Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

philosophy matura > fzf > Flashcards

fzf Flashcards

1
Q
  1. Што значи зборот филозофија, што претставува филозофијата?
A

Љубов кон мудроста

Филозофијата претставува поглед на светот и животот изразен преку научни поими

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Кои се основни проблеми во онтологијата?

A
  1. што е битието/каква е неговата природа
  2. структурата (квантитетот) на битието
  3. детерминираноста на битието
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Кои се основни проблеми во гносеологијата?

A
  1. што е изворот на познанието

2. кои се границите на познанието

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Кои се основни проблеми во етиката?

A
  1. потеклото на моралот

2. целта на моралното делување

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Кои се основни проблеми во логиката?

A

Принципите на правилната мисла

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Кои се основни проблеми во естетиката?

A
  1. дали постои објективно мерило на вкусот
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Кои се основни проблеми во антропологијата?

A
  1. што е човекот

2. која е целта на неговото постоење

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Кои се основни проблеми во аксиологијата?

A

Вредностите

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Кои се основни правци во онтологијата?

A

Материјализам (антички, механички, дијалектички, метафизички), субјективен и објективен идеализам, монизам, дуализам, плурализам, детерминизам и индетерминизам.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Кои се основни правци во гносеологијата?

A

Емпиризам, рационализам, ирационализам, критицизам, интуиционизам, сензуализам, скептицизам, агностицизам, догматизам, волунтаризам и мистицизам.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Што е емпиризам?

A

Правец според кој искуството е изворот на сето знаење.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Што е рационализам?

A

Правец според кој до вистинското знаење се доаѓа исклучиво со умување, чисто мислење (ратио-разум)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Што е агностицизам?

A

Правец според кој вистината е несознатлива

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Што е скептицизам?

A

Правец кој изразува сомневање во сознавањето на целосната вистина.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Што е догматизам?

A

Правец според кој е можно вистината да се сознае, таа се сознава одеднаш и целосно (догма-несоменан вистина).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Што е материјализам?

A

Прваец според кој природата на битието е материјална

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Што е субјективен идеализам?

A

Правец според кој примарна е човековата свест, реалноста е идејна творба на субјектот.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Што е објективен идеализам?

A

Правец според кој идејата постои како објективна стварност вон и независно од човековата свест.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Кое е првото филозофско прашање?

A

Прашањето за основата на светот и на целото постоење (архе)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Кои се основните проблеми во космолошкиот период?

A

прашањата за светот (космосот)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Што е архе?

A

Прапринципот, праосновата, праначелото на се што постои

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Кои се претставници на Милетската школа и што е архе за секој од нив?

A

Талес (архе: водата), Анаксимандар (архе: апејрон) и Анаксимен (архе: воздухот).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

На кои филозофски правци припаѓа филозофијата на Милетските мислители?

A

Антички (наивен) материјализам, монизам, хилозоизам, детерминизам

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Што е хилозоизам?

A

Гледиште кое верува дека материјата е оживеана, одухотворена, материјата е жива.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Што е апејрон?

A

Безгранична материјална супстанција која нема ни почеток ни крај. Содржи два пара спротивности – топло/студено и суво/влажно.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Што е архе за Питагора и питагорејците?

A

Бројот

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

На кој филозофски правец припаѓа филозофијата на Питагорејците?

A

Објективен идеализам

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Што претставува метемпсихоза?

A

Бесмртност и селење на душата, преминување на душата во друга форма

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Како го поимаат материјалниот свет Питагорејците?

A

минлив и менлив, конечен и несовршен

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Што е архе за Хераклит?

A

Огнот

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Што претставува логосот за Хераклит?

A

Сеопшта космичка законитост

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

На што се должи движењето во филозофијата на Хераклит?

A

На борбата на спротивностите

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

Кои се основните поими во филозофијата на Хераклит?

A

Логос, оган, хармонија, вечно движење, разум, борба на спротивности

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

Кои се претставници На Елејската Школа?

