K1

Question 1

Czym zajmuje się psychologia społeczna?

Answer 1

Psychologia społeczna zajmuje się wpływem społecznym oraz tym, jak działania, uczucia i myśli jednych ludzi wpływają na innych. Istotą życia społecznego jest wzajemne wywieranie wpływu przez ludzi na siebie nawzajem.

Question 2

Jakie są główne perspektywy teoretyczne w psychologii społecznej?

Answer 2

• Perspektywa poznawcza
• Perspektywa motywacyjna
• Perspektywa teorii uczenia się
• Perspektywa społeczno-kulturowa
• Perspektywa ewolucjonistyczna

Question 3

Czym jest perspektywa poznawcza w psychologii społecznej?

Answer 3

Zakłada, że uczucia, myśli i zachowania człowieka zależą od sposobu rozumienia bieżącej sytuacji.Interpretacja sytuacji zależy od posiadanej wiedzy i aktywnych treści.

Question 4

Jakie są podstawowe metody badawcze w psychologii społecznej?

Answer 4

• Eksperyment
• Obserwacja
• Metody korelacyjne
• Symulacje komputerowe
• Neuroobrazowanie

Question 5

Czym różni się psychologia społeczna od psychologii potocznej?

Answer 5

Psychologia społeczna opiera się na badaniach naukowych, podczas gdy psychologia potoczna to zbiór przekonań, które nie są naukowo potwierdzone. Przykładem psychologii potocznej jest przekonanie, że ‘przeciwieństwa się przyciągają’.

Question 6

Czym są motywy zachowań społecznych?

Answer 6

Motywy zachowań społecznych to podstawowe siły kształtujące interakcje i wpływające na nasze działania oraz relacje z innymi. Motyw może być świadomy lub automatyczny.

Question 7

Wymień kluczowe motywy społeczne.

Answer 7

• Przynależność
• Motyw kontroli
• Poznanie
• Samoocena

Question 8

Jakie są relacje między motywami społecznymi?

Answer 8

Relacje mogą być komplementarne lub konfliktowe w zależności od sytuacji.

Przykład: przynależność i samoocena mogą współdziałać, podczas gdy kontrola może kolidować z przynależnością.

Question 9

Czym są schematy w poznaniu społecznym?

Answer 9

Schematy to struktury poznawcze, które pomagają organizować wiedzę o świecie tematycznie.

Umożliwiają szybsze przetwarzanie informacji przez klasyfikację nowych danych.

Question 10

Jakie są różnice między myśleniem automatycznym a kontrolowanym?

Answer 10

Myślenie automatyczne jest nieświadome i nie wymaga wysiłku, podczas gdy myślenie kontrolowane jest świadome i wymaga większego wysiłku poznawczego.

Automatyczne myślenie dostarcza szybkich wniosków, a kontrolowane pozwala na ich analizę.

Question 11

Jakie są poglądy na naturę ludzką?

Answer 11

• Tragiczną - ludzie są egoistyczni, a konflikty są nieuniknione
• Utopijną - ludzie są szlachetni, a współpraca jest naturalnym stanem

Te poglądy wpływają na postawy społeczne, takie jak zaufanie i cynizm społeczny.

Question 12

Czym jest autorytaryzm w kontekście przekonań społecznych?

Answer 12

Związany jest z lękiem przed zagrożeniami i poczuciem niepewności oraz dodaniu władzy głosu bez udziału społeczeństwa.

Question 13

Jakie są trzy główne formy autorytaryzmu?

Answer 13

• autorytarną uległość (posłuszeństwo wobec autorytetów),
• autorytarną agresję (karanie osób o odmiennych poglądach)
• konwencjonalizm (wiara w tradycyjne normy).

Question 14

Jakie cechy charakteryzują osoby z wysoką orientacją na dominację społeczną?

Answer 14

• Przekonanie o naturalności nierówności między grupami
• Praca w zawodach wspierających hierarchię społeczną typu prawo, biznes
• Konserwatywne poglądy

Question 15

Na jakie dwa wymiary dzielą się poglądy polityczne?

Answer 15

• ekonomiczny
• tożsamościowy

Ekonomiczny dotyczy kwestii gospodarczych, a tożsamościowy odnosi się do wartości i norm społecznych.

