Komite 1 Flashcards
UV ionizing mi non-ionizing mi?
NON-ionizing.
UV’den sonrası ise ionizing.
Radiation’ın etkileri nereden başlıyor?
All biological effects begin with the radiation interactions
with the ATOMs forming the cells and may proceed to the whole body.
IONIZING radiation’ın hücre üzerinde etkisini açıklayan 2 yol vardı, neler bunlar?
Direct effect -> hücre survivalı için necessary moleküllere etki eder radiation mesela DNA, RNA, enzyme)
Indirect effect -> nonessential moleküller üzerinden etki eder. Başlıca SU (soru), H2O -> H* ve OH* radikallerine dönüp biyolojik hasar yaratabilir, mesela 2 OH* bir araya gelip H2O2 oluşturabilir ki biliyorsun toksik.
Direct effect mi indirect effect mi daha prominent?
INDIRECT! Epey counter-intuitive bu ama çok basit bir açıklaması var:
Direct DNA’ya etki ediyor, DNA hücrenin çok ufak bir bölümü ve histonelar tarafından korunuyor; oysa indirect’in etki ettiği SU hücrenin her yerinde, bir koruma mekanizması yok, bu yüzden indirect daha prominent.
Cells that are actively proliferating are the most
radiosensitive, bunlara örnek?
Precursor cells of hematopoietic system
GI tract
Gonads
The degree of differentiation of cells ile radiosensitivity’nin ilişkisi nasıl? (ÇIKMIŞ)
Ters ilişkili.
Blood forming immature cells (less differentiated)
are more radiosensitive than cells of nervous system.
Lymphocytes are exceptions
Although they are well differentiated and practically do not divide, they are one of the most radiosensitive cells.
Bu yüzden radiotheraphy verdiğin hastaya antibiotic-maske falan da veriyorsun.
Cell cycle’ın hangi evrelerinde dirençli hangi evrelerinde resistant hücreler? (SORULABİLİR)
M ve G2 -> radiosensitive (susceptiple)
G1 ve S -> resistant
Çok ilginç bu, normalde S’de susceptiple olmasını beklersin çünkü histone falan açılıyor AMA DEĞİL, aksine resistant.
Bunu şöyle hatırla:
G1 > S > G2 > M
Mitosis’de radiosensitive olması çok mantıklı zaten, ilk yarısında resistant, ikinci yarıda radiosensitive.
Radiosensitivitylerine göre hücreler?
The most radiosensitive cells: Erythroblast, lymphocyte, intestinal epithelium, germ cells
Less radiosensitive: Dermal epithelium, endothelium, salivary glands, growing bone and cartilage
The least radiosensitive: Cells of kidney, liver, mature bone and cartilage, muscle and nervous system.
Nervous system radiosensitive mi?
Elbette hayır çünkü fazlasıyla differentiated!
LET (Lineer energy transfer) sıralaması? Energy loss per unit distance
Alpha > beta > gamma = X
Dose fractionation nedir?
A single dose causes more damage than when
the dose is fractionated.
Bu yüzden zaten radyoterapiyi 1 günde vermiyoruz da haftalarca-aylarca veriyoruz. Bütün dozu tek seferde versek ya da bugün kullandığımız dozların fazlasını kullanıp terapi süresini kısaltsak hastaya zarar vereceğiz.
Degree of oxygenation ile radiosensivity arasındaki ilişki? Nekrotik tümörler mi non-nekrotik tümörler mi daha hassas?
Non-nekrotikler daha radiosensivite.
Doku ne kadar oxygenated ise radiation o kadar rahat reactive oxygen species yaratabilir, bu yüzden oxygenation arttıkça radiosensivity artar
Acute radiation syndrome?
Within 1-2 months! High doses (200 Rad en az) are required. Short term!
Group 1 -> 200 Rad -> bir şeyler oluyor
Group 2 -> 350 -> LD50 dozu, disorentation, shock, COMA
Group 3 -> 500 -> fatal
Chronic radiation?
Low radiation exposure to low doses over an extended period of time.
Somatic etkileri var -> bunlar exposed personda görülür.
Genetic effectleri var -> bunlar subsequent generation’da görülür, exposed personda GÖRÜLMEZ.
Acute ve chronic radiation exposure farkı?
Acute: HIGH dose, SHORT term.
Chronic: LOW dose, LONG term.
Radiation-induced cancer’de riskler? Latent period?
Kadınlar riskli, çocuklar riskli
Latent period: exposure’dan tümörün klinik appearance’ına kadar geçen süre. 2-3-5-10 sene oalbilir.
Genetics effects of radiation?
There is no specific type of radiation-induced genetic abnormality.
The number of mutations induced by low doses of radiation are estimated to be very low relative to the natural incidence of mutations.
There is no proof that diagnostic doses
produce genetic defects.
Diagnostic dozlarda radiation genetic defect yapıyor mu?
HAYIR! There is no proof that diagnostic doses
produce genetic defects.
Fetus hangi evrede çok hassas, hangi evreden sonra resistant hale geliyor?
