lijstjes Flashcards
Judas en 2 petrus, welke eerst geschreven?
Jude:
Style a little rougher
2 peter expands
using of non-biblical material (peter then removes the questionable material)
lack of the rest of 2 peter
2 Peter:
Jude 17-18 seems to quote 2 peter attributing it to the apostles of our lord
peter (shorter) quoted the section that fitted best
would someone as important as peter coppy someone so unknown as jude
apostolischiteit vereisten?
Apostolic authority
non-contradiction
recognition within the church
What would we miss without hebrews?
literary prose
exhortation to perseverance
exalted christlogy
doctrine of schripture
Thema’s jakobus
rich and poor
boasting/speech ethics
faith and works
perseverance
visies interpretatie openbaringen
preterist
historicist
futurist
idealist
Vergadering in Jeruzalem, incident Antiochie
Galaten 2
Functie van de wet als beschuldiger en bewaker
Galaten 3
Hagar en Sara
Galaten 4
Leven door de Geest, Jezus leeft in ons; Vruchten van de Geest
Galaten 5
Gods gerechtigheid
Romeinen 1-4
Gods verlossende werk door de messias en de Geest
Romeinen 5-8
Leven naar het vlees
Romeinen 7
Leven naar de Geest
Romeinen 8
Gods trouw en israels ongeloof
Romeinen 9-11
Trouw en gemeenschap in de wijdere wereld
Romeinen 12-16
Paulus: dienstknecht van de Messias
1 korinthe 4
Seksuele verdorvenheid
1 korinthe 5
Rechtszaken tussen gelovigen, lichaam als tempel
1 Korinthe 6
Huwelijk
1 Korinthe 7
Offervlees van afgoden
1 Korinthe 8
Vele gaven, een lichaam
1 Korinthe 12
De liefde
1 Korinthe 13
Opstanding van het lichaam
1 Korinthe 15
Oude-Nieuwe verbond
2 Korinthe 3
Collecte
2 Korinthe 8-9
Superapostelen
2 Korinthe 10-13
Geloof door Genade, bouwmetafoor
Efeze 2
Eenheid, geestelijke volwassenheid en ambt, bediening
Efeze 4
Gezin, man en vrouw
Efeze 5
Geestelijke wapenuitrusting
Efeze 6
Teksten gezin, man vrouw
Colossenzen 3
Onesimus wordt benoemt, filemon als leider van kerk in Kolosse
Collossenzen 4
Christuspsalm, imitatie van
FIllipenzen 2
Oproep tot blijdschap
Fillipenzen 3
Thema’s 1-2 thessalonicenzen
Wederkomst, verdrukking en vervolging.
Citaat over Kreta, opzieners en Diakenen
Titus 1
Vrouwen moeten zwijgen
1 timotheus 2
Opziener en diakenen
1 timotheus 3
Leiderschap timotheus
1 timotheus 4
Boer landbouwer
2 timotheus
Laatste instructies
2 timotheus 3
Groter dan engelen
hebreeen 1
Christus als hogepriester
Hebreeen 10
Geloofshelden
Hebreeen 11
Afvallen van geloof
Hebreeen 6 en 10
Geloofsladder
1 petrus 1
steen metaforen, christus daalt af naar dodenrijk
1 petrus 2
Gelijk aan Judas op veel vlakken
2 petrus 2
Uitblijven dag van de Heer
2 petrus 3
Ziekenzalving
Jakobus 5
Parallel proloog evangelie, zintuigen, tegen docetisme
1 Johannes 1
Tegen docetisme, Jezus in Vlees gekomen
1 Johannes 4
De brieven aan de zeven gemeente
Openbaring 1-3
Troonzaal
Openbaring 4
Lam
Openbaring 5
Overheid als beest
Openbaring 13
Nieuw Jeruzalem
openbaring 21
1 en 2 Korinthe
Hoofdstad Achaje
aquilla priscilla
volgorde:
1, brief over sex
2m vragen daarover, en het gaat niet zo goed in gemeente
3, Apollos gaat naar Korinthe
4, 1 Korinthe en Timo naar korinthe
5, timo rapporteert aan Paulus, en hij komt terug
6, Paulus terug naar Efeze en wordt aangevallen door een Korinthier/ brief van tranen
7, Titus vertelt hem dat de gemeente zich met hem verzoend heeft, maar dat er andere apostelen zijn gekomen
8, 2 korinthe
factionalisme
1. Gerealiseerde eschatlogie
Haus zegt dat dit niet klopt -> juist weinig eschatologie.
