FIL1 (YUNIT II ONLY) Flashcards

1
Q

ANG WIKA AY
BEHIKULO NG

A

Kaisipan

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

ANG WIKA AY ______ TUNGO SA PUSO NG ISANGTAO

A

Daan

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

ANG WIKA AY NAGBIBIGAY
NG MGA KAUTUSAN O NAGPAPAKILALA SA
TUNGKULIN AT KATAYUAN
SA ________ NG
NAGSASALITA

A

Lipunan

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

ANG WIKA AY KASASALAMINAN NG ________ NG ISANG LAHI, MAGING NG KANILANG KARANASAN

A

Kultura

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

ANG WIKA AY
PAGKAKAKILALAN NG
BAWAT ________ O
GRUPO NG GUMAGAMIT NG
KAKAIBANG MGA
SALITANG HINDI
LAGANAP

A

Pangkat

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

ANG WIKA AY LUKLUKAN NG _______ SA KANYANG ARTISTIKONG GAMIT

A

Panitikan

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

ANG WIKA AY
KASANGKAPAN SA _______ NG
KULTURA NG
IBANG LAHI

A

PAG-AARAL

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

ANG WIKA ANG TAGAPAG______ NG LIPUNAN

A

Bigkis

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Kalikasan ng wika

A

•Pinagsama-samang tunog.
•May dalang kahulugan
•May gramatikal istraktyur
•Sistemang oral-awral
•Pagkawala o ekstinksyon ng wika
•Iba-iba, diversifayd at
pangkatutubo o indijenus

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Katangian ng wika

A

•Dinamiko/buhay
•May lebel o antas
•May lebel o antas
•Ang wika ay komunikasyon
•Ang wika ay natatangi
•Magkabuhol ang wika at kultura
•Gamit ang wika sa lahat ng uri ng larang
o disiplina

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

ay kasangkapan na ginagamit at nabubuhay lamang habang patuloy na ginagamit.

  • Santiago, 1995
A

Wika

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Wala pang isang wikang pambansa.
Ang bawat etnikong grupong nakatira sa bawat rehiyon ay may kani-kanilang wikang sinasalita.

A

Pre kolonyal

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Lalong nagkawatak-watak ang mga Pilipino.
Hindi nila itinanim sa isipan ng mga Pilipino ang kahalagahan ng isang wikang magbibigkis sa kanilang mga damdamin.
Mga prayleng Kastila ang nag-aral ng katutubong wika ng iba’t ibang etnikong grupo.

A

Panahon ng kastila

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Panahon ng Kastila
Hindi itinuro ng mga Espanyol ang kanilang wika dahil sa layuning “______ at ______” ang mga kapuluan sa Pilipinas.

A

“hatiin at pagharian”

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Ang wika ng mga katutubo ang naging ______ ng komunikasyon.

A

midyum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Layunin ng Treaty of Paris

A

A) I-divert ang eksena mula sa Pilipinas.
B) I-bully ang toxic na Espanya.
C) I-bury ang outdated na kolonyalismo.
D) I-save ang Pilipinas mula sa FOMO (fear of missing out).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Makamasa naman ang edukasyon sa panahon ng pananakop ng mga _____. Dahilan ito para maging popular ang wikang ______ kaysa sa wikang Kastila.

A

Amerikano, Ingles

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Sa pangunguna ni Pang._______ ay nagsimula ang pormal na kasaysayan ng paghahangad ng bansa na magkaroon ng isang wikang mag-uugnay sa lahat ng mamamayan nito na magsisilbing behikulo ng pagkakaunawaan para sa pambansang pagkakaisa noong 1935.

A

Manuel L. Quezon, panahon ng komonwelt

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Ang Kongreso ay gagawa ng hakbang tungo sa pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang wikang pambansa na batay sa isa sa mga umiiral na wikang katutubo. Hanggat hindi itinatakda ng batas, ang wikang Ingles at Kastila ang siyang mananatiling mga opisyal na wika

A

1935 Konstitusyon Artikulo XIV, Seksyon 3

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Bilang pagsunod sa probisyong nabanggit ay pinagtibay ang ______________ na nagtatag sa Surian ng Wikang Pambansa. (SWP na naging Linangan ng mga wika sa Pilipinas o LWP, at ngayo’y Komisyon sa Wikang Filipino o KWF).

