KOMPAN Flashcards
Sino ang nagsabi na ang lipunan ay nabubuo ng mga taong naninirahan sa isang pook?
Durkheim, isang sociologist (1985)
Ano ang dalawang tungkulin ng wika ayon kay W.P Robinson, isang lingguwista, sa libro niyang “Language and Social Behavior Book, 1972)
1.) Pagkilala sa estado ng damdamin at pagkatao, panlipunang pagkakalinlan, at ugnayan.
2.) Patukoy sa antas ng buhay sa lipunan
Sino ang nagsabi na ang wika ay isang panlipunang phenomenon?
Michael Alexander Kirkwood Halliday, isang iskolar sa Inglatara
Ano ang ambag ni MAK Halliday sa mundo ng lingguwistika?
Ito ang popular na modelo ng wika, ang systemic functional linguistics.
Sino ang naglahad ng 7 tungkulin ng wika?
MAK Halliday
Saang libro inilahad ni MAK Halliday ang 7 tungkulin ng wika?
librong “Explorations in the Functions of Language, 1973”
tumutugon ito sa pangangailangan ng tao, kahit walang response basta’t natutugunan ang pangangailangan.
Instrumental
Maglahad ng halimbawa ng insturmental
-liham pangangalakal
-liham patnugot
-patalastas
Ano ang layunin ng regulatoryo?
Pagkontrol sa ugali/asal ng ibang tao. Nag-uutos.
Maglahad ng halimbawa ng regulatoryo
-pagbibigay ng direksyon sa pagluluto, pagsusulit, etc.
Nangangailangan dito ng response dahil nakikipag-uganayan ka sa ibang tao.
Interaksyonal
-pakikipagbiruan
-pagpapalitang ng opinyon
-pagkwento ng malungkot/masayang pangyayari
-paggawa ng liham pangkaibigan
Interkasyonal
Pagpapahayag ng sariling opinyon kahit walang supporting facts
Personal
Halimbawa ng personal?
-pagsulit sa talaarawan at journal
-pagpapahayag ng pagpapahalaga sa anumang anyo ng panitikan
Pagkuha o paghanap ng impormasyon
heuristiko
Halimbawa ng Heuristiko
-pagiinterbyu
-pakikinig sa radyo
-panonood sa telebisyon
-pagbabasa sa pahayagan, aklat, magasin
-mga agents na nagiinterbyew sa applicants
Kabaligtaran ng Heuristiko
IMPORMATIBO - nagbibigay kasi ng impormasyon, ito naman ay kailangan may facts
Magbigay ng Impormstibo
-nag-address sa press conference
-isang job applicant na nangbibigay ng impormasyon sa sarili.
Paglilikha ng kuwento, tula gamit ang malikhaing ideya
Imahinatibo
-pagsulat ng nobela
-paggawa ng kanta
Imahinatibo
“Ang wika, kung ito ay pasalita, ay isang sistema ng mga sagisag na binubuo ng mga tunog; kung ito ay pasulat, inuugnay natin sa mga kahulugan nais nating iparating sa ibang tao”
Emmert at Donaghy (1989), propesor sa komunikasyon
Genesis 2: 20
“Pinangalanan ng lalaki ang lahat ng mga hayop, at mga ibon sa himpapawid, at ang bawat ganid sa parang”
Genesis 11: 1-9
Ang Tore ng Babel
Ginulo ng Diyos ang wika kaya’t nahati-hati at di nagkaintindihan.
Nagmula tayo sa unggoy/chimpanzee
Ebolusyon
tunog sa kalikasan
Teoryang Dingdong
Teoryang Bow-wow
tunog na nilikha ng hayop
namumutawi sa bibig dahil sa masidhing damdamin
Teoryang Pooh-pooh
kumpas at galaw
Teoryang Tata
Teoryang Yo-he-ho
tunog kapag nagttrabaho nang sama-sama
Ano ang tatlong teorya na nabuo sa teoryang pandarayuhan?
- Wave migration theory
- Taong Tabon (Tabon Man)
- Taong Callao
Sino ang nagpasimula ng Wave migration theory?
Dr. Henry Otley Beyer, isang amerikanong antropologo
Ano ang tatlong pangkat ng taong dumating sa bansa na nagpasimula daw ng lahing Pilipino?