A

Ксенофан, Парменид и Зенон

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

Каков став има Парменид за битието и небитието?

A

Битието е (тоа е едно, вечно, неподвижно, неменливо, постоело отсекогаш и ќе постои засекогаш) додека небитието не е (тоа не може да се замисли, затоа и не постои)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
36
Q

Каков е ставот на Парменид за движењето?

A

Движењето се појавува и може да се види но тоа не е реално, бидејќи е условено од сетилното спознание, кое е лажно

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
37
Q

Кои се главните атрибути на битието за Парменид и Елејците?

A

Вечно, едно, неподвижно, совршено, неменливо, неделиво

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
38
Q

Кое е вистинско, а кое привидно сознание за Парменид?

A

Сетилното сознание е привидно, а разумското сознание е вистинско

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
39
Q

Каков метод користи Зенон за докажување на ставовите?

A

Апории (сведување на апсурд)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
40
Q

Што е битие, а што небитие за Демокрит?

A

Битие – атомите , небитие – празен простор во кој се движат атомите

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
41
Q

Кои се својствата на атомите?

A

најситни, невидливи, неделиви

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
42
Q

По што се разликуваат атомите меѓу себе за Демокрит?

A

по големината, формата, редот и положбата

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
43
Q

Какво е движењето на атомите во празниот простор?

A

Праволинсико, по строго определени патеки

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
44
Q

Што се еидоли?

A

Мали сликички кои се одделуваат од предметите и истите ги примаме преку сетилата, ни овозможуваат претстава за светот

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
45
Q

Какви видови сознанија постојат за Демокрит, кое е вистинско, а кое привидно?

A

Сетилно – темно и разумско – вистинско

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
46
Q

На кои правци припаѓа филозофијата на Демокрит?

A

Механички материјализам, детерминизам, рационализам, атомизам

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
47
Q

Кој е основниот етички идеал за Демокрит?

A

Евтимија – духовна ведрина, животна радост, благост во душата. Тоа е спокојство во душата која станала господар на своите страсти

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
48
Q

Во што се состои разликата во атомистичкото учење на Демокрит и Епикур?

A

Епикур вовел концепција за случајност

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
49
Q

Што се софистите?

A

Првите хеленски просветители, патувачки учители

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
50
Q

На кој период припаѓаат Софистите?

A

Антрополошки период

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
51
Q

Која е најпознатата мисла на Протагора?

A

,,Човекот е мера на се; на она што е, дека е, на она што не е, дека не е.’’

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
52
Q

Кои се трите тези на Горгија?

A
  1. Ништо не постои; 2. Кога нешто би постоело, тоа не би можело да се сознае; 3. Кога нешто би можело да се сознае, тоа не би можело да се пренесе на друг.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
53
Q

На кои филозофски правци припаѓа филозофијата на Протагора, а на кои на Горгија?

A

Протагора – краен субјективизам и релативизам, сознаен сензуализам; Горгија – нихилизам и скептицизам.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
54
Q

Кои антички филозофи ги критикуваат софистите и зошто?

A

Сократ, Платон и Аристотел, бидејќи сметале дека тие учеле на манипулација со вистината, користеле намерни логички извртувања со цел да го збунат противникот

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
55
Q

Кон кои проблеми е насочен филозофскиот интерес на Сократ?

A

Проблемите на сознанието, т.е. како да се дојде до вистинско знаење и како луѓето да научат што е добро

56
Q

Каков е односот на доблеста (добродетелта) и знаењето за Сократ?

A

Доблеста е еднаква на знаењето. Луѓето никогаш не грешат намерно, тие може да згрешат само од незнаење, несвесно

57
Q

Кои филозофи ги создале првите филозофски системи ?

A

Платон и Аристотел

58
Q

Каков е светот на идеите за Платон, а каков материјалниот (сетилно достапниот свет)?

