Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Thorax > Loftbrjóst, sýkingar í fleiðru og rof á vélinda > Flashcards

Loftbrjóst, sýkingar í fleiðru og rof á vélinda Flashcards

1
Q

Flokkun loftbrjósts:

A 
Spontant (sjálfsprottið)
-primert
-secundert (v. lungnasjúkdóms, d. KOL, sýkingar, æxli)
-tíðaloftbrjóst (katamenial)
Áverkaloftbrjóst
-lokað/opið
Iatrogen
ástunga (CVK, lungnasýni) / partur meðferðar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Flokkun loftbrjósts:

A 
Spontant (sjálfsprottið)
-primert
-secundert (v. lungnasjúkdóms, d. KOL, sýkingar, æxli)
-tíðaloftbrjóst (katamenial)
Áverkaloftbrjóst
-lokað/opið
Iatrogen
ástunga (CVK, lungnasýni) / partur meðferðar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Er dyspnea algengari hjá kk eða kvk?

A

Kvk, algengari og meira vandamál.
Stelpur eru 3-5 mm neðar en kk í blóðgösum; líklega progesteron sem spilar inn í.
Progesteron er öndunarhvetjandi; kvk eru með næmari öndunarstöðvar. Stundum eru mismunandi gildi eftir kynjum fyrir viðmiðunarmörk.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Er dyspnea algengari hjá kk eða kvk?

A

(úr lyfl.fyrirlestri) Kvk, algengari og meira vandamál.
Stelpur eru 3-5 mm neðar en kk í blóðgösum; líklega progesteron sem spilar inn í.
Progesteron er öndunarhvetjandi; kvk eru með næmari öndunarstöðvar. Stundum eru mismunandi gildi eftir kynjum fyrir viðmiðunarmörk.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

1° spontant pneumothorax

A

uþb 10:100.000 kk, 4:100.000 kvk
Oft ungir karlmenn, oft reykingamenn
- ekki tengsl við áreynslu/áverka
- Blöðrur (blebs) rofna í apex lungans. Oftast tiltölulega lítð. Staðbundið niðurbrot á elastískum vef veldur líklega (ójafnvægi milli uppbyggingar og niðurbrots (proteasar og oxidantar).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

2° spontant pneumothorax

A

Tengt lungnasjúkdómum (annað eða bæði lungu).
(COPD, lungnaþemba, cystic fibrosis, lungnakrabbi, pulmonary fibrosis)
-> Getur verið lífshættulegt, oft mikil einkenni þó lítið loftbrjóst
- erfiðara að greina en primert

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Einkenni loftbrjósts:

A

Brjóst &/ takverkur
Mæði og andþyngsli
Hósti.

Tension pneumothorax: öndunarerfiðleikar - köfnunartilfinning - kvíði - óróleiki

Skoðun:
aukin JVP, cyanosis, lækkaður blþr, tachycardia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

1° spontant pneumothorax

A

uþb 10:100.000 kk, 4:100.000 kvk
Oft ungir hávaxnir karlmenn, oft reykingamenn
- ekki tengsl við áreynslu/áverka
- Blöðrur (blebs) rofna í apex lungans. Oftast tiltölulega lítð. Staðbundið niðurbrot á elastískum vef veldur líklega (ójafnvægi milli uppbyggingar og niðurbrots (proteasar og oxidantar).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

2° spontant pneumothorax

A

Tengt lungnasjúkdómum (annað eða bæði lungu).
(COPD, lungnaþemba, cystic fibrosis, lungnakrabbi, pulmonary fibrosis)
-> Getur verið lífshættulegt, oft mikil einkenni þó lítið loftbrjóst
- erfiðara að greina en primert, veikt fólk sem er með stöðug öndunarfæraeinkenni

  • 10% loftbrjóst getur hratt versnað og orðið akút.
    Allir sem eru með atelectasa (samfallið lunga) eru settir á O2 en sumir ganga á hypoxisku flæði og öndunarhvatinn minnkar þá (muna).
    Reyna að halda sjúkling í 90% mettun, taka astrup og ath hvort CO2 er að hækka.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Einkenni loftbrjósts:

KUNNA

A

Brjóst &/ takverkur
Mæði og andþyngsli
Hósti.

Tension pneumothorax: öndunarerfiðleikar - köfnunartilfinning - kvíði - óróleiki

Skoðun:
aukin JVP, cyanosis, lækkaður blþr, tachycardia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Loftbrjóst, mismunagreiningar:

kunna vel!

