Ezberlenecekler Flashcards
Osmanlı Duraklama Dönemi Genel Özellikleri
- çeşitli iç ve dış nedenler ile osm.imp eski gücünü yitirmiştir.
- bu dönemde çeşitli isyanlar ile devletin merkezi otoritesi sarsılmış, bu isyanları bastıramayan merkezi otoriteye halkın güveni azalmıştır.
- bu dönemde savaşlar devam etmiş, en geniş sınırlara ulaşılmış ancak eski büyük başarılar kazanılmamıştır.
- kötü gidişatı engellemek için ıslahatlar yapılmıştır
Duraklamanın İç Nedenleri
Merkezi otoritenin zayıflaması*****
- mutlak monarşik yönetimin etkisi
- 1.Ahmet dön. Başlayan “ekber ve erşed uygulaması.”—sancağa çıkma kaldırıldı. Kafes sistemi başladı.
- rüşvet ve iltimasın yaygınlaşması
Ordunun bozulması
Ordu devlet içindir anlayışı yerine devlet ordu içindir anlayışının yerleşmesi
Kanun-i kadim e uyulmaması………..
Eğitimin bozulması
Beşik ulemalılığının yaygınlaşması
Pozitif bilimlerin terk edilmesi
Ekonominin bozulması
Saray’da lüks ve israfın artması
Savaşların uzaması
Duraklamanın dış nedenleri
Devletin doğal sınırlarına ulaşması
Coğrafi keşifler ile ticaret yollarının yön değiştirmesi
Rönesans sonrasında Avrupa da pozitif bilimlerin gelişmesi
EYALET İSYANLARI- kırım,eflak,boğdan,erdel
- temel sebep ülke yön çökmesi ve eyaletlerden alınmak istenen ağır vergiler.
- bu ayaklanmalar osm. Dev . ayrılma amaçlıdır. Ancak azınlık isyanı değildir.
- osm. Dev. merkez ordusunun gücü ile bu isyanları bastırmıştır.
ANADOLU / CELALİ İSYANLARI
- XVII yy. boyunca Anadolu da yaşanmış ayaklanmalardır.
Nedenleri:
-temel neden tımar (dirlik) sisteminin bozulmasıdır…… EKONOMİK
-iltizam sisteminin yaygınlaşması-peşin para karşılığı toprakların kiralanması-
-mültezimlerin halka baskı yapması
-AYANLIK ORTAYA ÇIKTI
- savaşların uzaması ve tımarlı sipahilerin topraklarından ayrı kalması
Sonuçları:
Anadolu’da üretim durma noktasına geldi
Vergi gelirleri azaldı
Tımarlı ordusu önemini yitirdi
Demografik yapı değişti—yatay hareketlilik
İşsizlik arttı
Merkez ordusunun sayısı arttı
Merkez / İstanbul / Kapıkulu İsyanları
-osm.dev. merkez ordusunun çıkardığı bazen halk ve ulemanın da katıldığı isyanlardır.
Nedenleri:
***1.ulufe ve culüs maaşlarının zamanında ödenmemesi veya ayarı bozuk akçe ile ödenmesi.
Islahatlara duyulan tepkiler
Saray kadınları ve harem ağalarının devlet işlerine karışması
Bazı devlet adamlarının ocağı kullanması
Sonuçları:
- kapıkulu ordusunun yönetim üzerindeki gücü arttı..
- merkezi otorite sarsıldı.
- padişahların otoritesi olumsuz etkilendi.
1590 FERHAT PAŞA ANT.
- Bu ant. ile osm. Dev. doğu da en geniş sınırlarına ulaşmıştır.
- hakimiyetini hazar denizine ulaştırdı. (iran)
**2. 1606 ZİTVATORUK ANT.
- Hoçova meydan zaferi sonrasında imz.
- bu ant. ile osm. Dev Avusturya karşısındaki siyasi ve ekonomik üstünlüğünü kaybetti. (1533 ist. Ant)
- osm padişahı ile Avusturya kralı denk kabul edilmiştir.
- 1639 KASR-I ŞİRİN ANT….
- günümüz türk-iran sınırı çizilmiştir.
- bu ant. İle zagros dağları sınır kabul edilmiştir.
4.1645-1669 GİRİT ADASININ FETHİ
-osm. Dev. denizlerdeki son büyük başarısıdır.
Bu adanın fethi Osmanlı donanmasının güçten düştüğünü kanıtlar
5.1672 BUCAŞ ANT.
- osm.dev ile Lehistan arasında yapıldı.
- podolya arazisi osm. Dev bırakılmıştır.— osm.dev batıda en geniş sınırlarına ulaştı
- 1683 II. VİYANA KUŞATMASI VE 1699 KARLOFÇA ANT.
- osm.dev Avusturya ya karşı başarılı olmuş ancak şehri alamamıştır.
- osm.dev yenilince papanın gayreti ile kutsal ittifak kuruldu.
- karlofça ant. ile osm.dev. tarihinde ilk defa büyük oranda top. Kaybetti.
XVII. YY ISLAHATLARI
Özellikleri:
Bu dön. Islahatların temel amacı devleti eski ihtişamına kavuşturmaktır.
