Kistik Fibrozis Flashcards

1
Q

Solunum, sindirim (pankreas), üreme sistemi ve ter bezlerinde bozuklukla karakterize OR geçişli beyaz ırkın en önemli kalıtsal hastalığı?

A

KİSTİK FİBROZİS

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

KF geni hangi kromozomdadır?

A
  1. kromozom uzun kolundaki 22q-31 bölgesinde
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

CFTR nedir, işlevleri nelerdir ve nerelerde bulunur?

A

Cystic fibrosis transmembrane regulator. Klor kanalı görevi görür.
-Epitel hücr.de Cl kanallarına şekil verir.
-Kanallardan Cl akışını regüle eder.
*Hava yolu epiteli, submukozal bezler, pankreas, KC, ter bezleri, üreme organları vb.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

CFTR proteininin domainleri?

A

5 domaini vardır.
2 tane: TRANSMEMBRAN DOMAIN
2 tane: NBD (Nükleotid Bağlama Domaini)
1 tane: DÜZENLEYİCİ R DOMAİNİ (ATP hidrolizi ile fosforlanan R domaini kanalın açılıp kapanmasını sağlar.)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

CFTR proteininin etkileri nelerdir?

A

-İntrasellüler fonksiyon (organellerin asidifikasyonu)
-Ca regülasyonu
-Kemokin yapımı
-Lizozomal enzim aktivasyonu
-Epitelial infl. mediatör ekspresyonu
-Pseudomonas bağlanması

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

CFTR’nin hücre içi yolculuğu?

A

ER’den salgılanır.
Golgide glikolize uğrar.
Epitel hücresinin apikal membranında yerleşerek Cl kanalı görevi görür.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

CFTR geninde tanımlanan mutasyonlar (sıklık sırasına göre)?

A

Mis-sense (yanlış anlamlı)
Çerçeve kayması
Nükleotid değişiklikleri
Splicing
Non-sense (anlamsız)
Büyük/küçük delesyon
Promotor

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Non-sense ve frameshift mutasyonunda?

A

CFTR protein sentezi olmaz.
Tedavi: Gentamisin, gen transferi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Mis-sense aa delesyonunda (deltaF508)?

A

Cftr’nin ER’den ayrılma sürecinde blok var.
Tedavi: Bütiratlar, gen transferi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Mis-sense aa change (G551D)?

A

Cl regülasyonunda blok var.
Tedavi: Genistein (tirozin kinaz inhibitörü), gen transferi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Mis-sense aa change (R117H, R347P)?

A

Kanal iletkenliği değiştirilmiş. (altered conductance)
Tedavi: Milrinon (PDE3 inh., pulmoner vazodilatör, pozitif inotrop-intrasellüler Ca artışı ile), gen transferi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Mis-sense aa change (A445E), Alternatif splicing (Gen aynı ama genin farklı RNA ve proteinleri oluşuyor.)?

A

Sentezin azalması.
Tedavi: Gen transferi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

CFTR’de en sık görülen mutasyon ve fonksiyonel etkisi?

A

deltaF508
-Defektif protein işlemi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Kistik fibrozisin patogenezi?

A

Su ve tuz transportu etkilenmiş.
-Solunum yolları, pankreas, GİS, ter bezleri ve diğer ekzokrin dokulardan salgılanan sıvı kompozisyonunda değişiklik.
-Mukosiliyer klirens bozulmuş ve mukus dehidrate kalmış.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

CFTR ne ile aktive olur?

A

cAMP ile aktive olan bir Cl kanalıdır.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

CFTR mutasyonunun Na ve Cl üzerine etkisi?

A

Hava yolu epitelinde:
-Normalde olan: Na ve H2O h.içine Cl lümene
-KF’de: H.içine alınan Na ve H2O abs.u artmış. Cl lümene verilemiyor. Bu nedenle mukus dehidrate ve mukosiliyer klirens bozulmuş.
Ter bezlerinde:
-Normalde: Cl (Cftr ile) ve Na (ENaC ile) h.içine alınır.
-KF’de: Cl ve Na lümende kalır. (Terde artmış Na ve Cl)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

KF AC’nin özellikleri?

A

-AC hasarı artmış
-Ventilasyon bozulmuş
-Hipoksi
-Pulmoner ht
-Sağ ventrikül yetmezliği
-P. aureginosa ve S. aureus kolaylıkla yerleşir
-Enfl. hücre ve sitokin artışı
-Nötrofil ve elastazda artış
-Mukus ve vsikozite artmış-Mukus tıkaçları
-Bronş obstruksiyonu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

KF AC karakteristik özellikleri?