A

Batas Komonwelt Blg. 184

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

ahensiyang nagsagawa ng mga pagaaral ng mga wika sa Pilipinas para sa pagpili ng magiging batayan ng wikang pambansa.

A

Surian ng Wikang Pambansa. (SWP na naging Linangan ng mga wika sa Pilipinas o LWP, at ngayo’y Komisyon sa Wikang Filipino o KWF).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Ginawang pangunahing midyum ng edukasyon ang wikang pambansang batay sa Tagalog at binigyan-diin ang development ng nasyonalismo. Ipinagbawal ang paggamit ng wikang Ingles

A

PANAHON NG HAPON1941-1945

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Nihonggo at Tagalog ang magiging opisyal na wika sa buong kapuluan

A

Ordinansa Militar Blg. 13

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

isang batas na nagtatadhana ng pagdiriwang ng Linggo ng Wika simula Marso 29 hanggang Abril 2 bilang pagbibigay kahalagahan sa kaarawan ni Francisco Baltazar

A

Proklamasyon Blg. 12

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Proklamasyon Blg. 12 o Nilagdaan ni ________. Noong _______
Pang. Ramon Magsaysay, Marso 15, 1952
26
______ Paglagda ni Pang. Ramon Magsaysay na sinususugan ang Proklamasyon Blg. 12’s 1954 para sa paglilipat sa pagdiriwang ng Linggo ng Wika sa Agosto 13-19 taon-taon bilang parangal at paggunita sa Ama ng wikang pambansa na si Manuel L. Quezon. Noong ________
Proklamasyon Blg. 186, Setyembre 23, 1959
27
Ama ng wikang pambansa
Manuel L. Quezon
28
_________ kautusang nagtatagubilin na Pilipino ang katawagan sa wikang pambansa. Noong _______
Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 o Paglagda ni Jose E. Romero, Agosto 13, 1959
29
Ang pambansang asembleya ay dapat magsagawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunlad at pormal na pagpapatibay ng isang panlahat na wikang pambansa na tatawaging Filipino.
1973 Konstitusyon Artikulo XIV Seksyon 3
30
Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika.
1987 Konstitusyon Artikulo XIV Seksyon 6
31
Pinakamaliit na yunit o bahagi ng isang sistema ng pagsulat
Mga Grafema/ Grafema
32
Sa ortograpiyang Filipino:
1.1 Titik 1.2 Di-titik
33
Titik o Letra _______ titik, binibigkas o binabasa sa tunog-Ingles maliban sa Ñ
28 (dalawampu't walo)
34
Di-titik Binubuo ng:
Tuldik at Bantas
35
Gabay sa paraan ng pagbigkas ng mga salita
Tuldik o Asento
36
Kumakatawan sa mga patlang at himig ng pagsasalita sa pagitan ng mga titik at pantig
Bantas
37
Isang unit ng tunog na binubuo ng isang patinig o kambal-patinig at isa o mahigit pang katinig
Pantig
38
Paraan ng paghati sa isang salita alinsunod sa mga pantig na ipinambuo dito
Pagpapantig
39
Kayarian ng salita
K- katinig (consonant, b, c, d, ...) P- patinig (vowels a,e,i,o,u)
40
Pagpapantig ng mga salita
Kapag may magkasunod na katinig sa loob ng isang salita, ang una ay isinasama sa sinundang patinig at ang ikalawa ay isinasama sa kasunod na pantig
41
Kataliwasan sa pagpapantig ng mga salita:
•kung hiram mula sa Español ang mga digrapo gaya ng BR, TR, KR, etc. magkasama ito sa isang pantig at hindi pinaghihiwalay •tatlong magkakasunod na katinig sa loob ng isang salita, ang unang dalawa ay sumasama sa sinundang patinig at ang ikatlo ay napupunta sa kasunod na pantig •Kapag ang una sa tatlong magkakasunod na katinig ay sinusundan ng alinman sa BL, BR, DR PL, at TR, ang unang katinig ay isinasama sa unang patinig at ang sumunod na dalawang katinig ay napupunta sa kasunod na pantig
