Klasifikimi i shtazeve Flashcards
Qka nenkupton me termin taksonomi?
taxis- renditje, nomos-ligj.
Qka eshte sistematika dhe sispas cilit shkenctare?
Sipas shkencetarit Simpson sistematika eshte shkence mbi shumellojshmerine e organizmave.
Kush eshte njesia themelore e sistematikes?
LLoji ose species.
Cka eshte lloji?
Llojet jane shtazet qe kane ngjajshmeri ne te gjitha detajet e ndertimit anatomik dhe qe ne pikpamje reproduktive jane te izoluara nga popullacionet e tjera te ngjajshme.
Cka eshte gjinia?
Llojet qe kane nje paraardhes te perbashket. P.sh Pantera leo, Pantera tigris, Pantera pardus.
Cka eshte nomenklatura binare?
Eshte ky secili lloj emertohet me dy emra. Emri i pare shkruhet gjithmone me shkronje te madhe dhe tregon gjinine, emri i dyte shkruhet me shkronje te vogel dhe tregon llojin. Mandej shkruhet shkronja e pare e autorit qe e ka percaktuar llojin dhe me pas vitin.
Cka eshte nenlloji ose subspecies?
Kategori me e vogel, grupe te popullacioneve te te njejtit lloj. Shkruhet me tri emra latine.
Cka eshte familja?
Gjinite e aferta, qe kane nje paraardhes te perbashket. Emertimi behet duke u mbeshtetur ne gjini e pastaj i shtohet IDEA ne fund. Psh. familja Felidea. Nenfamilja eshte prapashtesa INAE. Dmth Felinae.
Cka eshte rendi (Ordo)?
Familjet qe kane paraardhes te perbashket. Psh Felidea, Canidea, Ursidea formojne rendin Fissipedia.
Cka eshte klasa?
Rendet qe kane origjine te perbashket. Psh. Rendi Fissipedia, Pinnepedia, Primatia etj. qe formojne klasen e gjitareve.
Cka eshte tipi (phyllumi)?
Perfshijne klasat qe kane origjine te perbashket. Psh. klasa Mammalia, Aves, Reptilia, Amphibia, Pisces formojne tipin e kordateve Chordata.
Cka eshte mbreteria?
Te gjitha tipet e formojne Mbreterine ose Boten shtazore- Regnum.
Si e ka klasifikuar Aristoteli boten shtazore?
Ne 5000 lloje qe njiheshin ne kohen e tij, ai i ndau ne dy grupe te medha:
- shtaze me gjak
- shtaze pa gjak
Kush eshte sistematizuesi me i madh ose babai i sistematikes?
Shkenctari suedezi Karl Line.
Si i ndau Karl Line shtazet?
Me vepren e tij “ Sistema natyre” ne 1758 i ndau shtazet ne 5 gjini.
- Mammalia
- Avec
- Pices
- Insecta
- Vermes
Si u ndane pakurrizoret?
Sipas Lamarkut pakurrizoret i ndau ne:
- Mollusca
- Cirripedie
- Annelida
- Crustacea
- Arachnida
- Insekta
- Vermes
- Radiata
- Polypes
- Infuzorie me vone u shtuan edhe gr.
- Tunicata
- Conchifera
Ku bazohen sistematikat e mevonshme?
Ne ate te Lamarkut dhe te Zhorzh Kivies.
Cka jane rendi Protomonadina?
Jane forma te imta solitare por ka edhe koloniale. Format e lira ushqehen ne menyre holozoike e ushqimin e marrin me pseudopode ose me citostom. Format parasite jane saprozoike.
Si shumohen Protomonadinat?
Shumohen me ndarje gjatore e multiple e shumimi seksual eshte konstatuar vetem te gjinia Monas.
Si jane Protomonadinat e gjinise monas?
Jane Protomonadina ameboide me 1-3 flagjele ku njerin e kane te drejtuar prapa.
Ku jetojne?
Ne ujra te ndotura fekalie por edhe ne zorren e njeriut e te shtazeve.
Llojet e njohura?
Oicomonas termo dhe Bodo saltans.
Cka eshte karakteristike per Protomonadinat?
