hoofdstuk 2 rechtsstaat Flashcards
rechtsnormen + voorbeeld
gedragsregels die door de overheid wettelijk zijn vastgelegd
vb: we fietsen allemaal aan dezelfde kant van de weg en je moet stoppen bij een rood stoplicht
het recht
het totaal van alle Wettelijk vastgelegde regels
Waar zorgen rechtsnormen voor
Laten het maatschappelijk leven geordend verlopen
waarde
Uitgangspunten of principes in het leven die mensen belangrijk vinden bijvoorbeeld respect
norm
Regels over hoe jij je in de paalde situatie hoort te gedragen bijvoorbeeld stil zijn en luisteren als een ander
publiekrecht
Regelt de relatie tussen burgers en overheid
wat is strafrecht en waar hoort het bij
Het bepaalt welk gedrag strafbaar is en het woord bij publiekrecht
Privaatrecht/burgerlijk recht
Regelt hoe burgers onderling met elkaar omgaan
rechtvaardigheid
De opvattingen die wij als burgers hebben over goed en kwaad
rechtsstaat
En rechts systeem waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen macht misbruik en willekeur
Welke twee kerntaken heeft de overheid in een rechtstaat
Rechtshandhaving en rechtsbescherming
rechtshandhaving
De staat moet er voor zorgen dat we ons aan de wet houden, de overheid heeft meer macht dan wij en mag ook als enige geweld gebruiken, ze zorgen voor onze bescherming en veiligheid
Rechtsbescherming
wetten beschermen ons tegen machtsmisbruik van de overheid, de overheid moet zich ook aan de wettelijke regels houden, agenten mogen niet zomaar arresteren en verdachten verdienen ook bescherming in een rechtstaat
Autoritaire staat
een machthebber of een kleine groep mensen hebben bepaald wat de regels zijn, hebben de macht om politieke tegenstanders uit te schakelen en de bevolking rechten en vrijheden te onthouden, zulke partijen vind je in dictaturen: Saoedi-Arabië Noord-Korea en Turkmenistan
het doel van een rechtsstaat
Om te zorgen voor de veiligheid van burgers te beschermen tegen de macht van de overheid en ervoor te zorgen dat burgers gelijk worden behandeld en in vrijheid kunnen leven
En de rechtsstaat voldoet aan drie voorwaarden
1.de grondrechten zijn vastgelegd in de grondwet
2. er is een verdeling van macht
3. er geldt het legaliteitsbeginsel
grondwet
Daarin staat wat de grondrechten van de inwoners zijn en hoe de staat is ingericht
grondrechten
Basis rechten die je nodig hebt om een menswaardig leven te leiden
Mensenrechten
Ieder mens ter wereld zou grond rechten moeten hebben
Grondrechten kun je onderverdelen in twee soorten
Klassieke grondrechten en sociale grondrechten
klassieke grondrechten
Rechten die de overheid moet garanderen en die je bij de rechter kunt afdwingen
zoals: Het recht op gelijke behandeling, de vrijheid van godsdienst, de vrijheid van meningsuiting en het recht op onaantastbaarheid van het lichaam
Sociale grondrechten
De overheid kan deze rechten niet garanderen maar moet zich er wel voor inspannen
zoals: Het recht op werk, gezondheidszorg en ruimte
Trias politica
Een persoon of een instantie heeft niet alle politieke macht dit werd bedacht om machtsmisbruik en onrechtvaardigheid zoveel mogelijk te voorkomen
in nederland de trias politica
wetgevende macht, uitvoerende macht, rechterlijke macht
Wetgevende macht
Maakt de wetten burgers en overheid zich moet houden
Dit is de taak van het parlement en regering samen een minister namens de regering met een wet voorstel voor een goedkeuring is het parlement nodig
Uitvoerende macht
Zorgt voor de uitvoering van goedgekeurde wetten, de regering is hier verantwoordelijk voor. Ministers geven dagelijks opdrachten aan hun ambtenaren (alle mensen die voor de overheid werken)
Rechterlijke macht
doet uitspraak in conflicten en beoordeeld of iemand de wet heeft overtreden, kan een gewone burger, directeur van een multinational of een minister zijn, rechters mogen ook straf opleggen
Wat is het belangrijkste van de trias politica
Dat is staatsmacht elkaar controleren, het parlement controleert ministers of ze de wetten wel goed uitvoeren
Check’s and balances
Iedereen controleert elkaar
Wraking
Wanneer je denkt dat een rechter partijdig is, als dat klopt komt een andere rechter
Legaliteitsbeginsel
De overheid mag alleen de vrijheid van burgers beperken als die beperkingen in wetten zijn vastgelegd voorbeeld bij het verbod op vuurwerk: de regering stelde deze vrijheidsbeperking voor waarna een meerderheid van Tweede Kamer ermee instemde
Strafrecht
Gaat over de opsporing en berechting van strafbare feiten, de meeste overtredingen en misdrijven staan in het wetboek van strafrecht
Misdrijven
Ernstige strafbare feiten, zoals diefstal, mishandeling en moord
Overtredingen
Minder ernstige strafbare feiten, zoals fietsen zonder licht, Wild plassen of vandalisme