H. 1: Recht en regels en H. 2: Indeling van het recht Flashcards
1
Q
Rechten en plichten
A
Wat wettelijk mag of moet in een land. Deze rechten en plichten komen voort uit normen en waarden die algemeen gelden in de maatschappij.
2
Q
Normen
A
(On)geschreven gedragsregels die we vanzelfsprekend vinden; richtlijnen hoe je sociaal gewenst met elkaar omgaat.
3
Q
Waarden
A
Persoonlijke overtuigingen, dingen die men belangrijk vindt en wat/slecht is.
4
Q
Rechtsregels
A
Regels die zijn vastgesteld in rechtsbronnen
5
Q
Doelmatige ordening
A
Regels, waardoor de samenleving optimaal functioneert.
6
Q
Spelregels
A
Afspreken over gedrag en handelingen.
7
Q
Sturing gedrag
A
Zorgen dat iemand iets doet of gaat doen, zoals aangegeven.
8
Q
Rechtvaardigheid
A
Juist en eerlijk handelen naar de situatie.
9
Q
Rechtsbronnen
A
De vindplaatsen van het recht.
10
Q
Wetten
A
Rechtsregels die zijn vastgesteld door de overheid; regeling afkomstig van de Provinciale Staten of van de gemeenteraad.
11
Q
Wetsartikelen
A
Bepalingen in een wet die genummerd zijn.
12
Q
Wettenbundel
A
Een verzameling officiële wetten die door een uitgever zijn geselecteerd en samen een boek zijn opgenomen.
13
Q
Grondwet (BW)
A
De hoogste wet in Nederland, waar de grondrechten in staan.
14
Q
Koninklijk Besluit (BW)
A
Een regeling of ander besluit die afkomstig is van de regering.
15
Q
Algemene maatregelen van bestuur (AMvB)
A
Een KB dat wel regels bevat
16
Q
Ministeriële regeling
A
Een regeling die afkomstig is van de minister.
17
Q
Verordening
A
Een regeling afkomstig van de Provinciale Staten of van de gemeenteraad.
18
Q
Gemeenschapsverordeningen en -richtlijnen
A
Regelingen die door de organen van de Europese Unie zijn vastgesteld en die in de EU-lidstaten gelden.
19
Q
Jurisprudentie
A
Uitspraken van rechters.
20
Q
Vonnis/uitspraak/arrest
A
Uitspraak van het gerechtshof of van de Hoge Raad.
21
Q
Rechtsrecht
A
Andere benaming voor jurisprudentie, omdat in de rechtspraak nieuw recht wordt gevormd door rechters.
22
Q
Gewoonterecht
A
Ongeschreven regels die ontstaan in de loop van de tijd door het gebruik ervan in algemene kring; wat dus over het algemeen gewoon, vanzelfsprekend wordt gevonden.
23
Q
Verdragen
A
Afspreken tussen twee of meer staten die op schrift zijn gesteld en die gelden in de staten die partij zijn bij het verdrag.
24
Q
Ratificatie
A
Akkoord verklaren.
25
Directe werking
Iedereen kan zich direct beroepen op bepalingen. Ook als deze nog niet zijn opgenomen in wetten of lagere regelgeving in Nederland.
26
Semidwingend recht
Rechtsregels waarvan alleen ten gunste van de andere partij mag worden afgeweken.
27
Aanvullend recht
Rechtsregels die alleen gelden als specifieke afspraken tussen partijen ontbreken.
28
Rechtskracht
Afhankelijk van het orgaan waarvan de regelgeving afkomstig is.
29
Objectief recht
Alle geschreven en ongeschreven rechtsregels.
30
Subjectief recht
Het verkrijgen van een persoonlijk recht; toegekende op één persoon.
31
Afdwingen rechten
Ervoor zorgen dat je krijgt, wat iemand eigenlijk niet wil geven.
32
Dwingend recht
Van deze regels mogen niet worden afgeweken. In deze rechtsregels staan vaak woorden, zoals moet, verplicht of is nietig.
33
Recht
Een recht om iets te hebben of te doen.
34
Plicht
Iets dat je met doen, omdat het een wet, noodzaak of plicht is.
35
Grondrechten
De meest elementaire en onvervreemdbare rechten van een individu, die door zowel de overheid als door anderen gerespecteerd moeten worden.
