Kistik Fibrozis

Question 1

Solunum, sindirim (pankreas), üreme sistemi ve ter bezlerinde bozuklukla karakterize OR geçişli beyaz ırkın en önemli kalıtsal hastalığı?

Answer 1

KİSTİK FİBROZİS

Question 2

KF geni hangi kromozomdadır?

Answer 2

7. kromozom uzun kolundaki 22q-31 bölgesinde

Question 3

CFTR nedir, işlevleri nelerdir ve nerelerde bulunur?

Answer 3

Cystic fibrosis transmembrane regulator. Klor kanalı görevi görür.
-Epitel hücr.de Cl kanallarına şekil verir.
-Kanallardan Cl akışını regüle eder.
*Hava yolu epiteli, submukozal bezler, pankreas, KC, ter bezleri, üreme organları vb.

Question 4

CFTR proteininin domainleri?

Answer 4

5 domaini vardır.
2 tane: TRANSMEMBRAN DOMAIN
2 tane: NBD (Nükleotid Bağlama Domaini)
1 tane: DÜZENLEYİCİ R DOMAİNİ (ATP hidrolizi ile fosforlanan R domaini kanalın açılıp kapanmasını sağlar.)

Question 5

CFTR proteininin etkileri nelerdir?

Answer 5

-İntrasellüler fonksiyon (organellerin asidifikasyonu)
-Ca regülasyonu
-Kemokin yapımı
-Lizozomal enzim aktivasyonu
-Epitelial infl. mediatör ekspresyonu
-Pseudomonas bağlanması

Question 6

CFTR’nin hücre içi yolculuğu?

Answer 6

ER’den salgılanır.
Golgide glikolize uğrar.
Epitel hücresinin apikal membranında yerleşerek Cl kanalı görevi görür.

Question 7

CFTR geninde tanımlanan mutasyonlar (sıklık sırasına göre)?

Answer 7

Mis-sense (yanlış anlamlı)
Çerçeve kayması
Nükleotid değişiklikleri
Splicing
Non-sense (anlamsız)
Büyük/küçük delesyon
Promotor

Question 8

Non-sense ve frameshift mutasyonunda?

Answer 8

CFTR protein sentezi olmaz.
Tedavi: Gentamisin, gen transferi

Question 9

Mis-sense aa delesyonunda (deltaF508)?

Answer 9

Cftr’nin ER’den ayrılma sürecinde blok var.
Tedavi: Bütiratlar, gen transferi

Question 10

Mis-sense aa change (G551D)?

Answer 10

Cl regülasyonunda blok var.
Tedavi: Genistein (tirozin kinaz inhibitörü), gen transferi

Question 11

Mis-sense aa change (R117H, R347P)?

Answer 11

Kanal iletkenliği değiştirilmiş. (altered conductance)
Tedavi: Milrinon (PDE3 inh., pulmoner vazodilatör, pozitif inotrop-intrasellüler Ca artışı ile), gen transferi

Question 12

Mis-sense aa change (A445E), Alternatif splicing (Gen aynı ama genin farklı RNA ve proteinleri oluşuyor.)?

Answer 12

Sentezin azalması.
Tedavi: Gen transferi

Question 13

CFTR’de en sık görülen mutasyon ve fonksiyonel etkisi?

Answer 13

deltaF508
-Defektif protein işlemi

Question 14

Kistik fibrozisin patogenezi?

Answer 14

Su ve tuz transportu etkilenmiş.
-Solunum yolları, pankreas, GİS, ter bezleri ve diğer ekzokrin dokulardan salgılanan sıvı kompozisyonunda değişiklik.
-Mukosiliyer klirens bozulmuş ve mukus dehidrate kalmış.

Question 15

CFTR ne ile aktive olur?

Answer 15

cAMP ile aktive olan bir Cl kanalıdır.

Question 16

CFTR mutasyonunun Na ve Cl üzerine etkisi?

Answer 16

Hava yolu epitelinde:
-Normalde olan: Na ve H2O h.içine Cl lümene
-KF’de: H.içine alınan Na ve H2O abs.u artmış. Cl lümene verilemiyor. Bu nedenle mukus dehidrate ve mukosiliyer klirens bozulmuş.
Ter bezlerinde:
-Normalde: Cl (Cftr ile) ve Na (ENaC ile) h.içine alınır.
-KF’de: Cl ve Na lümende kalır. (Terde artmış Na ve Cl)

Question 17

KF AC’nin özellikleri?

Answer 17

-AC hasarı artmış
-Ventilasyon bozulmuş
-Hipoksi
-Pulmoner ht
-Sağ ventrikül yetmezliği
-P. aureginosa ve S. aureus kolaylıkla yerleşir
-Enfl. hücre ve sitokin artışı
-Nötrofil ve elastazda artış
-Mukus ve vsikozite artmış-Mukus tıkaçları
-Bronş obstruksiyonu

Question 18

KF AC karakteristik özellikleri?