zie ook New Paul perspective
1 en 2 Petrus
1 petrus
Petrus universeel maken? - pseudo
Paulinische invloeden - pseudo
Goed grieks - geen probleem
Paulinische invloeden was gewoon taal van de kerk
Petrus is niet te bewijzen maar wel plausibel
Sws voor 110
Als pseudo 80-110
Als petrus 50-60
doelgroep niet bekend
Joods - tegenover heidenen gesteld
Heidens - zelfde beelden - heidenen als vernieuwd israel
Genre = brief van vermaning en vertroosting
2 petrus - veel discussie
1. vroegst genoemd midden tweede eeuw.
2. Judas brief
3. lijkt te putten uit matt/joh
4. Symeon -> trying to hard
5. anders dan 1 pet in taal
6. qua taal meer 2e eeuws
7. niet genoemd door origines
8. Eusebius zegt veel over getwijfeld
wss post-petrijns
eind 1e eeuw als apocalyps van petrus erop gebaseerd is, als andersom kan veel later
Tegen gnostici en epicureeërs
Doelgroep: lezers 1p en paulinische gemeenschappen Azië
Testament
1,2 en 3 Johannes
Meditatieve stijl
Thema’s waarheid, liefde, verzoening, HG
Reden voor het schrijven van de brief:
Zekerheid voor de gelovigen, dat zij het eeuwige leven bezitten.
Verwarring en scheiding door de secessionisten rechtzetten en de eenheid herstellen.
De gelovigen vertrouwen geven in hun positie als kinderen van God.
Context - zelfde auteur Joh de Grote. 1 joh circulair.
1 joh bekend 2e eeuw - 80-100?
Tegen secessionisten (docetisme)
protho-orthodoxie/ketterij
Genre
1 joh - preek
2 joh. meegestuurd waarschuwing
3. joh - aan gaius aanprijs demetrius
Efeze
metropol Azië
Artemis
Ziek veel tempels
een scheiding in de synagoge gemeenschap
het verbranden van magische boekrollen
afnemen van het dienen van de god Artemis. (Dit veroorzaakt een ruzie met de zilversmeden door de afname van beeldjes)
Auteurschap: zelfde als kolossenzen
Taal en high view of church.
Tegensuggestie: Paulus heeft de brief aan Filemon zelf geschreven. Samen met Timotheüs heeft hij de Kolossenzen geschreven. Efeze is geschreven door Paulus’ collega’s onder leiding van hemzelf. Maar het is ook mogelijk dat hij ze gewoon allemaal heeft beschreven.
Tempelmetafoor: Waarschijnlijk hoeksteen.
Filemon
Overeenkomst brief van pliny.
Accepteer Onesimus weer terug, bestraf hem niet, maar aanvaard hem als een broeder in Christus.
Zend hem terug naar mij als een help/assistent.
Hierdoor (punt 2) wordt de vrijheid van Onesimus weer gegarandeerd.
Filippenzen
Romeinse elite (veteranen) vooral latijn, beetje Grieks
Wss uit Efeze geschreven want:
1. Paulus is lang in Efeze geweest
2. Reisplanning - wilde langs bij filemon
3. Timoteus is coauteur
4. praetorium is geen tegenargument want dat kan ook in efeze voorkomen
Geen interne problemen- wel vervolgingen
Joods-Christelijke dwaalleraren - maar misschien hypothetisch
Hoofdthema: Dankbaarheid van Paulus.
Misschien 2 brieven tot hoofdstuk 3 vanaf hoofdstuk 4
waarom niet:
1. gebrek aan precendenten
2. Waarom is het dan niet beter gedaan
3. waarom niet gewoon als 2 brieven?
4. wss in verschillende fasen geschreven.
