ge Flashcards
Czym jest trafność wewnętrzna?
Trafność wewnętrzna oznacza pewność, że uzyskane wyniki badania są rzeczywiście wynikiem manipulacji eksperymentalnej, a nie wpływu innych czynników.
Jakie czynniki zakłócają trafność wewnętrzną?
Historia - zdarzenia zewnętrzne wpływające na uczestników badania
Dojrzewanie - naturalne zmiany uczestników w czasie
Selekcja - różnice między grupami już na początku badania
Testowanie - efekt uczenia się w wyniku powtarzania pomiarów
Regresja do średniej - skrajne wyniki mają tendencję do zbliżania się do średniej w kolejnych pomiarach,
Czym jest trafność zewnętrzna?
Trafność zewnętrzna odnosi się do możliwości uogólnienia wyników badania na inne sytuacje, populacje i warunki.
Jakie czynniki zakłócają trafność zewnętrzną?
Selekcja próby - niereprezentatywność badanej próby, np. badanie tylko dzieci profesorów
Warunki badawcze - badanie w warunkach sztucznych, które nie odzwierciedlają rzeczywistości
Pretest - wcześniejsze testowanie może wpływać na wyniki i sprawiać, że badani zachowują się inaczej niż w rzeczywistości
Kim był Diederik Stapel i dlaczego jego przypadek jest ważny dla nauki?
Diederik Stapel to holenderski psycholog społeczny, który dopuścił się jednego z największych skandali naukowych - systematycznego fałszowania wyników badań przez ponad dekadę
- fałszował i fabrykował dane w ok. 60 artykułach naukowych
- tworzył fikcyjne wyniki badań, które nigdy się nie odbyły
- jego prace były szeroko cytowane, mimo że bazowały na oszustwach
- skandal ujawnił problem braku rzetelnej kontroli badań w psychologii
Jakie są najczęstsze nieetyczne praktyki w badaniach naukowych?
Fałszowanie i fabrykowanie danych - manipulowanie wynikami lub wymyślanie fikcyjnych danych
Wybiórcze raportowanie wyników (“p-hacking”) - publikowanie tylko korzystnych wyników
Manipulowanie próbą badawczą - np. usuwanie niewygodnych danych
HARKing (Hypothesizing After the Results are Known) - formułowanie hipotez po uzyskaniu wyników
Plagiat i autoplagiat - kopiowanie cudzych lub własnych prac bez podania źródła
Nieujawnianie konfliktu interesów - np. ukrywanie źródeł finansowania badań
Co to jest ANOVA i jakie są jej główne rodzaje?
ANOVA (Analiza Wariancji) to metoda statystyczna służąca do porównywania średnich między grupami
Główne rodzaje ANOVA:
- jednoczynnikowa anova dla grup niezależnych - porównuje średnie kilku niezależnych grup
- jednoczynnikowa anova dla powtarzanych pomiarów - porównuje wyniki tej samej grupy w różnych warunkach
- dwuczynnikowa anova (faktoryczna) - bada wpływ dwóch zmiennych niezależnych na wynik
Co to jest moc testu statystycznego i od czego zależy?
Moc testu to prawdopodobieństwo wykrycia rzeczywistego efektu w badaniu. Standardowo uznaje się, że moc 80% jest wystarczająca.
Moc testu zależy od:
- poziomu istotności (im niższy, tym trudniej wykryć efekt)
- wielkości efektu - duże efekty są łatwiejsze do wykrycia
- liczności próby - większa próba zwiększa moc testu
Jak interpretować przedziały ufności?
Przedział ufności określa zakres wartości, w którym z określonym prawdopodobieństwem (np. 95%) znajduje się prawdziwa wartość średnia populacji. Jeśli przedziały ufności dwóch grup nie pokrywają się, oznacza to istotną różnicę między nimi. Jeśli się pokrywają, to różnice mogą być przypadkowe.
Jaka jest różnica między zmienną mediującą a moderującą?
Mediator - wyjaśnia, dlaczego zmienna niezależna wpływa na zależną np. stres -> styl życia -> zdrowie
Moderator - zmienia siłę lub kierunek zależności między zmienną niezależną a zależną np. stres -> zdrowie, ale zależnie od wsparcia społecznego
Co to jest chi-kwadrat i kiedy go stosujemy?
Test chi-kwadrat analizuje zależność między zmiennymi jakościowymi.
Test chi-kwadrat dla dopasowania – sprawdza, czy rozkład próby pasuje do oczekiwanego.
Test chi-kwadrat dla niezależności – bada, czy dwie zmienne jakościowe są ze sobą powiązane (np. płeć a wybór napoju).
