Faktori rasta i receptori

Question 1

Koja ja glavna uloga faktora rasta?

Answer 1

Glavna uloga faktora rasta je podsticanje aktivnosti proteina koji su potrebni za opstanak ćelija, njihov rast i diobu.

Question 2

Do čega dovodi aktivnost faktora rasta?

Answer 2

Aktivnost faktora rasta vezivanjem za specifične receptore utiče na ekspresiju gena koji mogu da:
• podstaknu ulazak ćelije u ćelijski ciklus
• oslobode blokade u napredovanju ćelijskog ciklusa
• spriječe apoptozu
• poboljšaju biosintezu ćelijskih gradivnih komponenti potrebnih da bi se matična ćelija podijelila na dvije kćerke ćelije.

Question 3

U koje procese mogu biti uključeni faktori rasta?

Answer 3

Faktori rasta mogu biti uključeni u:
• proliferaciju ćelija u stabilnom stanju
• proliferaciju ćelija nakon njihovog oštećenja kada moraju da se zamijene nepovratno oštećene ćelije

Question 4

Kada dolazi do nekontrolisane ćelijske proliferacije?

Answer 4

Do nekontrolisane ćelijske proliferacije može da dođe:
• ako je aktivnost faktora rasta poremećena
• ako su izmijenjeni signalni putevi faktora rasta kako bi postali konstitutivno aktivni
• mutacije gena za faktore rasta koji su protoonkogeni mogu da ih pretvore u onkogene koji su sposobni da pokrenu nesmetanu proliferaciju ćelija i kancerogenezu.

Question 5

Epidermalni faktor rasta i transformišući faktor rasta-alfa

Answer 5

• pripadaju familiji EGF
• vezuju se za iste receptore - familija receptora EGF” uključuje 4 membranska receptora sa intrinzičnom aktivnošću tirozin-kinaze
• receptor EGRF1 (ERB-B1 ili EGF-R) - najbolje proučen; njegove mutacije kod karcinoma pluća, glave i vrata, dojke, mozga
• receptor ERB-B2 (HER2) - prekomjerno se eksprimira u podgrupi karcinoma dojke
• izvor: makrofagi, razne epitelne ćelije
• funkcija: mitogeni za hepatocite, fibroblaste i mnoštvo epitelnih ćelija

Question 6

Faktor rasta hepatocita (HGF) ili faktor raspršenja

Answer 6

• ima mitogeni efekt na hepatocite i većinu epitelnih ćelija
• morfogeni faktor embrionalnog razvoja (utiče na obrazac diferencijacije tkiva)
• promoviše ćelijsku migraciju
• podstiče preživljavanje hepatocita
• izvor: fibroblasti, većina mezenhimalnih ćelija, endotelne ćelije u jetri i ostale nehepatocitne ćelije
• sintetiše se kao neaktivni prekursor pro-HGF - proteolitički se aktivira serin-proteazama oslobođenim na mjestu oštećenja
• receptor MET koji ima unutrašnju tirozin-kinaznu aktivnost
• mutacija ili prekomjerna ekspresija receptora u bubrežnim karcinomima i papilarnom karcinomu štitne žlijezde

Question 7

Trombocitni faktor rasta (PDGF)

Answer 7

• izvor: granule trombocita, aktivirani makrofagi, endotel, glatkomišićne ćelije i tumori
• receptori: PDGFR-alfa i beta koji imaju intrinzičnu tirozin-kinaznu aktivnost
• funkcija: indukuje proliferaciju fibroblasta, endotelnih ćelija I glatkomišićnih ćelija, te sintezu ECM, hemotaksija

Question 8

Vaskularni endotelni faktor rasta (VEGF)

Answer 8

• familija homodimernih proteina: VEGF-A, B, C, D i PIGF (placentarni faktor rasta)
• angiogeneza - nakon tkivnog oštećenja ali i u tumorima
• limfangiogeneza
• održavanje endotelnih ćelija zrelih krvnih sudova
• podstiču migraciju i proliferaciju endotelnih ćelija (klijanje kapilara) i formiranje vaskularnog lumena
• indukuje dilataciju i povećava popustljivost krvnih sudova
• receptori VEGFR-1, 2 i 3 sa tirozin-kinaznom aktivnošću

Question 9

Faktor rasta fibroblasta (FGF)

Answer 9

• familija sa više od 20 clanova: kiseli FGF (aFGF ili FGF-1) i bazni FGF (bFGF ili FGF-2)
• FGF-7 - faktor rasta keratinocita (KGF)
• funkcija: zarastanje rane, hematopoeza, razvoj, indukcija angiogeneze
• receptori FGFR-1-4 sa tirozin-kinaznom aktivnošću

Question 10

Transformišući faktor rasta beta (TGF-beta)

Answer 10

• izvor: trombociti, endotelne ćelije i monojedarne inflamatorne ćelije
• sekretuje se kao prekursorski molekul koji podliježe proteolizi radi nastanka biološki aktivnih proteina
• dva TGF-beta receptora sa serin/treonin-kinaznom aktivnošću koji indukuju fosforilaciju nekoliko nishodnih citoplazmatskih transkripcionih faktora koji se nazivaju Smads
• Fosforilisani Smads formira heterodimere sa Smad4 - jedarna translokacija i povezivanje sa drugim DNA-vezujućim proteinima s ciljem aktivacije ili inhibicije genske transkripcije
• funkcija: hemotaksija za leukocite i fibroblaste, stimulacija sinteze proteina ECM, suprimiranje akutne inflamacije