Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Epidemio > kolos 1 > Flashcards

kolos 1 Flashcards

1
Q

Z czego może wynikać błąd w diagnozie?

A
  • z błędu aparatury diagnostycznej
  • ze zmienności mierzonej cechy
  • doświadczenia i wiedzy lekarza
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Co to walidacja i po co się ją stosuje

A

Jest to wszechstronna ocena metody diagnostycznej w celu uniknięcia postawienia błędnej diagnozy. Składają się na nią:
- dokładny opis metody
- ocena jej przydatności do badania danego materiału
- ocena zgodności ze stawianymi tej metodzie wymaganiami
Jej zadaniem jest udokumentowanie trafnego wyboru metody i udowodnienie, że to właśnie ta metoda spełnia wszystkie postawione przed nią wymagania.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Epidemiologia opisowa - czym się zajmuje

A

obserwacje + opisy chorób + ew. ich przyczyny
- często subiektywne, ale w połączeniu z danymi z innych dyscyplin mogą służyć do tworzenia i stawiania hipotez
- mają zastosowanie w przypadku wybuchu nowej/ pojawienia się już znanej choroby
Ważne są:
* czas wystąpienia i trwania choroby
* długość okresu inkubacji
* miejsce występowania choroby
* skład populacji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Epidemiologia analityczna - czym się zajmuje

A 
analiza obserwacji (często zebranych z pomocą badań opisowych) za pomocą odpowiednich metod diagnostycznych i testów statystycznych
- mają na celu przeanalizowanie powiązań (bezpośrednich i pośrednich) między czynnikami
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Epidemiologia eksperymentalna - czym się zajmuje

A
  • symulowanie rzeczywistych zjawisk chorobowych w układach eksperymentalnych (obecnie wprowadza się metody alternatywne do zwierząt laboratoryjnych (modelowania biologicznego)- zarodki kurze, hodowle komórkowe, modele komputerowe)
  • bardzo ważna w tej metodzie jak najdokładniejsza symulacja warunków naturalnych
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Epidemiologia teoretyczna - czym się zajmuje

A

choroba jest przedstawiana przy użyciu modeli matematycznych, które próbują symulować naturalne występowanie chorób

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Rodzaje badań epidemiologicznych

A 
1 - ten podział chyba można pominąć, bo to bardziej podział epidemiologii:
- opisowe
- analityczne
- eksperymentalne
- teoretyczne
2:
- jakościowe
- ilościowe
- z wykorzystaniem obu metod = przeglądowe
3 - typy zasadnicze (może o te chodzi?):
- eksperymentalne
- obserwacyjne:
   - przekrojowe
   - kliniczno-kontrolne
   - kohortowe
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Poddyscypliny epidemiologii

A
  • kliniczna
  • obliczeniowa
  • genetyczna
  • molekularna
    itp (np. środowiskowa, chorób przewlekłych, porównawcza)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Epidemiologia kliniczna - co to

A
  • stosowanie zasad i metod epidemiologicznych w celu leczenia zwierząt, ze szczególnym uwzględnieniem diagnostyki i rokowania
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Epidemiologia obliczeniowa - co to + po co

A
  • przedstawia choroby za pomocą modeli matematycznych i komputerowych, które są powszechnie stosowane w diagnostyce chorób
  • uwzględniają one zasady dot.: szczegółów klinicznych + zmian patologicznych + testów lab. + konsultacji eksperckich
  • są również stosowane w opracowywaniu strategii programów kontroli chorób lub przewidywaniu produkcyjności zwierząt
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Epidemiologia genetyczna - co to

A

badanie genetycznych przyczyn rozprzestrzeniania się i kontroli choroby w odniesieniu do zwierząt indywidualnych/ populacji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Epidemiologia molekularna - co to

A
  • analiza markerów biologicznych (kwasów nukleinowych/ antygenów/ mapowanie epitopów)
  • np. w celu porównania genetycznego i antygenowego mikroorganizmów
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Badania jakościowe

A
  • badania terenowe
  • obejmują ekologię chorób: rozprzestrzenienie + sposób przenoszenia i utrzymania się chorób + dodatkowe uwarunkowania
  • zostaje sformułowana hipoteza przyczyny choroby
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Badania ilościowe

A
  • pomiary
  • uwzględniają m.in.: liczbę przypadków zachorowań + nadzór nad zdrowiem populacji + modelowanie oraz biologiczną i ekonomiczną ocenę zwalczania chorób
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Badania przeglądowe

