Hoehns og Yahr skalarnir?
Fylgjast með parkinsons sjúkdómi
Hvað er Romberg
Jafnvægispróf í taugaskoðun
Hvað er hypoestesia?
Minnkuð skyntilfinning
Hvað er hyperestesia?
Aukinn skyntilfinning
Hvað er Anestisia?
Finnur ekki snertingu
Hvað er parestisia?
Erting tauga
Hvað er einkenni skemmdar á heilastofni?
meðvitundarleysi
Hvað er í hægri efri fjórðungi í kviðarskoðun?
Lifur Gallblaðra Skeifugörn Höfuð briss Hægri nýrnahetta Efrihluti hægra nýra hluti ris- og þverristils
Hvað er í vinstri efri fjórðungi í kviðarskoðun?
Vinstri hluti lifrar Magi Milta Efri hluti vinstra nýra Bris Vinstri nýrnahetta Hluti þver- og fallristils
Hvað er í hægri neðri fjórðungi í kviðarskoðun?
Neðri hluti hægra nýra Botnlangi Hluti ristils Hægri eggjastokkur Vinstri þvagleiðari Vinstri sáðrás Hluti legs
Til hvers getur þan á bláæðum í kvíð bent?
Geta bent til lifrarsjúkdóma eða vökva í kvið
Hvernig eiga garnahljóð að vera?
þau eiga að vera á 5-35 mínútna millibili og óregluleg
Hvað er Red reflex?
Það er endurspeglun í augasteini (rauð)
Hvað er White reflex?
Það er abnormal endurspeglun í augasteini (hvít)
Hvað stendur PERRLA fyrir?
Stendur fyrir Pupils Equal Round Reactive to Light and Accomdation Skoðun á: Stærð og lögun Viðbrögð við ljósi Samhverfa Fjarlægð
Hvað er Hirschberg test?
Notað til að athuga hvort sjúklingur hafi strabismud (skjálga)
Hvað á að vera sjáanlegt í augnbotnsskoðun?
Æðar
Macula
Stjóntaug
Forea
Hvað er hemophysis?
Það er þegar hóstað er upp blóði
Hvað er Cheyne-Strokes?
Það er lífshættulega öndun
Of djúp, stundum hröð öndun
Apnea fylgir oft
Rétt áður en sjúklingar deyja
Hvað er Tectile fremitus?
Smá víbringur
Ef hann er aukinn þá er þétting eða vökvi undir
Ef það er mikið loft þá ætti að vera minni víbringur
Hvernig er Vesicular hljóð?
Það er low pitched
Soft
Lengra í inn- en útöndun (2,5x)
Heyrist best við base lungnanna
Hvernig er Bronchovesicular hljóð?
Inn- og útöndun er jöfn
Blowing hljóð heyrist best milli herðablaðanna og hliðlægt á bringubeininu við fyrsta og annað millirifjabilin
Hvernig er Bronchial hljóð?
High pitched Hávært hljóð Lengra í út- en innöndun Heyrist framan á barkanum Heyrist venjulega ekki yfir lungnavef
Hvernig er Weezing?
td. astmi/öndunarþrengsli/slim í lungum
sterkast í útöndun
heyrist yfir öllu lunganu
Hvernig er Ronchi?
Slím/vökvi t.d. í öndunarvegi
Mun hærra í útöndun
Getur heyrst yfir mest öllu lungnasvæðinu en ríkir yfir barkanum og berkjunum
Hvernig er Crackles?
Allt annað hljóð en Wheezing
Vökvi í kerfinu t.d. sjúklingur með hjartabilun, lungabjúg
Heyrist bæði í inn og útöndun
Hvað er Pleural rub?
Lungnafleiðrurnar að nuddast saman eins og að nudda saman leðri
Hvernig er Grunting?
Lágt hljóð í lok öndunar
t.d. hjá fyrirburum og krökkum sem eru að fá öndunarstress
Hvað er Peak flow test?
Hversu hratt sjúklingur getur andað út
Hvað eru blóðgös?