Trafność wewnętrzna badania oznacza:
a) Możliwość uogólnienia wyników na inne populacje
b) Pewność, że zmiany w zmiennej zależnej wynikają z manipulacji zmienną niezależną
c) Stabilność wyników badania w czasie
d) Obiektywność badacza
b) Pewność, że zmiany w zmiennej zależnej wynikają z manipulacji zmienną niezależną
Który z poniższych czynników NIE stanowi zagrożenia dla trafności wewnętrznej badania?
a) Efekt testowania
b) Regresja do średniej
c) Losowy dobór uczestników
d) Historia
c) Losowy dobór uczestników
Badanie, w którym analizujemy, czy poziom stresu wpływa na jakość snu, to przykład:
a) Eksperymentu
b) Quasi-eksperymentu
c) Badania korelacyjnego
d) Metaanalizy
c) Badania korelacyjnego
Randomizacja w eksperymencie służy do:
a) Zwiększenia liczby uczestników badania
b) Zminimalizowania wpływu zmiennych zakłócających
c) Zwiększenia siły efektu badania
d) Zwiększenia trafności ekologicznej
b) Zminimalizowania wpływu zmiennych zakłócających
Efekt „szuflady” w badaniach naukowych polega na:
a) Ukrywaniu niewygodnych wyników badań
b) Fałszowaniu danych przez badacza
c) Publikowaniu wyłącznie pozytywnych wyników
d) Powielaniu tych samych badań przez innych naukowców
a) Ukrywaniu niewygodnych wyników badań
Jeśli chcemy porównać poziom stresu u studentów pierwszego i ostatniego roku studiów, najlepszą metodą będzie:
a) Test t dla prób niezależnych
b) Test t dla prób zależnych
c) Analiza wariancji dla powtarzanych pomiarów
d) Test chi-kwadrat
a) Test t dla prób niezależnych
Który typ badania najlepiej pozwala określić związek przyczynowo-skutkowy?
a) Eksperyment
b) Badanie korelacyjne
c) Badanie jakościowe
d) Analiza przypadku
a) Eksperyment
Badanie, w którym porównujemy poziom lęku u pacjentów przed i po terapii, wymaga użycia:
a) Testu t dla prób zależnych
b) Testu t dla prób niezależnych
c) Testu chi-kwadrat
d) Analizy regresji
a) Testu t dla prób zależnych
W badaniu analizującym wpływ diety i aktywności fizycznej na poziom cholesterolu, jakie podejście metodologiczne będzie najodpowiedniejsze?
a) Jednoczynnikowa ANOVA
b) Dwuczynnikowa ANOVA
c) Test t dla prób niezależnych
d) Test U Manna-Whitneya
b) Dwuczynnikowa ANOVA
Które badanie powinno być zastosowane, jeśli chcemy określić zależność między poziomem samooceny a poziomem satysfakcji życiowej?
a) Eksperyment
b) Analiza korelacji
c) Test t-Studenta
d) Analiza wariancji
b) Analiza korelacji
Jeśli badacz chce sprawdzić, jak zmienia się poziom stresu u tej samej grupy osób po 1, 3 i 6 miesiącach terapii, jaki plan badawczy powinien zastosować?
a) Plan międzyosobowy
b) Plan wewnątrzosobowy
c) Plan mieszany
d) Plan korelacyjny
b) Plan wewnątrzosobowy
Która z metod jest NAJLEPSZA do badania przyczynowych efektów zmiennej niezależnej na zmienną zależną, gdy nie można zastosować randomizacji?
a) Badanie korelacyjne
b) Quasi-eksperyment
c) Analiza regresji
d) Eksperyment
b) Quasi-eksperyment
Jeśli psycholog chce sprawdzić, czy osoby z różnymi typami osobowości reagują inaczej na stres, a zmienną zależną jest poziom kortyzolu, jaka metoda statystyczna będzie najlepsza?
a) ANOVA dla grup niezależnych
b) Test t dla prób zależnych
c) Korelacja Spearmana
d) Test chi-kwadrat
a) ANOVA dla grup niezależnych
Który test statystyczny najlepiej nadaje się do sprawdzenia, czy różne grupy wiekowe różnią się poziomem inteligencji emocjonalnej?
a) Test t-Studenta
b) Test chi-kwadrat
c) Analiza wariancji (ANOVA)
d) Analiza regresji
c) Analiza wariancji (ANOVA)
Jaka metoda byłaby NAJLEPSZA do oceny skuteczności nowej terapii depresji w porównaniu z terapią standardową, jeśli losowa asignacja do grup nie jest możliwa?