Galaten
Is het noord of zuid Galatië?
argumenten zuid:
1. grote steden
2. romeinse term kerken van galatië - zuiden was romeins
3. lucas: Paulus bezoekt frygië en galatië - of frygisch galatië
4. Christelijke grafstenen worden in het zuiden van eerder gevonden
Datum:
48/49 vanuit antiochië
51/52 uit Korinthe
54/55 uit Macedonië
Situatie
Petrus - Paulus
Open tafel!
Zie ook: onderzoek JVN over geloof in Christus of van Christus
waarom galaten 2:20 theou kai Christou?
1. oudste tekstgetuigen
2. moeilijkere lezing
3. zowel zoon van God als Theou kai Kristou is uniek in Paulus brieven, kan dus.
4. Paulus spreekt van geloof in God en trouw van God net zoals geloof in/trouw van Christus.
Hebrews
NT commentaar OT
Auteur: Barnabas, clement, apollos of lukas. Wss Apollos
Sws joodse christen vertrouwd met LXX, filo, rhetoriek en joodse hermeneutiek.
Vóór 95 -> clement
Na 50
wss voor 70
Homilie aan rome onder claudius.
Thema’s: Christologie, hermeneutiek en verzoening.
Jakobus
Joodse preek? –> toch wel veel bergrede
perfect grieks - bekend joodse literatuur
Welke Jakobus? - wss wel echt broer van Jezus, tweetalig of scribe.
Judas
Hellenistische context
Met Jakobus katholieke brieven
Sektarisch - social identity theory
Groot deel judas in 2 petrus
2 petrus tweede eeuw, judas 1ste eeuw?
beste gok ergens tussen 50-90 aan gemeente in Egypte, Syrië of Israel, christelijk Joods.
Kolossenzen
Geschreven vanuit gevangenis efeze?
Handelsstad, veel reizigers – ook joden.
Aardbeving
Twijfel over auteurschap: high view of church, taal. Te weinig data voor taal. Kerk zou gewoon kunnen
IIG goede thematiek.
Reden schrijven:
MFB: een specifieke leer binnen een groep of een individu.
NTW: er zijn geen valse leraren in Kolosse: Paulus heeft het in het algemeen over de filosofische context.
Wright en Bird: Paulus waarschuwt tegen een samensmelting van Joods gedachtegoed (sabbat wordt genoemd, besnijdenis) en heidens gedachtegoed (festivals, hogere machten etc.). De Lycus vallei was een melting-pot van vele religies etc. Conclusie: Paulus heeft zelf Joodse thema’s gecombineerd met heidense gebruiken en daarom waarschuwt hij hier tegen (zie Gal. en Filippenzen)
Relatie efeze
New perspective on Paul
standaard perspectief
¡Theologie des Neuen Testaments (1948)
§Wet is wil van God en geldt voor alle mensen
§Niemand kan de Wet vervullen (zelfrechtvaardiging)
§De wet leidt tot de dood, geeft kennis van zonden, maakt God tot God
§Wet versus genade – christen kent de wet van God door liefde
§Christen kan in deze tijd al zeker zijn van behoud; Jood enkel bij wederkomst
E.P. Sanders - §Jodendom ≠ godsdienst van werken
J.D.G. Dunn §Paulus bekritiseert Joods exclusivisme (Wet = identity marker)
¡N.T. Wright, Paul: In Fresh Perspective (2005)
§Jodendom geen religie van werken à verbondsnomisme (cf. Sanders)
§Paulus bekritiseert Joods exclusivisme (Wet = identity marker) (cf. Dunn)
§Paulus was Jood, doordrenkt van Hellenistische cultuur, onderdeel van Romeinse Rijk en behorend tot de Messias-familie
§Dominante narratieven belangrijk voor identiteitsvorming (vgl. Abraham in Gal. 3 en Rom. 4)
§Komst, dood en opstanding van Jezus nieuw hoofdstuk in narratief
§Paulus bekritiseert het Jodendom niet; hij verfijnt het (zelfkritisch)
§Jezus en Paulus consistent, ieder met andere roeping
§Geen antithese tussen Jodendom en Christendom; enkel met Joden die nationalistisch blijven en Gods heilsplan niet doorzien
Anders - Paulus Jodendom nooit verlaten
onbetwist/betwist
onbetwist
Romeinen
1-2 Korinthiërs
Galaten
Filippenzen
1 Thessalonicenzen
Filemon
betwist
Efeziërs
Kolossenzen
2 Thessalonicenzen
1-2 Timoteüs
Titus
Openbaring
Johannes de ziener.