Islahatlar kendi içinden çıkmıştır. Batı etkisi yoktur.
Islahatlar tepeden inme yapılmıştır. Islahatlar kişilere bağlı kalmıştır.
Bazı ıslahatlarda baskı ve şiddet uygulanmıştır.
Genç osman (II. Osman)
Osm. Tarihinde ilk köklü ıslahat fikrini taşıyan padişahtır.
Merkez ordusunu kaldırmak istemiştir.-kapıkulu-yeniçeri
Ulema sınıfının yetkilerini kısıtlamıştır.
İlk defa saray dışı evlilik yapmıştır. ( fatih dön. Sonra) nepotizm
Osm. Dev. başkentini taşımak
IV. Murat
** koçi bey risalesi hazırlanmıştır.- köklü ıslahatlar yapma fikrini gösterir.
Yeniçeri ve sipahi zorbaları ve İstanbul eşkıyaları ortadan kaldırıldı.
İçki ve tütünü sert kanunlar ile yasakladı.
Sokağa çıkma yasağı uygulandı, fal ve kumar gibi eylemleri de sonlandırmıştır.
*** tarhuncu Ahmet paşa
-osm.tarihinde ilk defa denk bütçeyi hazırlamıştır.
Sert tedbirler ile lüks ve israfı ve gereksiz masrafları kısmıştır.
Köprülüler dönemi——
-osm. Tarihinde şartlı işbaşına gelen ilk sadrazam köprülü Mehmet paşa olmuştur.
Şartları:
- saray devlet işlerine karışmayacak
- saray yapılan atamalara karışmayacak
- hakkında şikayet olur ile savunması alınacak
- bozulan devlet düzenini yeniden sağlamışlardır.
- yeniden batı da fetihler başlamıştır
- Venedik e karşı başarılı olunulmuştur.
- maliye güçlendirilmiştir.
Reform ve sonuçları
- bozulan Katolik kilisesine eski düzenini verme çabasıdır.
- bu olaylar sonucunda yeni mezhepler ortaya çıkmıştır. ( Protestanlık- Kalvenizm- Anglikanizm)
- eğitim Katolik kilisesinin elinden alındı. ( eğitim alanında laiklik sağlandı)
0TUZ YIL SAVAŞLARI 1618-1648
İlk olarak Almanya—kutsal roma germen imp. da başlamış kısa sürede Avrupa etkili olmuştur.
Savaş ilk önce protestan alman prenslikleri ve krallık arasında başlamıştır.
Daha sonra ise papalık kutsal roma imp. destek vermiştir.
Fransa ise protestan alman prensliklerine destek vermiştir.
WESTEFALYA ANT.
-bu ant. ile ogsburg ant. geçerliliği sona ermiştir.
-bu ant. ile insanlara istediği mezhebi seçme hakkı tanınmıştır.
Almanya’nın siyasi birliği ve mezhep birliği bozulmuştur.
COĞRAFİ KEŞİFLER VE SONUÇLARI
- Avrupa’nın ticaretin kaynağına birinci elden ulaşma amacıdır.
- merkantalizm anlayışı güçlenmiştir.
- ilk sömürge imp. kurulmuştur.
SANAYİ İNKILABI / ENDÜSTRİ DEVRİMİ 1750…
-ilk olarak İngiltere de ortaya çıktı.
-ilk olarak tekstil alanında ortaya çıkmıştır.
Sonuçları:
Yeni bir sınıf ortaya çıktı – işçi
Fabrika kentleri kuruldu
Grev, sendika, lokavt, liberal ekonomi gibi kavramlar gelişti.
-seri ve ucuz üretim başladı.
-sömürgecilik faaliyetleri hız kazandı.
“OSMANLI GERİLEME DÖNEMİ” XVIII.
Genel özellikler:
Bu dön. İlk başlarında temel amaç Karlofça ve İstanbul antlaşmaları ile kaybedilen top. Geri kazanmaktır. VARİF ile savaşılmıştır.
Daha sonra ise ( 1718 pasorofça) mevcut toprakları koruma politikası benimsenmiştir.
** Osm. Dev bu dön. Avrupa’nın gerisinde kaldığını kabul etmiştir.—Avrupa’nın üstünlüğü kabul edilmiştir.
Batılı tarzda ıslahatlar yapılmıştır.— ıslahatlar askeri ağırlıklıdır.
1.- PRUT SEFERİ VE ANTLAŞMASI
- Çar I. Petro ( deli ) ile isveç kralı XII. Karl ( demirbaş şarl ) savaşmıştır.
- Osmanlı dev. 1700. İstanbul antlaşmasının kayıplarını telafi etmek için rusyaya saldırmıştır.
- osm. Dev. rusyaya karşı üstün gelmiş ancak tarihi bir fırsatı kaçırmıştır.
1711 prut ant. ile;
-1700 istanbul ant. kayıpları telafi edilmiştir.
İstanbul’da bulunan rus elçiliği kaldırılmıştır.
Azak kalesi Osmanlı devletine geri verildi. ( rusyanın karedenize çıkışı engellendi)
-osm.dev. kaybettiği yerleri geri alma inancı artmıştır.