A
  • dotyczą grupy zwierząt
  • obejmują: liczenie grupy zwierząt + ich charakterystyka, która może uwzględniać np. aktualne choroby, masę ciała, wydajność mleczną
  • zazwyczaj dotyczą próby zwierząt, rzadziej całej populacji
  • mogą być prospektywne lub retrospektywne
  • szczególny przypadek badania przeglądowego = badanie przesiewowe
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Przegląd (badanie) przesiewowy(e) - co to + cel

A

(screening)

  • rodzaj przeglądu diagnostycznego (badania przeglądowego)
  • rozpoznanie niezdiagnozowanych przypadków choroby z zastosowaniem testów diagnostycznych lub badań
  • jego celem jest oddzielenie zwierząt podejrzanych o chorobę lub zakażenie
  • wynik nie jest ostateczny, zwierzęta podlegają dalszej diagnostyce
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Monitoring - co to

A
  • prowadzenie rutynowych obserwacji dot. zdrowia + wydajności zwierząt + czynników środowiskowych + zapisywanie i przekazywanie tych informacji
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Nadzór epidemiologiczny - co to

A

Monitoring + podejmowanie odpowiednich działań

  • zestawienie i interpretacja danych pochodzących z monitorowania + dane chorych zwierząt + zmiany w zdrowiu danej populacji
  • jest częścią programu zwalczania określonych chorób (np. wykrywanie gruźlicy w rzeźni i cofnięcie się do właściciela krów)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Badania obserwacyjne vs eksperymentalne

A
  • w eksperymentalnych można zaplanować dobór zwierząt i warunki badania, w obserwacyjnych badacz ma niewielki (lub żaden) wpływ na charakterystykę zwierząt, wystąpienie i przebieg choroby
  • w eksperymentalnych istnieje możliwość oceny skuteczności użytych procedur zapobiegawczych/ medycznych (bo porównując do grupy kontrolnej)
  • obserwacyjne mogą być prowadzone w naturalnych warunkach
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Badania obserwacyjne - wymienić

A
  • przekrojowe
  • kliniczno-kontrolne
  • kohortowe
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Badania przekrojowe - co to

A
  • analiza związków między chorobą a czynnikami przyczynowymi choroby w określonej populacji
  • zwierzęta są dzielone na chore oraz bez choroby i czynników potencjalnie ją wywołujących
  • umożliwia stwierdzenie, czy istnieje związek między występowaniem danego czynnika i choroby
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Badania kliniczno-kontrolne - co to

A
  • porównanie grupy zwierząt chorych vs bez choroby, względem hipotetycznego czynnika ją wywołującego
  • np. grupa kotów z kamicą vs grupa zdrowa. Bierzemy pod uwagę karmienie suchą karmą (potencjalny czynnik)
  • umożliwiają stwierdzenie, czy dany czynnik mógł mieć wpływ na patogenezę choroby
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Badania kohortowe - co to

A
  • porównanie grupy zwierząt narażonych na czynniki potencjalnie wywołujące chorobę vs nienarażonych
  • umożliwiają obliczenie ryzyka zachorowania w zależności od narażenia na te czynniki
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Cel epidemiologii

A
  • zapobieganie chorobom przez pogłębienie wiedzy i stosowanie bardziej skutecznych metod zwalczania chorób i optymalizacji produkcji zwierzęcej
  • osiągane jest to dzięki: leczeniu + zapobieganiu + zwalczaniu chorób
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Cel epidemiologa

A

opracowanie i wdrożenie skutecznych metod walki z chorobami, przez:

  • wskazanie czynnika etiologicznego choroby
  • wyjaśnienia mechanizmu jego działania (patogenezy choroby)
  • wskazania czynników towarzyszących wystąpieniu choroby + ich powiązań i zależności

co realizowane jest na drodze analizy epidemiologicznej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Analiza epidemiologiczna - co to

A

pojęciowy rozbiór na czynniki pierwsze danych zdobytych z obserwacji + doświadczeń + określenie związków między poszczególnymi zjawiskami i ich skutków

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Elementy analizy epidemiologicznej

A
  1. badania opisowe
  2. konstruowanie modeli i tworzenie hipotez
  3. badania analityczne i weryfikacja hipotez
  4. ocena wyników
  5. wyciągnięcie wniosków
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Cel badań opisowych

A
  • zebranie jak największej ilości danych odnośnie badanego przypadku choroby
  • ważne elementy: czas wystąpienia i trwania choroby, długość inkubacji, miejsce jej występowania, skład populacji
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Zmiany sekularne co to

