Hücre ve Bölünmeler Flashcards
Hücre
Canlının, canlılık özelliğini gösteren en küçük yapı birimidir. Tüm canlılar hücrelerden meydana gelir. Hücrenin yapısı mikroskopla incelenir. Hücrenin üç temel kısmı vardır; dıştan içe doğru hücre zarı, sitoplazma ve çekirdektir.
Hücre zarı
Hücreyi sararak hücreye şekil veren ve hücreyi dış ortamdan ayıran yapıdır. Canlı, esnek ve seçici geçirgendir. Seçici olması canlı olduğu anlamına gelir. Hücreye dayanıklılık sağlar, dış etkenlerden korur.
Çekirdek
Hücrenin yönetim ve kalıtım merkezidir. Canlının kalıtsal özellikleri burada saklanır. Sitoplazmadaki organelleri yönetir.
Kromozom
Çekirdeğin içinde bulunan en büyük yapıdır. Dna ve özel proteinlerin birleşmesiyle oluşur. Aynı canlıları hücrelerinde eşit sayıdadır. Kromozom sayısının hücrenin gelişmişliğiyle alakası yoktur.
Dna
Hücrenin yönetici molekülüdür. Canlılık faaliyetlerini yönetir. İki iplikten oluşan sarmal yapısı vardır.
Gen
Dna’nın karakterden sorumlu görev birimidir. Her gen bir kalıtsa özellikten sorumludur ve bunlar kuşaktan kuşağa aktarılır.
Nükleotitin
Dna’nın yapı birimidir. Bir nükleotidin yapısında fosfat, deoksiriboz ve organik baz bulunur. Nükleotidler yapısında bulunan organik baza göre adlandırılır. Şeker ve fosfor her nükleotidin yapısında bulunur.
KeDi GeNi formülü
Kromozom<Dna<Gen<Nükleotid
Mitokondri
Besin ve oksijeni kullanarak enerji üretir. Solunuma yardım eder. Çift zarlıdır.
Lizozom
Büyük moleküllü besinleri parçalar. Hücre içi sindirim yapar. Hayvan hücrelerinde bulunur. Yaşlanmış hücre ve mikropları yok eder.
Golgi
Salgı bezleri üretir ve paketler. Tükürük, ter ve gözyaşı bezlerinde bulunur.
Ribozom
En küçük organeldir. Protein sentezler.
Koful
Zararlı veya fazla olan maddeleri depolar veya atar. Hayvan hücrelerinde çok ve küçük, bitki hücrelerinde az ve büyüktür.
Endeplazmik Retikulum
Sitoplazma ve çekirdek arasında madde taşır.
Kloroplast
Bitki hücrelerinde fotosentez yapmasını sağlar. Bitkilerdeki yeşil rengi verir.
Sentrozom
Hücrede çift halde bulunur. Hayvan hücresinde hücre bölünmesi sırasında iğ ipliklerinin oluşmasını sağlar.
Hücre duvarı
Bitki hücresinde bulunur. Sert ve dayanıklıdır, esnek değildir. Cansız ve tüm geçirgendir. Hücreyi dış etkenlerden korur.
Basit(ilkel) yapılı hücreler
Belirgin bir çekirdeği ve zarla çevrili organeli bulunan Dna, sitoplazma dağınık halde bulunan hücrelerdir. Bakteri ve algler örnektir.
Gelişmiş yapılı hücreler
Belirli bir çekirdeği ve zarla çevrili organeli bulunan hücrelerdir. Hayvan,bitki,öglena ve paramesyum örnektir.
Hücre teorisi
1.Bütün canlılar bir veya daha fazla hücreden meydana gelmiştir.
2.Hücre canlılığın yapı taşıdır.
3.Tüm hücreler var olan bir hücreden bölünerek meydana gelmiştir.
Hücre neden bölünür?
- Sitoplazma hücre zarından hızlı büyür. Hücre bölünerek hacmini azaltır.
- Çekirdek hücreyi yönetemez hale geldiğinde hücre bölünür.