a) Eksperyment
b) Quasi-eksperyment
c) Badanie korelacyjne
d) Analiza jakościowa
b) Quasi-eksperyment
Jeżeli wartość p w badaniu wynosi 0,03, to oznacza, że:
a) Hipoteza zerowa powinna zostać odrzucona
b) Nie mamy podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej
c) Wynik badania jest nieistotny statystycznie
d) Wielkość efektu jest duża
a) Hipoteza zerowa powinna zostać odrzucona
Jeżeli przedziały ufności dwóch grup się pokrywają, to oznacza to, że:
a) Różnice między grupami są istotne statystycznie
b) Wyniki mogą być przypadkowe
c) Wielkość efektu jest duża
d) Prawdopodobieństwo błędu II rodzaju jest niskie
b) Wyniki mogą być przypadkowe
Test chi-kwadrat służy do badania:
a) Związków między zmiennymi ilościowymi
b) Różnic między średnimi w grupach niezależnych
c) Powiązań między zmiennymi jakościowymi
d) Analizy regresji
c) Powiązań między zmiennymi jakościowymi
Jeśli badacz bada efekt placebo, ale uczestnicy zgadują, do której grupy należą, to mamy do czynienia z:
a) Efektem Rosenthala
b) Efektem oczekiwań eksperymentatora
c) Efektem podwójnie ślepej próby
d) Efektem Hawthorne’a
b) Efektem oczekiwań eksperymentatora
Wskaźnik d Cohena jest używany do:
a) Obliczania siły efektu w testach t
b) Analizy regresji
c) Badania zgodności testów
d) Korelacji między zmiennymi
a) Obliczania siły efektu w testach t
Trafność zewnętrzna badania oznacza:
a) Możliwość uogólnienia wyników na inne populacje i sytuacje
b) Kontrolę zmiennych zakłócających
c) Pewność, że zmiany w zmiennej zależnej wynikają z manipulacji zmienną niezależną
d) Replikowalność wyników badania
a) Możliwość uogólnienia wyników na inne populacje i sytuacje
Które z poniższych twierdzeń najlepiej opisuje trafność ekologiczną?
a) Stopień, w jakim wyniki badania odzwierciedlają rzeczywiste warunki życia
b) Stopień, w jakim wyniki badania można uogólnić na całą populację
c) Stopień, w jakim wyniki eksperymentu są zgodne z wynikami badań korelacyjnych
d) Możliwość dokładnej replikacji badania w laboratorium
a) Stopień, w jakim wyniki badania odzwierciedlają rzeczywiste warunki życia
Który z poniższych czynników stanowi zagrożenie dla trafności wewnętrznej?
a) Selekcja uczestników
b) Efekt testowania
c) Trafność ekologiczna
d) Regresja do średniej
✅ a) Selekcja uczestników
✅ b) Efekt testowania
✅ d) Regresja do średniej
Jaki typ badania jest najlepszy do określenia związku przyczynowo-skutkowego?
a) Korelacyjne
b) Eksperymentalne
c) Opisowe
d) Metaanaliza
b) Eksperymentalne
Badanie, w którym porównujemy poziom lęku u tej samej grupy osób przed i po terapii, wymaga użycia:
a) Testu t dla prób zależnych
b) Testu t dla prób niezależnych
c) ANOVA dla grup niezależnych
d) Testu chi-kwadrat
a) Testu t dla prób zależnych
Badanie, w którym sprawdzamy, czy poziom samooceny jest związany z poziomem stresu, powinno używać:
a) Analizy wariancji (ANOVA)
b) Testu t dla prób niezależnych
c) Analizy korelacji
d) Testu chi-kwadrat
c) Analizy korelacji
Jeśli badacz chce porównać poziom inteligencji emocjonalnej w trzech grupach wiekowych (dzieci, dorośli, seniorzy), to powinien użyć:
a) Testu t-Studenta
b) Analizy wariancji (ANOVA)
c) Testu chi-kwadrat
d) Korelacji rang Spearmana
b) Analizy wariancji (ANOVA)
W badaniu analizującym wpływ poziomu stresu i rodzaju diety na pamięć operacyjną najlepszym wyborem metodologicznym będzie:
a) Test t-Studenta
b) Dwuczynnikowa ANOVA
c) Analiza regresji
d) Test Wilcoxona
b) Dwuczynnikowa ANOVA
Jeśli badacz chce sprawdzić, jak zmienia się poziom stresu u tej samej grupy osób po 1, 3 i 6 miesiącach terapii, jaki plan badawczy powinien zastosować?
a) Plan międzyosobowy
b) Plan wewnątrzosobowy
c) Plan mieszany
d) Plan korelacyjny
b) Plan wewnątrzosobowy
Który test najlepiej sprawdzi, czy częstość występowania depresji różni się między mężczyznami i kobietami?
a) Test t dla prób niezależnych
b) Test chi-kwadrat
c) Analiza regresji
d) ANOVA dla powtarzanych pomiarów
b) Test chi-kwadrat
Jeśli badacz chce sprawdzić, czy poziom stresu wpływa na koncentrację, ale nie manipuluje żadnym czynnikiem, to powinien zastosować:
a) Eksperyment
b) Korelację
c) Quasi-eksperyment
d) Analizę wariancji
b) Korelację
Jeśli wartość p w badaniu wynosi 0,07, to oznacza, że:
a) Hipoteza zerowa powinna zostać odrzucona
b) Nie mamy podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej
c) Wynik badania jest istotny statystycznie
d) Wielkość efektu jest duża
b) Nie mamy podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej
Jaki efekt występuje, gdy uczestnicy badania zmieniają swoje zachowanie, wiedząc, że są obserwowani?
a) Efekt Rosenthala
b) Efekt placebo
c) Efekt Hawthorne’a
d) Efekt nocebo
c) Efekt Hawthorne’a
Jeśli badacz chce sprawdzić, czy zmienna A wpływa na zmienną B, ale efekt zależy od zmiennej C, to zmienna C pełni rolę:
a) Moderatora
b) Mediatora
c) Zmiennej zależnej
d) Efektu interakcji
a) Moderatora