Eshte formacioni afer trupit bazal qe quhet blefaroplast apo kinetoplast, ndertimi i secilit eshte i ngjajshem me mitokondrie.
Kujt i perkasin format e lire te Protomonadinave?
I perkasin grupit Bodo. Jetojne ne ujra te ndejura, ne sip. E infuzumit nga sana, bagla dhe ne trupin e skrrajave dhe ushujzave.
Si ushqehen Protomonodinat?
Ushqehen me bakterie.
Tek format parazitare te Protomonadinave kush eshte I njohur?
Familja Trypanosomidea.
Ku jetojne Trypanosomat?
Jetojne si parasite ne plazmen e gjakut dhe ne limfen e njeriut dhe shtazeve.
Si eshte ndertimi i Trypansomideave?
Kane trup te mbeshtjelle me pelikule dhe kane membrane undulente.
Si shumohen Trypanosmideat?
Shumohen me ndarje gjatore ose multiple.
Pse jane Trypanosomideat polimorfe?
Jane polimorfe se pse cikli jetesor I tyre kryhet ne dy nikoqir njeri kurrizor e tjetri pakurrizor, forma dhe trupi I ndryshon.
Kush jane parazitet e e gjakut te kurrizoreve?
Gjinia Trypanosoma.
Cilat jane format kryesore te gjinise Trypanosmoa?
- Leishmania- Trup oval, pa flagjele. Kane trupin bazal, kinetoplastin dhe nukleusin.
- Leptomonas- Trup te zgjatur, me flagjele te shkurter qe dalin prej majes se trupit ku nodhet trupthi bazal e kinetoplasti. Nukeusi eshte ne qender.
- Crithidia- Elementet kinetike jane afer berthames. Prej kesaj pjese del flagjeli qe formon membrane undulente te shkurter.
- Trypanosoma- Elementet kinetike jane ne pjesen e perparme te trupit. Prej saj del flagjeli dhe ngjitet ne pelikule e formon membrane udulente.
Si barten Trypanosomat?
Prej mizave qe thithin gjak (gjinia Glossina) dhe ne zorren e tyre zhvillohet nje pjese e ciklit jetesor. Patogjenet shafqen vetem te njeriu dhe shtazen shtepiake. Kryesisht neper fise tropike.
Llojet me te njohura te Trypanosomave?
Trypanosoma gabiense dhe Trypanosoma rhodesiense.
Cikli I zhvillimit te Trypanosoma rhodesiense?
Ka ecuri me te shpjet rreth 6 muajsh dhe shkaktohet prej mizes Ce-Ce. Ne zorren e mizes tripomoastigotet infective kur mberrijn ne gjendrat pshtymore te mizes kthehen ne epimastigote (clithidie) dhe vazhdojne ndarjen ne dysh. Pas disa ditesh perseri kthehen ne tripomastigote infective dhe permesh thumbimit te mizes bartet ne individ. Ne vendin ku pickon miza formohet nje e fryer qe quhet ULCERI FILLESTAR. Bartes natyror te tij jane antilopat.
Qfare semundje shkakton Tripanosoma brucei?
Parazit I kafsheve shtepiake qe shkakton semundjen nagana. Paraziti Glossina morsitans.
Qfare semundje shkakton Trypanosoma evansi?
Shkaktare i semundjes sura.
Qfare semundje shkakton trypanosoma cruzi?
Semundje e changasit. Bartesi eshte Hemiptera I cili e thumbon njeriun gjersa flen dhe I leshon fecesin. Kjo shkakton kruarje dhe individi hap plage ku perms kesaj plage trypanosome futet ne trup. Shkakton crregullime te sistemit nervor dhe atij perferik. 45.000 mije vdekje ne vit.
Si paraqitet gjinia Leishmania?
Ne formen leishmania dhe leptomonas.
Cka i dallon Leishmaniat me trypanosmoat?
I dallon fakti se Leishmaniat jane parasite brendaqelizore, te rrumbullaket dhe pa flagjele te cilat shumohen ne brendi te qelizes se nikoqirit, e shkaterrojne qelizen dhe pastaj shperndaen neper qelizat e tjera.
Llojet me te njohura te Trypanosomave?
Trypanosoma gabiense dhe Trypanosoma rhodesiense.