Question 16

Czym jest zróżnicowanie pionowe w hierarchii znaczeń zachowania?

Answer 16

Odnoszenie się do różnych poziomów abstrakcji w interpretacji zachowań

Obejmuje różne poziomy znaczeń, od podstawowych czynności do bardziej złożonych interpretacji.

Question 17

Jakie są cztery poziomy w czteropoziomowej hierarchii abstrakcji?

Answer 17

• Czasowniki opisujące konkretne działania
• Czasowniki interpretujące działanie
• Czasowniki opisujące stany umysłowe
• Przymiotniki określające cechy osobowości
• Na pierwszym poziomie są czasowniki opisujące konkretny akt działania, które są neutralne i dokładne, odnoszące się do krótkotrwałych działań. Przykład: “Pisać”, “biegać”.
• Na drugim poziomie znajdują się czasowniki interpretujące działanie, które mają charakter wartościujący i oceniający. Przykład: “Pomagać”, “tłumaczyć”.
• Trzeci poziom to czasowniki opisujące stany umysłowe lub emocjonalne, trudne do zweryfikowania i opisujące subiektywne przeżycia. Przykład: “Cieszyć się”, “martwić się”.
• Czwarty poziom stanowią przymiotniki określające cechy osobowości, które są najbardziej abstrakcyjne i odnoszą się do trwałych właściwości jednostki. Przykład: “Agresywny”, “pomocny”.

Question 18

Jakie są niezmienniki sprawcze?

Answer 18

• Zachowania koncentrujące się na działaniach jednostki
• Niezależność i osiągnięcia

Przykłady: tworzenie wynalazków, nauka języka obcego.

Question 19

Czym charakteryzują się niezmienniki wspólnotowe?

Answer 19

• Zachowania koncentrujące się na relacjach z innymi
• Pomaganie i współpraca

Przykłady: troska o chorego, pomaganie sąsiadowi.

Question 20

Co to jest podstawowy błąd atrybucji?

Answer 20

Tendencja do przeceniania roli cech osobistych i niedoceniania czynników sytuacyjnych

Przykład: myślenie, że ktoś przekracza prędkość z powodu nieodpowiedzialności, a nie z pośpiechu.

Question 21

Jakie są różnice między atrybucją wewnętrzną a zewnętrzną?

Answer 21

• Atrybucja wewnętrzna: cechy osoby
• Atrybucja zewnętrzna: sytuacja

Teoria atrybucji wyjaśnia, jak ludzie przypisują przyczyny zachowaniom.

Question 22

Czym jest egotyzm atrybucyjny?

Answer 22

Przypisywanie sobie odpowiedzialności za sukcesy, a czynnikom zewnętrznym za porażki

Przykład: sukces przypisujemy własnej ciężkiej pracy, porażkę trudnościom zewnętrznym.

Question 23

Czym jest efekt fałszywej powszechności?

Answer 23

Tendencja do przeceniania stopnia rozpowszechnienia własnych przekonań

Przyczyny: większa dostępność umysłowa i poczucie słuszności poglądów.

Question 24

Czym jest perspektywa motywacyjna?

Answer 24

Koncentruje się na przyczynach ludzkiego działania, czyli jakie motywy ludźmi powodują i skłaniają do takich, a nie innych działań. Najczęściej jednak oba te podejścia się uzupełniają, gdyż podejście motywacyjne odpowiada na pytanie, dlaczego człowiek działa (czyli skąd bierze się energia do działania), podczas gdy poznawcze lepiej odpowiada na pytanie, dlaczego działa on w taki właśnie sposób.

Question 25

Czym jest perspektywa teorii uczenia się i na co się dzieli?

Answer 25

Zakłada, że zachowanie ludzkie jest wyznaczane przeszłymi doświadczeniami i stanowi rezultat uczenia się na podstawie doświadczeń własnych albo cudzych. Podstawowe mechanizmy uczenia się na bazie doświadczeń własnych stanowią warunkowanie klasyczne i sprawcze. Klasyczne to uczenie się znaczenia jakiegoś pierwotnie obojętnego bodźca dzięki temu, że systematycznie poprzedza on jakiś bodziec, który znaczenie już ma. Warunkowanie sprawcze to uczenie się znaczenia pierwotnie obojętnej reakcji dzięki temu, że po niej pojawia się jakiś pożądany stan rzeczy albo unikamy czegoś niepożądanego.

