Hlutapróf 4 Flashcards
1
Q
Hvað telst til beinakerfisins?
A
Bein, brjósk og liðir
2
Q
Hver eru hlutverk beinakerfisins?
A
Stuðningur
Vernd
Aðstoða hreyfingu
Geymsla á steinefnum
Blóðkornamyndun
Orkuforði
3
Q
Segðu frá stuðningi beinakerfisins:
A
Burðavirki líkamans með því að styðja mýkri vefi og gefa vöðvafestu
4
Q
Segðu frá vernd beinakerfisins:
A
Ver mörg innri líffæri s.s. kúpan/heili, hryggur/mæna og brjóstkassi/hjarta og lungu
5
Q
Segðu frá aðstoð hreyfinga beinakerfisins:
A
Flestir beinagrindarvöðvar festast við bein sem veldur því að við samdrátt toga þeir í beinin og saman valda þau hreyfingu
6
Q
Segðu frá Geymslu steinefni beinakerfisins:
A
Kalsíum og fosfór, losa í blóð þegar að þörf er á
7
Q
Segðu frá blóðkornamyndun beinakerfisins:
A
Stofnfrumur blóðkorna eru í rauðum beinmerg
8
Q
Segðu frá orkuforða beinakerfisins:
A
Fita í gulum beinmerg
9
Q
Hvernig er hægt að flokka bein eftir lögun?
A
í löng, flöt, stutt og óregluleg
10
Q
hvernig er lögun langra beina?
A
Lengd er meiri en breidd, skaft og mismunandi fjöldi enda, bogin til að auka styrk
11
Q
Hvernig er lögun stuttra beina?
A
teningslaga
12
Q
hvernig er lögun flatra beina?
A
yfirleitt þunn, veita vörn og yfirborð fyrir vöðvafestur
13
Q
Hvernig er lögun óreglulegra beina?
A
Flókin lögun
14
Q
Í hvað er staðsetning beina flokkuð í?
A
Saumabein: stundum milli höfðubeina
Sinabeina: t.d. í hnéskél
15
Q
Sutural
A
saumabein
16
Q
sesamoid
A
sínabein
17
Q
Hvernig er bygging langra beina?
A
Diaphysis = beinleggur
Epiphysis = beinkast
Metaphysis = beinfalur
(inniheldur epiphyseal plate = vaxtarlína)
Liðbrjósk
Periosteum = beinhimna
Merghol = medullary cavity
Endosteum = beinþel
18
Q
Segðu frá diaphysis - beinlegg:
A
Lengsti hluti beinsins
19
Q
Segðu frá epiphysis - beinkast:
A
Proximal og distal endar beins
20
Q
Segðu frá metaphysis - beinfalur:
A
Er á milli diaphysis og epihysis
Inniheldur vaxtarlínu (epiphyseal plate) sem beinið lengist út frá
21
Q
Segðu frá liðbrjóskinu:
A
Það klæðir beinenda
22
Q
Segðu frá Periosteum - beinhimnu:
A
Klæðir beininn að utan
Sér um þykktarvöxt og viðgerðir á beininu
23
Q
Segðu frá mergholinu - Medullary cavity:
A
hol þar sem guli beinmergurinn er (forðanæring)
24
Q
Segðu frá endosteum - beinþel:
A
Það klæðir mergholið
25
Hvernig er vefjagerð þétts beins?
Osteons (haverskerfi)
(Hringlaga þynnur langsum eftir beininu)
Göng í miðju osteon
(Inniheldur blóðæðar, taugar og vessaæðar/eitla)
26
Hvernig er vefjagerð frauðbeins?
27
Segðu frá þéttum beinvef (80%)
Þéttur beinvefur (80%)
Myndar mikinn styrk
Er gert úr Havers kerfum
(Havers gangar, Volkman´s gangar, hringlaga þynnur úr kollageni með beinfrumum í lónum)
28
Segðu frá frauðbeinum:
Er í flötum beinum og endum langra beina
Er gert úr beinbjálkum (léttara og brothættara en þétt bein)
Er holrými með rauðum beinmerg (aðsetur blóðkornamyndunar)
29
Hvernig myndast bein
4 skref
1. Myndun beina í fósturvísi og fóstri - 6-7 fósturífs
2. Vöxtur beina frumbernska – fullvaxta einstaklings
Þykktarvöxtur á sér stað með lengdarvexti í löngum beinum og heldur áfram eftir að lengdarvexti líkur
3. Endurgerð í gegnum allt lífið
4. Viðgerð gegnum allt lífið
30
Hvernig getur beinmyndun gerst?