Verschillen openbaring en johannes evangelie:
- septuagintalisme
- solecisme
- prolix
Wanneer? 7 koningen? 1 nog, 1 nog niet –> zou uitkomen bij nero domitianus. Maar misschien gewoon metaforisch
patmos militair kamp - lokale ruler
Genre
brieven profetiën apocalyps
4 vormen
1. onthullende ervaring
apocalyptisch wereldbeeld
apocalyplisme
literaire openbaring
4 benaderingen
1. preterisme - toen
2. historisme - geschiedenis
3. futurisme - 20/21
4. idealisme
W&B relevant toen, overwinning kwaad, symbolische taal.
overwegingen bij verschillen handelingen en brieven
*Verschillen niet overdrijven
*Paulus stichtte kerken en zocht ze later weer op
*Verschillende nadrukken in brieven (Paulus’s Joodse achtergrond) en Handelingen (Paulus’s Griekse achtergrond)
*De brieven noch Handelingen pretenderen een biografie van Paulus te zijn
*Wellicht beter om de brieven als primaire bronnen te zien en Handelingen als secundaire bron
pastorale brieven
1 tim, 2 tim en titus.
Auteur.
Pseudigrafisch
1. taal
2. Reisplannen
3. Tegenstanders zijn te laat (gnostici)
4. Katholicisme, georganiseerde kerk
5. Genre van martelaar
Paulinische fragmenten
1. zowel paulinisch als post-paulinisch
2. structuur
3. Lukas? i.v.m. biografische gegevens
3 1 Tim en Titus als pseudo, 2 tim OG
4 Paulus
1. Grieks anders, maar Jermo
2. Reis spanje uitgesteld
3. persoonlijk gericht
4. niet té katholiek
5. Paulinische thema’s
Datering: sws bekend eind 2e eeuw. Daarvoor bij poly/ignatius - 95 en 115
Als paul -> 65
anders late eerste vroege 2e
Doel:
titus: jonge kerk instrueren
1 tim: bemoediging
2 tim: Vragen om te blijven geloven
Thessalonicenzen
Paulus 3 weken daar geweest
1 tess. –> aanmoediging –> gaat toch niet goed vervolging, interne verwarring –> 2 Tess
2 tess andere eschatologie, en stukken overgenomen. Toch niet pseudepigrafisch –> je kan niet zeggen, het lijkt er te weinig op, dus niet van Paulus, en ook het lijkt er te veel op, dus niet van Paulus.
Auteurschap 2 tess betwist.
Volgorde van schrijven
Manson:
1. 1 Thess refereert aan bezoek Timo die 2 Thess brengt.
2. Vervolging 2 Thess, lijkt in 1 Thess het verleden
3. Misstanden over werken lijken in 2 Thess nieuw, in 1 Thess zijn ze bekend
4. Kortere 1 Thess teksten logischer in lijn met uitgebreidere 2 Thess
Tegenargumenten:
referenties aan eerdere brief in 2 thess
verslechterde situatie vervolgingen 2 thess
2 thess refereert aan brieven en geschreven instructies. 2 Thess impliceert aanwezigheid van ten minste 1 brief.
2 Thess geeft nadere uitleg over apocalyptisch belang van verdrukking
argumenten 2 petrus laat
2 petrus - veel discussie
1. vroegst genoemd midden tweede eeuw.
2. Judas brief
3. lijkt te putten uit matt/joh
4. Symeon -> trying to hard
5. anders dan 1 pet in taal
6. qua taal meer 2e eeuws
7. niet genoemd door origines
8. Eusebius zegt veel over getwijfeld
Elementen absolute datering
Edict van claudius
Proconsulschap Galio
Koningschap aretas