Preimplantation stage radiation exposure -> ALL or NONE effect (morula falan expose olursa pregnancy direkt bitiyor mesela)
Organogenesis -> EN HASSAS period (microcephaly, extremity abnormalities)
Fetus is more radioRESISTANT AFTER the organogenesis, çünkü artık organları var yani differentiation gerçekleşmiş, differentiation’a uğramış hücreler daha az sensitive ya.
Stochastic/non-stochastic’te doz artışıyla birlikte ne artıyor? Bunlara örnek? Hangisinde threshold var?
Stochastic’de doz arttıkça PROBABILITY artar.
Non-stochastic’de doz arttıkça SEVERITY artar.
Threshold sadece non-stochastic için geçerli bir kavram, oraya geldiği anda kesinlike olacak hastalık.
Stochastic -> cancer, genetic effects
Non-stochastic -> erythema, keratosis, epilation, cataract, pulmonary fibrosis, bone marrow suppression
Nuclear medicine imagingler? Radiologic imagingler?
Nuclear -> functional/metabolic -> PET, Scintigraphy, SPECT
Radiologic -> anatomic -> CT, MRI, X-Ray
Radiopharmaceuticals hangi tip görüntüleme ile alakalı?
NUCLEAR.
Radiopharmaceutical = radionuclide + chemical compound
Wholebody imaging hangisinde yaygın?
Nuclear da yaygın çünkü CT’deki gibi tek tek kesite gerek yok; radiopharmaceutical zaten bütün vücutta dolaşıyor.
Bone Scintigraphy’de ne kullanılıyor radiopharmaceutical olarak?
Radiopharmaceutical = radionuclide + chemical compound
Radionuclide -> technetium-99m
Chemical -> MDP = metihylenedifosfonate
Tc-99m-MDP hydroxyappetite’a yapışıyor, yani osteoBLASTic activity gösterir eğer parlaklık varsa.
Uptake mechanism: Hydroxyapatite crystal binding and Ca-replacement
Bone uptake correlates with:
1- Blood flow
2- Osteoblastic activity
Bone Scintigraphy’nin sensitivity-specificity?
Sensitivity HIGH
Specificity LOW
Orada fazla alım varsa çok yüksek ihtimalle gösteriyor yani sensitivity YÜKSEK; ama bunun kanser olduğu kesin değil, başka bir şey de olabilir o yüzden specifity DÜŞÜK.
En sık bone metastazı yapan kanserler?
Prostate, breast and lung ca
Radioiodine has 2 forms: I-131 ve I-123. Hangisi terapi hangisi diagnosis için?
I-131 -> beta radiation
I-123 -> gamma radiation
LET sırasını hatırla: alpha > beta > gamma = X
LET I-131’de yüksek yani daha fazla enerji veriyor onu TERAPİ’de kullanacağız.
I-123 ise diagnozda.
I-131, I-123 ile thyroid’in hangi tümörlerini görülebiliyor hangileri görülemiyor?
Papillary and follicular tiroid ca. takes up radioiodine.
Medullary and anaplastic tumors do not take up radioiodine.
Medullary thyroid cancer radioiodine etkisiz, o halde ne kullanılacak?
Tc-99m-(V)-DMSA Tumor Imaging
Bunu lütfen bone’daki Tc-99m-MDP ile karıştırma.
Somatostatin Receptor Imaging ile hangi tümörlere bakılır? Kullanılan radyofarmasötikin chemicalı?
Neuroendocrine tumors; Octreotide kullanılıyor (natural somatostatin)
MIBG Tumor Imaging?
Neuroectodermal tumors, especially neuroblastoma and pheochromocytoma, kidneydeki medulla tümörleri de var galiba emin değilim ama.
Neuroectodermal ?
Neuroendocrine ?
Neuroectodermal -> MIBG imaging
Neuroendocrine -> Somatostatin Receptor Imaging
Flouro-deoxy-glucose (FDG) metabolize edilir mi?
EDİLMEZ! (Metabolic trapping)
İçeri girer Hexokinase ile fosforile edilir, ama glycolysis’e girmez, fosfataz tarafından tekrar eski haline getirilip hücreden atılamaz!
PET’de kullanılanlar?
F-18-FDG -> glikoz metabolizmasını gösterir
C-11-methionine -> amino acid metabolizmasını gösterir.
Normal liver hücreleriyle tümör hücrelerinin arasındaki fark? Radiomicrosphere therapy ile alakası?
Normal hücre büyük ölçüde portal venous system’den besleniyor.
Tumors ise hepatic artery’den besleniyor.
Intraarterial olarak radiomicrosphere veriyorsun böylece kanserli hücrelere etki ederken diğerlerini korumuş oluyorsun.
Emission imaging? Transmission imaging?
Emission imaging -> nuclear medicine
Transmission imaging -> radiology
PET mi SPECT mi yüksek resolutionlı?
PET’in resolution daha YÜKSEK!
Radyolojik imaging’de verilen kontrastlarla nuclear imagingdeki radyofarmasötiklerin farkı?
Radyolojik kontrast -> hedefin metabolizmasını bozar.
Radyaformasotik (nuclear) -> metabolizma intact, hücrede her şey sağlıklı işliyor.