A

-Düşük hacim hipotezi
-Yüksek tuz hipotezi
-Artmış nötrofil akt. ve proteazların etkisi
-Enfeksiyöz ajanların etkisi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Düşük hacim hipotezi nedir?

A

Na aşırı, Cl artmış geri emilimi–>Yüzey sıvısının dehidratasyonu–>Mukosiliyer klirenste azalma–>Kronik endobronşiyal kolonizasyon

20
Q

Yüksek tuz hipotezi nedir?

A

Solunum yolu sıvısında artmış Na ve Cl–>Sıvıdaki DEFENSİN, LİZOZİM,LAKTOFERRİN gibi koruyucu yapılar bozulur–>Kronik bakteriyel enf.lar oluşur

21
Q

Artmış nötrofil akt. ve proteazların etkisi nedir?

A

KF’de Nötrofiller fagositoz yapamaz.
Sekonder nekroz olur ve SERİN PROTEAZ gibi h.içi mediatörler ortama salınır.
Kronik KF’de proteaz-antiproteaz dengesizliği nedeniyle kr. AC hast. ve amfizem oluşur.
Aşırı infl. sonucu kr. hava yolu hasarı ve Remodeling olur.

22
Q

KF’de solunum yollarına en sık yerleşen m.o.lar?

A

-P. aureginosa
S. aureus
-H. influenza
-Burkholderia cepacia
S. maltophilia
A. xylooxidans
NTBC mycobacteriler
Anaeroblar
Funguslar
Virüsler

23
Q

KF’de en sık görülen patojen ve özellikleri?

A

P. aureginosa:
-Toprak, durgun su, hastane, dezenfektan ve tıbbi personelden bulaş olabilir
-1 yaş; %20, 3 yaş; %33, erişkin; %80-90
-Prognozu etkiler
-Solunum fonks. testlerinde belirgin düşüş

24
Q

KF’de pankreas hastalığının patogenezi nasıldır?

A

-Sekresyonlar duktusları tıkar.
-Sindirim enzimlerinde yetersizlik
-Sekresyonlar önce obst. sonra duktusta genişleme yapar.
-Pankreas ekzokrin dokusu hasarlanır ve fibrozis gelişir.
-Kronik pankreatit, İnsülin salınımında azalma , Diyabet

25
Q

Klinik bulguları etkileyen faktörler?

A

Hastanın yaşı, genetik mutasyonu, tutulan organlar ve komplikasyon varlığı.
-Klinik bulgular heterojendir.

26
Q

Yenidoğanda KF?

A

-Akraba evliliği
-Kardeş öyküsü
-Mekonyum(ilk dışkı) ileusu
- Obstruktif sarılık
-ADEK vit eksiklik bulguları

27
Q

Çocuklukta KF?

A

-Yağlı- kötü kokulu gaita
-Batın distansiyonu
-Rektal prolapsus (anal kanaldan dışarı çıkar)
-Büyüme geriliği
-Tekrarlayan SYE
-Wheezy infant
-Anemi
-Hipoproteinemi, ödem
-Cilt lezyonları
-Psödobartter sendromu (Hipokalemik, hipokloremik, metabolik alkaloz-Bartter’den farkı elektrolit kaybı böbrek dışı yoldan)

27
Q

Adolesan-erişkinde KF?

A

-Kronik balgamlı öksürük
-Nasal poliposis, kr. sinüzit
-Bronşektazi
-Hemoptizi
-Çomak parmak
-Biliyer siroz
-Distal intestinal obst. sendromu
-Pankreatit atakları
-Glukoz intoleransı
-İnfertilite
-Geç puberte

28
Q

KF’de ÜSYE/ASYE bulguları?

A

-Nasal poliposis
-Tedaviye yanıtsız Pansinüzit
-Tekrarlayan bronşiyolit
-Tekrarlayan pnömoni
-Bronşektazi (yaygın-üst lop)
-Pnömotoraks
-Solunum yetmezliği ve kor pulmonale

*Kor pulmonale: AC hastalığına bağlı pulmoner arter ht’a yanıt olarak gelişen sağ ventrikül genişlemesi (hipertrofi/dilatasyon) ve yetmezliği

29
Q

KF’de GİS bulguları?