A 
Pleurit
Lungnabólga
Embolia pulm
MI
Cardiac tamponade
Boerhaves-sjúkdómur (rof á vélinda)
Rofið magasár
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Undirflokkur loftbrjósts sem sést mest í dag:

A

Áverkaloftbrjóst, annað lungað, visceral himnan rofnað. Lokuð loftbrjóst oftast hér, opnu áverkarnir t.d. í texas (um leið og gatið verður stærri en trachean þá er samkeppni um loftflæði: þá þarf að taka tusku og reyna að loka fyrir gatið.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

RTG pulm í loftbrjósti & besta rannsókn fyrir loftbrjóst

A

post-ant og hliðarmynd; standandi svo loft fari upp.Betra að taka myndina í útöndun ef samfall.
besta leið til að greina loftbrjóst er trauma CT (sem er gert selectift eftir rtg pulm)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Greining loftbrjóst & tension pneumothorax

A

Greining:

  • minnkuð/upphafin öndunarhljóð
  • hypersonar percussion
  • subcutan emphysema-pneumomediastinum

Tension pneumothorax - Klínísk greining!

  • Tilfærsla á trachea
  • Þensla á brjóstkassa
  • Minnkaðar öndunarhreyfingar
  • Þandar JV, blámi, lost
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Loftbrjóst, mismunagreiningar:

A 
Pleurit
Lungnabólga
Embolia pulm
MI
Cardiac tamponade
Boerhaves-sjúkdómur (rof á vélinda)
Rofið magasár
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Meðferð tension pneumothorax:

A

Setja dren,

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Tension pneumothorax, mismunagreiningar og aðgreiningar:

A

Þrýstiloftbrjóst:

vs. mikil blæðing í pleuru: blþrfall og lost frekar en öndunarerfiðleikar. JV eru eðlilegar. Berkja er í miðlínu. Banktónn er deyfður.
vs. cardiac tamponade: blþrfall og lost frekar en öndunarerfiðleikar. Berkja í miðlínu. öndunarhljóð eru eðlileg og jöfn. Banktónn er eðlilegur. Hjartahljóð eru veikari.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Ókomplicerað loftbrjóst vs tension pneumothorax

A

ókomlicerað: Takverkur, verri í innöndun, mæði&andþyngsl, þurr hósti
Tension pneumo: ventill: öndunarerfiðleikar, köfnunartilfinning, kvíði og órói. Skoða háls! - JVD. Tachycardia (getur samt verið á b blokki eða lyfjum sem hindra það).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Greining loftbrjóst & tension pneumothorax

A

Greining:

  • minnkuð/upphafin öndunarhljóð - gott að hlusta í axillum
  • hypersonar percussion
  • subcutan emphysema-pneumomediastinum

Tension pneumothorax - Klínísk greining! -> ekki taka mynd!

  • Tilfærsla á trachea
  • Þensla á brjóstkassa
  • Minnkaðar öndunarhreyfingar
  • Þandar JV, blámi, lost
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Tension pneumothorax, mismunagreiningar og aðgreiningar:

A

Þrýstiloftbrjóst:

vs. mikil blæðing í pleuru: blþrfall og lost frekar en öndunarerfiðleikar. JV eru eðlilegar. Berkja er í miðlínu. Banktónn er deyfður.
vs. cardiac tamponade: blþrfall og lost frekar en öndunarerfiðleikar. Berkja í miðlínu. öndunarhljóð eru eðlileg og jöfn. Banktónn er eðlilegur. Hjartahljóð eru veikari.

Semsagt: Hlusta lungu (dx card.tamponade) og athuga venur (dx. blæðing í pleuru)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Dx pneumothorax á CT:

A

Giant pulm. bollae. getur líkt loftbrjósti. EKKI SETJA DREN ef blaðra er órofin, þá verður concave samfall á lunga og það fer að mígleka (convex samfall verður v. drens í loftpbrjósti); þá þarf aðgerð sem annars þarf ekki .

22
Q

Meingerð tension pneumothroax:

A

Tilfærsla á medinastinum. EKKI aukið afterloade heldur venukerfið sem gefur sig: inf og sup vena cava bogna þegar hjartað ýtist til hliðar og PRELOAD minnkar.

23
Q

Pneumomedinastinum & subcutan emphysema

A

Pneumomedinastinum: Rtg pulm: sjáanlegt pericardium. CT - loft sést í medinastinum.
Subcutan emphysema: getur ferðast víða:
- sjl talar eins og andres önd (bjúgur kringum raddbönd)
- getur leitað upp í andlit og sest á augnlok (skert sjón)
farið niður í nára og blásið upp pung/skapabarma.
Loftið sjálft í subc. emphysema er meinlaust! orsökin sem er hættulegt.