Negrito, Indones, Malay
Katangian ng mga negrito/aeta/baluga
maitim, pango, pandak, kulot, makapal labi, walang damit, palipat-lipat ng tirahan, may pana at sibat, tulay na lupa
Ilang pangkat mayroon sa indones?
Dalawa (una at pangalawa)
Unang pangkat ng mga Indones katangian
matangkad, balingkinitan, maputi, manipis labi, malapad noo
Pangalawang pangkat ng mga Indones katangian
maitim, mabilog mata, pango, makapal labi, matangkad kesa sa negrito
Katangian ng mga malay
tuwid at maitim buhok, mabilog at maitim ang mata, makapal labi, katamtamang tangos ng ilong, matipuno, maayos tirahan, may damit, alahas, mayroong isip sa pagsasaka
(Negrito, Indones, Malay)
dumating sila sakay sa balangay
Malay
(Negrito, Indones, Malay)
Nagpatupad ng sistemang barter (pangangalakal)
Malay
(Negrito, Indones, Malay)
Barangay, datu, alpabeto (alibata), musika, tambol at plawta
Malay
Sino ang dalawang nagpasimula sa Taong Tabon na teorya?
Si Dr. Robert Fox at Felipe Landa Jacano
Ano ang sinasabi ni Dr. Robert Fox ukol sa taong tabon na teorya?
Sinasabi niya na natagpuan noong 1962 sa Tabon Cave, Palawan ng pangkat ng mga arkeologong pinagunahan niya. Nanirahan daw ito ng 50, 000 taon. Nakatagpo rin ng chertz, quartz, buto ng ibon, at bakas ng paggamit ng uling.
Ano ang sinasabi ni Felipe Landa Jacano ukol sa taong tabon teorya?
Nagpatunay daw ang UP center for advanced studies (1975) na ang taong tabon ay mula sa taong peking (homo sapiens o modern man), taong java (homo erectus)
Nakatagpo ng isang buto ng pang na mas matanda sa taong tabon, sa Callao, Cagayan
Dr. Armand Mijares
Tinawag na callao man na namuhay daw ________ nakaraan
67, 000
Ano naman ang dalawang teorya na nabuo sa teoryang pandarayuhan sa rehiyong austronesyano?
Teorya ni Wilhem Solhiem II at Teorya niPeter Bellwood
Auster kahulugan
South wind
Nesos kahulugan
Isla
Sino ang ama ng Arkeolohiya sa timog-silangang asya
Wilheim Solhiem II
Ano ang sinabi ni Wilhem Solhiem II sa teorya niya sa mga austronesian?
Sabi niya na nagmula daw sa isla ng sulu at celebes na ang tawag ay “Nusantao”
Siya ang nagsabi na ang mga austronesian daw ay nagmula sa Timog Tsina at Taiwan na nagtungo sa Pilipinas noong 5000 BC
Peter Bellwood ng Australia National University
Mga ebidensya na nagmula tayo sa lahing Austronesian
-kamukha natin sila at kalapit sa mapa
-bangkang katig na mula lang sa Austronesia
-Rice Terraces
-anitong naglalakbay sa kabilang buhay
-banga (manunggul cave, palawan)
-baybayin
Bakit sinunog ng mga espanyol ang mga baybayin noon?
Dahil nalaman na may isip pala ang mga Pilipino at hindi pala “indio” o mangmang, kaya’t natakot sila na baka magkomunika ang mga Pilipino nang hindi nila nalalaman.
saan natagpuan ang baybayin?
sa biyas ng kawayan, na nasa museo ng aklatang pambansa ngayon.
Binubuo ang baybayin ng ____ titik, ____ patinig, ____ na katinig
17 na titik; 3 patinig at 14 na katinig
gumagamit ng _____ ang baybayin kapag ineend ang sentence
dalawang guhit na palihis (//)
Ilang wika mayroon sa pamilya ng Austronesian?
500 na 1/8 daw ng wikas a buong mundo
sa panahong ito layunin mapalaganap ang kristiyanismo
Panahon ng Espanyol
Hinati sa limang orden ng mga misyonerong kastila ang bayan para mapadali ang pagpapalaganap ng kristiyanismo, anu-anu ito?