Hversu mikið O2 og CO2 er í blóðinu
Hvað er Spirometria?
Það er til þess að athuga hversu góð öndun er
Spirometer –> anda djúpt, blása fast frá
Hvað er Emphysema?
Þegar loftbelgirnir í lungunum er skemmdir eða of stórir
Veldur mæði
Algengt hjá reykingafólki sem hefur reykt lengi
Bláæðaþrýstingur (Preload)
Bláæðaþrýstingur er að hve miklu leyti vöðvaþræðir í slegli eru strekktir í lok slökunar tímabilsins (diastola).
Bláæðaþrýstingur veltur á magn blóðs sem snýr aftur til hjartans frá bláæða hringrásinni: Aukið rúmmál orsakar aukna teygju, sem leiðir til enn kröftugri samdrátt hjarta vöðvaþráða. Því hærri sem hann er því meira eigum við von á að dælist frá hjartanu
Slagæðaþrýstingur (Afterload)
Slagæðaþrýstingur er viðnám gegn sem hjartað þarf að dæla til að kasta blóði inn í blóðrásina. Blóð rennur frá svæði þar sem þrýstingur er hærri til svæði þar sem er lægri þrýstingur. Til að færa blóð í blóðrásarkerfinu, verða sleglarnir að búa til nægilegan þrýsting til að sigrast á viðnáminu í æðunum eða þrýstingnum innan slagæðanna, þekkt sem slagæðaþrýstingur
Hvað er samdráttarhæfni?
Samdráttarhæfni er fylgigeta hjartavöðvatrefja til að stytta eða dragast saman. Úrfallsmagn minnkar rúmmálið ef samdráttarhæfni er léleg, dregur úr útfalli hjartans
Hvað merkja þandar hálsbláæðar?
Það er þegar hjartað nær ekki að dæla nóg frá sér
Segir til um hægri gáttarþrýsting
Hvað er Orthopnea?
Liggjandi mæði
Hvað er ósértæk einkenni?
Einkenni sem geta átt við um eitthvað annað líka t.d. Þreyta Hósti Bjúgur Flensueinkenni
Hvap er Turgor?
Það er hversu fljótt húðin fer til baka, best innan 2 sek
Hvað er PMI?
Sjá hvort hjartað sé á þeim stað sem það á að vera á
Staðsett í 5. rifjabili og er 1-2 cm á stærð
Hvað er Cyanosis?
Blámi á útlimum eða búk
Hvað er Thrill?
Víbringur í æðinni
Hvað er Angina?
Stöðug hjartaöng
Mikill verkur í brjósti sem leiðir oft út
Stafar af ófullnægjandi blóðmagni til hjartans
Hvert er hlutverk húðarinnar?
Veita vörn gegn bakteríum, aðskotahlutum, hita, geilsum, upptöku efna
Sér um hitasjórnun líkamans með uppgufun og æðasamdrætti/útvíkkun í húð
Húðin er skynfæri
Tekur þátt í að stjórna vökvajafnvægi, framleiðir D vítamín fyrir tilstaðan ljóss
Öldrun húðar
Fituvefur minnkar Melanocytum fækkar Veikleiki í háræðarkerfi eykst Minni starfsemi svitakirtla Hormónabreytingar
Algeng húðvandamál aldraðra
Lyfjaofnæmi Húðþurrkur Kláði Stasaexem á fótum Góðkyna/illkynja æxli Húðsýkingar
Hvernig eru Primary skin lesions húðbreytingarnar?
er upphaf/fyrsta húðbreyting sem myndast á húðinni sem viðbraðg við ytra eða innra umhverfi einstaklingins t.d. blaðra/exem
hvernig eru secondary skin lesions húðbreytingarnar?
húðbreyting sem kemur ekki strax heldur í kjölfar hinna t.d. blaðra sem hefur sprungið og ksilur efitr sár sem er þá secondary skin lesion
Sjónskoðun
- Umgjörð augna
- innri hluti augna
- red reflex
- PERRLA
- sjónsvið
- sjónskerpa
- augnhreyfingar –> H
- augnbotnar
