HC1 Flashcards
Causale relatie
Oorzaak - Gevolg relatie
Levels of evidence / Ladder van bewijs
Gebaseerd op studiedesign
Kwaliteit van de evidence
Gebaseerd op interne validiteit
Systematische reviews
literatuuronderzoek waarbij alle wetenschappelijke artikelen over een onderwerp worden verzameld en geanalyseerd
Secundair onderzoek
Auteurs gebruiken bestaande studies en zoeken naar vergelijkbare effecten in deze studies
Experimenteel onderzoek
de onderzoeker grijpt zelf in in de gang van zaken
Observationeel onderzoek
de onderzoeker brengt de ‘normale’ gang van zaken op een systematische manier in kaart.
Primair onderzoek
onderzoekers hebben de data zelf verzameld en geanalyseerd
Experimenteel design / RCT’s
Blootstelling van de deelnemers aan verschillende niveaus van de determinant is afhankelijk van de toewijzingsprocedure van de onderzoekers.
Kenmerken experimenteel onderzoek
- Onderzoek naar causaal verband
- Onafhankelijke en afhankelijke variabele
- Zuiver mogelijke omstandigheden blootgesteld aan experimentele variabele (oorzaak)
- Toekenning deelnemers aan experimentele groep (index) en controle groep (referentie) op basis van toeval: randomisatie. Quasi-random: toewijzing op bijvoorbeeld geboortedatum of binnenkomst. (voldoet dus niet)
- Mogelijke vertekeningen: informatie- / selectiebias, inadequate toepassing van randomisatie of blindering
Clusterrandomisatie
Op basis van instellingen niet op basis van patiëntenniveau
Cohortstudies
- prospectief, volgen van mensen in de tijd. Zoeken naar causaal verband.
- Blootstelling aan interventie wordt niet gemanipuleerd.
- Verdeling individuen komt buiten onderzoek tot stand.
- In- en exclusiecriteria
- In geen enkel geval is de uitkomst opgetreden aan begin studie.
- Van belang voor grootte onderzoeksgroep is prevalentie van aandoening
Voordelen cohortstudies
- Meting individueel niveau
- Verschillende uitkomstmaten kunnen gemeten worden
- Geschikt voor zeldzame blootstelling en frequente aandoeningen
–> Vaak aandoening met hoge prevalentie
Beperkingen cohortstudies
- Onderzoekspopulatie relatief groot
- Niet geschikt voor aandoeningen met lage incidentie
- Duur follow-up afhankelijk tijd om effect te ontwikkelen
- Kans op loss to follow up, selectieve uitval
- Grotere risico’s op confounding, derde factor
Case-control studies
eerst vaststellen van de uitkomst, dan vaststellen van de determinant.
- resultaten geven bewijs voor samenhang
- geen sterk bewijs voor causale relatie
- retrospectief, vaak self-report metingen over verleden
- begin studie selecteert onderzoeker wie cases en wie controles zijn
- Aandoening vormt uitgangspunt
- Daarna blootstelling aan determinant gemeten
- Mogelijke vertekeningen: recul bias bij zelfrapportage patiënten
Voordelen case-control studies
- Meting op individueel niveau met snelle resultaten
- Onderzoekspopulatie relatief klein
- Na blootstelling bepaalde factor kunnen determinanten worden gemeten
- Geschikt voor zeldzame aandoeningen en lage prevalentie
Beperkingen case-control studies
- Retrospectief bepalen van blootstelling kan worden beïnvloed door actuele status –> nauwkeurigheid determinant moeilijk te bepalen omdat deze in het verleden ligt.
- Niet geschikt voor zeldzame blootstelling
- Geen berekening van prevalentie uitkomstmaat
Cross-sectional studies
- Dwarsdoorsnede van populatie opnemen in steekproef
- Momentopname, uitkomst determinant gelijktijdig gemeten
- Correlatie/bewijs van samenhang tussen 2 variabelen aantonen, maar geen bewijs voor causaal verband
Voordelen cross-sectional studies
- Gelijktijdig meten van blootstelling/gedrag –> momentopname, prevalentie van ziektes kunnen berekend worden
- Geeft informatie over kenmerken en frequentie van aandoening –> samenhang van breed scala aan gezondheidsdeterminanten en verschillende ziekten/klachten vaststellen
- Relatief lage onderzoekskosten
Beperkingen cross-sectional studies
- Doordat blootstelling en uitkomstmaat gelijktijdig bepaald zijn kunnen oorzaak en gevolg niet onderscheiden worden –> geen conclusies over causaal verband