A

-Malabsorbsiyon: Kokulu- yağlı gaita, karında gaz-distansiyon
-Büyüme geriliği
-Mikonyum ileus, distal intestinal obst. send.
-Rektal prolapsus
-Kolelithiasis (safra taşı)
-Hepatik siroz
-Pankreatit
-ADEK vit. eks.
-Hipoproteinemi, anazarka ödem (yaygın)

30
Q

KF en sık bulgu hangi sistemde?

A

Solunum sistemi
-Hastaların %90’ı solunum yetmezliğinden kaybedilir.

31
Q

KF’de SFT’den en sık hangisi kullanılır ve SFT hangi amaçlarla yapılır?

A

En sık: FEV1
-Hastalığın izlemi
-Derecesi
-Prognozu ön görmede etkili.

32
Q

KF’de SFT paterni nasıl gözlenir?

A

Orta derecede ve OBSTRÜKTİF PATTERN izlenir.
Zaman-volüm eğrisi ve akım-volüm halkasında hava akımı kısıtlanmış

33
Q

Bebekte hangi hastalık varsa mutlaka KF yönünden araştırılmalı?

A

Mekonyum İleusu (en erken bulgu olabilir)

*Pankreatik yetmezlik erken ya da ileri yaşta ortaya çıkabilir.

34
Q

KF fenotipleri?

A

-Tipik (Klasik)
-Atipik (nonklasik)
-CFTR ilişkili hastalıklar (vas deferens konjenital yokluğu, rekürren pankreatit, bronşektazi)
-CFTR ilişkili metabolik sendrom: YD tarama pozitif, iki gen mutasyonu, Ter testi< 60 mmol/L

35
Q

Tipik KF özellikler?

A

Ter testi>60 mmol/L
1+ KF fenotipi taşırlar.
-Sinopulmoner enf.
-GİS hast.
-Pankreatik yetmezlik

36
Q

Atipik KF özellikleri?

A

Ter testi <40 veya 40-60 (normal ya da sınırda)
Gen mutasyonu pozitif
Çoğu hastada yeterli pankreas fonksiyonu ve hafif AC bulguları

37
Q

KF tanısı?

A

-Öykü, semptom, FM, aile öyküsü
-Terde Cl yüksekliği > 60mmol/L
-Balgam kültür (Psedomonas, Staf.)
-Radyoloji (üst loblarda en sık bronşektazi)
-Ekzokrin pankreas yetmezliği testleri
-Abdominal usg
-Nasal epitelyal potansiyel fark ölçümleri
-Mutasyon analizi

38
Q

KF’de YD taraması?

A

-Topuk kanlarında İMMUNREAKTİF TRİPSİNOJEN bakılır.

39
Q

KF tanısında altın standart?

A

Ter Testi: Na, Cl artışı

40
Q

Ter testi değerleri?

A

Terde Cl ölçümü:
İlk 6 ay: 30-60
6+ ay:40-60

Terde konduktivite ölçümü: Her yaş grubu için üst/alt limit 50-90

41
Q

KF dışında ter testi pozitifliği yapan durumlar?

A

-Adrenal yetmezlik
-Anoreksiya nervosa
-Atopik dermatit
-Egzersiz
-Ailevi hipoparatiroidizm
-Malnutrisyon
-Nefrojenik DI
-Protein kalori malnutrisyonu
-Psödohipoaldosteronizm
-Psikososyal büyüme geriliği
-Çölyak hastalığı
-Hipogamaglobulinemi
-G6PD eksikliği
-Fukosidoz (genelde sinir sist.ni etkiler)
-Mukopolisakkaridoz

42
Q

Nasal potansiyel farkı ölçümünde hangi değerler elde edilir?

A

-Solunum epitelinde iyon hareketlerinden doğan elektrikssel fark
-CFTR aktivitesi

*Atipik olguların tanısında önemli
*Elektrot ve perfüzyon kateteri kullanılır.

43
Q

KF Pankreas fonksiyon testlerinde neler ölçülür?

A

-3 gün toplanan gaitada yağ ölçümü
-Pankreas enzimlerinin ölçümü–>Duodenal entübasyon ve Pankreozimim-Sekretin Uyarısı ile
-Fekal Kemotripsin veya Pankreas Specific Elastaz ölçümü (KF’de düşük)

44
Q

KF Tedavisi?

A

-SEMPTOMATİK TEDAVİ: AB., Göğüs fizyoterapisi, mukolitik-mukoaktif, Antiinfl., Noninvaziv Mekanik Ventilasyon ve Transplantasyon.
-CFTR PROTEİN FONKS. DÜZELTİLMESİ
-ALTTA YATAN DEFEKTİN DÜZELTİLMESİ: Gen ve Kök Hücre Tedavisi