Cka shkakton Trypanosoma gabiense?
Shkakton semundje e gjumit ku fillon me ngritjen e temperatures, zmadhimin e gjendrave limfatike dhe anemi. Pa mjekim I infektuari vdes per 2 vite.
Cikli I zhvillimit te Trypanosoma rhodesiense?
Ka ecuri me te shpjet rreth 6 muajsh dhe shkaktohet prej mizes Ce-Ce. Ne zorren e mizes tripomoastigotet infective kur mberrijn ne gjendrat pshtymore te mizes kthehen ne epimastigote (clithidie) dhe vazhdojne ndarjen ne dysh. Pas disa ditesh perseri kthehen ne tripomastigote infective dhe permesh thumbimit te mizes bartet ne individ. Ne vendin ku pickon miza formohet nje e fryer qe quhet ULCERI FILLESTAR. Bartes natyror te tij jane antilopat.
Qfare semundje shkakton Tripanosoma brucei?
Parazit i kafsheve shtepiake qe shkakton semundjen nagana. Paraziti Glossina morsitans.
Si barten Leishmaniat?
Insekteve te gjinise Phlebotomus.
Kush jane llojet me te njohura te gjinise Leishmania?
Leishmania donovani dhe Leshmania infantum.
Ku paraziton Leishmania donovani?
Paraziton ne qelizat e sis. Retikuloendoterlial te melcise, shpnetkes etj. Shkakton semundjen e organeve viscerale kala-azar.
Cka shkakton Leishmania infantum?
Leishmaniozen viscerale te njeriu dhe qeni.
Ku paraziton Leishmania tropica?
Ne qleizat e lekures se njeriut dhe shkakton leshmaniazen lekurore ose semundjen e pucrrave te Orientit. Shkaktohet nje e enjtur e me pas formohet ulceri I cili mbyllet spontanisht dhe formon vraga te shemtuara. Vectori eshte paraziti i flebotomeve.
Si paraqitet gjinia Leptomonas?
Paraqitet ne formone leptomonas dhe leishmania. Lloji i njohur eshte Leptomonas muscorum qe jeton ne sis. tretes te mizave.
Si paraqitet gjinia Crithidia?
Paraqitet ne formen kritidia. Lloji i njohur eshte Crithidia gerris qe jeton ne zorren e insektit Gerris.
Cili eshte lloji i gjinise Trichomonas?
Trichomonas vaginalis qe paraziton ne sistemin urogjenital te njeriu dhe bartet permes aktiviteti seksual.
Ku paraziton Giardia lamblia?
Ne zorren e njeriut dhe nganjehere mund te jete patogjene. Infektimi behet permes ujrave te zeza dhe shkakton diare.
Kush I takon rendit te Choanoflagellatave ose jakekerbaqoreve?
Flagjelatat joparazitore, sessile, solitare dhe koloniale.
Karakteristika e jakekerbaqoreve?
Jaka protoplazmatike e cila e mbeshtjell bazen e flagjelit.
Si ushqehen jakekerbaqoret?
Ushqehen me bakterie. Flagjelet e tyre shkaktojne rrymime qe qojne grimcat e ushqimit prej jashte ne bazen e jakes e mandej grimcat kapen per pjesen e brendshme te jakes dhe permes fagocitozes shkojne ne citoplazmen e qlizore ku formohen vakuolat tretese.
Ku jetojne jakekerbaqoret?
Ne ujra te embla, pak lloje neper detra.
Si qka konsiderohen Choanoflagellatat?
Si paraardhes te sfungjerve pershkak te ngjajshmerive se individeve me qelizat hoanocite te sfungjerve dhe sepse te dyja kane jake protoplazmatike rreth bazes se flagjelit.
Kush eshte perfaquesi I Choanoflagellatave?
Desmarella moniliformis.
A formojne koloni Choanoflgellatat?
Tek ky lloj 4-5 individe jane te ngjitur anash dhe formojne koloni te vogel lineare. Te Sphaeroeca volvox lloji colonial ka shume individe te cilet jane te renditur ne menyre radiale ne nje mase zhelatinoze.
Cka jane Opalinidaet?