- Agustino
- Pransiskano
- Dominiko
- Heswita
- Rekoleto
Naniniwala sila na wikang katutubo ang mas madali sa pagpapalaganap ng kristiyanismo
Espanyol
Nag-aral ng wikang katutubo na gumawa ng mga diksyunaryo at aklat-panggramatika para mapabilis ang pagkatuto sa wikang pambansa
Misyonerong espanyol
Ano ang sinabi ng hari sa panahon ng espanyol ukol sa wikang pambansa?
Gamitin daw ang wikang katutubo, ngunit di nasunod.
Siya ang nagsabi na gamitin ang wikang espanyol na ituro sa mga indio
Gobernador tello
Sila naman ang nagsabi na Bilingguwal dapat mga Pilipino
carlos I at felipe II
Sa panahong ito nanganib ang wikang katutubo
panahon ng espanyol
Saan mas napalit ang mga pilipino noong panahon ng espanyol?
Sa mga prayle dahil gamit nila ang wikang katutubo, at napalyo sa pamahalaan dahil wikang espanyol gamit nila.
Kailan inulit ni Haring Felipe II ang utos tungkol sa pagtutuo ng wikang espanyol?
Marso 2, 1634
nabigo ang utos ni Haring felipe II kaya’t lumagda si ______ ng isang dekrito na inuulit ang probisyon ng hari, may parusa na
Carlos II
kailan lumagda ng isa pang dektrito si Carlos IV na gamitin ang wikang espanyol
Disyembre 29, 1792
Ilang taong sinakop ng mga espanyol ang Pilipinas?
300+ taon
simula ng kamalayan ng mga propagandista
1872
Unang hakbang sa pagtaguyod ng wikang tagalog
Nagtatag si Andres Bonifacio ng Katipunan kung saan wikang tagalog ang pangunahing ginamit sa kautusan at pahayagan.
Paggamit ng tagalog sa pagsulat ng mga sanaysay, tula, kuwento, liham at talumpati
Isang Bansa, Isang Diwa
Taong pinagtibay ang Konstitusyong ng Biak-na-Bato
1890
Unang Konkretong Pagkilos ng mga Pilipino
Pinagtibay ang Konstitusyong ng Biak na Bato
Pinamunuan ni Emilio Aguinaldo
Unang Republika
Anong wika ang ginawang opisyal sa konstitusyon ng biak na bato?
Wikang Tagalog
Ang paggamit ng wikang tagalog ay opsyonal
Konstitusyon
Ang pamamayani nila sa Asembleyang Konstitusyunal ang naging dahilan ng opsyunal na paggamit sa Wikang Tagalog
Ilustrado
Almirante Dewey
Namuno sa pananakop ng mga Amerikano
Naniniwalang kailangan ng Ingles sa Edukasyong Primarya
Jacob Schurman
Batas Blg. 74
Nagtatag ng mga paaralang pambayan at nagpahayag na Ingles ang gagawing wikang panturo
Taong itinatag ang Batas Blg 74
Marso 21, 1901
Sa panahong ito gumamit ng bernakular na wika
Panahon ng Amerikano
Superintendente Heneral
Nagbigay ng rekomendasyon sa Gobernador Heneral na ipagamit amg wikang bernakular bilang pantulong
Lupon ng Superyor na Tagapayo
Pinagtibay ang resolusyon sa pagpapalimbag ng mga librong pamprimarya
Pinagtibay ang isang kurso sa Wikang Tagalog para sa mga gurong Amerikano at Pilipino sa taong ito
1906
1907
nagpakilala ng bill sa asembelya na gamitin ang mga diyalekto, ngunit di napagtibay
Anong nangayri nang mapalitan ang direkto ng kawanihan ng Edukasyon?
naging ingles na ang wikang panturo at bawal na ang wikang bernakular
Unang nagturo ng Ingles
sundalo
Thomasites
Mga amerikanong nagturo ng Ingles
1931
Nagpahayag si Bise Gobernador Heneral George Butte ay nagpahayag ng panayam ukol sa paggamit ng bernakular sa unang apat na taon ng pag-aaral
Bise Gobernador Heneral George Butte
Kalihim ng Pambayang Pagtuturo
Sino ang nagsabi na hindi magiging wikang pambansa ng mga Pilipino ang Ingles sapagkat hindi ito ang wika ng tahanan
Bise Gobernador Heneral George Butte
Sumang-ayon kay Bise Gobernador Heneral George Butte
Jorge Bacobo at Maximo Kalaw
marapat daw na ingles ang wikang panturo
Kawanihan ng pambayang paaralan
Paggamit ng bernakular ay _______, hindi nasyonalismo
rehiyonalismo
Hindi magandang pakinggan ang halong _______ at _________
Ingles at bernakular
Pag-asa ng pambansang pagkakaisa
Ingles
ito daw ang piliin dahil malaki na ang nagasta sa wikang ito
Wikang Ingles
Wika ng pandaigdigang kalakalan
Ingles
Ang wikang ito ay mayaman sa katawagang pansining at agham.