Question 26

Czym jest perspektywa społeczno-kulturowa?

Answer 26

Zakłada, że człowiek jest wytworem socjalizacji w konkretnej grupie społecznej, która z kolei pozostaje zanurzona w jakiejś szerszej kulturze. W różnych kulturach, a także w różnych grupach tej samej, szeroko pojętej kultury panują odmienne wartości, normy i wzorce postępowania.

Question 27

Czym jest perspektywa ewolucjonistyczna?

Answer 27

Wyjaśnia ludzkie zachowania jako skutek przeszłości, lecz nie jednostki i jej własnych doświadczeń, tylko całego gatunku. Jak odkrył Karol Darwin, w ten sposób działa dobór naturalny, podstawowy mechanizm ewolucji.

Question 28

Wymień podstawy poznania społecznego.

Answer 28

Schematy, skrypty, heurystyki

Question 29

Scharakteryzuj skrypty w poznaniu społecznym.

Answer 29

Schematy, które zawierają wiedzę o typowych sekwencjach wydarzeń w określonych sytuacjach. Dzięki skryptom jesteśmy w stanie przewidzieć, jak powinna przebiegać dana sytuacja społeczna, co pozwala na szybszą i bardziej adekwatną reakcję. Przykładami skryptów są oczekiwania dotyczące zachowań podczas randki, obiadu w restauracji czy rozprawy sądowej.

Question 30

Scharakteryzuj heurystyki w poznaniu społecznym.

Answer 30

to uproszczone reguły wnioskowania, które pomagają nam wydawać sądy w szybki i efektywny sposób, szczególnie wtedy, gdy czas lub zasoby poznawcze są ograniczone. Heurystyka dostępności polega na ocenianiu prawdopodobieństwa zdarzenia na podstawie tego, jak łatwo przychodzą nam na myśl podobne przykłady. Heurystyka reprezentatywności odnosi się do oceny przynależności danej jednostki do kategorii na podstawie jej podobieństwa do typowego przypadku. Heurystyka zakotwiczenia i dostosowania opiera się na początkowej informacji jako punkcie odniesienia, do której następnie dopasowujemy nasze sądy.

Question 31

Jakie są trzy poziomy abstrakcji w interpretacji zachowań.

Answer 31

• Pierwszy poziom to znaczenie podstawowe aktu behawioralnego, które obejmuje proste, dosłowne czynności niewymagające kontekstu, takie jak “uderzać” czy “brać”. Przykład: Osoba bierze książkę do ręki. To proste, fizyczne działanie, nie analizujemy jeszcze dlaczego to robi.
• Drugi poziom to znaczenie związane z celem, które odnosi się do czynności wymagających rozpoznania celu osoby wykonującej działanie. Przykład: Osoba bierze książkę do ręki, ponieważ chce ją przeczytać. Zaczynamy rozumieć, że jej działanie ma cel – zdobycie informacji lub przyjemności.
• Trzeci poziom to znaczenia personalne, które dotyczą cech osobowościowych osoby wykonującej działanie i są wnioskowane na podstawie obserwacji jej zachowań, takich jak “agresywny” lub “pomocny”. Przykład: Jeśli osoba bierze książkę, a potem pomaga komuś w czytaniu, możemy ocenić ją jako osobę pomocną lub troskliwą.

Question 32

Na czym polega zróżnicowanie poziome?

Answer 32

Zróżnicowanie poziome odnosi się do tego, w jakim kontekście zachowanie się odbywa i jakie ma ono znaczenie w relacjach społecznych. Zachowanie może być interpretowane na różne sposoby, zależnie od tego, czy jest związane z działaniem na rzecz jednostki, grupy, czy jest bardziej złożone i obejmuje oba te aspekty.

Question 33

Na jakie niezmienniki dzielą się zachowania w zróżnicowaniu poziomym?

