H4: Het brein en gedrag Flashcards
1
Q
Het brein en gedrag / Neuronen
- Wat zijn Neuronen en hoe zijn ze opgebouwt?
- Wat is de functie van een neuron? Hoe werkt het?
A
Het brein en gedrag / Neuronen
-
Neuronen zijn cellen uit het nervensysteem
- Bestaan uit:
- de dendrieten: nemen signalen aan en geven zij via het soma aan het axon verder
- Het soma met de kern (drager van de DNA)
- Het axon omgeven met myelineschede
- Knopen van Ranvier
- Axonuiteinde
- Omgeven van gliacellen welke de neuronen aan hun plek houden en beschermen
- Bestaan uit:
- Een neuron geeft signalen verder.
- Het neuron heeft een rustpotentiaal van -75mv, voltageafhankelijke kanalen, Na+ zit buiten en K+ binnen de cel:
- Komt een signaal, verhoogt zich de spanning en de Na+-kanalen gaan open
- Na+-Ionen stromen naar binnen en verhogen de spanning verder (Depolarisatie -> Actiepotentiaal)
- K+-Kanalen gaan open en K+-Ionen stromen uit (Hyperpolarisatie -> Refractaire periode)
- Het neuron heeft een rustpotentiaal van -75mv, voltageafhankelijke kanalen, Na+ zit buiten en K+ binnen de cel:
2
Q
Het brein en gedrag / Neuronen
- Wat is een Synaps hoe werkt ze?
- Wat is de alles of nietswet?
A
Het brein en gedrag / Neuronen
-
Synaps/ Synaptisch spleet: Spleet tussen axonuiteinde en het volgend neuron:
- Ionen en ionkanalen (voltageafhankelijk)
- Neurotransmitters zitten in synaptische blaasjes in het axonuiteinde van het presynaptisch axon
- Postsynaptisch (na de synapse)
- Wat gebeurt:
- Actiepotentiaal verhoogt de spanning in het axonuiteinde
Ionenkanaal opent zich en ionen stromen in - Synaptische blaasjes open zich en laten de neurotransmitters in de synaptische spleet
- Neurotransmitter binden zich aan receptor en activeren deze (opent zich)
- Ionen stromen in (depolariseren het postsynaptisch neuron)
- **ACTIEPOTENTIAL **
- Actiepotentiaal verhoogt de spanning in het axonuiteinde
- Alles of nietswet, all-or-non law: een potentiaal moet de grenswaarde van -50mv bereiken voordat een actiepotentiaal kan ontstaan
3
Q
Het brein en gedrag / Neurotransmitter
- Wat zijn Neurotransmitter?
- Wat zijn neuromodulators?
A
Het brein en gedrag / Neurotransmitter
- Neurotransmiter zijn chemisch substancen die berichten over de synaptisch spalt naar anderen neurons, spieren en klieren transporteren.
- Neuromodulators: hebben een bredere funktie mogelijkheid in de synaptisch transmitie. B.v. Endorphinen
4
Q
Het brein en gedrag / Neurotransmitter
- Waar zijn de volgenden Neurotransmitters voorhanden en wat zijn hun effecten?
- Acetylcholine (ACh)
- Noradrenaline
- Serotonine
- Dopamine
- GABA (gammaaminobutryric acid)
- Endorphine
- Glutaamaat
A
Het brein en gedrag / Neurotransmitter
- Verschillende neurotransmitters:
-
Acetylcholine (ACh):
- in de basal forebrain;
- stimuleren/prikkelen in synapsen de spieren beweging en herinnering;
- te weinig: Alzheimer
- afwesig: verlamming
- te veel: spieren samentrekking en krampen
-
Noradrenaline:
- adrenal medulla
- stimulerend en hemmend functie bij verschillenden kanten
- involveert in neural circuits controlling learning, herinneringen, waakzaamheid en eten
- te weinig: depressie
- te veel: stress en paniek ziekten
-
Serotonine:
- produceert in de centraale zeneuwstelsel en ingewanden
- stimulerend en hemmend functie
- humeur, slaap, eten en het wakker worden ( plezier en pijn)
- te weinig: depressie, slaap en eet stoornissen
- te veel: obsessief-dwang ziekte
-
Dopamine:
- produceert in de substantia nigra
- stimulerend
- vrijwillig beweging, emotioneel opwinding, leren, herinneringen en waarnemen van plezier en pijn
- te weinig: Parkinson, depressie
- te veel: schizophrenia
-
GABA:
- wordt tijdens de citoenzuurcyclus produceert
- Bij Huntington worden GABA-producerende neuronen kapot gemaakt en daardoor: verlies van motorische controle, tremoren (trilling) en persoonlijkheids veranderingen
-
Endorphine:
- produceert van de hypothalamus en pituitary gland
- hemmt de overdraging van pijn signalen.