Wikang Ingles
1%
Gumagamit ng Ingles
50%
Hindi nakakaunawa ng Ingles
40%
Hindi natatanggap sa paaralang pambayan
80%
mag-aaral na nakaabot lang ng grade 5 kaya sayang lang sa oras ang pagtuturo sa Ingles na walang kinalaman sa praktikal na buhay.
Mas epektibo daw ito sa paggamit sa primarya
Bernakular
Walong dahilan kung bakit ingles dapat ang wikang panturo
- iba iba wika sa bawat rehiyon
- bernakular ay rehiyonalismo, hindi nasyonalismo
- hindi maganda pakinggan ang ingles at bernakular (halo)
- malaki na nagasta sa wikang ingles
- pag-asa ng pambansang pagkakaisa
- wika ng pandaigdigang kalakalan
- mayaman sa katawagang pansining at agham
- nandito na ang ingles, linangin na lang
Walong dahilan kung bakit bernakular ang wikang panturo
- hindi praktikal ang ingles wala namang kinalaman sa buhay
- epektibo sa primarya
- maraming hindi nakakaintindi sa ingles
- hindi magiging maunlad dahil hindi nila malulutas problema
- hindi nagpapakita ng nasyonalismo ang ingles
- mas sakop ang panlahat, kabutihang panlahat
- walang kakayahang makasulat ng klasiko sa wikang ingles mga pinoy
- hindi kailangan ng kagamitang panturo
Ano-ano ang alituntunin na ginawa ng kawanihan ng pambayang pagtuturo
a.) Pagsasanay sa mga Pilipino magturo ng Ingles
b.) malaking tuon sa ingles
c.) pagbabawal sa bernakular
d.) paglathala sa pahayagang lokal
e.) pagbabawal sa wikang espanyol
Napansin niya na gumastos ng milyon-milyon para maisulong ang ingles ngunit mahirap pa rin isalita.
Henry Jones Ford
Maging ang kumukuha ng mataas na edukasyon ay nahihirapan makaintindi ng Ingles
Propesor Nelson at Dean Fansler (1923)
Najeeb Mitri Saleeby, Dr. Paul Monroe
Ang Ingles ay hindi magiging wikang panlahat dahil ang Pilipino ay may kanya-kanyang wikang bernakular
Pinamumunuan ni Dr. Paul Monroe
Educational Survey Commission
Hindi mapapantayan ng isang Pilipinong sinanay sa Ingles ang kakayahan ng isang Amerikano na magturo ng Ingles
1925 Monroe Survey Commission
Joseph Ralston Hayden
Bise Gobernador Heneral ng Pilipinas noong 1933-1935
Supartado niya ang sitemang amerikano at suportado rin niya ang paggamit ng wikang katutubo kung hindi naman kailangan mag-ingles
Joseph Ralston Hayden
Kumbensyong Konsitusyunal
Naging paksa ang pagpili ng Wikang Pambansa
Lope K. Santos
Isa sa mga wikang ginagamit ang nararapat na maging wikang pambansa
Sinusugan ang iminungkahi ni Lope K. santos
Pangulong Manuel L. Quezon
Sa panahong ito umusbong ang wikang katutubo (wikang tagalog)
Panahon ng hapones
Ordinansa militar Blg. 13
nag-utos na gawing opisyal na wika ang tagalog at wikang hapones (nihonggo)
Itinatag ito upang maitaguyod ang patakarang militar ng Hapones at propagandang pangkultura
Philippine Executive Commission
Jorge Vargas
Namumuno sa Philippine Executive Commission
Naguto ng nihonggo
gobyernong militar
Tatlong uri ng katibayan
Junior, Intermediate, Senior
KALIBAPI
Kapisanan ng Paglilingkod at Bagong Pilipinaa
Direktor ng KALIBAPI
Benigno Aquino
Dalawang layunin ng KALIBAPI
- mapabuti ang edukasyon
- pagpapaunlad ng kabuhayan
Pangunahing layunin ng KALIBAPI
Pagpapalaganap ng wikang Pilipino
Nagkaroon ng maraming debate at naging masigla ang talakayan sa wika sa panahong ito kung saan isa dito ay kung saan gagamitin ang gitling
Panahon ng hapones
Unang Pangkat sa Usaping Wika
Carlos Ronquillo
Ikalawang Pangkat sa Usaping Wika
Lope K. Santos
Ikatlong Pangkat sa Usaping Wika
N. Sevilla at G.E Tolentino
Jose Villa Panganiban
Nagturo ng tagalog sa mga Hapones at di tagalog
Libro ni Jose Villa Panganiban
“A shortcut to the National Language” na naglalaman ng iba’t-ibang pormularyo upang lubos na matutuhan ang wika.