A

Свет на идеи – трансцедентен, вечен, неменлив, свет на архетипови. Свет на појави (физички свет) – менлив и минлив, свет на несовршености, субјективен, сетилно достапен, сенка, копија

59
Q

Која е врвна идеја за Платон?

A

Идејата на доброто

60
Q

Кои се најзначајните дела на Платон?

A

,,Гозба’’ (,,Симпозиум’’), ,,Федон’’, ,,Федар’’, и ,,Држава’’ (,,Политеја’’)

61
Q

Кои се деловите на душата за Платон и кои се нивните доблести?

A
  1. страствен – доблест е умереноста; 2. волев – доблест е храброста; и 3. умствен – доблест е мудроста
62
Q

Кои се сталежите во Платоновата идеална држава?

A

Произведувачи, војници и владетели.

63
Q

Што се категориите за Аристотел?

A

Најопшти поими за видовите на постоењето

64
Q

Од што се состои секое единечно нешто за Аристотел?

A

Од материја, граѓа (хиле) и форма (морфе)

65
Q

Што е материјата (граѓа) за Аристотел?

A

Материјата претставува пасивна можност, потенција за усовршување, вечна и неуништлива

66
Q

Што е формата за Аристотел?

A

Формата претставува енергија, реализација, актуализација, активен принцип, исполнување на можноста. Таа е суштината според која нештото постои

67
Q

Што се наоѓа на врвот на формите за Аристотел?

A

Чистата форма

68
Q

Што е телеологија?

A

Сфаќањето дека светот е целосообразен, целисходен, со него владее насоченост кон целта

69
Q

Што е првата, а што втората супстанција за Аристотел?

A

Прва супстанција се поединечните нешта, а втора супстанција се родовите и видовите

70
Q

Каков морал препорачува Аристотел?

A

Морал на умереноста, средна мера, златна средина во се

71
Q

Кои се главни дела на Аристотел?

A

,,Органон’’, ,,Метафизика’’, ,,За душата’’ , ,,Никомахова етика’’, ,,Политика’’, ,,Поетика’’

72
Q

Која филозофска школа ја создал Платон, а која Аристотел?

A

Платон ја создал Академијата, а Аристотел ја создал филозофската школа во Ликеј (Перипатетичка школа)

73
Q

Од кои стравови треба да се ослободи човекот за да си обезбеди среќен живот според Епикур?

A

Од стравот од Боговите и стравот од смртта

74
Q

Што претставува атараксијата за Епикур?

A

Непоматеност на духот, најголемо блаженство кое се постигнува со ослободување од стравовите, болките и страстите

75
Q

Што е суштина на се за Плотин?

A

Основа на се е Едното (божеството)

76
Q

Кои се трите хипостази кои се еманираат Едното ?

A

ум, космичка душа и материја

77
Q

Како уште се нарекуваат хипостазите кај Плотин?

A

Форми на суштествување

78
Q

Како уште се нарекуваат хипостазите кај Плотин?

A

Форми на суштествување

79
Q

Која е најпознатата теолошка одредба на Августин?

A

Верувам за да разберам (Credo ut intelligam)

80
Q

Која е најпозната мисла на Тертулијан?

A

Верувам затоа што е апсурдно (Credo quia absurdum)

81
Q

За кои две држави зборува Августин?

A

Земна држава (Римската империја) е царство на злото

Божјата држава (Црквата) е царство на доброто

82
Q

Што е сколастика?

A

Периодот од IX век до Ренесансата, за кој е карактеристичен стремежот за обнова на теолошката мисла со осврт кон идеите на Аристотел

83
Q

Што е суштината на проблемот на универзалиите во средновековната филозофија?

A

Дали општите поими постојат пред поединечното/Проблемот на поединечните и општите поими

84
Q

Што е суштината на проблемот на универзалиите во средновековната филозофија?

A

Дали општите поими постојат пред поединечното/Проблемот на поединечните и општите поими

85
Q

Кои се трите струи кои се јавуват како одговор на проблемот на универзалиите?