42
Kapag nagsisimula ang salita sa kambal-katinig o kumpol-katinig (consonant cluster), ang katinig at patinig lamang ang inuulit
Pantig na inuulit
43
Napakaimportante ng walong bagong dagdag na titik sa Filipino upang maigalang ang mga kahawig na tunog sa mga katutubong wika.
Gamit ng Walong Bagong Titik (C, F, J, Ñ, Q, V, X, Z)
44
Ang dating 20 titik ng Abakada ay nadagdagan ng walo pang titik: C, F,J, Ñ, Q, V, X, Z Apat ay mula sa mga wika ng ibang bansa ______ Apat ay mula sa mga wika sa Filipinas ______
C, Ñ, Q, X F, J, V, Z
45
Gamit ng walong bagong titik sa pagbabaybay:
•Para sa mga bagong hiram na salita na babaybayin sa Filipino •Para sa mga bagong hiram na salita na hindi binabago ang baybay •Para sa mga pangngalang pantangi •Para sa mga katawagang siyentipiko at teknikal •Para sa mga mahirap dagliang ireispel
46
(pagrereispel) Huwag magreispel kapag:
•Kakatwa o kakatawa ang anyo •Higit na mahirap basahin kaysa orihinal •Nasisira ang kabuluhang kultural •Higit nang popular ang anyo sa orihinal
47
Pagrereispel
•Pasók ang SK at ST kapag nasa dulo ng salita •Kapag ang SK o ST ay nasa unahan o gitna ng salita, madalas itong nahahati •Walâng KT
48
Sa panghihiram ng salita, ______ muna bago ______
Español, Ingles
49
Mga salitang hindi Español at hindi rin Ingles, hindi matukoy ang pinagmulan
Salitang Siyokoy
50
Sa pangkalahatan, nawawala ang unang patinig sa mga kambal-patinig na I+(A, E, O) at U+(A, E, I) kapag siningitan ng Y at W sa pagsulat.
Kambal-Patinig Alituntunin:
51
Mga kataliwasan sa tuntunin ng kambal-patinig:
•Huwag alisin ang unang patinig kapag ang kambal-patinig ay sumusunod sa katinig sa unang pantig ng salita •Huwag alisin ang unang patinig kapag ang kambal-patinig ay sumusunod sa dalawa o mahigit pang kumpol-katinig (consonant cluster) sa loob ng salita •Huwag alisin ang unang patinig kapag ang kambal-patinig ay sumusunod sa tunog na H •Kapag ang kambal-patinig ay nása dulo ng salita at may diin ang bigkas sa unang patinig ang orihinal
52
Hindi nagdudulot ng kalituhan ang mga kamabal-patinig na may malakas na unang patinig (A,E, O)
Malakas na pantig
53
Palitang E/I at O/U
•Senyas sa Español o sa Ingles Sa kaso ng E/I, magiging senyas ang E sa mga salitang Espanyol na nagsisimula sa ES upang ibukod sa mga salitang Ingles na halos katunog ngunit nagsisimula sa S •Kapag nagbago ang katinig •Epekto ng Hulapi – nagiging i ang e kapag may hulapi •Hindi kailangan baguhin ang E kapag nasa dulo ng mga salitang hiram sa Español at sinusundan ng hulapi •Epekto ng Hulapi – nagiging U ang O kapag may hulapi
54
Palitang E/I at O/U Kailan Di Nagpapalit:
•Hindi kailangang baguhin ang E at O kapag sinundan ng pang-ugnay na (-ng) •Hindi kailangang baguhin ang E at O kapag inuulit ang salitang-ugat •Huwag baguhin ang dobleng “O" •Huwag baguhin ang UO — Mag-ingat dahil may magkaibang kahulugan
55
Mga Gamit ng “Nang”:
•Ginagamit na kasingkahulugan ng “noong”. •kasingkahulugan ng "upang" o "para" •bílang pang-angkop ng inuulit na salita •pagsasabi ng paraan
56
Mga gamit ng "Ng"
•Ginagamit para maipakilala ang tagatanggap ng kilos •Ginagamit upang tukuyin ang ugnayan o relasyon •Para matukoy o makilala ang gumagawa ng kilos na balintiyak [passive action o tagatanggap ng kilos] •Oras at Petsa
57
NANG - Sumasagot sa tanong na _______
Paano at gaano
58