Út frá bandvef
- Flöt bein höfuðsins, neðri kjálki og hluti viðbeins myndast þannig
Út frá glærbrjóski
- Flest bein myndast þannig
31
Í hvað skiptist beinagrindinn?
Ásgrind - Skeleton axialis
Limsgrind - Skeleton appendicularis
32
Hvað telst til ásgrindarinnar?
Þar eru 80 bein
höfuðkúpa
hryggsúla
brjóstgrind
33
Hvað telst til limsgrindarinar?
126 bein
axlargrind og efri útlimir
mjaðmagrind og neðri útlimir
34
Nefndu 8 kúbubeinn:
* Ennisbein – Frontal bone (1)
* Hrifilbein – Parietal bone (2)
* Gagnaugabein – Temporal (2)
* Hnakkabein – Occipital bone (1)
* Fleygbein – Sphenoid bone (1)
* Sáldbein – Ethmoid bone (1)
35
Nefndu 14 andlistbeininn:
* Neðri kjálki – Mandibula (1)
* Efri kjálki – Maxilla (2)
* Kinnbein – Zygomatic bone (2)
* Nefbein – Nasal bone (2)
* Tárabein – Lacrimal bones (2)
* Gómbein – Palatine bones (2)
* Nefskeljar – Inf. Nasal conchae (2)
* Plógbein – Vomer (1)
36
Hverjir eru helstu saumar kúpubeinanna?
Coronal suture
Sagittal sutur
Lambdoid sutur
Squamous sutur
37
Hver eru megineinkenni í byggingu hryggjaliða?
Liðbolur = snýr fram og ber þungann
Liðbogi = snýr aftur og hefur 7 tinda
1 hryggtind
2 þvertinda
2 efri liðtinda
2 neðri liðtinda
Liðgat er á milli liðbols og liðboga, þar liggur mænann.
38
Segðu frá hryggsúlunni:
Gerð úr 33 hryggjaliðum sem mynda 26 bein
Vertebrae cervicales - 7 hálsliðir (atlas og axis)
Vertebrae thoracicae - 12 brjóstliðir
Vertebrae lumbales - 5 lendarliðir
Os sacrum (spjaldbein) - 5 samvaxnir spjaldliðir
Coccyx (rófubein) - 4 samvaxnir rófuliðir
39
Segðu frá hálsliðunum:
Atlas - er efsti hálsliðurinn
hefur ekki bol né tinda
Gefur svigrúm til að kinka kolli
Axis - standliður
hefur bol og tinda
Gerir okkur kleift að snúa höfðinu
Neðri hálsliðir - Hryggtindar festingar fyrir háls og bakvöðva
40
Segðu frá brjósliðunum:
ekkert liðhol
beinandar tendir með bróski
bandvefshimnur og liðbönd til styrktar
smá hreyfing til staðar
41
Segðu frá lendarliðunum:
Mjóbakið - stærsti og sterkastir, stuttur og þykkir
Mikill stuðningur við líkamsþungann
42
Segðu frá spjaldbeinunm
hluti mjaðmagrindarinar
43
Segðu frá spjaldbeinunm
hluti mjaðmagrindarinar
44
Hvaða bein mynda brjóstgrindina?
Bringubein
Rifbein - 12 pör
1-7 eru sönn rif sem tengjast bein við bringubeinið
8-10 tengjast óbeinir við bringubeinið
11-12 eru lausarif og tengjast ekki bringubeininu
45
Hvaða hlutverki gegnir brjóstgrindinn?
