Kakayahang Linggwistik M5 Flashcards
-naghuhudyat na hindi natin maiiwasan ang komunikasyon
-tumutukoy sa kaalaman leksikal at pagkaalam sa tuntunin
Kakayahang Linggwistik (Linguistic Competence ni Michael Canale and Merrill Swain)
ugnayan ng mga lingguwistikang koda sa isang wika
Dual Language Instruction
wastong paggamit ng mga bantas, salita, bahagi ng pananalita pagbuo ng mga parirala, sugnay, at pangungusap.
Gramatika (mahalagang salik)
Tatlong Sangay ng Gramatika
Ponolohiya, Morpolohiya, at Sintaks
- maka agham na pag-aaral ng mga tunog
- upang matukoy ang makabuluhan at di-makabuluhang tunog sa wika
Ponolohiya
pinakamaliit na yunit ng tunog (wastong pagbigkas)
Ponema
Anong tatlong salik ang isinasaalang-alang
a. Ang pinanggalingan ng enerhiya
b. Ang artikulador or kumakatal na bagay
c. Ang resonador o palatunugan
Dalawang uri ng Ponema
- Ponemang Segmental
- Ponemang Suprasegmental
makapagbago ng kahulugan ng isang salita
binubuo ng (21) na ponema
Patinig - /a e i o u /
Katinig - / p b t d k g m n q r s l r w y ‘ /
ŋ
Ponemang Segmental
/a e i o u /
Patinig
/ p b t d k g m n q r s l r w y ‘ /
Katinig
ano ang titik na / ŋ /
ito ay ang “ng”
kumakatawan sa impit na tunog o sa saglit na pagpigil sa hangin (impit na glottal)
Halimbawa: /tu:boh/ vs. /tu:bo’/
/u:poh/ vs. /upo’/
/kita/ vs. /ki:ta’/
ito ay ang / ‘ /
Apat na uri ng Ponemang Segmental
1.1 Diptonggo
1.2 Klaster
1.3 Pares-Minimal
1.4 Digrapo
salitang nagtatapos sa malapatinig na /w/ at /y/ sa isang patinig
ex: Ay - Bahay, Sanay
Ey - Reyna
Oy - Kahoy
Aw - Araw
Iw - Agiw
Ow - Wow
Diptonggo
kambal katinig dahil sa binubuo ito ng dalawang magkaibang katinig
ex: GRasa
KLase
BRaso
PRincesa
DYip
KWento
BWelo
BYahe
Klaster
salitang halos magkatunog subalit magkaiba ang kahulugan
ex: Pala-Bala
Sabi-Labi
Pata-Bata
Iwan-Ewan
Basag-Bahag
Hari-Pari
Isa-Iba
Pares-Minimal
tumutukoy sa tunog ng / ŋ / na binubuo ng na binubuo ng /NG/
ex: NGipin
laNGit
NGayon
haNGo
taNGa
taNGo / tumaNGo
baNGo
Digrapo
tunog na karaniwang hindi tinutumbasan ng mga letra sa pagsulat
Ponemang Suprasegmental
tatlong uri ng Ponemang Suprasegmental
2.2 Diin o Stress
2.3 Haba
2.4 Hinto o Tigil
sa lakas ng bigkas
Diin o Stress
haba ng bigkas sa pantig
Haba
saglit na paghinto / . at , /
Hinto o Tigil