Answer 18

-Düşük hacim hipotezi
-Yüksek tuz hipotezi
-Artmış nötrofil akt. ve proteazların etkisi
-Enfeksiyöz ajanların etkisi

Question 19

Düşük hacim hipotezi nedir?

Answer 19

Na aşırı, Cl artmış geri emilimi–>Yüzey sıvısının dehidratasyonu–>Mukosiliyer klirenste azalma–>Kronik endobronşiyal kolonizasyon

Question 20

Yüksek tuz hipotezi nedir?

Answer 20

Solunum yolu sıvısında artmış Na ve Cl–>Sıvıdaki DEFENSİN, LİZOZİM,LAKTOFERRİN gibi koruyucu yapılar bozulur–>Kronik bakteriyel enf.lar oluşur

Question 21

Artmış nötrofil akt. ve proteazların etkisi nedir?

Answer 21

KF’de Nötrofiller fagositoz yapamaz.
Sekonder nekroz olur ve SERİN PROTEAZ gibi h.içi mediatörler ortama salınır.
Kronik KF’de proteaz-antiproteaz dengesizliği nedeniyle kr. AC hast. ve amfizem oluşur.
Aşırı infl. sonucu kr. hava yolu hasarı ve Remodeling olur.

Question 22

KF’de solunum yollarına en sık yerleşen m.o.lar?

Answer 22

-P. aureginosa
S. aureus
-H. influenza
-Burkholderia cepacia
S. maltophilia
A. xylooxidans
NTBC mycobacteriler
Anaeroblar
Funguslar
Virüsler

Question 23

KF’de en sık görülen patojen ve özellikleri?

Answer 23

P. aureginosa:
-Toprak, durgun su, hastane, dezenfektan ve tıbbi personelden bulaş olabilir
-1 yaş; %20, 3 yaş; %33, erişkin; %80-90
-Prognozu etkiler
-Solunum fonks. testlerinde belirgin düşüş

Question 24

KF’de pankreas hastalığının patogenezi nasıldır?

Answer 24

-Sekresyonlar duktusları tıkar.
-Sindirim enzimlerinde yetersizlik
-Sekresyonlar önce obst. sonra duktusta genişleme yapar.
-Pankreas ekzokrin dokusu hasarlanır ve fibrozis gelişir.
-Kronik pankreatit, İnsülin salınımında azalma , Diyabet

Question 25

Klinik bulguları etkileyen faktörler?

Answer 25

Hastanın yaşı, genetik mutasyonu, tutulan organlar ve komplikasyon varlığı.
-Klinik bulgular heterojendir.

Question 26

Yenidoğanda KF?

Answer 26

-Akraba evliliği
-Kardeş öyküsü
-Mekonyum(ilk dışkı) ileusu
- Obstruktif sarılık
-ADEK vit eksiklik bulguları

Question 27

Çocuklukta KF?

Answer 27

-Yağlı- kötü kokulu gaita
-Batın distansiyonu
-Rektal prolapsus (anal kanaldan dışarı çıkar)
-Büyüme geriliği
-Tekrarlayan SYE
-Wheezy infant
-Anemi
-Hipoproteinemi, ödem
-Cilt lezyonları
-Psödobartter sendromu (Hipokalemik, hipokloremik, metabolik alkaloz-Bartter’den farkı elektrolit kaybı böbrek dışı yoldan)

Question 27

Adolesan-erişkinde KF?

Answer 27

-Kronik balgamlı öksürük
-Nasal poliposis, kr. sinüzit
-Bronşektazi
-Hemoptizi
-Çomak parmak
-Biliyer siroz
-Distal intestinal obst. sendromu
-Pankreatit atakları
-Glukoz intoleransı
-İnfertilite
-Geç puberte

Question 28

KF’de ÜSYE/ASYE bulguları?

Answer 28

-Nasal poliposis
-Tedaviye yanıtsız Pansinüzit
-Tekrarlayan bronşiyolit
-Tekrarlayan pnömoni
-Bronşektazi (yaygın-üst lop)
-Pnömotoraks
-Solunum yetmezliği ve kor pulmonale

*Kor pulmonale: AC hastalığına bağlı pulmoner arter ht’a yanıt olarak gelişen sağ ventrikül genişlemesi (hipertrofi/dilatasyon) ve yetmezliği

Question 29

KF’de GİS bulguları?

