For Finals. Flashcards
pinakamakapangyarihang media sa kasalukuyan dahil sa dami ng mamamayang naabot nito.
Telebisyon
Sa paglaganap ng ____ connection ay lalong dumami ang nanonood ng telebisyon saan mang sulok ng bansa sapagkat nararating na nito maging ang malalayong pulo ng bansa at maging mga Pilipino sa ibang bansa.
Cable o satellite
gumagamit ng Filipino at iba’t ibang barayti nito. May mga istasyon sa radyo sa probinsya na gumagamit ng rehiyunal na wika pero kapag kinakapanayam sila ay karaniwang sa wikang Filipino sila nakikipagusap.
AM (amplitude modulation) o FM (frequency modulated)
Sa ___ naman ay wikang Ingles ang ginagamit sa mga broadsheet at wikang Filipino sa mga tabloid. Mas binibili ang tabloid ng masa o karaniwang tao tulad ng drayber ng bus at dyip, mga tindera sa palengke, mga ordinaryong manggagawa, at iba.
dyaryo
Mga salita ay hango sa mga inisyal/unang pantig ng salita
Akronim
Mapanuring pagbuo ng mga salita na naglalayong makapagbigay ng kahulugan at depenisyon sa mga bagay-bagay.
Leksikon
tatambal ng morpema na naging bahagi ng wikang Filipino (dulawit, balarila)
Pagtatambal
Pagpapaikli ng mga salita, kadalasang ginagamit sa pasalitang paraan
Pagbabawas/Clipping
Kung may binabawasan, may dinadagdagan
Pagdaragdag
Pagbabawas/pagtatambal ng mga salita
Paghahalo/Blending
pansariling kahulugan at literal na kahulugan
Denotasyon/Konotasyon
Tawag sa maagham na pag-aaral ng tunog. Pinag-aaralan ang wastong bigkas ng mga tunog na tinatawag na ponema.
Ponolohiya
Tawag sa mga yunit ng tunog ng isang wika Tumutukoy sa makabuluhang tunog - ang bawat ponema ay maaaring makapagbago ng kahulugan ng isang salita Ang kaniyang dalawang uri ay katinig at patinig
Ponema
ang tunog na /e/ at /i/, o /o/ at /u/ ay malayang nagkakapalitan na hindi nagbabago ang kahulugan ng salita (babae, babai)
Allophone
Tumutukoy ito sa pinagsamang tunog ng isang patinig /a, e, i, o, u/ at tunog ng malapatinig /w. y/ sa iisang panting. /ayaw, giliw, bahay, gulay/
Diptonggo
Magkasamang tunog ng dalawang ponemang katinig sa iisang pantig; matatagpuan ito sa isiyal, sentral, pinal. (Nars, kwento, braso, klase)
Klaster
Magkatugmang salita na hindi magkaugnay na kahulugan subalit tugmang-tugma sa bigkas maliban sa isang ponema. (titik, titig, oso, uso)
Pares Minimal
titik, bantas, pantig, panlapi
Ortograpiya
KAKAYAHANG KOMUNIKATIBO
KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO O GRAMATIKAL
- Kakayahang gramatikal o lingguwistiko
- Kakayahang sosyolingguwistiko
- Kakayahang pragmatik o istratedyik
- Kakayahang diskorsal
Komponent ng Kakayahang Pangkomunikatibo
Ito ay ang pagunawa at paggamit sa kasaysayan sa ponolohiya, morpolohiya, sintaks, semantika, gayundin ang mga tuntuning pang ortograpiya.
KAKAYAHANG GRAMATIKAL O LINGGUWISTIKO
- Pagsasama ng mga salita upang makabuo ng pangungusap na may kahulugan.
- Pag- aaral ng istruktura ng mga pangungusap
Sintaks
ang bahaging pinag-uusapan o pinagtutuunan ng pansin sa loob ng pangungusap.
