genetisch materiaal en celdeling Flashcards
DNA (voluit)
DesoxyriboNucleïneZuur
nucleotide bevat
- suiker (desoxyribose)
- fosfaatgroep (bindt aan hydraxylgroep (-OH) van volgende nucleotide)
- organische stikstofbase
4 verschillende nucleotiden
- adenine (A)
- thymine (T)
- guanine (G)
- cytosine (C)
complementaire basen
basen die altijd als paar voorkomen
DNA dubbele helix
gedraaide trapstructuur of helixstructuur van DNA
leuning van de lader
suikerfosfaatruggengraat
1e C-atoom
organische stikstofbase
3e C-atoom
OH-groep
5e C-atoom
fosfaatgroep
5’-uiteinde
fosfaatgroep is ongebonden
3’-uiteinde
hydroxylgroep is ongebonden
5’-3’ richting
DNA-streng die start met ongebonden 5’-fosfaatgroep en eindigt met een vrije 3’-OH-groep
3’-5’ richting
DNA-streng eindigt met ongebonden 5’-fosfaatgroep en begint met een vrije 3’-OH-groep
genoom
volledige DNA van een organisme
genen
afgebakende stukjes DNA die de code dragen voor erfelijke eigenschappen
diploïd
chromosoom in 2-voud aanwezig in elke lichaamscel
haploïd
1 exemplaar van elk chromosoom
-> voortplantingscel
autosomen
vormen paren homologe chromosomen
-> bevatten genen met info voor dezelfde kenmerken
condensatieproces van DNA
1) DNA-helix is opgerold rond eiwitten, histonen
DNA + histonen = chromatine
2) chromatine spiraliseert: chromatinevezel
3) vlak voor celdeling: verder condeseren tot chromosomen -> bestaat uit 2 zusterchromatiden verbonden door een centromeer
DNA-replicatie
1) DNA-helicase (enzym)
DNA-keten openknippen door H-bruggen tussen 2 DNA-strengen te verbreken
2) DNA-polymerase
voegt nieuwe nucleotiden toe op de oorspronkelijke DNA-streng tot complementaire baseparen
-> resultaat: nieuwe identieke DNA-moleculen bevatten elk een originele streng en een nieuwe gevormde streng = semi-conservatieve DNA-replicatie
celdeling is essentieel voor
- groei
- ontwikkeling
- herstel
- voortplanting
interfase
- G1-fase
- S-fase
- G2-fase
G1-fase
- cel groeit
- cel bereidt zich voor op DNA-replicatie
- nodige bouwsenen en energie worden aangemaakt
S-fase
- DNA-replicatie
G2-fase
- cel groeit verder
- cel maakt zich klaar voor celdeling
- DNA wordt gecontroleerd op fouten en eventueel hersteld
M-fase
-> effectieve celdeling: volgt op interfase
- erfelijk materiaal verdelen en dochtercellen vormen
mitose (kort)
- uit 1 ouderlijke cel ontstaan 2 genetisch identieke dochtercellen
- cellen zijn identiek aan oudercellen
- kan in diploïde cellen plaatsvinden
meiose (kort)
- uit 1 ouderlijke cel ontstaan 4 genetisch verschillende haploïde cellen
- genetisch unieke cellen ontstaan
- enkel bij vorming van voortplantingscellen
verloop van mitose
1) profase
2) metafase
3) anafase
4) telofase
5) cytokinese
belang van mitose
- groei
- voortplanting
- behoud van het aantal cellen en herstel
reductiedeling
halvering van de hoeveelheid chromosomen in cellen
meiose 1
- begin 1e miotische deling: crossing-over
- verder verloop meiose 1
meiose 2
- zusterchromatiden worden gescheiden van elkaar
- zusterchromatiden worden verdeeld over de dchtercellen
belang van meiose
- geslachtelijke voortplanting
- genetische variatie
factoren die de celdeling beïnvloeden
- interne factoren -> groeifactoren (HGH, Epo)
- externe factoren -> omgevingsfactoren, straling
ongecontroleerde celdeling
- goedaardig -> cellen zijn ingekapseld, cellen verspreiden zich niet in omliggend weefsel
- kwaadaardig -> cellen veranderen van vorm, meestal niet ingekapseld, verspreiden zich in omliggend weefsel, uitzaaiingen
