H1 - Geest, gedrag en psychologische wetenschap Flashcards
Psychologie
Studie van de geest
Psyche -> geest
Ologie -> studie
3 soorten psychologie
- experimenteel psychologen (onderzoekspsychologen)
- docent psychologen
- toegepast psychologen
Experimenteel psychologen
Ze voeren onderzoek uit dat nieuwe psychologische kennis creëert. De meeste experimenteel psychologen werken bij universiteiten (hier geven ze ook vaak les).
Docent psychologie
Geven les aan studenten van professionele bacheloropleidingen (bijvoorbeeld toegepaste psychologie, verpleegkunde of managementopleidingen). Op universiteiten doen ze ook wetenschappelijk onderzoek.
Toegepast psychologen
Ze geven bijvoorbeeld les aan studenten van professionele bacheloropleidingen (bijvoorbeeld toegepaste psychologie, verpleegkunde of managementopleidingen). Op universiteiten doen ze ook wetenschappelijk onderzoek.
Specialisaties in die toegepaste psychologie:
- Arbeids- en organisatiepsychologen
- Sportpsychologen
- Schoolpsychologen
- Klinisch psychologen (helpen mensen zich aan te passen op sociaal en emotioneel gebied, of om moeilijke keuzes te maken)
- Forensisch psychologen
- Omgevingspsychologen
- Gerontopsychologen (zorg voor ouderen met psychiatrische problemen)
Verschil tussen psychologie en psychiatrie
Psychiatrie -> medisch specialisme en maakt geen deel uit van psychologie. Is een medisch arts en richt zich voornamelijk op de behandeling van mensen met ernstige psychische stoornissen.
Psychologen -> vaak ook niet bevoegd om medicijnen te schrijven
Pseudopsychologie
niet-onderbouwde psychologische aannamen die als wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd. Psychologie is wetenschappelijk.
Zoals: horoscopen, paranormale zaken, grafologie.
Stappen voor kritisch denken
- Wat is de bron?
- Is de bewering redelijk of extreem?
- Wat is het bewijsmateriaal?
- Kan de conclusie zijn beinvloed door bias?
- Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden?
- Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
6 perspectieven die gedrag onderscheiden
- (Modern) Biologisch perspectief
- Cognitief perspectief
- Behavioristisch perspectief
- Perspectief vanuit gehele persoon
Ontwikkelingsperspectief
- Socioculturele perspectief
(Modern) Biologisch perspectief
Descartes (17e eeuw)
Het psychologische perspectief dat de oorzaken van gedrag zoekt in het functioneren van de genen, de hersenen en het zenuwstelsel en hormoonstelsel. Gevoelens zijn aangesloten op het lichaam en kan je dus wel onderzoeken.
- Survival of the fittest
- Overgeërfde eigenschappen d.m.v. genen
- Neurowetenschappen
- Introspectie
- Evolutionaire psychologie
Descartes
17e eeuw
Het psychologische perspectief dat de oorzaken van gedrag zoekt in het functioneren van de genen, de hersenen en het zenuwstelsel en hormoonstelsel. Gevoelens zijn aangesloten op het lichaam en kan je dus wel onderzoeken.
Neurowetenschappen
De wetenschap die zich bezighoudt met alle activiteiten van het zenuwstellen
Bepaalde gedragingen/gevoelens komen overeen met de hersenactiviteit
Introspectie
Beschrijving van je eigen innerlijke, bewust ervaring. Via je hersenen je gedrag aansturen
Evolutionaire psychologie
De psychologische aspecten van de menselijke geest en menselijk gedrag wordt vanuit het oogpunt van de evolutietheorie verklaard
Cognitief perspectief
Een van de belangrijkste psychologische perspectieven. Hierbij ligt de nadruk op mentale processen, zoals leren, geheugen, perceptie, waarnemingen, interpretaties, verwachtingen.
Grondlegger: Wilhelm Wundt (19e eeuw) psycholoog en filosoof
Structuralisme: structuur van het denken en waarnemen
Willem James: Functionalisme: geïnteresseerd in de veranderlijkheid, de dynamiek van bewustzijn. Gezocht naar functies van bewustzijn,
Gestaltpsychologie
Wilhelm Wundt
19 eeuw. Duitse psycholoog en filosoof
Structuralisme
Structuralisme
De structuur van het denken, de waarnemingen. Er moest volgens hem een bepaalde structuur in ieder menselijk brein zitten waaruit logisch zou blijken hoe een persoon zou denken en waarnemen in verschillende situaties
Willem James
Verantwoordelijk voor functionalisme
Functionalisme
Geïnteresseerd in de veranderlijkheid, de dynamiek in het bewustzijn. Er werd gezocht naar de functies van het bewustzijn
Behavioristisch perspectief
John Watson (circa 1900)
Focust op observeerbaar gedrag. Je kijkt vanuit dit perspectief naar gedrag (behavior) en niet naar gevoel (bewustzijn). Alle omgevingsfactoren beïnvloeden de mens (tabula rasa). De omgeving heeft veel meer impact dan je genen. John Watson deed de ‘Little Albert Experiment’.
John Watson
Behavioristisch perspectief
Circa 1900
Focust op observeerbaar gedrag. Je kijkt vanuit dit perspectief naar gedrag (behavior) en niet naar gevoel (bewustzijn). Alle omgevingsfactoren beïnvloeden de mens (tabula rasa). De omgeving heeft veel meer impact dan je genen. John Watson deed de ‘Little Albert Experiment’.
Perspectief vanuit gehele persoon
Sigmund Freud: droomanalyse, hypnose, conscious mind en unconscious mind. Driften: eros en Thanatos.
Psychodynamische psychologie (Freud)
Humanistische psychologie (Rogers en Maslow)
Psychologie van karaktertrekken en temperament (oude Grieken)
Psychoanalyse
Psychodynamische psychologie
Een benadering die de nadruk legt op het begrijpen van het menselijk functioneren in termen van onbewuste behoeften, verlangens, herinneringen en conflicten.
Wie: Freud.
Humanistische psychologie
Psychologie moet de nadruk leggen op menselijke groei en potentieel in plaats van op psychische stoornissen. Mens heeft keuzevrijheid en de mens heeft zelf dingen voor het zeggen. Positief mensbeeld. Bijv. de piramide van Maslow.
Wie: Rogers en Maslow.
Psychoanalyse
Een benadering van de psychologie die zich focust op onbewuste processen.
Psychologie van karaktertrekken en temperament
Individuen kunnen worden begrepen in termen van hun temperament en blijvende karaktertrekken/eigenschappen.
Wie: De oude Grieken.
Ontwikkelingsperspectief
Veranderingen die ontstaan door nature en nurture. Nature: alle eigenschappen die bepaald zijn door genetische aanleg. Nurture: alle eigenschappen die bepaald zijn door bijv. opvoeding of leefomgeving.
Mensen veranderen als gevolg van een interactie tussen erfelijke eigenschappen en omgeving. Vanuit dit perspectief komen nature en nuture dus samen.
Ainsworth & Paiget
Nature
alle eigenschappen die bepaald zijn door genetische aanleg
Nurture
alle eigenschappen die bepaald zijn door bijv. opvoeding of leefomgeving
Socioculturele perspectief
Sociale invloed staat centraal. Mensen hebben een sterke invloed op elkaar. Het belang van sociale interactie, sociaal leren en cultureel perspectief. De kracht van de situatie.
Milgram & Zimardo
- Cultuur
- Cross cultureel psycholoog
Cultuur
een complexe mix van taal, opvattingen, gewoontes, waarden en tradities. Dit wordt ontwikkeld door een groep mensen die dit delen met anderen in dezelfde omgeving.
Cross cultureel psycholoog
een psycholoog die is geïnteresseerd in de manieren waarop psychologische processen verschillen tussen mensen van verschillende culturen
holistisch
Bij holisme kijk je dus naar het totaalplaatje, je kijkt naar het allesomvattende.
Empirisch onderzoek
het verzamelen van objectieve informatie. Je voert het onderzoek zelf uit, waardoor je nieuwe kennis vergaart. Ervaring en observatie.
Biologisch perspectief richt zich op
- zenuwstelsel
- hormoonstelsel
- genetica
- fysieke kenmerken
Behavioristische perspectief richt zich op
- leren
- beheersing van gedrag door de omgeving
- stimuli en responsen - maar niet op mentale processen
Ontwikkelingsperspectief richt zich op
- veranderingen in psychologisch functioneren tijdens het leven
- erfelijkheid en omgeving
Cognitieve perspectief richt zich op
- mentale processen zoals gedachten, leren, geheugen en perceptie
- de geest is als een computerachtige ‘machine’
Whole-personperspectief omvat
- het psychodynamische perspectief, dat zich richt op onbewuste motivatie en psychische stoornissen
- het humanistische perspectief, dat zich toelegt op geestelijke gezondheid en menselijk potentieel
- het perspectief van karaktertrekken en temperament, dat persoonskenmerken en individuele verschillen benadrukt
Socioculturele perspectief richt zich op
- sociale invloeden op gedrag en mentale processen
- hoe individuen functioneren in groepen
- culturele verschillen
Vier stappen van de wetenschappelijke methode:
- Hypothese opstellen
- Objectieve data verzamelen
- Resultaten analyseren
- Evalueren, publiceren en repliceren
Hypothese opstellen
Stap 1
Een idee hebben wat falsifieerbaar (weerlegbaar) is. Iets moet concreet, specifiek en meetbaar zijn. Het moet kunnen bewijzen of iets juist of onjuist is. Voorspelling van de uitkomst.
Objectieve data verzamelen
Stap 2
Gebaseerd op feiten
Resultaten analyseren
Stap 3
experimenten, vragenlijst, observatie. Data bekijken, klopt de hypothese ja of nee?
Evalueren, publiceren en repliceren
Stap 4
is het onderzoek bestand tegen kritisch commentaar? Belangrijk dat het herhaalbaar is, dat ze het bijv. ook in andere landen kunnen onderzoeken.
Dr. Snoeks geeft proefpersonen verschillende drankjes en meet daarna hun rijvaardigheid. Wat is de onafhankelijke variabele, en wat is de afhankelijke variabele?
Onafhankelijke variabele
Afhankelijke variabele
Onafhankelijke variabele: het drankje. Omdat het type drankje kan worden gemanipuleerd door de onderzoeker. De variabele waar de onderzoeker controle over heeft. Afhankelijke variabele: de variabele die in een onderzoek wordt gemeten. In bovenstaand geval, de rijvaardigheid
Theorie
Een toetsbare verklaring voor een aantal observaties
Operationele definities
Om een hypothese te kunnen testen, moeten alle aspecten in concrete termen worden gedefinieerd. Deze termen worden operationele definities genoemd.
Voorbeeld: de operationele definitie van ‘kinderen’. Dit is veel te breed en kan daardoor worden gespecifieerd naar: alle kinderen van groep drie van een basisschool in de buurt.
Anakdotisch bewijsmateriaal
getuigenissen die de ervaring van iemand of enkele personen schetsen, vormen anekdotisch bewijsmateriaal.
Experimentele conditie
Omstandigheden waaraan de leden van de experimentele groep tijdens de speciale behandeling worden blootgesteld
Experimentele groep
Proefpersonen die worden blootgesteld aan de specifieke behandeling die men onderzoekt
Proefpersonen die worden blootgesteld aan de specifieke behandeling die men onderzoekt
- experiment
- correlatieonderzoek
- survey
- natuurlijke observatie
- gevalstudie
Experiment
Een proefpersoon die wordt blootgesteld aan een speciale situatie waarover de onderzoeker meer wil weten, maakt onderdeel uit van de experimentele groep. Hier kun je oorzaak en gevolg meten. Bij experimenten worden variabelen gemanipuleerd.
Correlatieonderzoek
relatie tussen variabelen wordt bestudeerd.
Geen correlatie
geen verband/relatie met elkaar
Positieve correlatie
houdt in, dat beide variabelen samen toenemen of afnemen
Survey
onderzoek d.m.v. een vooropgestelde vragenlijst
Natuurlijke observatie
gedrag van mensen of dieren in hun omgeving observeren
Gevalstudie
onderzoek van een enkel object (of zeer gering). Richt zich op één of enkele personen. Hiermee kun je denkprocessen diepgaand analyseren.
Bias
een fout in een onderzoek, vooroordeel/vervorming of vertekening van de situatie. Meestal op basis van persoonlijke ervaringen en waarden.
- emotionele bias
- confirmation bias
- expectancy bias (verwachtingsbias)
Emotionele bias
oordelen vellen gebaseerd op attitudes en gevoelens, i.p.v. een rationele analyse en bewijsmateriaal.
Confirmation bias
de neiging van mensen om op zoek te gaan naar bewijzen voor hun verwachtingen, en informatie die hun verwachtingen tegen spreekt te negeren. Informatie zoeken waar je het wel mee eens bent.
Expectancy bias (verwachtingsbias)
de waarnemer staat toe dat zijn of haar verwachtingen de resultaten van een onderzoek beïnvloeden
Hoe kan je vertekeningen beperken (bias)
- placebo
- randomisering
- (dubbel) blind onderzoek
placebo
bijv. bij een nep-pil, of een alcoholvrij biertje
randomisering
random personen kiezen voor een onderzoek
(dubbel) blind onderzoek
zowel de onderzoekers als de deelnemers weten niet in welk onderzoek ze zitten. Zodat ze geen voorkennis hebben over het onderzoek