A

Tendencja do zmiany nasilenia występowania choroby w różnym czasie (na przestrzeni lat)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Model choroby co to

A

uproszczony schemat danej jednostki chorobowej, musi być oparty na jak największej liczbie danych rzeczywistych (zbieranych w części opisowej analizy epidemio)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Model deterministyczny co to

A
  • wg niego choroba = naturalne zebranie się wielu niekorzystnych dla organizmu zjawisk (zarówno ze środowiska zewnętrznego jak i wewnętrznego)
  • nie uwzględnia czynników sztucznych, jak leczenia, szczepienia, warunków zoohigienicznych itp
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

Model stochastyczny co to

A
  • w przeciwieństwie do deterministycznego uwzględnia czynniki sztuczne (leczenie, szczepienie, warunki zoohigieniczne) oraz nie uwzględnia zjawisk ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego (tych co są dla deterministycznego)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

W jakiej formie możemy wyrażać modele jednostki chorobowej

A
  • opisowej

- graficznej

34
Q

Model graficzny

A
  • postać łańcucha lub siatki
  • jedno- lub wieloogniwowy (najprostszy łańcuch: przyczyna -> skutek)
  • łańcuch = uproszczony, zależność liniowa
  • siatka = wieloprzyczynowa, wierniej oddaje rzeczywistość
35
Q

Czynniki ryzyka - co to

A

czynniki, które same nie wywołują choroby (bezpośrednio/ pośrednio), ale zwiększają prawdopodobieństwo jej wystąpienia

36
Q

Jakie wyróżniamy czynniki ryzyka

A
  1. predysponujące wystąpienie choroby
  2. ułatwiające
  3. przyspieszające
  4. pogarszające jej przebieg
37
Q

Czynniki predysponujące

A

zwiększają podatność organizmu na działanie czynników etiologicznych, ale same nie wywołują choroby

np. :
- ciąża, wiek, przebyte choroby

38
Q

Czynniki ułatwiające

A

ułatwiają wywołanie choroby przez czynnik etiologiczny

np. skaleczenia

39
Q

Hipoteza co to

A
  • przypuszczenie (-słowo klucz) oparte na logicznym rozumowaniu, mające na celu wyjaśnienie natury obserwowanego zjawiska (choroby)
  • proces tworzenia hipotezy opiera się na gruntownej ogólnej wiedzy weterynaryjnej + szczegółowej dot. danego zjawiska
  • najpierw hipoteza zerowa -> po weryfikacji i modyfikacji hipoteza alternatywna -> każdą kolejną hipotezę weryfikujemy aż do uzyskania takiej w całości zaakceptowanej -> staje się dowodem wyjaśniającym
  • w ich tworzeniu stosujemy kanony Milla
40
Q

kanony indukcji eliminacyjnej (kanony Milla) - wymienić

A
  1. kanon jedynej zgodności
  2. kanon jedynej różnicy
  3. kanon zmian towarzyszących
  4. kanon oparty na analogii
41
Q

kanon jedynej zgodności

A
  • gdy obserwowane różne przypadki choroby i towarzyszące im okoliczności mają jedną wspólną cechę (np. pasza)
42
Q

kanon jedynej różnicy

A
  • gdy obserwowane grupy zwierząt mają większość cech wspólnych a choruje tylko jedna grupa (coś je różni) i ten właśnie czynnik różniący przypuszczalnie wywołuje chorobę
43
Q

kanon zmian towarzyszących

A
  • jeżeli zmiana natężenia danego czynnika powoduje zmianę nasilenia objawów choroby lub częstotliwości jej występowania to czynnik ten przypuszczalnie wywołuje chorobę
44
Q

kanon oparty na analogii

A
  • zestawiamy objawy występujące obecnie z przeszłymi przypadkami i tworzymy hipotezę
  • największe ryzyko popełnienia błędu
45
Q

Przyczyna (czynnik sprawczy) i skutek (choroba) powiązane bezwarunkowo

A

gdy wystarczy obecność czynnika sprawczego (nie pisać etiologicznego, bo np. w nowotworach to nie tylko drobnoustroje!!!), aby wystąpiła choroba

46
Q

Przyczyna (czynnik sprawczy) i skutek (choroba) powiązane warunkowo

A

gdy sama obecność czynnika sprawczego nie wystarczy do wywołania choroby, ponieważ konieczne jest zadziałania dodatkowych czynników
- przyczyna (czynnik sprawczy) jest konieczny, ale niewystarczający (np. tężec) lub gdy przyczyna jest wystarczająca, ale niekonieczna (np. nowotwór - wiele czynników alternatywnych)