Organizma endoziok qe kane cilie por s’kane karakteristika te tjera te Ciliateve. Jetojne ne zorren e pasme te bretkoses dhe larves se saj.
Si jane te ndetuara Opalinidaet?
Kane trup te mbuluar me cilie, nuk kane citostome as vakuola kontraktile, 2-100 berthame te cilat nuk diferencohen ne makro dhe micronukelusa.
Si shumezohen Opalinidaet?
Shumezohen joseksualisht me plazmotomi. Ne Kohen e shumezimit te amvisi formojne ciste te cilat me pas i leshojne ne uje. Keto cista pastaj gelltiten nga larva e bretkoses dhe keshtu vazhdon cikli. Mandej cista hapet dhe nga to dalin opalinat e vogla te cilat vazhdojne te ndahen ne gamente. Pastaj formohet zigota ne forme vegjetative ose mbet ciste dhe del prap jashte ku me pas gelltiten perseri dhe ne amvis zhvillohen si forma vegjetative shumebethamore.
Si konsiderohen Opalinidaet?
Si Ciliophora dhe Mastigofora.
Lloji me i njohur i Opalinidaeve?
Opalina ranarum.
Qfare organelle lokomatore gjinden te Sarcodinat ose jargoret?
Gjinden pseudopodet apo kembet e rrejshme. Ato paraqiten gjate tere jetes ose vetem nje pjese te gjate te tyre.
Qfare jane Sarcodinat?
Jane forma asimetrike dhe sferike. Kane trup pa pelikule dhe ne siperfaqe te trupit kane vetem nje cipe te holle citoplazmatike. Citoplazma eshte e diferencuar ne ekszoplasme dhe endoplasme. Kane 1 ose shume berthama. Formojne edhe guaske. Format e ujrave te embla kane vacuole kontraktile.
Si ushqehen Sarcodinat?
Ne menyre holozoike.
Shumimi I Sarcodinave?
Ne menyre aseksuale me ndarje binare dhe multiple, bulezim dhe plazmatomi. Shumohen edhe ne menyre seksuale ku formojne gamente.
Qfare forma jane Sarcodinat?
Jane forma solitare,koloniale dhe parasite.
Si ndahen sarcodinat?
Ne dy klase:
- Rhizopoda
- Actinopoda
Ne sa rende ndahet rende Rhizopoda?
Ne 3 rende:
- Ameboida- pa guaske
- Testacea- me guaske
- Foraminifera-me guaske
Cka jane Amoebidat?
Parazite qe jetojne kryesisht neper ujra te embla. Levizin me psudopode dhe ndryshojne formen vazhdimisht. Kane nje bethame.
Si ushqehen Amoebidat?
Ne menyre holzoike, me alga te imta, me protozoa.Ne citplazme pas hyrjes se ushqimit formohen vakuolat tretese e cila qarkullon vazhdimisht neper endoplasme. Mbeturina hidhen nga cfardo pjese e trupit te tyre.
Si shumohen Amoebidat?
Me ndarje binare dhe plazmotomi, formojne edhe ciste.
Sa jane te medha Ameboidat?
Deri ne 5mm si psh. Chaos.
Llojet e njohura te Ameobidave?
Amoeba proteus dhe Amoeba limax.
Permend disa lloje te tjera te Amoebave?
- Verucosa- pelikule te tashe qe ia pengon levizjen
- Entaamoeba histolitika- patogjene dhe shkakton dizenterine amoebide. Ne zorre,melci, tru etj. Cistet e tyre kane 4 berthama.
- Entamoeba coli- citet e tyre kane 8 bethama, jopatogjene per njeriun.
- Entamoeba gingivalis- jeton ne goje, jopatogjene dhe nuk formon ciste.
Cka jane Testaceat?
Jane amoeba zvarritse me guaske. Guaska e tyre perbehet prej nje substance organike- pseudokitina. Eshte ovale me nje vrime ne pjesen e postem qe quhet pseudosotome nga dalin pseudopodet. Kane vakola kontraktile, mund te kete 1- shume berthama.
Si shumohen Testaceat?
Me ndarje multiple por edhe ne menyre seksuale.
A formojne Tesraceat ciste?
Incistohen per te perballuar thatesine.
