góry i wyżyny (I-III) Flashcards
szczyt najwyzszy tatr calych
gerlach
granica między tatrami zachdonimi a wysokimi
od przełęczy liliowe wzdłuź potoku sucha woda
budowa geologiczna tatr wysokich
granitowa intruzja przykryta osadami morskimi była poddawana ruchom górotwórczym, potem została przeniesiona na północ
procesy denudacyjne (niszczące, powodujące wyrównanie)- wykształcenie się tzrfonu krystalicznego i utworzenie najstarszych tworów - TATR WYSOKICH (duża odporność na niszczenie)
płaszczowizny reglowe (gdzie)
Dolina Suchej Wody do Doliny Chochołowskiej
budowa geologiczna tatr zachodnich
południe zbudowane z łupków krystalicznych, północ z mał o odpornych wapienie i dolomitów
-niższe wysokosći i zaokrąglone szczyty
pojedyncze skaliste i wyraznie wyniesione ponad granie szczyty o stromych scianach np koprowy wierch
turnie
rynnowe formy erozyjne, którymi obsypuje sie materiał skalny oberwany wskutek ruchów masowych
żleby
fragmenty skał gromadzące się u podtsawy żleby
stożki piergowe
grzbiet górski łączący sczyty i przełecze, skaliste i poszarpane w tatrach wysokcih
granie
powstały na skurtek przekształcenia się V-kształtnych dolin rzecznych przez jęzory lodowcowe (w dolniach V powstaje lodowiec, jezor lodowcowy je poglębia i pole firnowe i porzesza doline, po ustapieniu lodowca zostaje to)
dolina Ukształtna
głębokie zaglebiene powstale w miejsach w ktorych gromadził się snieg i tworzyliy pola firnowe
kotły polodowcowe
największa jaskinia w tatrach
Jaskinia Wielka Scieżka
głowne 5 jaskin miesci sie w dolonie
Kościeliskiej
fromy krasu powierzchownego w tatrach zachodnich
wywierzyska
żłobki krasowe
bramy
wąwozy
źródła którymi podzmne strumienie wpływają na powierzhcnie
wywierzyska
rynienki wyżłobione w skałach wapiennych i dolomitach
żłobki krasowe
charakterystyczne zwężenia dolin utworzonych w miejsach w których wystęują twardsze skały
bramy
klimat tatr
najsurowszy w polsce
najnizsze srednie roczne (ok -0,5C na 2000 m.n.p.m.)
największe roczne sumy opadów (powyżej 1500 mm)
najsilniejszy wiatr (halny) (podczas unoszenia sie na pld sprawia deszcz i chmury po stronie zaiwetrznej czyli pnc jest suchy ciepły i porywisty- przyspiesza tonienie śniegu)
pietra klimatyczne tatr
piętro pogórza
do 900 mnpm
(powyżej 6C), kiedys lasy lisciaste teraz pola uprawne
regla dolnego
900-12000 mnpm
(4-6C) lasy bukowo-jodłowo-jaworowe, świerki
regla górnego
1200-1600 mnpm
(2-4C) świerki
kosodrzewiny,
1600-18000 mnpm
(0-2C) limby, karłowate świerki, kosdrzewina, jarzebina
hal
1800-2200 mnpm (-2-0C) jedynie krzewinki, trawy
turni
powyżej 2200 mnpm
(mniej niz -2C) mchy i porosty
wody powierzchniowe tatr wysokich vs zachodnich
wodospady
jeziora cyrkowe (WYSOKIE)
wywierzyska, ponory, suche doliny (ZACHODNIE)
budowa geologiczna bieszczad
flisz karpacki (osady powstałe w środowisku morskim)
Podatne na erozje, lagodniejsza rzezba niz tatry
gory srednie
ronwolegle oddzielone gleobikimi dolinami grzbiety
najwyzszy szczyt bieszcad
Tarnica
łaki górskie w szcytwoych partiach bieszczad
połonininy
wody powierzchniowe bieszcad
san (największarzeka), dopływy solinka wetlina; jezioro duszatyńskie
budowa geologiczna sudetów
wpływ hercyńskich ruchów górotwóczych; skały takie jak gnejsy gabra marmury kwarcyty’ tworzyły się zapadliska wypłenijane wodą morską; karbońskie pokłady węgla i wapienie i piaskowce
podczas orogenezy alepejskiej wykształcicł sie zręb tektoniczny wzduż krawedzi sudeckiej (uskok brzeżny)- zrąb został podzileony uskokami na masywy i bloki rozdzielone zapadliskami- brak ciągłości cechą gór zrębowych
kształocone przez lodowce górskie
granitowe ostańce skalne (efekt erozji)- Pielgrzym Słonecznik, Owcze Skały itp.