47
Q

Siła związku przyczynowo-skutkowego - jak określamy

A
  • przez porównanie zachorowalności w różnych warunkach (np. szczepione vs nieszczepione)
48
Q

Wieloprzyczynowość choroby - co oznacza

A
  • przyczyna choroby to w rzeczywistości zespół czynników prowadzących do jej wystąpienia
  • wyeliminowanie jednego z nich -> cały zespół przestanie być przyczyną wystarczającą
49
Q

Wartość graniczna testów diagnostycznych

A

(cut-off)

  • wyznaczona wartość powyżej lub poniżej której wynik należy traktować jako - (wynik mieszczący się w normie) lub + (wynik odbiegający od normy)
  • zazwyczaj dla danego testu wyznaczona zarówno wartość graniczna dodatnia jak i ujemna, między którymi mamy przedział wyników niejednoznacznych = wątpliwych
50
Q

Czułość testu

A
  • zdolność testu do wykrywania zwierząt chorych

= liczba zwierząt chorych trafnie zdiagnozowanych przez test / liczba zwierząt rzeczywiście chorych

51
Q

Swoistość testy

A
  • zdolność testu do wykrywania zwierząt zdrowych

= liczba zwierząt zdrowych trafnie zdiagnozowanych przez test / rzeczywista liczba zwierząt zdrowych

52
Q

Trafność testu

A
  • określana przez jego czułość + swoistość
  • generalnie zdolność testu do właściwego oceniania badanego zjawiska/ parametru
  • stanowi kryterium przydatności danego testu dla konkretnej sytuacji
53
Q

Testy o wysokiej czułości - kiedy stosujemy

A
  • rzadko dają wyniki fałszywie (-)

- stosowane w badaniach przeglądowych, chorobach zakaźnych, zwłaszcza tych poważnych

54
Q

Testy o wysokiej swoistości - kiedy stosujemy

A
  • rzadko dają wyniki fałszywie dodatnie
  • do potwierdzenia wcześniejszego rozpoznania lub gdy wynik fałszywie dodatni niesie poważne skutki (np. ubój wartościowego zwierzęcia)
55
Q

OKAP, OWD, OA

A
  1. gdy OKAP (-) -> zwierzę zdrowe, gdy (+) robimy OWD:
  2. OWD (+) -> zwierzę chore, (-) -> zdrowe, gdy (+/-) -> robimy OA:
  3. OA (-) -> zdrowe, (+, +/-) -> dalsze badania
56
Q

Współczynnik chorobotwórczości rzeczywistej

A
  • odzwierciedla rzeczywistą sytuację w stadzie
  • trafność zastosowanego testu diagnostycznego = 100%

= liczba zwierząt rzeczywiście chorych / liczba zwierząt w narażonej populacji

57
Q

Współczynnik chorobotwórczości obliczony

A
  • odzwierciedla sytuację, jaką diagnozujemy w stadzie
  • trafność wyników zastosowanego testu <100%

= liczba zwierząt z testem dodatnim / liczba zwierząt w narażonej populacji

58
Q

Jak obliczyć współczynnik chorobotwórczości rzeczywistej znając czułość i swoistość testu

A

W(ch,rz) = (W(ch,ob)+swoistość-1) / (czułość+swoistość-1)

59
Q

Krzywa ROC

A

zależność czułości i swoistości testu od wybranej wartości progowej

  • jeśli rośnie czułość to maleje swoistość i odwrotnie, nie ma testów ze czułością i swoistością
  • im większa powierzchnia pod krzywą tym test bardziej trafny/odpowiadający
60
Q

Ocena testów diagnostycznych na podstawie trafności z krzywej ROC

A 
50-60% -> niedostateczna
61-70% -> dopuszczająca
71-80% -> dostateczna
81-90% -> dobra
91-100% -> bardzo dobra
61
Q

test referencyjny

A

= złoty standard

  • metoda diagnostyczna wybrana jako punkt odniesienia przy ocenie badanego testu (t.ref. przyjmowany jako 100% trafny)
  • charakteryzują go:
  • wysoka swoistość i czułość
  • niemożność stosowania rutynowego i powszechnego
  • jest metodą odwoławczą
  • również obarczona pewnym małym błędem
62
Q

Wartość predykcyjna testu (dodatnia i ujemna)