36
Klassieke grondrechten
Rechten van een individu waarop de overheid alleen inbreuk mag maken als de wet haar dat toestaat.
37
Wettelijke grond
De wettelijke basis; op basis hiervan oordeelt de rechter.
38
Sociale grondrechten
Rechten van een individu die door de overheid zo goed mogelijk bereikbaar moeten worden gemaakt.
39
Politieke middelen
Middelen die de overheid kan inzetten, zoals acties en beïnvloeding van kamerleden, waardoor de naleving van de sociale grondrechten tot stand komt.
40
Publiekrecht
Bevat regels voor het uitoefenen van gezag door de overheid in haar relatie met de burger en tussen overheidsorganen onderling.
41
Staatsrecht
Hierin is geregeld hoe de wetgeving tot stand komt. Ook beschrijft het staatsrecht de diverse organen van de overheid van hun bevoegdheden.
42
Bestuursrecht
Bevat de regels voor organen van de overheid en andere organen die met openbaar gezag zijn bekleed, voor het gebruik van hun bevoegdheden.
43
Algemene beginselen van behoorlijk bestuur (abbb)
Geschreven en ongeschreven regels die de overheid dwingen om zich bij het gebruik van haar bevoegdheden tegenover een burger behoorlijk te gedragen.
44
Algemene wet bestuursrecht
Hierin zijn de abbb vastgeled.
45
Rechtsberscherming
Het geheel van mogelijkheden in samenleving om op te komen tegen besluiten en handelingen van overheidsorganen, zoals bezwaar en begroep.
46
Nationale ombudsman
Ambtenaar die mensen helpt als ze problemen hebben met de overheid.
47
Strafrecht
Bevat alle gedragingen die de overheid strafbaar heeft gesteld.
48
Tuchtrecht
Deel van het publieke recht dat de overheid de bevoegdheid geeft personen, die tot een bepaalde beroepsgroep behoren, zoals artsen en verpleegkundigen, bepaald gedrag af te dwingen door het opleggen van bepaald (straf)maatregelen.
49
Zorgvuldigheidsbeginsel
Verlangt van een bestuursorgaan dat het een besluit zorgvuldig voorbereidt en dat het de belangen die daarbij betrokken zijn zorgvuldig afweegt.
50
Rechtszekerheidsbeginsel
Vereist dat burgers erop kunnen vertrouwen dat hun rechten en plichten niet zomaar veranderen, zodat zij weten waar zij aan toe zijn.
51
Gelijkheidsbeginsel
Dwingt het bestuursorgaan om gelijke gevallen zo gelijk mogelijk te behandelen.
52
Verbod van misbruik van bevoegheid
Verbiedt een bestuursorgaan om zijn bevoegdheid voor een ander doel te gebruiken dan waarvoor de bevoegdheid gegeven is.
53
Motiveringsbeginsel
Het bestuursorgaan moet zijn besluiten goed motiveren, of wel: de reden aangeven van zijn besluit en hoe het hiertoe is gekomen.
54
Privaatrecht/burgerlijk recht/civiel recht
Heeft betrekking op de rechtsverhouding tussen personen of rechtspersonen
55
Materieel recht
Het recht dat de inhoud van rechten en plichten weergeeft
56
Formeel recht/procesrecht
Het recht dat aangeeft hoe het materiële recht kan worden gehandhaafd; bevat vooral procedureregels.
57
Geschillenbeslechting in twee instanties
Op verzoek kan een geschil altijd een tweede keer inhoudelijk worden beoordeeld door een andere rechter.
58
Rechtelijke macht
Rechterlijke organisaties in Nederland bestaande uit de rechtbank, het gerechtshof op de Hoge Raad.
59
(Arrondissement)rechtbanken
Gebied dat bij een bepaalde rechtbank hoort.
60
Hoge Raad
Hoogste rechter in Nederland.
61
Absolute competentie
Bevoegdheid van de rechter om te oordelen over privaatrechtelijke strafrechtelijke of bestuursrechtelijke geschillen.
62
Cassatie
Beroep op de Hoge Raad om een oordeel of de lagere rechters het recht juist hebben toegepast.
63
Relatief competent
Bevoegdheid van een bepaalde rechtbank, gerechtshof of een bestuursrechter om een geschil te mogen oordelen.
64
Cassatie
Bepaalt de absolute competentie van de Hoge Raad als cassatierechter.
65
Beschikking
Besluit van een bestuursorgaan waarin aan een (rechts)persoon een recht wordt verleend of geweigerd of waarin een plicht wordt opgelegd.
66
Belanghebbende
Degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit te betrokken.
67
Bezwaar
Protest van een burger bepaald overheidshandelen.
68
Hoorzitting
Bijeenkomst van een commissie voor bezwaarschriften waar degen die bezwaar heeft gemaakt tegen een beschikking zijn bezwaar kan toelichten.
69
Zeeffunctie
Hierdoor kunnen eventuele fouten van het bestuursorgaan worden hersteld.
70
Beroep
Het rechtsmiddel waarmee tegen een beslissing wordt opgekomen.
71
Griffierecht
Bedrag wat betaald moet worden als je bij de rechtbank, het gerechtshof of bij de Hoge Raad een procedure voert.
72
Hoge beroep
Het opnieuw behandelen van een rechtszaak door een hogere rechter.
73
Voorlopige voorziening
Voorlopige uitspraak van de voorzieningenrechter in een spoedeisend geval.
74
Bestuurlijke lus
De bestuursrechter doet een tussenuitspraak waarbij het bestuursorgaan wordt opgedragen fouten de besluitvorming te herstellen.
75
Vergelding
De dader mag zijn terechte straf niet ontlopen.
76
Rechtsvordering
De actie waarbij iemand vordert waarop hij recht meent te hebben.
77
Partijautonomie
Uitgangspunt in het privaatrecht dat partijen zelf kunnen besluiten of zij hun geschil aan de rechter willen voorleggen en zelf bewijzen moeten aandragen om de rechter te kunnen overtuigen.
78
Rechter lijdelijk
Afwachten van partijen aan hem voorleggen.
79
Dagvaarding
Oproep van een eiser aan een gedraagde om op een bepaalde dag voor de rechter te verschijnen.
80
Conclusie
Schriftelijk stuk in een gerechtelijk procedure waarin de eis is beschreven of een reactie op datgene wat door de tegenpartij wordt gesteld.
81
Roldatum
De datum waarop de zaak is ingeschreven op de rol.
82
Rol
Een lijst met zaken die bij de rechtbank aanhangig, nog onbesloten zijn.
83
Comparitie van partijen
Het op rechterlijk bevel persoonlijk verschijnen van partijen voor de rechter, meestal om tot een schikking te komen.
84
Schikking
Overeenkomst waarin partijen een juridisch geschil onderling afhandelen.
85
Griffier
De juridische secretaris bij de rechtbank.
86
Executoriale titel
Vonnis van de rechter dat de partij die in het gelijk is gesteld kan laten uitvoeren door een deurwaarder.
87
Deurwaarder
Iemand die als beroep ervoor zorgt dat mensen hun schulden betalen.
88
Hoger beroep
Het opnieuw behandelen van een rechtszaak door een hogere rechter..
89
Cassatie
Beroep op de Hoge Raad om een oordeel of de lagere rechters het recht juist hebben toegepast.
90
Verstekvonnis/verzat
Een uitspraak van de rechter waar je niet bij aanwezig was.
91
Uitvoerbaar bij voorraad
De veroordeelde partij moet meteen aan het vonnis voldoen.
92
Vorderingsprocedure
Digitale procedure voor een geschil over een vordering.
93
Procesindeling
Inleidend stuk met de eis in een vorderingsprocedure.
94
Verzoekschrift
Schriftelijk verzoek aan een rechterlijk college of een geschillencommissie om een uitspraak. Een andere naam voor een reguliere gerechtelijke procedure.
95
Beschikking burgerlijke rechter
De uitspraak van een rechter in een verzoekschriftprocedure.
96
Kort geding
Procedure om in een spoedeisende civiele zaak snel een beslissing van de rechtbank te krijgen. Dit is een voorlopige uitspraak.
97
Bodemproceduse
Een andere naam voor een normale, uitgebreide gerechtelijke procedure.
98
Toevoeging
Het toewijzen van en rechtsbijstandverlener aan iemand met een laag inkomen.
99
Juridisch Loket
Hier kan iedereen met een probleem informatie krijgen over zijn mogelijkheden.
100
Rechtsbijstand
Hulp bieden bij juridische kwesties.