Hulyo 4, 1946
Simula ng pagsasarili
Ilang wika ang umiiral sa Pinas
150
1934
Pinagtalunan sa kumbensiyong konstitusyonal ang pagpili sa wikang pambansa.
Sa taong ito nabuo ang Artikulo XIV, Seksiyon 3 ng Saligang Batas
1935
Artikulo XIV, Seksiyon 3 ng Saligang Batas
“Ang kongreso ay dapat gumawa ng hakbang tungo sa pagkakaroon ng isang wikang pambansang batay sa UMIIRAL NA KATUTUBONG WIKA. Hanggat hindi itinatakda ng batas, wikang ingles at kastila ang mananatiling wikang pambansa”
Batas Komonwelt Blg. 184
Nagtatag ng Surian ng Wikang Pambansa
Sino ang nagtatag ng Surian ng Wikang Pambansa
Norberto Romualdez ng Leyte
Ano ang tungkulin ng surian ng wikang pambansa
Mag-aral ng mga diyalekto sa pangkalahatan para mapatibay ang pambansang wika.
Apat na pamantayan sa wikang pambansa
-sentro ng pamahalaan
-sentro ng edukasyon
-sentro ng kalakalan
-pinakamarami at pinakadakilang nasusul at sa panitikan
Nobyembre 13, 1936
Taong isinaad ang Batas Komonwelt Blg. 184
Disyembre 30, 1937
Ipinroklama ni Pangulong Queson ang Wikang Tagalog na wikang pambansa base sa kautusang blg. 184
1940
Sinimulang ituro ang wikang pambansa batay sa tagalog
Hulyo 4, 1946
Opisyal na tagalog at kastila na ang wikang pambansa base sa bisa ng batas komonwelt blg. 570
Agosto 13, 1959
Mula tagalog, naging Pilipino ang tawag sa wikang pambansa
Kautusang pangkagarawan Blg. 7
Nagsasaad na wikang pambansa ay Pilipino hindi na Tagalog
Sino ang nagpalabas ng Kautusag Pangkagawaran Blg. 7
Jose Romero
1972
Nagkaroon ng pagtatalo sa kumbensiyong konstitusyonal
Saligang Batas ng 1973 Artikulo XV, Seksiyon 3, Blg 2
“Ang batasang pamabansa ay dapat magsagawa ng hakbang na magpapaunlad at formal na magpapatibay sa isang panlahat na wikang pambansang kinikilalang FILIPINO”
Jose Romero
Kalihim ng edukasyon
1987
Pinagtibay ng Komisyong Konstitusyonal ang paggamit ng wikang Filipino
Komisyong Konstitusyon
binuo ni dating pangulong cory aquino
Artikulo XIV, Seksyon 6
“Ang wikang pambansa ay Filipino, ngunit payayamanin rin ang ibang wika”
Atas Tagapagpaganap Blg. 335, serye ng 1988
Nag-aatas na sa lahat ng kagawaran ay magsasagawa ng hakbang para magamit ang Filipino
Wikang opisyal
Ayon kay Virgilio Almario, opisyal sa pamahalaan. Sa loob at labas ng pamahalaan
Wikang panturo
ginagamit para sa edukasyon
Saligang Batas ng 1987, Artikulo XIV, Seksyon 7
“wikang opisyal ay Filipino at Ingles”
2013
nadagdagan ng pito ang mother tonguem kaya’t labinsiyam na wika at diyalekto ang mayroon sa panahaong ito