Mitoz bölünme
Hem çok hücreli, hem de tek hücreli canlılarda görülür. Tek hücrelilerde üreme, çok hücrelilerde büyüme ve onarım yapılır. Eşeysiz üremeyi sağlar. Oluşan iki hücrenin kromozom sayısı aynıdır. Kalıtsal çeşitlilik yoktur. Üreme ana hücreleri oluşur. Yaşam boyu devam eder. Hücreler tekrar mitoz bölünme geçirebilir.
Mitoz bölünme hangi hücrelerde görülür?
Vücut hücrelerinde görülür. Yaprak, yumurtalık,deri,karaciğer,kas vb.
Mitozda hazırlık evresi
En uzun evredir. Dna kendini eşler ve kromozomlar iki katına çıkar. Sentrozomlar eşlenir. Enerji üretimi artar.
Mitozda birinci evre
Kromatin iplikler kromozomlara dönüşür. Çekirdek zarı ve çekirdekçik erir. Kromozomlar kısalıp kalınlaşır. İğ iplikleri oluşur. Sentrozomlar zıt kutupla çekilir.
Mitozda ikinci evre
Kromozomların en net görüldüğü evredir. Kromozomlar sentrazomlar ile iğ ipliklerine tutunup hücrenin ortasında yan yana dizilirler.
Mitozda üçüncü evre
İğ iplikleri sentromerleri parçalayarak kardeş kromotitleri birbirinden ayırır ve kardeş kromotitler hücrenin kutuplarına çekilir.
Mitozda dördüncü evre
Zıt kutuplara çekilen kardeş kromotitler kromatin ipliğe dönüşür. Çekirdek zarı oluşur ve çekirdek b. tamamlanır.
Sitoplazma bölünmesi
Bitki hücreleri ara lamel, hayvan hücreleri bölünerek tamamlanır. Bitki hücrelerinde hücre duvarı olduğu için boğumlanamaz.
Mitoz bölünmeler hangi hücrelerde görülmez?
Kas, sinir, retina, alyuvar ve eşey(üreme) hücreleri mitoz bölünme yapmazlar.
Hücre sayısı formülü
2n ile bulunur. Kaç kere mitoz geçirdiyse ‘n’ yerine geçer.
Mayoz bölünme
Canlıların nesilleri devam ettirebilmek için kendilerine benzeyen canlılar meydana getirmesidir. Mayoz bölünme eşeyli üreyen canlılarda, eşey ana hücrelerinden eşey hücresi oluşmasını sağlar. Mayoz geçiren bir hücre bir daha mayoz geçiremez.
Mayoz bölünme 1
Hazırlık evresi mitozla aynıdır. Sonra homolog kromozomları parça değişimi yapar. Hücrenin ortasında dizilir ve birbirinden ayrılır. Boğumlanma ile sitoplazma bölünmesi tamamlanır. Böylece 1. mayoz biter.
- mayoz sonucu
- mayoz sonucunda kalıtsal yapısı farklı dört tane üreme hücresi oluşur.
- mayoz sonucu
- mayoz sonucunda kromozom sayısı 2n olan eşey ana hücrelerinden, kromozom sayısı n olan iki yavru hücre oluşur.
Mayoz bölünme 2
Dna eşlenmesi olmadan çekirdek ve sitoplazma bölünmeleri yapılır.
Tür içi çeşitlik mayozun hangi zamanında olur?
Homolog kromozomlarının parça değişimi
Kromozom sayısının yarıya inmesi mayozun hangi zamanında olur?
Homolog kromozomlarının ayrılması
Tür içi kromozom sayısının sabit kalması mayozun hangi zamanında olur?
H.K ayrılması+ Döllenme
Üreme hücreleri hangi bölünmeyi geçirir?
Hem mayoz hem de mitoz geçirebilen üreme hücreleri kendi sayısını arttırmak için mitoz; üreme hücreleri(yumurta,sperm) oluşturmak için mayoz geçirir.