Simuno o Paksa
ang bahagi ng pangungusap na nagbibigay ng kaalaman o impormasyon tungkol sa paksa. Ito ay naglalahad ng mga bagay hinggil sa simuno.
Panaguri
Karaniwan at Di Karaniwan
Pangunahing Uri ng Pangungusap:
Anumang pangungusap o lipon ng mga salita na walang simuno at panaguri basta’t may diwa at mensaheng ipinapahayag. Ito ay maituturing na pangungusap na walang paksa.
Pangungusap na walang paska
- May bagay na umiiral sa himig totoo ng pangungusap sa tulong ng mga katagang may o mayroon.
- Halimbawa:
- May dumating.
- May tumatakbo.
Eksistensyal
- Ito’y isa o dalwang pantig na salita na nagpapaabot ng diwa o kaisipan. Kadalasan na ekspresyon ang ipinapahayag.
- Halimbawa:
- Aray!
- Yehey!
Sambitla
- Salitang pautos na kahit nag-iisa ay may isinasaad na diwa o mensahe kaya’t hindi pwedeng hindi sundin lalo na kung ang pagkakasabi ay medyo madiin at malalim.
- Halimbawa
- Tayo na!
- Dali!
Pautos
- Pagbati at iba pang kalugod-lugod na salitang sinasabi upang makapag taguyod ng mabuting ugnayan.
- Halimbawa:
- Magandang umaga!
- Opo
Pormulasyong Panlipunan
- Ito’y ekspresyon na nagpapahayag ng paghanga.
- Halimbawa:
- Ang galing!
- O, kay ganda!
Pahanga
Nagsasaad ito ng mga kalagayan o panahong panandalian, karaniwang pangabay na pamanahon.
Halimbawa:
Umaga na.
Temporal
- Ito ay tumutukoy sa mga pangungusap na tumatalakay sa mga kalagayan o pangyayari sa kalikasan o pangkapaligiran.
- Halimbawa:
- Makulimlim na naman.
- Umuulan
Penomenal/Pamanahon
- Maaari ring tawaging “vocative” o iisang salita o panawag
- Halimbawa:
- Psst!
- Hoy!
- Babe!
Panawag
- Nagsasaad ito ng katatapos na kilos o pangyayari. Malimit itong may kasunod na “lang/lamang.”
- Halimbawa:
- Kagagawa ko lang.
- Kalalaro lang
Ka-pandiwa
sangay ng linggwistika na nag-aaral ng pinakamaliit na yunit ng tunog na may kahuluguhan. Iba’t ibang bahagi ng pananalita Pagbuo ng salita
Morpolohiya
mga pangalan ng tao, hayop, pook, bagay, pangyayari, atbp.
Halimbawa: Corazon Aquino, bata, babae
Pangalan-(noun)
panghalili sa pangngalan.
Halimbawa: ako, ikaw, siya, atin, amin, kanya.
Panghalip-(pronoun)
bahaging pananalita na nagsasaad ng kilos.
Halimbawa: sayaw, tuwa, talon.
Pandiwa-(verb)
ginagamit para ipakita ang relasyon ng mga salita sa pangungusap.
Halimbawa: dahil, maging, man, gawang, upang, nang, para, samantala
Pangatnig-(conjunction)
ginagamit kung para kanino o para saan ang kilos.
Halimbawa: para, ukol, ayon
Pang-ukol-(preposition)
bahagi ng pananalita na ginagamit para magandang pakinggan ang pagkakasabing pangungusap.
Halimbawa: na, ng, g.
Pang-angkop-(ligature)
naglalarawan ng katangian ng pangalan o panghalip.
Halimbawa: matangkad, mabango, mababaw
Pang-uri(adjective)
naglalarawan sa pang-uri, pandiwa at kapwa nito pang-abay.
Halimbawa: taimtim, agad, tila, higit, kaysa
Pang-abay(adverb)
tinutukoy ang relasyon ng paksa at panag-uri sa pangungusap.