- te weinig: ongevoelig voor pijn
- te veel: overgevoelig voor pijn, immune problemen
-
Glutamaat:
- wordt tijdens de citoenzuurcyclus produceert
- stimulerend, een bemiddelaar van stimulerend informatie in de zeneuwstelsel
- in de meesten aspecten van brain funkties
- te veel: neurotoxisch ( schadelijk voor neuronen), dadoor draagt het bij aan veel neurodegeneratieve aandoeningen zoals Alzheimer
- te weinig: convulsies ( b.v. epileptosch aanval), tremoren of insomnia (slaaploosigheid)
-
Acetylcholine (ACh):
5
Q
Het brein en gedrag / Neurotransmitter / Drugseffect in het brein
- Wat zijn psychoactieve drugs?
- Wat bedoelt agonist?
- Wat bedoelt antagonist?
A
Het brein en gedrag / Neurotransmitter / Drugseffect in het brein
- Psychoactieve drugs zijn **chemicalien **n die veranderingen in het bewustzijn, emotie en gedrag produceren
- Een agonist is een drug die de activiteit van een neurotransmitter vergroot.
- Een antagonist is een drug die de actie van een neurotransmitter hemmt of vermindert.
6
Q
Het brein en gedrag / Het zenuwstelsel
- Wat houd het centraal zenuwstelsel in?
- Wat omvat het perifeer zenuwstelsel
- En in welke twee stelsel is het opgedeelt
- In wat is het autonoom zenuwstelsel ingedeelt?
- En in welke twee stelsel is het opgedeelt
- Wat is homeostasis?
A
Het brein en gedrag / Het zenuwstelsel
- Het centraal zenuwstelsel houdt in: hersenen en wervelkolom (welke de meeste dele uit het perifere zenuwstelsel met de hersenen verbindt)
-
Perifeer zenuwstelsel omvat alle neuronale structuren buiten hersenen en ruggenmerg (in de wervelkolom)
- Somatisch zenuwstelsel: vrijwillige beweging (dwarsgestreept spierweefsel)
-
Autonoom zenuwstelsel: onvrijwillige contractie van gladspierweefsel, hartspier en klieren
- Sympathisch zenuwstelsel:
- dilateert pupillen > betere visie
- ontspant/relaxeert bronchiën > meer lucht voor lungen
- accelereert/versneld de hartslag en verhoogt de hartcontractie >meer zuurstof
- remt de activiteit van gastro-intestinaal systeem (maag-darm stelsel) > meer bloed beschikbaar
- contractie van venen/bloedvaten > verhoogt de bloeddruk
- Parasympatisch zenuwstelsel:
- contractie van pupillen,
- vernauwing van bronchiën
- verlangzaamt hartslag
- stimuleren van gastro-intestinale activiteit
- dilateert venen
- Sympathisch zenuwstelsel:
- Homeostasis: de para- en sympatischen zenuwstelsel samen werken om een standvastig of constante toestand van ons interne organen te creeren.
7
Q
Hersenen / Algemeen
- Hoe zijn de hersenen opgebouwd (hint: evolutie)?
- Wat zijn de 2 functies van het onderste deel van de hersenen?
- Noem een aantal functies van het bovenste deel van de hersenen.
- Waar ligt het verschil t.o.v. de onderste hersenen?
A
Hersenen / Algemeen
- De hersenen zijn hierarchisch opgebouwd. De onderste delen zijn evolutionair gezien het oudst, daarboven zijn “moderne” delen van de hersenen.
- Onderste delen:
- zien we in alle andere vertebraten
- algemene functie: ons in leven houden.
- ademhaling
- hartslag
- Bovenste delen:
- nieuwere systemen, voornamelijk bij de mens goed ontwikkeld.
- algemene functie: maakt ieder mens uniek.
- emotie
- willen
- denken
- redeneren
8
Q
Hersenen / Algemeen / BELANGRIJKE KAART
Wat is/zijn de functie(s) van onderstaande hersenstructuren?
- Cerebrum (6)
- Cerebellum (2)
- Amygdala (2)
- Hippocampus (2)
- Thalamus (1)
- Corpus callosum (1)
- Hypothalamus (3)
- Hypofyse (= pituary gland) (1)
- Pons (2)
- Medulla (2)
- Reticulaire formatie (1)
- Ruggemerg (2)
A
Hersenen / Algemeen / BELANGRIJKE KAART
- Cerebrum
- aanvoelen
- denken
- leren
- emotie
- geweten
- vrijwillige beweging
- Cerebellum
- coordinatie van spieren
- balans
- Amygdala
- onderdeel van het limbisch systeem
- emotie
- agressie
- Hippocampus
- onderdeel van het limbisch systeem
- leren
- geheugen
- Thalamus
- doorgeefluik voor inkomende sensorische informatie
- Corpus callosum
- brug van vezels die beide hemisferen met elkaar verbinden
- hierdoor kan informatie van de linker hemisfeer naar de rechter hemisfeer, en andersom
- brug van vezels die beide hemisferen met elkaar verbinden
- Hypothalamus
- Regulatie van basale biologische behoeftes:
- honger
- dorst
- temperatuur controle
- Regulatie van basale biologische behoeftes:
- Hypofyse (= pituary gland)
- “Meester-klier” die andere endocriene klieren aanstuurt (endocrien = hormonaal)
- Pons
- slaap
- opwinding
- Medulla
- reguleert vitale functies
- ademhaling
- circulatie
- reguleert vitale functies
- Reticulaire formatie
- groep vezels die stimulatie m.b.t. slaap en opwinding door de hersenstam vervoeren (vanuit de pons)
- Ruggemerg
- wisselt informatie uit tussen brein en lichaam
- speelt een rol bij reflexen
9
Q
Hersenen / Algemeen
- In welke drie delen worden de hersenen ingedeeld?
A
Hersenen / Algemeen
- De hersenen worden ingedeeld naar:
- Hindbrain
- het laagstliggende deel van de hersenen
- primitief
- Midbrain
- bevalt clusters van sensorische en motorische neuronen
- Forebrain
- het meest geavanceerde deel (evolutionair gezien)
- Hindbrain
10
Q
Hersenen / Hindbrain
- Is dit deel van de hersenen primitief of geavanceerd? (evolutionair gezien)
- Wat betekent dit?
- In welke 2 delen wordt het hindbrain opgedeeld?
- Noem 2 onderdelen van de hersenstam, met hun functie.
A
Hersenen / Hindbrain
- Primitief
- De functie van onderdelen uit het hindbrain houden zich bezig met basale functies:
- in leven houden (hersenstam)
- coordinatie (cerebellum)
- Het hindbrain wordt opgedeeld in 2 delen:
-
Hersenstam, bestaat uit medulla en pons
-
Medulla:
- vitale functies onderhouden (ademhaling en hartslag)
- Schade aan medulla is zeer ernstig, patient gaat dood of wordt afhankelijk van life-support
- bevat zenuwbanen die informatie tussen hersenen en lichaam uitwisselen
- vitale functies onderhouden (ademhaling en hartslag)
-
Pons:
- ligt vlak boven de medulla
- -> zenuwbanen die impulsen tussen laag- en hoog gelegen delen van het zenuwstelsel uitwisselen
- bevat clusters van neuronen die slaap reguleren
- net als medulla verantwoordelijk voor vitale functies (vnl. ademhaling)
- -> schade aan pons kan leiden tot de dood.
- ligt vlak boven de medulla
-
Medulla:
-
Cerebellum
- zit vast aan de achterkant van de hersenstam
-
Latijnse vertaling: “cerebellum = klein brein”
- rimpelige cortex, met vnl. grijze stof
- Functies:
- spierbeweging en coordinatie
- Grove bewegingen komen van hoger in het brein, maar timing en coordinatie worden in het cerebellum gereguleerd
- katten hebben een goed ontwikkeld cerebellum, en landen daarom altijd op hun pootjes ;).
- Grove bewegingen komen van hoger in het brein, maar timing en coordinatie worden in het cerebellum gereguleerd
- speelt ook een rol in leren en geheugen
- spierbeweging en coordinatie
-
Hersenstam, bestaat uit medulla en pons
11
Q
Hersenen / Hindbrain
- Hoe kan iemand zich letterlijk dood-drinken met alcohol?
- Noem een andere hersenstructuur, die ook wordt aangetast door alcoholgebruik.
- Hoe uit zich dit?
- Wat is, naast vitale functie, een andere functie van de medulla?
- Wat kun je zeggen over links-/rechts verdeling?
A
Hersenen / Hindbrain
- Alcohol intoxicatie -> onderdrukking van activiteit in de medulla
- -> hartfalen of ademhalingsstoornis -> DOOD
- Het cerebellum
- Door alcohol wordt de motorische coordinatie aangetast, en kunnen dronken mensen niet meer in een rechte lijn lopen, of hun vinger op hun neus leggen.
- Medulla heeft naast vitale functie ook een transportfunctie van informatie tussen ruggemerg en brein, door zenuwbanen.
- zowel van als naar de hersenen (“two-way-street”)
- zowel sensorisch als motorisch
- De meeste van deze zenuwbanen liggen gekruist, d.w.z.:
- linkszijdige sensorische informatie uit het lichaam wordt rechts in het brein verwerkt (en andersom)
- rechtszijdige motorische informatie uit het brein wordt rechts in het lichaam verwerkt (en andersom)
12
Q
Hersenen / Midbrain
- Waar ligt het midbrain?
- Uit wat voor vezels bestaat het midbrain?
- Welke structuur ligt in het midbrain, en wordt ook wel “The Brain’s Gatekeeper” genoemd?
- Wat is de functie hiervan?
A
Hersenen / Midbrain
- Ligging: net boven het hindbrain
- Het midbrain bestaat uit clusters van sensorische en motorische neuronen
- Sensorisch: zenuwimpulsen van ogen en oren worden georganiseerd en doorgestuurd naar het forebrain, waar perceptie van deze impulsen plaatsvindt.
- Ogen: visueel
- Oren: auditief
- Motorisch: het midbrain heeft motorische neuronen die de oogbewegingen controleren.
- Sensorisch: zenuwimpulsen van ogen en oren worden georganiseerd en doorgestuurd naar het forebrain, waar perceptie van deze impulsen plaatsvindt.
-
Reticulaire Formatie
- Onder de microscoop ziet deze structuur er uit als een visnet.
- Functies:
-
RF: filteren van informatie
-
ascenderend deel (= gaat naar boven)
- geeft een signaal aan de hogere hersenen dat er sensorische informatie aankomt
-
descenderend deel (= gaat naar beneden)
- hogere hersengebieden kunnen sensorische informatie door RF laten blokkeren, of door laten gaan
-
ascenderend deel (= gaat naar boven)
-
RF speelt een rol bij aandacht
- voor goede concentratie moet alle onnodige sensorische informatie worden geblokkeerd. Hierbij speelt het descenderende deel een rol
-
RF speelt een rol bij slaap en waken
- dierproeven bij katten: stimulatie van verschillende delen van het RF kunnen leiden tot
- directe slaap bij wakkere dieren
- direct wakker worden bij slapende dieren
- dierproeven bij katten: stimulatie van verschillende delen van het RF kunnen leiden tot
-
RF: filteren van informatie
13
Q
Hersenen / Forebrain / Overzicht
NB: het forebrain bestaat uit dusdanig veel onderdelen, dat deze onderdelen over meerdere kaarten worden verspreid. Deze kaart geeft een overzicht.
- Noem 4 onderdelen van het forebrain
- Waar staat het forebrain m.b.t. evolutie?
- Wat is het grootste onderdeel van het forebrain?
- Hoe ziet dit onderdeel er globaal uit?
- Hoe heet het buitenste deel (of: de “schil”)?
A
Hersenen / Forebrain / Overzicht
- Het forebrain bestaat uit:
- Thalamus (sensorische switchboard van de hersenen)
- Hypothalamus (motivatie en emotie)
- Limbisch systeem (geheugen, emotie en doelgericht gedrag)
- Cerebrale Cortex (kroon van de hersenen)
- motorische cortex
- sensorische cortex
- spraak: begrip en productie
- associatieve cortex
- frontaalkwabben
- Hoog. Het forebrain is het meest geavanceerde onderdeel van de hersenen (evolutionair gezien)
- Het grootste onderdeel van het forebrain is het cerebrum (Latijn: grote hersenen)
- bestaat uit 2 hemisferen
- ligt om de hersenstam
- het buitenste deel heet de cortex
14
Q
Hersenen / Forebrain / Thalamus
A
Hersenen / Forebrain / Thalamus
15
Q
Hersenen / Forebrain / Hypothalamus
A
Hersenen / Forebrain / Hypothalamus