Answer 29

-Malabsorbsiyon: Kokulu- yağlı gaita, karında gaz-distansiyon
-Büyüme geriliği
-Mikonyum ileus, distal intestinal obst. send.
-Rektal prolapsus
-Kolelithiasis (safra taşı)
-Hepatik siroz
-Pankreatit
-ADEK vit. eks.
-Hipoproteinemi, anazarka ödem (yaygın)

Question 30

KF en sık bulgu hangi sistemde?

Answer 30

Solunum sistemi
-Hastaların %90’ı solunum yetmezliğinden kaybedilir.

Question 31

KF’de SFT’den en sık hangisi kullanılır ve SFT hangi amaçlarla yapılır?

Answer 31

En sık: FEV1
-Hastalığın izlemi
-Derecesi
-Prognozu ön görmede etkili.

Question 32

KF’de SFT paterni nasıl gözlenir?

Answer 32

Orta derecede ve OBSTRÜKTİF PATTERN izlenir.
Zaman-volüm eğrisi ve akım-volüm halkasında hava akımı kısıtlanmış

Question 33

Bebekte hangi hastalık varsa mutlaka KF yönünden araştırılmalı?

Answer 33

Mekonyum İleusu (en erken bulgu olabilir)

*Pankreatik yetmezlik erken ya da ileri yaşta ortaya çıkabilir.

Question 34

KF fenotipleri?

Answer 34

-Tipik (Klasik)
-Atipik (nonklasik)
-CFTR ilişkili hastalıklar (vas deferens konjenital yokluğu, rekürren pankreatit, bronşektazi)
-CFTR ilişkili metabolik sendrom: YD tarama pozitif, iki gen mutasyonu, Ter testi< 60 mmol/L

Question 35

Tipik KF özellikler?

Answer 35

Ter testi>60 mmol/L
1+ KF fenotipi taşırlar.
-Sinopulmoner enf.
-GİS hast.
-Pankreatik yetmezlik

Question 36

Atipik KF özellikleri?

Answer 36

Ter testi <40 veya 40-60 (normal ya da sınırda)
Gen mutasyonu pozitif
Çoğu hastada yeterli pankreas fonksiyonu ve hafif AC bulguları

Question 37

KF tanısı?

Answer 37

-Öykü, semptom, FM, aile öyküsü
-Terde Cl yüksekliği > 60mmol/L
-Balgam kültür (Psedomonas, Staf.)
-Radyoloji (üst loblarda en sık bronşektazi)
-Ekzokrin pankreas yetmezliği testleri
-Abdominal usg
-Nasal epitelyal potansiyel fark ölçümleri
-Mutasyon analizi

Question 38

KF’de YD taraması?

Answer 38

-Topuk kanlarında İMMUNREAKTİF TRİPSİNOJEN bakılır.

Question 39

KF tanısında altın standart?

Answer 39

Ter Testi: Na, Cl artışı

Question 40

Ter testi değerleri?

Answer 40

Terde Cl ölçümü:
İlk 6 ay: 30-60
6+ ay:40-60

Terde konduktivite ölçümü: Her yaş grubu için üst/alt limit 50-90

Question 41

KF dışında ter testi pozitifliği yapan durumlar?

Answer 41

-Adrenal yetmezlik
-Anoreksiya nervosa
-Atopik dermatit
-Egzersiz
-Ailevi hipoparatiroidizm
-Malnutrisyon
-Nefrojenik DI
-Protein kalori malnutrisyonu
-Psödohipoaldosteronizm
-Psikososyal büyüme geriliği
-Çölyak hastalığı
-Hipogamaglobulinemi
-G6PD eksikliği
-Fukosidoz (genelde sinir sist.ni etkiler)
-Mukopolisakkaridoz

Question 42

Nasal potansiyel farkı ölçümünde hangi değerler elde edilir?

Answer 42

-Solunum epitelinde iyon hareketlerinden doğan elektrikssel fark
-CFTR aktivitesi

*Atipik olguların tanısında önemli
*Elektrot ve perfüzyon kateteri kullanılır.

Question 43

KF Pankreas fonksiyon testlerinde neler ölçülür?

Answer 43

-3 gün toplanan gaitada yağ ölçümü
-Pankreas enzimlerinin ölçümü–>Duodenal entübasyon ve Pankreozimim-Sekretin Uyarısı ile
-Fekal Kemotripsin veya Pankreas Specific Elastaz ölçümü (KF’de düşük)

Question 44

KF Tedavisi?

Answer 44

-SEMPTOMATİK TEDAVİ: AB., Göğüs fizyoterapisi, mukolitik-mukoaktif, Antiinfl., Noninvaziv Mekanik Ventilasyon ve Transplantasyon.
-CFTR PROTEİN FONKS. DÜZELTİLMESİ
-ALTTA YATAN DEFEKTİN DÜZELTİLMESİ: Gen ve Kök Hücre Tedavisi