Halimbawa: si, ang, ang mga, mga
Pantukoy(article o determiner )
nagpapakilala ng ayos ng mga bahagi ng pangungusap. “AY”
Pangawing(linker)
Karamihan sa mga pagbabago sa anyo at bigkas ng mga salita ay dulot ng pagdaragdag ng panlapi o pagsasama ng dalawa o higit pang morpema upang bumuo ng salita.
PAGBABAGONG MORPOPONEMIKO
Tanging ang pagbabago ay sa pinal na panlaping –ng lamang kapag ikinakabit sa mga salita.
Hal.Sing + dali > sin + dali > sindali
Asimilasyong parsyal o di-ganap
Nangyayari ang asimilasyong ito matapos na maging /n/ at /m/ng panlapi dahil sa pakikibagay sa kasunod na tunog ay nawawala pa ang sumusunod na unang titik ng salitang-ugat at nananatili na lamang ang tunog na /n/ o /m/.
Hal. Pang + pukaw > pam + pukaw > pamukaw
Asimilasyong ganap
Sa pagbabagong ito, may nawawalang ponema sa loob ng salita
Hal. Sunod + in -sunodin -sundin
Pagkakaltas
May mga ponemang napapalitan o nagbabago sa pagbuo ng salita. Nagaganap ang pagpapalitan ng /r/ at /d/ kapag ang /d/ ay nasa pagitan ng dalawang patinig.
Hal. Ma + dami -madami -marami
Maypalit
Pagpapaikli at pagpapabilis ng pagbigkas ng salita.
Hal.
1. Hintay ka -Tayka -teka
2. Wikain mo -Ikamo -kamo
Pagpapaikli ng salita
Kapag Ang salitang ugat ay nagsisimula sa /l/ o/ y/ ay ginigitlapianng [-in] ,ang /l/o /y/ng salitang-ugat at ang /n/ ng gitlapi ay nagkakapalit ngposisyon.
Hal.
-in + lipad = linipad = nilipad
-in + yaya = yinaya = niyaya
Metatesis
Pag-uulit ito ng pantig ng salita. Ang pag-uulit na ito ay maaaring magpahiwatig ng kilos na ginagawa o gagawin pa lamang, gagawa ng kilos o pagpaparami.
Hal.
Matataas, magtataho, pupunta
Reduplikasyon
PAMANTAYAN SA PAGTATAYA NG KAKAYAHANG PANGKOMUNIKATIBO
KAKAYAHANG DISKORSAL
Pakikipagusap sa sarili, pinakamababang antas; tumutukoy sa pakikipag-usap ng indibidwal sa sarili—sa kanyang replektibong pag-iisip, pakikinig sa sarili, pagbubulay-bulay, o kaya ay kapag pinakikiramdaman ang paggalaw ng sarili.
Intrapersonal
Ito ay tungkol sa epektibong mapanghikayat na pagsasalita sa harap ng madla.
RETORIKA
Komunikasyong gumagamit ng mass media, radyo, telebisyon at pahayagan.
Pangmasa
Isinasagawa sa harap ng maraming mamamayan o tagapakinig.
Pampubliko
Ang komunikasyon para sa pagtatanghal o pagpapakilala ng kultura ng isang bansa.
Pangkultura
Kakayahang mabago ang pag-uugali at layunin upang maisakatuparan ang pakikipag-ugnayan.
Pakikibagay (Adaptability)
May kakayahang ang isang taong gamitin ang kaalaman tungkol sa anumang paksa sa pakikisalamuha sa iba.
Paglahok sa Pag-uusap (Conversational Involvement)
Tumutukoy ito sa kakayahan ng isang taong pamahalaan ang pag-uusap. Nakokontrol nito ang daloy ng usapan at kung paanong ang mga paksa ay nagpapatuloy at naiiba.
Pamamahala sa Pag-uusap (Conversational Management)
Ito ay pagpapakita ng kakayahang mailagay ang damdamin sa katauhan ng ibang tao at pag-iisip ng posibleng mangyari o maranasan kung ikaw ay nasa kalagayan ng isang tao o samahan.
Pagkapukaw-damdamin (Empathy)
Tumutukoy ito sa isa sa dalawang mahahalagang pamantayan upang mataya ang kakayahang pangkomunikatibo—ang pagtiyak kung epektibo ang pakikipag-usap.
Bisa (Effectiveness)
Maliban sa bisa, isa pang mahalagang pamantayan upang mataya ang kakayahang pangkomunikatibo ay ang kaangkupan ng paggamit ng wika.
Kaangkupan(Appropriateness)
Galing sa salitang Latin na commūnicāre, na ang ibig sabihin ay “ibahagi.”
Proseso ng pagpapalitan ng impormasyon.
Ang komunikasyon ay “interaksyonal at transaksyonal.”
KOMUNIKASYON
- Sender/Pinanggalingan ng mensahe
- Mensahe
- Tsanel/Daluyan
- Resiber/Tumatanggap ng mensahe
Proseso ng Komunikasyon:
Gumagamit ng wika o berbal na pasalita na simbolo na maaaring pasulat o pasalita.
BERBAL
Gumagamit ng anumang bagay, maliban sa wika sa paghahatid ng mensahe.
DI-BERBAL
Ito’y tumutukoy sa paggamit at pagpapahalaga ng oras bilang batayan ng kaakibat na mensahe.
Chronemics
Paggamit ng mata sa pakikipagtalastasan.
Oculesics
Paghawak o paghaplos sa pakikipagtalastasan.
Haptics
Galaw o kilos ng katawan tulad ng pag-iling, pagkaway, pagtango, pag-apit, atbp.
Kinesics
Paggamit ng mga bagay sa pakikipagtalastasan.
Objectics
Paggamit ng simbolo o icons.
Iconics
Mga galaw na panghalili para sa mga salita.
Dactylogy (sign language)
Maaari magpahiwatig ng damdamin o oryentasyon.
Kulay
Ang pag-aaral ng mga di-lingguwistikong tunog na may kaugnayan sa pagsasalita.
Vocalics
Pag-aaral ng komunikatibong gamit ng espasyo. Tumutukoy sa layo ng kausap.
Proxemics
Ito ay kakayahang magamit ang berbal at di-berbal na mga hudyat upang maipabatid nang mas malinaw ang mensahe at maiwasan ang hindi pagkakaunawaan.
Kakayahang Istratedyik
Nililinaw nito ang relasyon sa pagitan ng intensyon ng nagsasalita o nagpapahatid ng mensahe at ang kahulugan.
Kakayahang Pragmatik
“Ang tagapakinig ay nakapagbibigay ng maling interpretasyon sa narinig kahit hindi naman ito ang ibig sabihin ng kausap.”
Sannoniya (1987)
“Magiging mabisa lamang ang komunikasyon kung ito ay isasaayos.”
Dell Hymes
Ang lugar o pook kung saan nag-uusap o nakikipagtalastasan ang mga tao.
SETTING
Ang mga taong nakikipagtalastasan.
PARTICIPANT
Mga layunin o pakay ng pakikipagtalastasan.
ENDS
Ang takbo ng usapan.
ACT SEQUENCE
Tono ng pakikipag-usap.
KEYS
Tsanel o midyum na ginamit. (Pasalita o pasulat)
INSTRUMENTALITIES
Paksa ng usapan. May mga sensitibong bagay na kung minsan ay limitado lamang ang ating kaalaman.
NORMS
Diskursong ginagamit, kung nagsasalaysay, nangangatwiran, nakikipagtalo.
GENRE
Ang batayang kakayahan o kaalaman ng isang tao sa wika.
Competence
Paggamit ng tao sa wika.
Performance
