KAP 5 : Arv og evolusjon Flashcards
Kva er eigenskapane/funksjonane til arvestoffet i cella?
- Det styrer utviklingane i cella.
- Det kopierer seg sjølv når cella deler seg.
- Dei inneheld all informasjon som trengst for at heile organismen skal kunne utvikle seg og fungere som ein heilskap.
Kva er ei celle omringa av?
Ei celle er omringa av ei tynn hinne som vi kallar for cellemembran. Dyre- og planteceller har ein cellekjerne som inneheld arvestoffet DNA.
Kva er ein kjernemembran?
Cellekjernen har ein kjernemembran med porer som vernar DNA- et i cellene. Den bestemmer kva som kan gå inn og ut av cellekjernen.
Kva er cytosol?
Cytosol er den tjuktflytande væska med oppløyste stoff utanfor cellekjernen. Unntak av organellane og kjernen.
Kva er organellar?
Organellar finst i cytoplasmaet, utanfor cellekjernen. Det finst ulike typar organellar, og kvar av dei har si bestemte oppgåve i cella. Nokre døme er mitokondriar og ribosom. Namnet tyder lite organ.
Kva er eukaryote celler?
Dei er celler med cellekjerne som vernar DNA- et. Eu tyder ekte, altså at dei har ekte kjerne rundt arvestoffet.
Kva er prokaryote celler?
Dei er celler utan cellekjerne. Pro tyder før, altså før cellekjernen fanst. Eit eksempel er bakteriar som ikkje har ei cellekjerne. Dei oppstod litt tidlegare, og ein kan sjå på dei som litt mindre advanserte da DNA- et er meir ubeskytta.
Kva er kromosompar?
Kromosoma som er nesten heilt like, kallar vi for kromosompar. Ei celle har 23 kromosom par. Det eine kromosomet stammar frå eggcella til mora, og det andre kjem frå sædcella til faren. Til saman har ei celle 46 kromosomar.
Korleis sluttar cellane å dele seg?
Dne ytste delen av DNA- tråden består av lange DNA- avsnitt som vi kallar for telomerar. Dei er ikkje kodar for protein, men vernar endane på kromosoma og hindrar at dei bind seg til kvarandre. Kvar gong eit DNA- molekyl blir kopiert, er det vanskeleg å få med seg endane, slik at kvar gong det skjer celledeling blir dei eit par hundre basar kortare. Til slutt har endane vore så korte at dei ikkje klarer å dele seg meir. Dei fleste cellene klarer å dele seg om lag 25 gonger.
Korleis er DNA- molekylet bygd opp?
DNA- molekylet er som ein vridd stige. DNA- et består av to trådar der ei sukkergruppe og ei fosfatgruppe er kopla saman annankvar gong i lange kjeder. Mellom desse to trådane, er der to og to nitrogenbasar som er bunde saman - A (adenosin), T (tymin), G (guanin) og C (cytosin). På den andre enden er dei festa til sukkermolekyla på stigebeina, altså på dei to DNA- trådene.
Kva heiter det som kopla saman nitrogenbasane?
Hydrogenbindingar. Dei er tiltrekningskrefter spesielt mellom positive og negative delar på nitrogenbasane.
Korfor er A/T og G/C komplementære?
Dei er komplementære fordi mellom A og T er der to hydrogenbindingar, og mellom G og C er der tre hydrogenbindingar. På denne måten er dei alltid bunde til kvarandre.
Kva er ein basetriplett?
Ein basetriplett er tre nitrogenbasar etter kvarandre. Dei er kodar for ei bestemt aminosyre. Baserekkjefølga er det som bestemmer kva for protein som skal lagast.
Kva er protein bygd opp av?
Protein er bygd opp av aminosyrer. Dei minste proteina har om lag 50 aminosyrer. Det minste i kroppen vår er insulin, som består av 51 aminosyrer. Det finst 20 ulike aminosyrer.
Kva er rolla til protein?
Protein spelar ei sentral rolle i prosessane i kroppen vår. For eksempel enzym - det er med på å styre og hjelpe kjemiske reaksjonar som skal skjer i ei celle. Enzym er protein. Naboceller i kroppen vår kan også kommunisere ved hjelp av signalstoff - og for det mange av desse stoffene er protein. Alt som skal skje i ei celle, og andre stader på kroppen, kan i stor grad styrast ved å lage dei rette proteina.