zróźnicowana rzeźba terenu, skały z żrócnych okresów w tym kamienie półszlachetne
klimat sudet
klimat górski, cechy klimatu morskiego (mogą docierać masy polarnego morskiego)
sumy iopadów u podonozy 800-12000 mm równomiernie rozłożone
duże zachmurzenie
wiatr fenowu
obszraowe wypływy wód podziemnych w sudetach
młaki
wody powierzchniowe sudetów
nysa kłodza, bystrzyca, kaczawa, bóbr, nusa łużycka; duże spadko, czeste zmiany stanów wód; jezioro otmuchowskie, nyskie
podział geo sudetów
sudety wschodnie (śnieżka- jaskinia niedzwiedz #2, góry złote, góry opawskie)
sudety środkowe (Góry Sowie, Kamienne , Włbrzyskie, Bardzkie, Stołowe, Bystrzyckie i Orlickie, Kotlina Kłodzka)
sudety zachodnie (KARKONOSZE góry izerskie, kaczawskierudawy janowieckie)
metamorficzna kontaktowa utworzona pod wpływem termicznego oddziaływania magmy na osłonę w warunkach facji hornfelsowej., z niej zbudowana jest sniezka
hornfels
góry świętokrzyskie
góry niskie
fałdowane dwukrotnie
silnie zaburzone tektonicznie, zalewane przesz wody morskie
formy fluwioglacjalne i morenowy osady
gołoborza (rumowiska skalne)
Pasmo Chęcińśkie (skały wapienne, jaskinia raj, bogactwo stalaktytów)
niska srednia temp 1-2C
780 mmm opadów
złoza surówców minersalnych- gónictwo i hutnictwo
wyżyna sląska
platforma paleozoiczna,
góra świętej anny
-orogeneza hercyńska- zapadlisko górnośląskie
karbon- pokłady węgly
transgresje morskie
zlodowecenia- fragmenty moreny dennej
-pokrywają ją osady lodowcowe
wyżyna śląska- gleby i klimat, siec rzeczna
bielicowe i płowy, troszke wyzsze 700-800 mm, główne rzeki wisła i odra, problem z dostępem do wody (urbanizacja)- zbiornik goczałkowicki
wyżyna krakowsko-częstochowska
jura - bo wapienie i dolomity i skamienialosci dolimtow osadzaly sie tu w jurze i kredzie
zlodowacenie, lessy z strefy peryglacjalnej
wapienne ostańce, procesy krasowe- skupisko jaskiń
skały charakterstyczne dla wyzyny krakowsko-czestochowskiej
wapienne ostańce
wyżyna krak-cz gleby; klimat; sieć rzeczna
bielice, rędzina (wapień- skała macierzysta), gleby brunatnoziemne; niższe temp wyższe opady lekko, dorzecze odry i wisły, wypływ warty
niecka nidziańska
miedzy wyzyna krak cz a kielecką
płynie tam Nida
najwyższe wzniesioenie Biała Góra
zatoka morska- zalanie sprawia, że powstają wapienie, piaskowce i margle
zlodowacenia- osady poldowcowe, piaski, gliny i pokrywy lessowe
niecka nidziańska, gleby,
surowce
rędziny (nie ma lasów bo ważny teren rolniczy), płowy, mady;
przemysł mineralny- siarka, wapień, gips
wyżyna lubelska z roztoczem
karbon- pokłady wegla kamiennego w Bogdance
wapienie i margle (transgresje morskie)
zlodowacenie- pokrywy lessowe- ważne!!!!!!!- w wyniku działąniu wód opadowych powstają w nich WĄWOZY (lessowe)
-jeden z najlepiej rozwinietych terenow rolniczo- CZARNOZIEM, mady, brunatne, płowy, rędziny