A

Реализам, номинализам, концептуализам

86
Q

Каква струја е релизмот и кој е главен претставник?

A

Општите поими се пред поединечните, идеите вистински постојат и тие управуваат со предметите. Претставник Анселмо

87
Q

Каква струја е номинализмот и кој е главен претставник?

A

Постојат само единечните поими, поединечните нешта, општите поими се само имиња, празен звук. Претсатвник Росцелин

88
Q

Каква струја е концептуализмот и кој е главен претставник?

A

Средна струја, општото не постои надвор од поединечното. Претставник Пјер Абелар

89
Q

Што е Бог за Тома Аквински?

A

Апсолут, чиста форма

90
Q

Кои се основните карактеристики на Средновековната филозофија?

A

Појава на двете монотеистички религии (христијанство и ислам), теократија, теоцентризам, стагнација на сите научни практики и истражувања

91
Q

Кои се основните белези на филозофијата на Ренесансата?

A

Антропоцентризам, подем на реалистичкиот однос кон светот и животот, напредок во науката, развивање на техниката, подобрување на животните услови, блискост на филозофијата и науката, влијанија од антиката

92
Q

На кои филозофски правци припаѓа филозофијата на Џордано Бруно?

A

Пантеизам, хилозоизам, космизам

93
Q

Како Бруно го определува човекот?

A

Нomo faber – човек што работи

94
Q

Која е целта на знаењето според Бекон?

A

Човекот да стане господар на природата, да се потчини природата

95
Q

Кој метод го втемелува Бекон?

A

Индукција

96
Q

Која е најпознатата мисла на Бекон?

A

Знаењето е моќ

97
Q

Кое е најзначајно дело на Спиноза?

A

Етика - изложена на геометриски начин

98
Q

Што е слободата за Спиноза?

A

Спознаена нужност

99
Q

Каков е Бог за Рене Декарт, а каков за Спиноза?

A

За Декарт, Бог е трансцедентен, а за Спиноза Бог е иманентен

100
Q

За кои два вида природа зборува Спиноза?

A

Творечка (natura naturans) и создадена (natura naturata)

101
Q

Како Спиноза ја определува супстанцијата?

A

deus sive natura – Бог или природа

102
Q

Какви видови сознание разликува Спиноза?

A

афективно, разумско, интуитивно

103
Q

За кои две супстанции говори Декарт, кои се нивните атрибути?

A

Духовна супстанција (res cogitans) – мислечка супстанција, и материјална супстанција (res extensa) – супстанција која се распростира, зафаќа простор

104
Q

Кои се правилата на вистинското сознание според Декарт?

A

сомневање, анализа, синтеза, верификација

105
Q

Како гласи основниот емпиристички став на Лок?

A

,,Во умот нема ништо што пред тоа не било во сетилата’’

106
Q

Кои се главни дела на Лок?

A

,,Есеј за човечкиот разум’’, ,,Две расправи за власта’’, ,,Мисли за воспитувањето’’ и ,,Писма за толеранцијата’’

107
Q

Какви видови искуства постојат според Џон Лок?

A

сензација (надворешно искуство) и рефлексија (внатрешно искуство)

108
Q

Во која насока го развива емпиризмот Беркли, а во која Хјум?

A

субјективен идеализам

скептицизам

109
Q

Што е солипсизам?

A

Филозофска теза по која постои само сопственото ,,јас’’ како субјект на мислењето

110
Q

Кои се трите прашања на кои одговара Кант и во кои дела?

A

Што можам да знам? Што треба да правам? На што можам да се надевам?, чии одговори ги дава во делата ,,Критика на чистиот ум’’, ,,Критика на практичниот ум,, и ,,Критика на моќта на судењето’’

111
Q

На кој правец припаѓа филозофијата на Имануел Кант?

A

Критицизам, агностицизам, трансцендентален идеализам

112
Q

Што се феномени, а што ноумени за Кант?