Gjinite e Testaceave?
- Arcella- guaska homogjene ne forme te xhamit te ores
2. Difflugia-forma e dardhes ne te cilen jane te ngjitura kokerrzat e reres.
Cka jane Foraminiferat?
Jane kryesisht me guaske dhe retikulopode. Ketu bejne pjese Numulitet. Perdoren si indikatore te percaktimit te vjetersise se tokes. Nuk kane vakoila kontraktile, detare. Jetojne ne simboze me zooklorele e zooksantele.
Si jane te ndertuara guaskat e Foraminiferave?
Ato qe jane njedhomeshe quhen monothalamia, shumedhomeshe polythalamia. Me nje vrime inperforata qe quhet pseudostome, me shume vrima perforate nga te cilat dalin pseudopodet. Guaska qe kane dhomat e rendituara ne forme te rregult quhen rregullaria, ato qe si kane iregullaria. Tippet e dhomzave jane nodozarike,spiralike,ciklike, testekulare etj.
Si fillohet jeta te Foraminiferat?
Ne nje dhomes te quajtur prolokulum e cila eshte dhomeza embrionale. Guaskat jane te ndertuara nga materie kitinore ose xhelatinoze ne te cilat jane te ngjituara kokerza rere ose grimca te tjera.
Si eshte e ndertuar prtoplazma tek Foraminiferat?
Eshte e perbere prej citoplazmes dhe nga 1 ose me shume berthama. Citoplasma del prej pseudostomit dhe neper forme duke formuar pseudopode si edhe nje shtrese te ektoplasmes rreth guaskes.
Si ushqehen Foraminiferat?
Ne menyre holozoike.
Si shumezohen Foraminiferat?
Me shizogoni dhe me gametomi. Shumica jane dimorfe.
Ne qfare forma paraqiten dimorfet?
- Mikrosferike- te medhaja te cilet kane prokolum te vogel
2. Megalosferike- individe te vegjel por prokolum te madh
Qka ndodh te Polystomela crispum?
Shumezohet me shizogoni dhe forma e madhe paraqet gjeneraten aseksuale por kur kjo krijon individe te imte me prolokum te madh athere paraqitet gjenerata seksuale
Cka prodhojne individet megalosferik tek Formainiferat?
Prodhojne gamente me dy kerbaca te cilet bashkohen dhe formojne zigoten e prej ksaj formohen individet mikrosferik.
Cilat jane gjinite e njhura te cilat jetojne ne ujra te embra te Formaminiferat?
Gromia dhe Allogromia.
Forma e shpeshte planktonike te formaminiferat?
Globigerina qe krijon balte te globigerinave.
Cilat jane klaset e Actinopodave?
- Helizoa
2. Radiolaria
Cka jane Helizoat?
Jane forma sferike te ujrave te embla. Forma planktonike e te rralla jane format sesile.
Si eshte e ndertuar citplazma e Helizoave?
Nga ekzoplasma qe quhet cortex ne te cilen ndodhen shume vakuola kontraktile dhe endoplasma qe quhet mendulla e cila permban shume berthama
Si jane pseudopodet tek Helizoat?
Jane pseudopode- aksopode. kane filmente aksiale dhe anastozomojne. Pseudopodet nuk iu sherbejne shume pershkak se keto jane forma qe rrin pezull, ato sherbejne me shume per ushqim.
Si ushqehen Helizoat?
Ne menyre holozoike me organizma te imet. Keto paralizojne gjakun me psudopodet e tyre toksike.
Si shumezohen Helizoat?
Me ndarje binare kurse format shumeberthamore me plazmotomi. Ne literature permendet edhe bulezimi. Tek shumimi seksual kemi autogamia.
Kush jane Helizoat me te njohura?
- Actinophris sol- 1 berthamore
2. Actinospherium eichorni- shumeberthamore
Cka jane Radiolariet?
Jetojne ne detra dhe jane planktonike. Format e tyre simetrike i bejne nje nder shtazet me te bukura. Ka edhe forma koloniale. Percaktohet vjetersia e tokes permes fosile te tyre si psh tercierit.
Qfare karakterisitke kane Radiolariet?