Verndar líffæri brjósthols, tekur þátt í öndunarhreyfingum og myndasr tenginu fyrir axlargrindina og efri útlimi
46
Hvert er hlutverk axlargrindarinnar?
að tengja efri útlimi við bol
47
Hver eru bein axlargrindarina?
clavicula - viðbein sem tengist bringubeini og herðablaði
Scapula - herðablað er flatt þríhyrnt bein
Herðakampur - á posterir fleti
Krummahyrna - er vöðvafest
Axlarhyrna - myndar hápunkt axla
48
Hver eru bein efri útlima:
30 bein mynda 1 efri útlim
o 1 humerus (upphandleggur)
o 1 radíus (sveif) – þumalfingursmegin
o 1 ulna (öln) – litlafingursmegin
o 8 ossa carpi (úlnliðsbein)
o 5 ossa metacarpi (miðhandabein)
o 14 phalanges manus (fingurkjúkur)
49
Hvaða hlutverki gegnir mjaðmagrindinn?
styður við hryggsúlu, tengir neðri útlimi við bolinn og verndar líffæri grindarhols.
50
Hvaða bein mynda mjaðmagrindina?
2 mjaðmarbeinum og spjaldbeini
hvort mjðamabein er gert úr 3 beinum
Mjaðmarspaði myndar efsta hlutann
Mjaðmarkambur myndar efri brún beinsins
Setbein myndar aftari neðri hlutann
Lífbein myndar fremri neðri hlutann
Mjaðmarauga er myndað af setbeini og lífbeini
51
Hver er munurinn á mjaðmagrind karla og kvenna?
KK: yfirleitt stærri og þyngri
Vöðvafestur meira áberandi
KVK: efnisminni
mjaðmagrind hönnuð fyrir meðgöngu og fæðingu
52
Hver eru bein neðri útlima?
30 bein mynda hvorn neðri útlim'
o 1 femur (lærleggur)
o 1 patella (hnéskel)
o 1 tibia (sköflungur)
o 1 fibula (dálkur)
o 7 ossa tarsi (ökklabein)
Calcaneus (hælbein), talus (vala) auk 5 annarra beina
o 5 ossa metatarsi (framristarbein)
o 14 phalanges pedes (táhjúkur)
53
Hver eru bein neðri útlima?
30 bein mynda hvorn neðri útlim'
o 1 femur (lærleggur)
o 1 patella (hnéskel)
o 1 tibia (sköflungur)
o 1 fibula (dálkur)
o 7 ossa tarsi (ökklabein)
Calcaneus (hælbein), talus (vala) auk 5 annarra beina
o 5 ossa metatarsi (framristarbein)
o 14 phalanges pedes (táhjúkur)
54
Hvað er liður?
það er þar sem ::::::
bein tengist öðru beini
bein tengist brjóski
tennur tengjast beini
55
Hvernig hefur bygging liða áhrif á hreyfingu?
Bandvefsliðir eru óhreyfanlegir
Brjóksliðir eru lítið hreyfanlegir
Hálaliðir eru vel hreyfanlegir
56
Hver eru einkenni bandvefsliða?
* Ekkert liðhol (synovial cavity)
* Beinendar tengjast með þéttum bandvef
* Beingerast oft með tímanum
* Lítil sem engin hreyfing til staðar
DÆMI - saumar höfuðkúpunar
57
Hver eru einkenni brjóskliða?
* Ekkert liðhol (synovial cavity)
* Beinendar tengdir með brjóski
* Bandvefshimnur og liðbönd til styrktar
* Dálítil hreyfing er til staðar
DÆMI - Liðþófar á milli hryggjarliða og symphysis pubica (klyftarsambryskja)
58
Helstu flokkar hálaliða:
Renniliðir
hjöruliðir
snúníngsliði
hnúaliðir
söðulliðir
kúluliðir
59
Hver eru megineinkenni hálaliða?
Inniheldur liðhol, liðbrjósk, liðpoka, liðvöka, liðbönd, liðþófa og slímbelgi
60
Hvað gerir liðhol
aðskilur beinenda
61
HVað gerir liðbrjósk?
klæðir beinenda
62
Hvað gerir liðpokinn?
tengir beininn og umlykur liðholið
63
Hvað gera liðvökvi?
Smyr liðin, minnkar núning og nærir brjóskið
64
HVað gera liðbönd?
tengja beinendanna saman
65
Hvað gera liðþófar?
gefa liðnum stöðuleika
66
Hvað gera slímberlgir?
minnka núning
staðsettir þar sem bein og mjúkvefur mætast
67
Hvar finnum við renniliði?
milli úlnliðsbeina
milli ökklabeina
milli hryggjaliða
68
Hvar finnum við hjöruliði?
olnboga
hné
ökkla
fingur
69
Hvar finnum við snúningsliði?
á þeim stöðum sem við getum snúið líkamshlutum
höfðinu og úlnlið
70
HVar finnum við hnúaliði?
í úlnlið (flex-ext-abd-add)
71
Hvar finnum við söðulliði?
milli úlnliðsbeina og grunnliðs þumalfingurs
griphreyfing handar
72
Hvar finnum við kúluliði?
axlarlið
mjaðmalið
73
Flexio
beygja
74
extensio
að rétta úr / beint
75
hyperextensio
yfirrétta
76
rotatio
snúningur til hliðanna
77
abductio
burt frá líkama
78
adductio
að líkama
79
circumductio
hringhreyfing
80
elevatio
lyfta upp á við
81
depressio
draga niður á við
82
protractio
hreyfing neðri kjálka og axlargrind fram á við
83
retractio
hreyfing neðri kjálka og axlargrind til baka
84
inversio
hliðarhreyfing fóta inn á við
85
eversio
hliðarhreyfing fóta út á við
86
dorsiflexio
beygja fót upp um ökkla, í átt að höfði
87
plantarflexio
beygja fót niður um ökkla, í átt að gólfi
88
supinatio
snúa framhandlegg þannig að lófi snýr upp/fram
89
pronatio
snúa framhandlegg þannig að lófi snúi niður/aftur
90
oppsitio
griphreyfing
91
Arteculatio
liður
92
Diaphysis
beinleggur
93
Epiphysis
beinkast
94
Metaphysis
beinfalur
95
Periosteum
beinhimna
96
Endosteum
beinþel
97
Articular cartilage
liðbrjósk
98
Medullary cavity
merghol
99
Epiphyseal line
vaxtarlína
100
Trabeculae
beinbjálki
101
os frontale
ennisbein
102
os parietale
hvirfilbein
103
os temporale
gagnaugabein
104
os occipitale
hnakkabein
105
foramen magnum
mænugat
106
os sphenoidale
fleygbein
107
os ethmoidale
sáldbein
108
os nasale
nefbein
109
maxilla
efri kjálki
110
os zygomaticum
kinnbein
111
mandibula
neðri kjálki
112
os lacrimale
tárabein
113
os palatinum
gómbein
114
concha nasalis inferior
nefskel
115
vomer
plógbein
116
sinus paranasales
afholur nefs
117
sutura
beinsaumur
118
vertebra
hryggjaliður
119
foramen vertebrale
liðgat
120
vertebrae cervicales
hálsliður
121
atlas
banakringla
122
axis
standliður
123
vertebrae thoracicae
brjóstliðir
124
vertebrae lumbales
lendarliðir
125
os sacrum
spjaldbein
126
coccyx
rófubein
127
costa
rifbein
128
sternum
bringubein
129
scapula
herðablað
130
spina scapulae
herðakambur
131
processus coracoideus
krummahyrna
132
acromion
axalrhyrna
133
clavicula
viðbein
134
humerus
upphandleggur
135
radius
sveif
136
ulna
öln
137
ossa carpi
úlnliðsbein
138
ossa metacarpi
miðhandarbein
139
phalanges manus
fingurkjúkur
140
phalanges manus
fingurkjúkur
141
os coxae
mjaðmarbein
142
os ilium
mjaðmarspaði
143
crista iliaca
mjaðmakambur
144
os ischii
setbein
145
os pubis
lífbein
146
foramen obturatum
mjaðmarauga
147
femur
lærleggur
148
tibia
sköflungur
149
fibula
dálkur
150
patella
hnéskél
151
ossa tarsi
ökklabein
152
calcaneus
hælbein
153
talus
vala
154
ossa metatarsi
framristabein
155
phalanges pedes
tákjúkur