24
Q

Meðferð loftbrjósts:

A

Lítið - engin meðferð (frásogast á viku-10 d ef ekki bætist við í það)
stuðningsmeðferð (innlögn og súrefni í nös sem flýtir frásogi lofts)
Lofttæming með sprautu (aspiration, Kugelberg nál, umdeilt; 50% árangur, verri ef lungnasjd)
!!! Brjóstholskeri - tengdur vatnslás og sogi.
Hemlich loka / aðrir loftventlar (opinn öðru megin; loft flæðir bara út).
Skurðaðgerð.

  • ef dren er til en ekki lok er hægt að setja það í vökva og það lokar fyrir sog.
25
Q

Skilgreining á stærð loftbrjósts:

A

Lítið : 40% samfall; getur náð nærri að þind

26
Q

Meðferð tension pneumothorax:

A

Setja dren, í örugga þríhyrninginn, ekki 2. intercostal bil (því þá er meiri hætta á mögulegum áverkum).

27
Q

Öruggi þríhyrningurinn:

A

Afmarkast af: pectoralis major, latissimus dorsi, 5. intercostal bili.
Undir eru intercostales og serratus anterior.

28
Q

Ísetning drens:

A

2 aðferðir:
opin (mini thoracotomy)
ísetning með spjóti

29
Q

Opin ísetning brjóstholskera:

A

opnað ofan við 5. millirifjabil í örugga þríhyrningnum (merkt fyrir). stungið inn og þreifað inn að fleiðru. sett dren.

  • Passa hreinlæti og húðþvott, staðdeyfa vel og gefa verkjalyf og róandi, oftast innlögn.
30
Q

Aspirin eða paracetamol í loftbrjósti?

A

Ekki voltaren íbúfen eða önnur NSAID, geta dregið úr samvöxtum og minnkað örvefsmyndun.

31
Q

Fylgikvillar kera-ísetningar

A

Blæðingar (frá millirifjaæðum, venu cava, hjarta)
sýking
loftleki frá lunga
lifrar/miltisáverkar

32
Q

Aðgerð vegna pneumothorax.

A
  • Í dag er opererað á 2. loftbrjósti (var 3. áður.)
  • ef það er viðvarandi loftleki í 72 tíma á að taka í aðgerð (ekki bíða í 2 vikur eða eitthvað.)
  • Ef bilateral pneumothorax verður að gera aðgerð öðru megin.
  • Ef flugmaður/kafari: verður að fara í aðgerð
    Þarf að flytja með bíl / þyrlu en ekki flugi (v. þrýstijöfnunar).
    Ekki má vera með loftbrjóst 1-2 vikum fyrir flug.
    Hætta reykingum; 3x aukin áhætta á loftbrjósti
33
Q

Fjarlægja má brjóstholskera þegar:

Hvernig:

A

lungað er þanið á lungnamynd

enginn loftleki

34
Q

Fylgkivillar loftbrjósts og recurrence:

A 
viðvarandi loftleki (>48 klst)
tension pneumothorax
pneumomedinastinum
subcutan emphysema
blæðing

endurtekið primert:
25% líkur eftir fyrsta (oftast sömu megin

35
Q

Aðgerð vegna pneumothorax.

A
  • Í dag er opererað á 2. loftbrjósti (var 3. áður.)
  • ef það er viðvarandi loftleki í 72 tíma á að taka í aðgerð (ekki bíða í 2 vikur eða eitthvað.)
  • Ef bilateral pneumothorax verður að gera aðgerð öðru megin.
  • Ef flugmaður/kafari: verður að fara í aðgerð
    fleiri ábendingar til.

Þarf að flytja með bíl / þyrlu en ekki flugi (v. þrýstijöfnunar).
Ekki má vera með loftbrjóst 1-2 vikum fyrir flug.
Hætta reykingum; 3x aukin áhætta á loftbrjósti

36
Q

Skurðaðgerð við pneumothorax:

A

fleygskurður (wedge resection/ bullectomy).
+- partial pleurectomy apicalt (heftað ysti hlutinn af
+- fleiðruerting: mekanísk (sandpappír grisja) kemisk ( talkum, mepacrine, tetracyclin)

*nota sandpappír nr 50 úr býkó,

37
Q

Kemísk fleiðruerting (pleurodesis)

A

Talkúm notað hér; sett í deyfilausn með NaCl.

talkúm er mjög ertandi litlir glerkristallar en helmingur fær flensueinkenni eftir þá meðferð.

38
Q

Ísetning throaxdrens munnlegt (f. munnlega prófið)

A
  • merkja staðsetninguna, nota safe triangle
    -(latissimus dorsi, pectoralis major, ofan við 5. rifjabil)
    - (hægt að miða v. geirvörtu, passa að fara ekki of neðarlega til að vera ofan við þind!)
  • Sótthreinsa svæðið vel!
  • fara ofan fyrir rifið, gera skurð, finna fleiðruna með fingri (opna með fingrum). Hægt að opna fleiðruna með forceps/beint með skeranum; þarf mikið álag en maður heyrir rifu, og woosh hljóð þegar inni.
  • Setja uppdren og festa það.
    Svo taka rtg til að staðfesta!.
39
Q

Empyema í fleiðru

A

40-60% primary : tengt lungnabólgu.
Einnig eftir lungnaaðgerðir/ástungur og áverka.

Ef komið empyema og gröftur þá þarf stóra gerð af dreni!

3 fasa sjúkdómsgangur:
Lungnabólga/vökvi í fleiðru -> fibrinopurulent fasi -> organizing fasi

40
Q

Lykilrannsókn empyema

A

TS

41
Q

Greining empyema:

A

oft undirliggjandi sjd (ónæmisbæling)
Einkenni svipuð lungnabólgu
( takverkur, hósti, hiti, slappleiki, lystarleysi, stundum sepsis). Oft erfitt að greina.

42
Q

Helstu bakteríur í empyema

A

Pneumococcar, s. aureus ofl.

43
Q

Empyema dren.

A

Erfiðustu drenin. Passa verður að setja þau nógu neðarlega en ekki svo neðarlega að fari gegnum þind (þindin nær oft mjöghátt upp! ) -> biðja um aðstoð þegar lendum í þessu.

44
Q

Fylgikvillar empyema

A

Honeycombing: hægt er að uppræta það án opinnar aðgerðar mþa sprauta streptokinasa/TPa til að leysa það upp (verður bara að passa að vera í greftri en ekki lungnavef)

45
Q

Ástunga á empyema, niðurstöður sýnis

A
  • notast má við ómun eða TS til ástungu.

Lækkað pH, hækað LDH, hækkuð hvít.
taka ræktun og næmi!

46
Q

Meðferð empyema:

A
  • Setja brjóstholskera, grófan.
  • Fibrinolysis - til að leysa upp fibrin og drep með strepto/urokinasa/tPA. ensymatic decortication. dregur úr honeycombing e. gröft.
  • Decortication: skræling á cortex utan á abcessinum; gert í opinni aðgerð. Ábending ef lungað getur ekki blásið út því það er svo mikið fibrinous lag utanum. (myndir af flyxjaðri appelsínu og svínabóg í glærum.)
    Sjúklingar verða hundveikir í sólahring eftir en svo fer þeim að skána.

VATS ( brjóstholsspeglun) er ekki hægt að gera; allt í drullu og lungað er fast við vegginn. Frekar opin aðgerð ef aðgerð þarf.

47
Q

Meðferð empyema:

A
  • Setja brjóstholskera, grófan.
  • Fibrinolysis - til að leysa upp fibrin og drep með strepto/urokinasa/tPA. ensymatic decortication. dregur úr honeycombing e. gröft.
  • Decortication: skræling á cortex utan á abcessinum; gert í opinni aðgerð. Ábending ef lungað getur ekki blásið út því það er svo mikið fibrinous lag utanum. (myndir af flysjaðri appelsínu og svínabóg í glærum.)
    Sjúklingar verða hundveikir í sólahring eftir en svo fer þeim að skána.

VATS ( brjóstholsspeglun) er ekki hægt að gera; allt í drullu og lungað er fast við vegginn. Frekar opin aðgerð ef aðgerð þarf.

48
Q

Skurður fyrir empyema aðgerð

A

(decortication aðgerð, flysjun utanaf abcess)
Brjóstholsskurður:
Posterolateral thoracotomy
Anterolateral thoracotomy (hvoru megin við mid axillary line? uþb 5 millirifjabil?)

49
Q

Chylothorax

A

Hvítur ógegnsær vökvi í ástungu. Kemur ef opnast inn á thorasic duct. Lymph vökvi.

50
Q

Rof á vélinda: tíðni, dánartíðni, staðsetning, greining

A

Sjaldgæft; 1 á ári hér.
Alvarlegt, 20% dánartíðni; m.a. hætta á miðmætisbólgu.
Greining með TS / vélindamynd
Staðsetning: Oftast í thorax 75%. 13 % í kviðarholi, 13% í hálsi.

51
Q

Orsakir vélindarofs:

A
  • Oftast af læknisvöldum (speglun maga/vélinda, vélindaómun, aðgerðir, geislar)
  • Einnig spontant (víkkun á vélinda)
  • Og aðskotahlutur.
52
Q

Meðferð vélindarofs

A
  • setja brjóstholskera
  • Drenera miðmæti (VATS (video assisted thoracoscopic surgery) eða opin aðgerð (sauma gat/flipi, fistill út á háls? gastro/jeijonostomy?)
  • hægt að stenta vélinda

Thorax (1 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions