Gr 9 K4 Flashcards
Noem ‘n paar voorbeelde van natuurlike hulpbronne.
- Minerale soos goud, ystererts en steenkool
- Grond
- Plantegroei
Noem ‘n paar voorbeelde van menslike en ekonomiese hulpbronne.
- Mense en hul vaardighede
- Masjienerie
- Kapitaal
Verduidelik wat nie-hernubaar beteken.
Dit is hulpbronne wat beperkte gebruik het en as ons dit nie spaarsamig gebruik nie sal dit uiteindelik opraak.
Verduidelik wat hernubaar beteken.
Dit is hulpbronne wat deurlopend beskikbaar is sonder einde, tensy dit op ‘n onvolhoubare wyse gebruik word.
Noem ‘n paar voorbeelde van nie-hernubare hulpbronne wat kan opraak.
- Olie
- Ystererts, goud en ander minerale
- Kernkrag
Noem ‘n paar voorbeelde van hernubare hulpbronne wat kan opraak.
- Woude, water, diere, plante
Verduidelik waarom natuurlike hulpbronne belangrik is vir lewe.
Alle lewende organismes is afhanklik van natuurlike hulpbronne soos grond en water. Alle produkte wat ons het en gebruik om aan die lewe te bly is vervaardig m.b.v. of met natuurlike hulpbronne self. Hierdie vervaardiging van hulpbronne in die moderne wêreld met ‘n enorme bevolking lei daartoe dat ons hulpbronne op ‘n onvolhoubare wyse gebruik.
Wat is die effek van onverstandige gebruik van hulpbronne?
Mense het hernubare en nie-hernubare hulpbronne nodig om aan hul behoeftes en begeertes te voldoen. In sommige gevalle word hierdie hulpbronne teen so ‘n tempo gebruik dat hernubare hulpbronne verander in nie-hernubare hulpbronne. Voorbeelde hiervan is die gebruik van water en grond en die besoedeling daarvan.
Hierdie 2 natuurlike hulpbronne word deur natuurlike prosesse herwin vir hergebruik, maar die hoeveelhede wat ons gebruik en besoedel veroorsaak dat hierdie natuurlike prosesse nie effektief kan plaasvind nie en die hulpbronne gaan dan verlore.
Noem ‘n paar voorbeelde van onverstandige gebruik van hulpbronne.
- Deelgebruik
- Oorbeweiding
- Oorbenutting van visbronne in oseane
Verduidelik wat deelgebruik is in terme van onverstandige gebruik van hulpbronne.
Boere wat weiding deel (deelgebruik) koop gewoonlik soveel as moontlik diere
aan en almal laat dan hul diere op dieselfde grond wei. In gevalle soos die oorskry die hoeveelheid diere die drakrag van die grond en lei uiteindelik daartoe dat die grond onvrugbaar raak. Elke boer beweer dit is nie sy diere wat die grond oorbenut nie, maar die boer langsaan en doen niks om die probleem op te los nie.
Verduidelik wat oorbeweiding is in terme van onverstandige gebruik van hulpbronne.
Oorbeweiding vind plaas wanneer plante nie tyd toegelaat word om te herstel nie. Dit kan veroorsaak word deur vee in swakbestuurde landbougebiede of deur wilde diere. Oorbeweiding verminder die bruikbaarheid en produktiwiteit van grond en is die oorsaak van verwoestyning en erosie. Sodra oorbeweiding begin, is dit moeilik om te stop. Om hul opbrengs te verhoog moet boere die getal vee verhoog wat net die probleem van oorbeweiding verhoog. Dit lei tot meer gronderosie en nog laer produktiwiteit. Gevolglik ontstaan ‘n bose kringloop.
Verduidelik wat oorbenutting van visbronned in oseane is in terme van onverstandige gebruik van hulpbronne.
Vismaatskappye vang tot drie keer meer vis as wat die oseane kan hanteer. Die skaal waarop vis gevang word beteken dat vier planete so groot soos die aarde benodig word. Oormatige gebuik van vis het die totale uitwissing van sommige visspesies veroorsaak. Te veel volwasse visse word gevang en nie genoeg bly agter om weer die getalle aan te vul nie. Viskwotas en internationale verdrae poog om spesies en die hoeveelheid wat gevang word te beheer. Dit is baie belangrik om vis in ons oseane volhoubaar te gebruik omdat dit ‘n baie groot persentasie van die wêreldbevolking voed.
Noem 3 maniere om die volhoubare gebruik van ons hulpbronne te help.
- Ontwikkeling moet tot voordeel van alle mense wees sonder om die aarde se hulpbronne te beskadig.
- Ontwikkeling moet die lewensgehalte van mense verbeter deur die beskikbare bronne op ‘n volhoubare wyse te gebruik.
- Ontwikkeling moet in die behoefte van die huidige generasie voorsien sonder om die toekomstige generasies te benadeel.
Noem 2 maniere hoe hulpbronne volhoubaar gemaak kan word.
- Volhoubare visvangpraktyk
- Volhoubare boerderypraktyk
Verduidelik hoe volhoubare visvangpraktyke sal help om hulpbronne meer volhoubaar te maak.
Die tragedie van deelgebruik is waarskynlik die ergste in die oseane omdat dit amper onmoontlik is om te monitor wie die oseane van vis beroof.
Moontlike maniere om volhoubare visvang in te stel, sluit die volgende in:
- Visvangkwotas: Bepaal hoeveel van ‘n spesie wettig gevang moet word.
- Verbod: Verbied die vangs van spesies in hul broeiseisoen.
- Staking van subsidies: Stop subsidies wat aan diepseevisserye betaal word.
- Verbruikers bewustheid: Skep bewustheid onder publiek oor volhoubare visvangpraktyk en lig nadele van oorbevissing uit.