Answer 33

• niezmienniki sprawcze, czyli zachowania, które koncentrują się na działaniach jednostki, jej niezależności, osiągnięciach. Chodzi o to, jak człowiek tworzy, buduje, działa samodzielnie. Przykład: Tworzenie nowego wynalazku, nauka języka obcego – to działania, które wynikają z osobistej inicjatywy i celów jednostki.
• niezmienniki wspólnotowe, czyli zachowania, które koncentrują się na relacjach z innymi ludźmi, pomaganiu, współpracy. To działania, które mają na celu poprawę relacji międzyludzkich lub pomaganie innym. Przykład: Troska o chorego, pomaganie sąsiadowi – to działania, które mają na celu dobro innych osób i budowanie więzi.
• niezmienniki mieszane, Działania, które łączą zarówno aspekty indywidualne, jak i wspólnotowe. Możemy tu myśleć o działaniach, które wymagają współpracy, ale także indywidualnych umiejętności. Przykład: Leczenie ludzi, taniec, podział pracy w grupie – to działania, które wymagają współpracy, ale także indywidualnych umiejętności i zaangażowania.

Question 34

Wymień i zdefiniuj dwa wymiary oceniania zachowań omawiane na podstawie hierarchii znaczeń

Answer 34

• sprawczość - obejmuje cechy związane z indywidualnymi kompetencjami i osiągnięciami, takimi jak decyzyjność i niezależność, Przykład: Osoba, która samodzielnie założyła firmę, jest postrzegana jako sprawcza i przedsiębiorcza.
• wspólnotowość - wiąże się z dbałością o relacje, empatią i przynależnością społeczną. Przykład: Osoba, która dba o swoich bliskich, wspiera przyjaciół, jest postrzegana jako wspólnotowa i troskliwa.

Question 35

Scharakteryzujesz klasyczne modele i deformacje procesu atrybucji.

Answer 35

Teoria atrybucji, zaproponowana przez Fritza Heidera, wyjaśnia, w jaki sposób ludzie przypisują przyczyny zachowaniom, dzieląc je na:
- atrybucje wewnętrzne, czyli wynikające z cech osoby,
- zewnętrzne, które wynikają z sytuacji, w jakiej się znalazła.

Proces ten jest jednak często zniekształcony przez takie deformacje, jak:

• Podstawowy błąd atrybucji, czyli tendencję do przeceniania roli cech osobistych i niedoceniania czynników sytuacyjnych przy wyjaśnianiu zachowań innych. Na przykład, jeśli ktoś przekroczy granicę prędkości, możemy pomyśleć, że jest nieodpowiedzialnym człowiekiem, a nie, że miał pośpiech z powodu ważnej sprawy.
• Asymetria atrybucji aktora i obserwatora – ludzie wyjaśniają cudze zachowania przyczynami wewnętrznymi, natomiast swoje zewnętrznymi. Zanika przez motyw ochrony samooceny – jeżeli własne zachowanie jest wyraźnie pozytywne, ludzie silniej przypisują je czynnikom wewnętrznym. Na przykład, kiedy ktoś inny się spóźnia, uważamy, że jest leniwy lub nieodpowiedzialny, ale kiedy to my się spóźniamy, tłumaczymy to problemami z transportem.
• Egotyzm atrybucyjny polega na przypisywaniu sobie odpowiedzialności za sukcesy, a czynnikom zewnętrznym za porażki. Wyjaśnianie własnych zachowań w pochlebny sposób - motyw samooceny. Na przykład, jeśli uda nam się zdać egzamin, przypisujemy to naszej ciężkiej pracy i inteligencji, a jeśli nie zdamy, obwiniamy trudność egzaminu lub nauczyciela.
• Egocentryzm atrybucyjny objawia się przecenianiem własnego wkładu w rezultaty osiągane wspólnie z innymi. Jedna z przyczyn to większa łatwość przypominania sobie zachowań własnych, nie innych.
• Efekt fałszywej powszechności to tendencja do przeceniania stopnia rozpowszechnienia własnych przekonań. Dwie przyczyny:większa dostępność umysłowa (gdy o czymś myślimy, bardziej skupiamy się na swoim stanowisku niż na innych) poczucie słuszności naszych poglądów. Osoba, która lubi określoną muzykę, może zakładać, że wszyscy inni również ją lubią.

Egotyzm czyli koncentrujesz się na sobie ale w złym znaczeniu.