NG - Sumasagot sa tanong na _______
Ano o nino/sino
59
Paraan ng Pagbikas sa Filipino: Tuldik na dapat gamitin:
•malúmay — pahilís ( ́) •malumì — paiwà ( ̀) •mabilís — pahilís ( ́) •maragsâ — pakupyâ ( ̂)
60
Nagtatapos sa Patinig o Nagtatapos sa Katinig Hal. : dalága, babáe, saríli, táo, sampalatáya. Ang diin ay nasa ikalawang huling patinig
Malúmay
61
Nagtatapos sa patinig, may malumay na bigkas tulad ng malumi ngunit ang diin o tuldik ay nasa huling patinig Hal. : batà (child), talumpatì, dambuhalà
Malumì
62
Nagtatapos sa Patinig o Nagtatapos sa Katinig Hal.: takbó, isá, malakí, batubató Mabilis ang bigkas at nasa huling patinig ang tuldik
Mabilís
63
Nagtatapos sa patinig Hal.: kaliwâ, dukhâ, sampû, tatlumpû Ang tuldik ay nasa dulo, mabilis at may diin sa dulo
Maragsâ
64
Dagdag na gamit ng pakupya
simbolo sa impit na tunog sa loob ng isang salita na nagaganap sa Bikol at mga wika sa Cordillera
65
Tunog na matatagpuan sa Mëranaw, Pangasinan, Ilokano, mga wika sa Cordillera, Akëanon, Kiniray-a at iba pang wika sa bansa
Schwa (ë)
66
Gamit ng gitling
•Sa Inuulit na Salita •Sa Paghihiwalay ng Katinig at Patinig •Kapag inuunlapian ang pangngalang pantangi •Kapag salitang banyaga at nása orihinal na baybay ang kasunod •sa Kasunod ng “De" •sa Kasunod ng “Di”
67
TUNGKULIN AT PROBLEMANG DAPAT HARAPIN NG KWF NGAYON
1.Estandardisasyon sa pamamagitan ng Ortograpiyang Pambansa 2. Armonisasyon ng mga ortograpiya ng mga katutubong wika, lalo na ang mga ginagamit sa DepEd Mother Tongue Program
68
sining ng tamang pagbaybay at pagsulat ng mga salita ayon sa tamang pamantayan o gamit
Ortograpiya
69
Mga tuntunin kung paano sumulat gamit ang wikang Filipino
Ortograpiyang Pambansa
70
Natatanging malinaw na ebidensiya ng taglay na talino at kultura ng mga Filipino
Baybayin
71
Unang Pag-aaral sa Baybáyin Ortograpiya at mga Tuntunin sa Pagsulat ng Wikang Tagalog
Pedro Andres de Castro
72
Unang Pag-aaral sa Baybáyin Mga Ambag sa Pag-aaral ng Sinaunang Alpabeto ng mga Filipino
Trinidad Pardo H. de Tavera
73
Pinakaunang aklat na nalathala sa Filipinas. Nakasulat sa Español at Tagalog (alpabetong Romano at Baybaying Tagalog)
Dasal: “Ama Namin,” “Aba Ginoong Maria,” “Sampung Utos ng Santa Iglesya,” “Pitong Sakramento,” “Tanungan”
74
Mga Katangian ng Alpabetong Romano na pinalaganap ng mga Español
•Walang K, pinalitan ng C at QU. •Walang W, ipinakatawan sa U. •Alpabeto alinsunod sa gamit ng Español.
75
Repormang Rizal
•“Sobre la nueva ortografia de la lengua tagala” (1890) •“Estudios sobre la lengua tagala” (1899) •Tungo sa abakadang Tagalog ni Lope K. Santos
76
1. Paggamit ng K at W. 2. Pagsasaayos ng pantig na GUI at QUI. 3. Pagsasaayos ng diptonggo na AO
“Sobre la nueva ortografia de la lengua tagala” (1890)
77
1. Alpabetong may 20 titik. 2. Limang patinig, labinlimang (15) katinig
"Estudios sobre la lengua tagala” (1899)
78
Tagalog bilang batayan ng wikang pambansa (pag-iwas sa baybay Español)
1939-1959
79
Pilipino, 20 titik
1959-1973
80
Filipino, 31 titik
1977
81
Filipino, 28 titik Filipino, 28 titik
1987 2013
82
Alpabetong PILIPINO / ABAKADA
20 titik: 5 patinig, 15 katinig bawat katinig ay binabasang may kasamang “a”
83
dagdag na 11 titik: C, F, J, Ñ, Q, V, X,V Ch, RR, LL “pinagyamang alpabeto”
Tumbasang Español-Filipino
84
Alpabetong Filipino
28 titik: 5 patinig, 23 katinig Dagdag na walong letra: C,F,J,Ñ,Q,V,X,Z Binibigkas sa tunog Ingles maliban sa Ñ