Kane kapsulen qendrore qe ndan citoplazmen qendrore, endoplazmen nga ekzoplasma.
Si eshte e ndertuar citplazma tek Radiolariet?
Citoplazma e brendshme interkapsulare ka 1 ose me shume berthama, e jashtmja ekstrakapsulare nuk ka berthama. Intrakpsularja permban alga zooksantele te verdha. Ekstrakapsularja permban shume fluska te mbushura me uje me peshe te vogel qe duken si shkume dhe u mundeson levizje pasive vertikale. Munden me pas edhe endoskelet nga sicili.
Si jane pseudopodet te Radiolaria?
Munden nganjehere edhe te astazonojne duke formuar rrjete.
Si ushqehen Radiolariet?
Ne menyre holozoike duke paralizuar gjahun me psudopode.Disa thone se ato formojne gamente por ka mundsi qe jane vetem sooksantelet qe lirohen prej trupit.
Si shumezohen Radiolariet?
Me ndarje binare ku ndahet edhe skeleti.
Ku bazohet sistematika e Radiolarieve?
ne ndertimin e kapsules qendrore dhe te skeletit.
Cila jane nenrendet e Radiolarieve?
- Acantaria
- Spumellaria
- Nassellaria
- Phaeodaria
Kush eshte lloji me i njohur i Radiolarieve?
Acantometra elastica
Cka jane Sporozoat?
Jane parazite te cilet kalojne neper fazen e spores. Perjashtim bejne parazitet e gjkut qe nuk formojne spore.
Si jane te ndertuara Sporozoat?
Jane te perbere nga citoplaza dhe berthama por behen shumeberthamore gjate ndarjes ose para saj. Citoplazmen e kane te diferencuar ne ekto dhe endoplasme.Jane parazite te indeve dhe hapsirave trupore deh besohet ta kene prejardhjen prej flagjelatave.
Si levizin Sporozoat?
Ne fazat adulente nuk kane organele per lokomocion. T epa levizshme ose levizin ne menyre pasive. Disa gregarina jane ne gjendje te tajojne sub. jargore e mandej levizin duke rreshqitur. Pak lloje mund te levizin ne menyre ameboide.
Si shumohen sporozoat?
Ne menyre seksuale dhe aseksuale. Shumimi aseksual behet permes ndarjes multiple, formohen shizontet e procesi quhen shizogomi. Shumimi seksual behet me formimin e gamontet e procesi quhet gamogoni. Gamontet shendrrohen ne gamente te cilat ndahen dhe me bashkimin e tyre formohet zigota ose oocista nese e clia eshte e levizshme quhet ookinet. Zigota ndahet me ndarje multiple e ky faze quhet sporogoni.
Cka ndodh gjate fazes se sporogonise?
Zhvillohen sporozoitet te cilat jane menjehere infektive ose zhvillohen ne spore me mure te trasha brenda te cilave zhvillohen nje ose me shume sporozoite.
Cfare klasa i takojne nendeges se Sporozoave?
I takon klasa Telosporidia qe ndahet ne 3 rende:
- Gregarinida
- Coccidia
- Haemosporidia
Cka jane Gregarinat?
Jane parazite te zorres dhe zgavres celomatike te invertebroret: Mollusca, Annelida, Arthropoda dhe Echinodermata. Nuk parazitojne ne kurrizore.
Si jane te ndertuara Gregarinidat?
Dallojme protomeritin dhe deutomeritini te disa lloje edhe epimeritin i cili ka trashje kutikulare me te cilin paraziti perforcohet per epitelin e nikoqirit. Ne sip kane pore dhe trashje gjatore. Nen kutikule eshte ektoplasma te cilet kane mioneme unazore dhe gjatore. Nen ektoplasme gjendet endoplasma me berthame, kokerrza te paraglikogjenit,pika te yndyres etj. Jane njeberthamore por gjate zhvillimit kthehen ne shumeberthamore.
Si shumohen Gregarinat?
Tek disa paraqitet shizogonia por te shumica e sporozoiteve zhvillohen nga sporja.Gregarinat pas nje kohe rriten dhe behen gamonte. Keto bashkon ne qift dhe faza quhet syzygy. Vazho me lexu procesin!!!!!!!!!!!