A

Феномен – нештото, стварта, појавната страна која можеме да ја спознаеме; Ноумен – стварта, сама по себе, која не можеме да ја спознаеме

113
Q

Кои се трите сили и функции на априорната моќ на сознанието?

A

сетило, ум, разум

114
Q

Што значи сознание априори, а што апостериори?

A

Априори – сознание кое постои пред и незавсино од искуството, апостериори – сознание изведено од искуството

115
Q

Кои се априорните форми на свеста кои го овозможуваат сетилното сознание за Кант?

A

Простор и време

116
Q

Кои се априорните форми на рационалното сознание во филозофијата на Кант?

A

Категориите

117
Q

Што е категоричкиот императив на Кант и кои се неговите формулации?

A

,,Постапувај секогаш така максимата на твојата волја да може да важи како општ закон за сите луѓе’’ и ,,Постапувај секогаш така што човековата личност ќе биде цел, а не средство’’

118
Q

Која е вистинска морална постапка за Кант?

A

Должноста/почитта кон моралниот закон

119
Q

Кој е главниот предуслов за морално делување за Кант?

A

Слободата

120
Q

Кое е најзначајно дело на Хегел?

A

,,Феноменологија на духот’’

121
Q

Што е суштина на се што постои за Хегел?

A

Идејата

122
Q

Низ кои три главни области го развива својот филозофски систем Хегел??

A

Логика, филозофија на природата и филозофија на духот

123
Q

Низ кои степени минува освестениот дух во филозофијата на Хегел?

A

Субјективен, објективен и апсолутен дух

124
Q

Кои се трите фази во развојот на апсолутниот дух во филозофијата на Хегел?

A

Уметност, религија, филозофија

125
Q

Која е крајната цел на саморазвојот на апсолутната идеја според Хегел?

A

Да стане свесна за себе, да дојде до потполно самосознание

126
Q

На кој филозофски правец припаѓа филозофијата на Хегел?

A

Панлогизам, апсолутен идеализам, објективен идеализам, дијалектика, детерминизам, рационализам

127
Q

Што е волунтаризам, кои се претставници на овој правец?

A

Учење според кое волјата е основа и двигател на се што постои. Главни претставници се Ниче и Шопенхауер

128
Q

Каква е волјата за Шопенхауер?

A

Ирационална, безумна, незаситна, слепа

129
Q

Кои се начините за ослободување од индивидуалната волја во филозофијата на Шопенхауер?

A

Емпатија, медитација, уметност

130
Q

Кое е главно дело на Шопенхауер?

A

,,Светот како волја и претстава’’

131
Q

Кое е главно дело на Киркегор?

A

Или-или

132
Q

Кој е основен проблем во филозофијата на Киркегор?

A

Егзистенцијата

133
Q

Кои се стадиумите на патот на автентичната егзистенција според Киркегор и кои се нивните главни карактеристики?

A

Естетички живот - препуштање на сетилата, фантазијата и задоволствата
Етички живот - постапување од должност
Религиозен живот - животот се поставува во релација со Апсолутот, човекот се негира себе си

134
Q

На кои правци припаѓа филозофијата на Ниче?

A

Нихилизам, волунтаризам, ирационализам, иморализам

135
Q

Кој е главниот декадент според Ниче и зошто?

A

Сократ. Заради тоа што Сократ ја направил филозофијата премногу рационалистичка, аполониски принцип. Ниче сметал дека требало да владее дионизискиот принцип на опијанетос и занес.

136
Q

Што е натчовекот за Ниче?

A

Слободна личност, воин, гениј, смел и храбар, творец и возвишен, создава големи дела. Не подлегнува на правила, освен на тие што сам си ги поставил

137
Q

Кои се најпознати дела на Ниче?

A

,,Мугри’’, ,,Така беседеше Заратустра’’, ,,Генеалогија на моралот’’, ,,Човечко, премногу човечко’’, ,,Анти-Христ’’, ,,Волја за моќ’’

philosophy matura (2 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions