Hlutapróf 1 Flashcards
Tölfræði er oft skipt niður í tvennt..
Lýsandi tölfræði og ályktunartölfræði
Lýsandi tölfræði
lýsa sem best úrtakinu. Til þess telst lýsistærðir, meðaltal, miðgildi, staðalfrávikm, myndrænan hátt
Ályktunartölfræði
snýst um allt þýðið. Notað er bara slembiúrtök.
3 sem telst til tilraunahögunar
úrtakshögun, blindun og endurtekningar.
Hvað eru flokkabreytur?
þær segja til um hvaða flokki viðfangsefnið tilheyrir, ekki mælt tölulega. t.d kyn, hæsta prófgráða, póstnúmer lögheimilis, hvort einstaklingur sé reyklaus eða ekki
Röðuð flokkabreyta
Þegar flokkunum er raðað í stærðarröð.
Óröðuð flokkabreyta, dæmi
Kyn. Hárlitur.
Hvað eru talnabreytur? Hvað skiptast þær í?
taka töluleg gildi sem hægt er að mæla. Þær skiptast í samfelldar og strjálar, ég hata samfelldar.
Dæmi um samfelldar breytur.
talnabreyta sem getur tekið gildi sem er á einhverju bili. Hárlengd, þyngd, líftími, hitastig.
Dæmi um strjálar breytur.
Fjöldi eggja í hreiðri, fjöldi íbúa á heimili,m gildi sem kemur í teningakasti.
Svarbreyta og skýrirbreyta. Hvor hefur áhrif? Dæmi
Skýrirbreyta hefur áhrif á svarbreytu. Áhrif lakkríss á blóðþrýsting, lakkrís er skýri og blóðþrýstingurinn er svarbreytan.
Bjagi getur átt tvenns konar orsakir:
- Úrtaksbjagi
- Rannsakandabjagi og lyfleysuáhrif
Þrjár gerðir af slembiúrtaki:
Einfalt slembiúrtak,
Lagskipt slembiúrtak,
Parað slembiúrtak
Einfalt slembiúrtak er bara einfalt random slembiúrtak. Parað slembiúrtak er þegar viðfangsefnin í þýðinu eru pöruð saman tvö og tvö einhver fjöldi para valinn af handahófi í úrtakið. Hvað er þá lagskipt slembiúrtak?
Lagskipt slembiúrtaki er þegar þýðinu er fyrst skipt niður í nokkur lög/ hópa og síðan eru viðfangsefni valin með einföldu slembiúrtaki úr hverju lagi fyrir sig. Dæmi: t.d 20 karlmenn af handahófi og 20 konur af handahófi og bera saman orkuneyslu og hreyfingu hjá þeim hóp.
Sjálfboðaliðaúrtök og aðgengisúrtök eru dæmi um..?
Úrtaksbjaga, því það er bjagi á val á úrtakinu.
Rannsakandabjagi er þegar…
..Væntingar rannsakanda um áhrif inngrips hafa áhrif á mælingarnar á viðfangsefnum. beint eða óbeint vegu..
Einblindar rannsóknir og tvíblinda rannsóknir eru gerðar til að reyna að koma í veg fyrir rannsakandabjaga og lyfleysuáhrif. Útskýrðu hvert og eitt fyrir sig.
Einblindar rannsóknir: Þá vita annað hvort viðfangsefnin eða rannsakandinn ekki hvaða inngripi er beitt. (einn er blindur).
Tvíblindar rannsóknir: Þá vita hvorki viðfangsefni né rannsakandi. (báðir eru blindir)
Stýrð tilraun þurfa að hafa tvö atriði til staðar sem rannsakandinn gerir:
rannsakandinn getur stýrt hvaða viðfangsefni fá hvaða inngrip.
mælingar þurfa að vera gerðar á viðfangsenfunum bæði fyrir og eftir að inngripinu var beitt.
Hvað er orsakasamband?
Orsakasamband milli tveggja breyta er þegar gildi einnar breytu hefur áhrif á þau gildi sem hin breyta mun taka.
Stöplarit.
Uppáhalds mitt. Algengasta aðferðin til að sýna gildi strjállar breytu myndrænt. Það er bil á milli þeirra, mega ekki liggja upp að hvor annari. y-ásinn þarf alltaf að byrja á núll.
Stuðlarit
Leiðinlegt rit. Oft notuð til að skoða leiðinlegar, samfelldar breytur eins og með kassarit.
Hvernig finniru hversu marga flokka/súlur á að vera í stuðlariti?
fjöldi flokka = 5 x logaritminn af fjölda mælinga
Einkenni kassarits.
notað til að skoða staðsetningu og dreifingu mælinga. notað til að skoða skekkingar og útlaga, samfhverfu. hægt að nota fyrir eina talnabreytu eða skoða samband talnabreytu og flokkafbreytu.
Til að teikna kassarit þarftu fyrst að reikna út…?
fyrst reikna fimm tölu samantekt. sem gefur okkur gildin Q1 Q2 og Q3.
Punktarit er notað til að skoða samband..
milli tveggja talnabreyta.t.d tvær samfelldar.
Hvað eru lýsistærðir?
Tala sem verður reiknuð með einhverjum ákveðnum hætti út frá mælingum okkar.
Hvað stendur fancy n fyrir?
Fjölda mælinga. t.d 20 hlauparar sem við erum að skoða, n = 20
Til eru tvær tegundir flokka lýsisstærða, hverjar eru þær?
- Lýsisstærðir sem lýsa miðju gagna.
- Lýsisstærðir sem lýsa breytileika gagna.
Teldu þau 5 mismunandi lýsisstærðir sem teljast til “lýsisstærðir sem lýsa miðju gagna”.
Miðja spannar, Miðgildi, Meðaltal, Vegið meðaltal og tíðasta gildi.
Höfum mælingarnar 1,2,3,5,9,9,15. Finndu miðju spannar.
8
Hvað þarftu að hafa í huga þegar þú reiknar miðgildi?
- Raða fyrst mælingunum í stærðarröð áður en ég byrja að reikna.
- Þarf að telja n (fjölda mælinga) um hvort það sé oddatala (easy) eða slétt tala.
- Finnur sæti í röð með jöfnunni á formulublaðinu og telur. Ef n er slétt tala þá þarf ég að finna meðaltalið af þeim tölum sem standa í kringum sætið.
Höfum mælingarnar 1,2,3,5,9,9,15,17. Finndu miðgildið.
M = 7
Höfum mælingarnar 1,2,3,5,9,9,15. Finndu meðaltalið.
6.29
Ef dreifingin er skekkt til hægri…
þá er meðaltalið hærra en miðgildið
Ef dreifingin er skekkt til vinstri….
þá er miðgildið hærra en meðaltalið
Ef dreifingin er samhverf….
þá er meðaltalið og miðgildið það sama
Hver eru 8 mismunandi aðferðirnar sem teljast til “breytileiki mælinga” sem lýsa hversu nálægt miðjunni mælingarnar eru?
spönn, fjórðungamörk, fimm tölu samantekt, fjórðungaspönn, prósentumörk, dreifni, staðalfrávik, frávikshlutfall.
Fjóðrungamörk eru hvað?
Þau eru Q1, Q2 og Q3.
Fimm tölu samantekt samanstendur af …?
minnsta gildi, Q1, Q2, Q3 og hæsta gildi.
Dæmi um prósentumörk
ef 10% prósentumörk er talan 8, þá þýðir það að 10% mælinganna eru lægri en 8.
væntigildi slembistærða er táknað með..?
miu. merkir raunverulegt meðaltal slembistærðarinnar.
sú samfellda líkindadreifing sem er mest notuð heitir..
Normaldreifingin
samfellar dreifingar í ályktunartölfræði eru þrjár..
t-dreifing, x2 dreifing, F-dreifing.
