Etsike Dilemma Flashcards
Ka e etikk?
Etikk er læra om rett og galt, etikk er refleksjon over moralen (læra om moral). I etikken er èin opptatt av å grunngi Koffor noko er rett eller gale: «eg gjer dette FORDI…»
Ka e moral?
Moral seier noko som kossen èin bør handle i ulike situasjonar, og kva handlingar som er riktig og gale.
Ka e forskjellen på etikk og moral?
Moral er opptatt av kva som er rett og galt, og etikk er knytta til kvifor ein gjer som ein gjer, begrunnelsen.
Ka e et dilemma?
Et dilemma er et vanskelig valg der ein møter på to eller fleire like ubehagelige alternativ
Ka e et etisk dilemma?
Et etisk dilemma oppstår når ulike verdiar er i konflikt med kvarandre eller når det som er rett for ein person er gale for den andre
Ka kan ein spør seg sjøl om man står ovanfor et etisk dilemma?
Kva skal eg legge mest vekt på? Skal eg gjere mi plikt og følge skrive og uskrivne lovar og reglar? Skal eg velge den løysinga som gir minst dårlige følger for meg sjølv og andre?
Eksempel på etisk dilemma?
Ein venn av deg jukser på ein prøve. Skal ein sei ifra til læraren og risikere at vennen blir sur og irritert, eller skal ein tie og la vennen få ein ufortjent karakter?
Ka e dei fire etiske teoriane?
Pliktetikk, konsekvensetikk, føremålsetikk, sinnelagsetikk
Ka e pliktetikk?
Pliktetikk tar utgangspunkt i at ein skal følgje lovar og reglar. I jobben din, sett lover og reglar grenser for ka du kan gjere
Eksempel på pliktetikk?
Ein pasient av deg har krasja, og ein venn av den kjem inn til deg for ein undersøkelse. Den spør korleis det går med vennen sin, og har blitt feilinformert om krasjet. Du vil sei fra om at informasjonen han har er feil, men har taushetsplikt. Kva gjer du? Her følgjer du plikta di og tier
Ka e konsekvensetikk?
Konsekvensetikk handler om at ein vurderer kva følgjer det ein gjer, har for dei det gjeld.
Et eksempel på konsekvensetikk?
«eg blir igjen med denne pasienten som treng meg, sjølv om eg veit at konsekvensen er at andre brukarar må vente endo lenger, og kjem til å klage…»
Ka e føremålsetikk?
Føremålsetikk handlar om at ein tek utgangspunkt i målet vi ynskjer å nå. Lover og reglar er ikkje så nøye
Eksempel på føremålsetikk?
«Målet er å redde Kate, difor skapar me eit nytt barn, så ho kan bli frisk.» Målet er å gjere Kate frisk
Ka e sinnelagsetikk?
Sinnelagsetikk handlar om å vurdere motivet bak handlinga. Ei handling er etisk god eller moralsk rett dersom ein meinar det ein seier og gjer
Et eksempel på sinnelagsetikk?
Er det rett å stjele medisin for å redde et liv?
Fokuset/motivet er å redde liv
Ka e etisk refleksjon?
I et dilemma må du stoppe opp og bruke tid og reflektere over kva du skal gjere. Mellom anna må du vurdere kven dilemmaet angår, ka handlingsalternativ du har, og kva konsekvensar er det kvar av dei har.
Mange gongar kan du diskutere med andre, men ofte er du åleine og må handle der og då
Ka e dei to typane etisk refleksjon?
Enkel og avansert refleksjonsmodell
Forklar enkel refleksjonsmodell
Du bruker enkel refleksjonsmodell om du må bestemme deg fort. Då må du vurdere valga du har, og handle ut frå det du meiner er best der og da
Ka e den avanserte refleksjonsmodell en?
Avansert refleksjonsmodell blir brukt i etterkant av eit dilemma:
Koffor tok eg det valget? Kva andre løysingar finnes det?
Her kan ein finne ulike løysingar saman med kollegaer, og sjå situasjonen frå fleire sider
Ka e verdi?
Verdiar er grunnleggande oppfatningar som styrer valga våre, t.d. rettferd, likestilling, ærlighet
Verdi er noko som betyr mykje for oss, som for eksempel familie, venner eller penger
Ka e autorisasjon
Autorisasjon er ei offentlig godkjenning ein treng for å yte ein bestemt yrkestittel. Den blir delt ut av Helsedirektoratet
Et yrke som treng autorisasjon er f.eks lege, jordmor, tannlege osv
Ka e norm?
Normen er ein regel for koss me oppfører oss, og seier noko om ka som er forventa oppførsel
Eksempel: ikkje stjele, være snill, følge reglar
