Haber - Darwinowska rewolucja w pojmowaniu czasu Flashcards
Co to jest dowód teleologiczny na istnienie Boga?
Dowód z celowości - świat jest racjonalnie uporządkowany, co świadczy o inteligentnym projekcie Boga.
Co to jest wg. Habera czas teleologiczny w kontekście kultury chrześcijańskiej?
Koncepcja czasu związana z koncepcją celowości świata. Historia jest objawieniem Planu Bożego, a jej osią - dramat zbawienia. Liniowy czas matematyczny służy do chronologii zdarzeń aktualnych, ale musi harmonizować z teleologicznym.
Jaki jest wg Habera największy wkład Augustyna w koncepcję czasu?
Model typologiczny.
Jak Haber opisuje typologiczny model czasu?
Typologiczny - bo charakteryzuje się powtarzającymi się w historii prawzorami. Jest wiele planów percepcji rzeczywistości, które oddziałują na siebie wzajemnie, np. czasowe z bezczasowym czy świeckie ze świętym. Historia wyjaśnia działania Boga, a jej kontekstem jest dramat zbawienia - wszystko z nim harmonizuje. Ze względu na powtarzanie się prawzorów, wydarzenia późniejsze można rzutować w przeszłość, np. postacie i zdarzenia z ST istnieją konkretnie w historii, ale powtarzają się i zapowiadają przyszłość.
Jak Haber tłumaczy funkcję dydaktyczną czasu typologicznego? Podaj przykład.
Bezczasowe prawzory ożywiają rzeczywistość czasową.
Technika medytacyjna Loyoli - wyobrażanie sobie, że jest się tam, gdzie działy się wydarzenia, nad którymi medytujemy (np. ukrzyżowanie).
Co Haber mówi o zegarze jako kosmologicznej metaforze?
Sukcesy techniczne dodawały sił dowodowi z celowości. Technika była nie tylko użytkowa, była też źródłem przeżyć duchowych i estetycznych. Powstała wizja Boga-Architekta, a automaty, zwłaszcza zegary, stały się kosmologicznymi analogiami.
“Dzieła sztuki mają się tak do ludzkiej sztuki, jak dzieła przyrody do sztuki Bożej” - Tomasz z Akwinu.
Kto skonstruował słynny zegar w Strasburgu?
Conrad Dasyposius.
Kiedy zbudowano zegar w Strasburgu?
1574
Opisz zegar w Strasburgu.
Ogromny. Panneaux i mechaniczne figurki przedstawiające przede wszystkim postacie/wydarzenia
religijne oraz symbole czasowe (czyli np. okresy życia). W południe odtwarza psalmy i pieśni, w których takt poruszają się apostołowie. Teatr Świata.
Kiedy, mówi Haber, świat był już przystosowany do modelu zegara?
Pod koniec XVII w.
Jak, mówi Haber, zmienia się postrzeganie czasu w procesie sekularyzacji?
Linearność pozorna - czas nadal teleologiczny. Aspekt sakralny przeniesiony na Plan. Przyroda świadectwem wielkości Boga-Konstruktora. Mechaniczność świata otwiera drogę deizmowi. Bez Boga nadal świat jest celowy - niewidzialna ręka, ludzki rozum, mądrość przyrody.
Co to jest niewidzialna ręka?
Koncepcja Adama Smitha (koniec XVIII wieku). Każdy dba o własny zarobek, ale w ten sposób przeczynia się do dobra społecznego.
Kiedy Darwin opublikował “O powstawaniu gatunków”?
1859
Co i jak wg. Habera zmieniło postrzeganie czasu od początku XIX w. do Darwina?
Z powodu odkryć geologicznych, paleontologicznych i prehistorycznych czas się rozciągnął.
W jaki sposób wg. Habera ewolucja rozbija celowość, co historia przejmuje?
Gatunki nie ewoluują planowo. Brak czasów ostatecznych, w których człowiek osiągnie doskonałość. Nie ma prawzoru ani cykliczności.