A
  • służy do oceny prawdopodobieństwa, czy dana diagnoza została postawiona słusznie (+ czy -)
  • dodatnia = stosunek liczby zwierząt trafnie zdiagnozowanych jako chore przez test / ogólna liczba zwierząt zaklasyfikowanych jako chore przez test
  • ujemna = stosunek liczby zwierząt zdrowych w teście / ogólna liczba zwierząt zaklasyfikowanych jako zdrowe przez test
63
Q

Od czego zależą wartości predykcyjne testu

A
  • jego czułości i swoistości
  • rozpowszechnienia choroby w danej populacji, z której pochodzi badane zwierzę (kiedy rzadko wtedy częściej fałszywie dodatnie) - dlatego laboratorium powinno szacować wartości predykcyjne choroby biorąc pod uwagę jej rozprzestrzenienie!
64
Q

Kiedy częściej występują wyniki fałszywie dodatnie?

A

kiedy choroba występuje rzadko w danej populacji

65
Q

Kiedy częściej występują wyniki fałszywie ujemne?

A

Kiedy choroba występuje często w danej populacji

66
Q

Rzetelność testu - co ją charakteryzuje

A
  • powtarzalność

- odtwarzalność

67
Q

Rzetelność testu kiedy ma znaczenie

A

kiedy dany test ma być wykonywany w różnych laboratoriach, przez różne osoby i w różnym czasie

68
Q

Powtarzalność testu

A
  • jeśli dany test przy tym samym przypadku i wykonywany przez tą samą osobę, ale w innym czasie daje wyniki statystycznie te same -> wysoka powtarzalność, nie wymaga wielokrotnego powtarzania w celu diagnozy
69
Q

test Q Cohrana - do czego służy

A

metoda statystyczna do oceny POWTARZALNOŚCI testu

70
Q

Odtwarzalność testu - co to

A
  • wysoka kiedy daje takie same wyniki badania dla danego przypadku w innych laboratoriach i wykonywanego przez inne osoby
  • wysokiej odtwarzalności służy standaryzacja testu
71
Q

standaryzacja testu po co

A
  • umożliwia przeprowadzenie badań przez różne laboratoria i inne osoby i porównanie uzyskanych wyników czy statystycznie są takie same
72
Q

Kiedy musimy badania przeprowadzać wielokrotnie?

A
  • w przypadku chorób, przy których nie mamy jednego testu o wysokiej trafności i musimy przeprowadzić ich kilka różnych (np. brucelloza)
73
Q

Badania diagnostyczne równoległe - co to

A

jest to równoczesne przeprowadzenie 2 lub więcej testów diagnostycznych
- gdy wszystkie dadzą wynik (-) -> zdrowe, gdy (+) -> chore

przykład - OWD i OA!

74
Q

Badania równoległe - kiedy robimy

A
  • robimy gdy nie ma testów o wysokiej czułości
  • gdy potrzebne jest szybkie i jak najbardziej dokładne rozpoznanie
  • głównie w sytuacji, gdy chcemy udowodnić, że badane zwierzę jest ZDROWE
75
Q

Badania równoległe - zalety (2)

A
  • zwiększają czułość postawionej diagnozy

- wzrasta wartość predykcyjna wyniku ujemnego

76
Q

Badania seryjne - co to

A
  • następujące po sobie zastosowanie 2 lub więcej testów, z tym że badania kolejne przeprowadza się tylko w przypadku wyniku +

przykład - brucelloza

77
Q

Badania seryjne - kiedy stosujemy

A
  • kiedy musi być duża swoistość diagnozy
  • gdy chcemy wykazać, że zwierzę jest rzeczywiście CHORE
  • w monitoringu chorób zakaźnych obejmujących badanie całego stada
78
Q

Ocena zgodności 2 testów - kiedy wykonujemy

A
  • chyba zawsze, ale szczególnie ważna jak 2 testy dadzą nam różne wyniki???
79
Q

Ocena zgodności - jakie testy statystyczne

A

chi-kwadrat (x2)
Statystyka kappa
Współczynnik zgodności

80
Q

Współczynnik zgodności

A
  • im bliższy 1 tym większa zgodność testów
81
Q

Statystyka kappa - o czym nam mówi

A
  • o zgodności testów

- nie mówi nic o trafności (czułości i specyficzności) testów

82
Q

Jakie cechy musi mieć dany test aby był procedurą diagnostyczną?

A
  • trafność (czułość i swoistość)
  • wartość graniczną
  • powtarzalność
  • wzorce lub standardy do porównania wyników + info do ich interpretacji

Epidemio (1 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions