endokrin sistem Flashcards
Böbrekleri dıştan saran yapılar nelerdir ??
Fascia renalis
Capsula adiposa
Capsula fibrosa
Fascia renalis ??
- Böbrekler en dıştan fascia renalis adı verilen bir fasiya ile örtülüdür.
- Fascia renalis yukarıda gl. suprarenalis ile böbrekler arasına sokulmuştur.
- Bu fasiyanın böbreğin ön yüzünü örten bölümüne fascia prerenalis, arka yüzünü örten bölümüne fascia retrorenalis denilir.
- Bu iki fasiya böbreklerin iç ve dış kenarları ile alt ucunda birleşerek peritoneumun altında subperitoneal örgü halinde çeşitli yönlerde uzanır.
- Böyece böbrekleri komşu dokulara bağlar
Capsula adiposa ??
- Fascia renalis’in altında, böbreğin arkasında ve kenarlarında miktarı şahsa göre değişen ve böbreği saran capsula adiposa adında yağ tabakası vardır.
- Capsula adiposa böbreğin sinus renalis kısmından içeri sokularak buradaki boşlukları doldurur.
Capsula fibrosa ??
- Yağ kapsülünün de altında böbreği saran ince fibröz sağlam bir kapsül bulunur.
- Capsula fibrosa adı verilen bu yapı subfibröz adı verilen gevşek bir yapı ile böbreğe bağlanır.
- Capsula fibrosa böbrek üzerinden kısmen kolaylıkla sıyrılabilir.
- Bu örtülerden sonra esas böbrek dokusuna gelinir.
Böbreklerin arka yüzü ??
Üst yarısı
- Diaphragmanın lumbal parçası ile komşudur.
- Diapgragma aracılığı ile recessus costodiaphragmaticus ile komşudur.
- 11. ve 12. kostalar ve kostaların alt kenarında bulunan interkostal sinir ve damarlarla da komşudur.
Alt yarısı
- dıştan içe doğru sıra ile m. transversus abdominis, m. quadratus lumborum, m. psoas ile ayrıca plexus lumbalis’in dallarından olan n. iliohypogastricus ve n. ilioinguinalis ile komşuluk yapar.
Böbreklerin iç ve dış kenarı ??
- Dış kenarı (margo lateralis) konvekstir.
- İç kenarı (Margo medialis) orta bölümü konkav uçlara yakın olan bölümleri konvekstir.
- İç kenarın orta kısmında vertikal yünde bulunan yarığa hilum renale denir.
- Hilusta böbreğin sapını teşkil eden oluşumlar bulunur.
- Önde v. ranalis, ortada a. renalis, arkada pelvis renalis, yağ dokusu içerisinde sinir ve lenf damarları bulunur.
- Ağzı hilus renalis’e uyan ve böbreğin içine sokulan sinus reanlis adı verilen bir boşluk bulunur.
- Bu boşluğun içerisinde böbreğe giren çıkan oluşumlar (pelvis renalis, calices renales, damar ve sinirler) ve bunların arasını da yağlı gözeli bir doku doldurmuştur.
Böbreklerin üst ve alt uçları ??
Üst uç (extramitas superior)
- alt uca nazaran orta çizgiye daha yakındır.
- Bu ucun yüzeyine gl.suprarenalis oturmuştur.
Alt uç (extramitas inferior)
- konveks ve künt bir uç halindedir. Üst uçlara oranla daha küçük, daha ince ve birbirinden daha uzakta bulunur.
Cortex renalis ??
- Açık sarımtırak kırmızı renkte ve dışta bulunur.
- Bu kısma taze kadavrada bakıldığında küçük kırmızı noktalar görülür.
- Bunlar malpigi cisimciklerine tekabül eder.
- Korteksin piramisler arasına doğru verdiği uzantılara columna renalis denir.
- Columna renalis’lere Bertini sütun’ları da denir.
böbrek lobcuğunu (lobuli corticalis) nedir ??
- Korteks içerisinde medullar cevhere ait olup onun uzantısı durumda bulunan yapılara pars radiata denir.
- Pars radiata’lar arasındaki kortekse ait yapılara ise pars convoluta denir.
- Pars radiata ve pars convoluta birlikte böbrek lobcuğunu (lobuli corticalis) yapar.
- Pars radiata (stria medullaris- Ferrin uzantıları) daha koyu renkli ve koni şeklindedir.
- Pars convoluta (glomerulus) iki pars radiata arasında daha kompleks yapıya sahiptir.
- Burada corpusculum renale ve idrar kanalcıklarının bir parçası bulunur.
Medulla renalis ??
- İdrarı nakletmekle görevlidir.
- Burada pyramis renalis denilen oluşumlar vardır.
- Pyramis renalis’in tepesine papilla renalis denir.
- Her bir papilla renalis’e 20-25 adet foramina papillare açılır.
- Böbreğin kanal sistemi (tubulus renalis) idrarın süzülme işleminin başladığı yerden sonlanma yerine kadar olan kanal sistemine denir.
Böbreğin kanal sistemi (tubulus renalis) iki bölümden oluşur. nelerdir ??
- Birinci bölüm idrar kanalcıklarıdır. İki böbrekte 2.500.000 nefron bulunur.
- Bir nefron içte damar yumağının bulunduğu glomerulus ve bunu dıştan saran capsula glomerulosa’dan (Bowman kapsülünden) oluşur.
- Bu yapının tümüne corpusculum renale denir.
- Corpusculum renale idrarın kandan süzülme işlemini yapar.
- İkinci bölüm toplayıcı kanallardır.
- Bu kanallar üreter tomurcuğundan gelişip sadece idrarı nakletmekle görevli yapıdır.
- Bağlatı parçasından sonra toplayıcı kanallar ve ductus papillaris’ler gelir.
- Yaklaşık 20-25 adet ductus papillaris papilla renalis’teki foramen papillare (pori uriniferi)‘lerle calix renalis’e açılırlar.
Böbreğin arterleri ??
- Böbreğin arteri a. renalis’dir.
- A. renalis hilusta 4-6 dala ayrılır ve bunlara a. segmentalis denir. Her arter bir segmenti besler ve bu segmental arterler arasında anastomoz yoktur.
- 1-2 tanesi pelvis renalis’in arkasında diğerleri de önde pelvis renalis’e sokulurlar.
- Bunlar pelvis içerisinde tekrar ayrılır ve columna renalisler içerisine sokulurlar. Buradaki arterlere a. interlobaris adı verilir.
- A. interlobaris’ler pyramis renalis’lerin tabanı seviyesinde, tabana paralel olarak dallar verirler. Bu artere a. arcuata denir.
- Bir a. arcuata diğer a. arcuata ile piramisin tabanında anastomoz yapmaz.
- Bunlardan çıkan dallar kortekse doğru radier olarak uzanırlar.
- Bunlara ise a. interlobularis adı verilir.
- Bunlardan da glomeruluslara giden vas afferensler (afferent arteriol, arteriola afferens) çıkar.
- A. interlobularis’lerin devamı kapsül altına kadar ilerler ve yıldız şeklinde sonlanırlar. Bunlara a. stellaris veya rr. capsulares adı verilir.
- Hilusta a. renalis’den ayrılan ince dallar pelvis renalis, calix renalis ve capsula adiposa’yı beslerler.
Böbreğin venleri ??
- Venler çoğunlukla arterleri izlerler (rr. capsulares, v. capsularis, v. stellata, v. interlobularis, v. arcuata, v. interlobaris, v. segmentalis ve v. renalis).
- Böbreğin venleri v. renalis adı altında toplanır ve v. cava inferior’a açılır.
Böbreklerden kanı arter dallarından doğrudan doğruya venlere ileten arteriovenöz anastomozlar da vardır. bu anastomozlar nerde bulunur ??
- calix renalis etrafında,
- a. ve v. interlobularis’ler arasında ve
- cortex renalis’teki ince arter ve
- venler arasında bulunur.
Böbreğin sinirleri ??
- Plexus renalis’ten gelir.
- Bu pleksus arter etrafında seyreder.
- Sempatik lifleri n. splanchnicus minor ve imus aracılığı
ile truncus sempaticus’dan gelir. - Sempatik aktivite damarları daraltır ve idrar miktarını azaltır.
- Parasempatik lifleri n. vagus’tan gelir.
- Bu lifler önce plexus coeliacus, sonra plexus renalis’e gelir.
- Bu pleksus içerisinde bir çok ganglion bulunur.
- En büyük olan a. renalis’in başlangıcındaki ggl. aorticorenale’dir
Böbreğin lenf drenajı ??
V. renalis’leri takip ederek n. lyphatici lumbales’e (n. l. aortici laterales) açılı
URETER ??
- Pelvis renalis’den başlayan ve idrarı idrar kesesine taşıyan ince bir borudur.
- Uretlerin duvarları oldukça kalındır. Lümeni 3-5 mm kadardır.
- Sol ureter 1 cm daha uzundur.
- M. psoas major’un ön kısmı ile peritoneum arasında yukarıdan aşağıya, dıştan içe doğru fascia subserosa’da uzanarak pelvis boşluğuna girer. Burada peritoneuma daha sıkı yapışıktır.
- Mesanenin fundus kısmına açılır
Ureter, pars abdomainalis ??
- Pars abdomainalis pelvis renalis’den linea terminalis’e (vasa iliaca’yı çaprazladığı yere) kadar devam eder.
- A. testicularis (veya a. ovarica) bu bölümü önden çaprazlar.
- Pelvis boşluğuna girerken sağdaki a. iliaca externa’nın başlangıç kısmını, soldaki ise a.iliaca communis’in son kısmını çaprazlar.
- Sağ üreter v. cava inferior’un hemen lateralinde uzanır.
- Ön yüzü yukarıdan aşağıya doğru pars descendens duodeni, a. colica dextra, a.ileocolica, radix mesenterii ve ileum’un son bölümü ile komşudur.
- Sol üreter, a. colica sinistra, colon sigmoideum ve mesocolon sigmoideum ile komşudur.
Ureter, pars pelvica ??
- Pars pelvica, linea terminalis (vasa iliaca)’den mesaneye kadar devam eder.
- Pelvis’in dış duvarında ve incissura ischidica major’un ön kenarında bulunur ve peritonla örtülüdür.
- Burada a. iliaca interna’nın ön tarafında, n., a., obturatoria, a. vesicalis inferior ve a. rectalis media’nın medialinde bulunur.
- Spina ischiadica hizasında yön değiştirir ve mesane fundusuna girer.
Ureter, pars intramuralis ??
- mesane içindeki (2 cm) kısım olup oblik olarak uzanır.
- Ostium ureteris’lerle mesaneye açılır.
- Abdominal parça retroperitoneal olarak devam eder.
- Pelvis parçası pelvis döşemesine yaslanmış olarak devam eder ve mesane hizasında içe doğru kıvrılarak mesanenin arka duvarına gelir. Burada ductus deferens’i (erkekte) çaprazlar.
Ureter, Erkeklerde ??
- Vesicula seminalis’in üst kısmının ön tarafındadır.
- Ductus deferens’i arakadan çaprazlar.
- Son bölümü mesane venleri tarafından sarılmıştır.
Ureter, Kadınlarda ??
- Pelvis duvarında fossa ovarica’nın arka sınırındadır ve sonra mediale yönelir.
- Cervix uteri ile vaginanın üst bölümünün lateralinde öne döner. 2.5 cm’lik bölümü a. uterina ile birlikte uzanır, arteri üstten çaprazlar ve lig. latum uteri’nin arasına girer.
Üreterin üç darlığı vardır. nelerdir ??
- Başlangıç kısmı (ureterin pelvisden itibaren başladığı yer).
- Linea terminalis veya vasa iliacayı çaprazladığı yer.
- Mesane duvarı içindeki parça (pars intramuralis), burası en dar kısımdır.
Ureterin damarları ??
- Arterleri geçtiği bölgelerde bulunan komşu arterlerden alır.
- Esas olarak: A. renalis, a. ovarica veya a. testicularis, rr. ureterici (aorta abdominalis),
- Ayrıca: A. iliaca interna, a. uterina (kadın),
a. vesicalis superior, a. vesicalis inferior (erkek). - Venleri de ureter etrafında ağ oluşturur ve geçtiği bölgelerdeki venlere dökülür.
Ureterin lenf drenajı ??
- Damarları etrafındaki lenf düğümlerine dökülürler.
- Üstte: Böbreğin lenf damarlarını takip eder
- Ortada: Nody lymphatici iliaci communis’e
- Altta: Nody lymphatici aortici laterales ve
nody lymphatici iliaci interni ve
nody lymphatici iliaci externi’ye dökülür.
Ureterin Sinirleri ??
- Plexus renalis, plexus aorticus ve plexus hypogastricus superior ve inferior’dan gelir.
- Ağrı duyusu: Sempatik liflerle seyrederek T 11-L1. segmentlere gider.
- Muhtemelen n. vagus ile de gitmektedir.
- Ağrı önce aynı segmentin innerve ettiği lumbal bölgede, sonra da kasığa doğru iner.
- M. cremaster etkileneceği için testis yukarı çekilir.
Ureterin Yapısı ??
- Tunica adventisia: Gevşek bağ dokusndan yapılmıştır.
- Tunica muscularis: Yukarıda dışta sirküler içte longitudinal aşağıda dışta ve içte longitudinal, ortada sirkülerden oluşur.
- Tunica mucosa: Çok katlı transisyonel epitele örtülüdür. Uzunlamasına seyreden plikalara sahiptir.
mesane, yeri, şekli ve komşulukları ??
- Pelvis içinde ve pubis’in arkasında bulunmaktadır.
- Erkeklerde rectumun,kadınlarda vagina ve uterus’un önünde yer almıştır.
- Dolu idrar kesesi kısmen kürevi bir şekil gösterdiği halde, boş bir kese sagittal kesitte üçgen şeklinde görülür.
Boş mesanenin Üst Yüzü ??
- Mesane boş iken üst yüz düz veya hafif konveksçe olup peritonla örtülüdür.
- Karın arka duvarının arka yüzünü örten peritoneum vesica urinaria’ya atlarken önde plica umbilicalis mediana ile plica umbilicalis medialis’ler arasında fossa supravesicalis adı verilen bir çift çukurluk meydana getirir.
excavatio rectovesicalis ??
- Erkeklerde vesica urinaria’nın üst yüzünü örten peritoneum arkada rektuma atlarken önce vesica urinaria’nın arka alt yüzünün yukarı parçasının küçük bir bölümünü örttükten sonra rektuma atlar.
- Böylece bu iki organ arasında excavatio rectovesicalis adı verilen çıkmazı oluşturur.
excavatio vescouterina ??
Kadınlarda peritoneum mesanenin arka alt yüzüne sokulmadan, doğrudan doğruya uterus’un ön yüzünün isthmus uteri’ye uyan kısmına atlar ve excavatio vescouterina’yı oluşturur.
Boş mesanenin Ön-alt yüzü ??
- Bu yüz peritoneumla örtülü değildir.
- Syphysis pubis ve pelvisin ön duvarının arka yüzü, m. levator ani’nin ön kısmı, m. obturatorius internus ve obturator damar ve sinirlerle komşudur.
- Bu komşuluk spatium retropubicum denilen gevşek gözeli bir doku aracılığı iledir.
- Ön-alt yüzün alt kısmında Pubis’ten mesaneye uzanan, m. pubovesicalis ve bağlar;
- Pubis’ten prostata uzanan puboprostatik bağlar bulunur.
- Bu yüz ayrıca santorini ven plexus’u ile de komşudur.i
Boş mesanenin arka-alt yüzü ??
- Mesanenin tabanının (fundus vesicae) komşuluğu
- Erkeklerde yukarı kısmı peritoneumla örtülmüştür;
- Kadınlarda peritoneum bu yüzü örtmeden doğrudan doğruya uterusa geçer (excavatio vesicouterina).
- Arka-alt yüz erkeklerde vesicula seminalisler, ductus deferens ve ureterlerle komşuluk yapar.
- Alt kısmında ise prostatla komşudur ve ona sıkıca yapışıktır.
- Prostat’tan peritoneuma kadar uzanan prostatoperitoneal aponeuros vardır.
- Mesanenin arka-alt yüzü daha uzaktan rektumla komşudur.
- Kadınlarda bu yüzün yukarsı uterus’un boynu ile alt kısmı ise vagina ile komşudur.
ostium urethra internum nedir ??
- Mesanenin ön-alt ve arka-alt yüzlerinin birleştiği kısımda ve ortada uretranın başlangıç deliği ostium urethra internum bulunur.
- Ostium urethra internum çevresindeki mesane kısmına mesane boynu (cervix vesicae) denir.
- Erkeklerde bu hizada prostat bulunur.
- Kadınlarda prostat bulunmadığından mesane doğrudan doğruya pelvis diafragması üzerine yaslanmış durumdadır.
- Bu sebepten dolayı mesane kadınlarda daha aşağıdadır.
- Mesane boynu hizasında erkeklerde rektuma uzanan m. rectovesicalis; kadınlarda uterusa uzanan m. uterovesicalis adı verilen düz kas lifleri bulunur.
MESANENİN YAPISI ??
1-Tunica serosa 2-Tunica muscularis 3-Tunica mucosa
nesane, tunica serosa ??
T. serosa’da: Üst yüzde peritoneum, diğer yüzlerde bağ dokusu vardır.
nesane, tunica muscularis ??
- T. muscularis: Bu tabakada değişik yönlerde uzanan
düz kas lifleri bulunur. - Dışta longitudinal, ortada sirküler ve en içte longitudinal yönde uzanan kas lifleri bulunur.
- Orta tabakayı oluşturan sirküler kas lifleri uretra’nın
başlangıç deliği etrafında kalınlaşarak m. sphincter vesicale’yi (m.sphincter internum) oluşturur.
nesane, tunica mucosa ??
- T. mucosa: Çok katlı değişici epitelle örtülüdür.
- Mesanenin iç yüzü açık kırmızı renktedir ve iç yüzünde mesane boş iken plikalar bulunur.
- Mesanenin arka-alt yüzünde birbirinden 2,5-3 cm uzaklıkta bulunan ureterlerin açıldıkları delikler (ostium ureteris) yerleşmiştir.
- Bu deliklerin arka ve dış taraflarında ureterlerin pars intramuralisine uyan, plica ureterica denilen plikalar vardır.
- Ostium ureterislerin arasında enine olarak uzanan plica interureterica adını alan bir plika mevcuddur.
trigonum vesicae (Liteautaud üçgeni) nedir ??
- Plica interuretericanın da arkasında enine bir çukurluk yer alır.
- Daha önde uretranın başlangıç deliği olan ostium urethra internum görülür.
- Ostium ureterisler ile, ostium urethra internum arasında kalan üçgen şeklindeki sahaya trigonum vesicae (Liteautaud üçgeni) denir.
- Burası mesane boş olduğu zaman da düzdür.
uvula vesicae nedir ??
- Ostium uretra internum’un arkasında dilcik şeklinde, uvula vesicae adı verilen bir kabartı bulunur.
- Bu kabartı uretranın arka duvarında da devam ederek crista urethralis halinde uzanır.
mesanenin arterleri nelerdir ??
- Arterleri: A. vesicasis superior ve A. vesicalis inferior (a. iliaca interna.’dan),
- Ayrıca komşu organlardan gelen arter dalcıkları da vardır.
- A. obturatoria ve
- A. glutea inferior’dan da dallar alır,
- kadınlarda a. uterina
a. vaginalis’ten de ince dallar alır.
mesanenin venleri nelerdir ??
- Venöz kan, mukoza altında, kaslar arasında ve dıştaki ven ağlarında toplanır.
- Bu venöz ağ mesanenin ön-alt ve arka-alt yüzlerinde plexus venosus vesicalis’i oluştururlar.
- Bu plexsuslar önde v. dorsalis penis’i de alıp v. iliaca interna’ya açılır.
- Ayrıca bu venlerin v. rectalis media, v. obturatoria ve v. pudenda ile bağlantıları vardır.
- Mesane venleri arkada plexus rectalis (kadınlarda plexus uterinus ve plexus vaginalis) ile komşudur. Sonunda v. iliaca interna’ya dökülür.
mesanenin lenfleri nelerdir ??
- Lenfası iki pleksusta toplanır.
- Biri kas tabakası arasında, -diğeri ise dışta bulunur.
- Üsttekiler: N. lymphatici iliaci externi’ye,
- Alttakiler: N. lymphatici iliaci interni’ye açılır.
- Mesane boynunda: N. l. sacrales veya N. l. iliaci communis’e açılır.
mesanenin sinirleri nelerdir ??
- Otonom sinir sisteminin kontrolü altındadır.
- Parasempatikler: Nn. splanchnici pelvici (errigentes)
ile sakral parasempatikus’tan gelir. - Uyarı: Mesane kaslarını eksite eder (kasar).
- Miksiyon merkezi: Medulla spinalis’de sakral 2.-4.
segmentlerdedir. - Sempatikler: Torakal 11-12 ve lumbal 1.-2. medulla
spinalis segmentlerinden gelir. - Uyarı: Mesane kaslarını inhibe eder, m. sphincter
vesice’yi eksite eder. - M. sphincter urethra (m. sphincter externa) m.
transversus perinei profundus’un bir bölümü olup çizgili kastır. N. pudendus’tan innerve olur. - Ağrı duyusu hem parasempatik, hem de sempatik
liflerle taşınır. Karın ön duvarı alt kısmında, perineum ve
pelvis’te hissedilir.
Urethra Feminina (kadın uretrası) ??
Ostium urethra internum’dan başlar ve aşağı doğru
ilerliyerek pelvis döşemesini geçer ve vestibulum vagina’da clitoris’in 2-3 cm altında ostium urethra externum’da sonlanır.
Urethra masculina (erkek uretrası) ??
- Hem idrarın hem de meninin dışarı atılmasını sağlar.
- Mesanedeki ostium urethra internum’dan başlar, penisin ucundaki ostium urethra externum’da sonlanır.
- İçinden geçtiği organların adını almak üzere üç parçası vardır.
Pars prostatica urethra
Pars membranacea urethra
Pars spongiosa urethra
pelvis major ??
- Apertura pelvis superior’un yukarısında kalan pelvise pelvis major denir.
- Buranın önünde karın boşluğu, yanlarda os ilium (fossa iliaca), arkada L5–S1 vertebra’lar bulunur.
- Burada karın içi organlarndan barsaklar bulunur.
pelvis minör ??
- Pelvis boşluğunun apertura pelvis superior ve apertura pelvis inferior arasında kalan kısmına pelvis
minör denir. - Buranın arka duvarı ön duvarından uzundur.
- Arka duvarında sacrum ve os cocyx, ön duvarında symphisis yanlarda os coxa bulunur.
- Burada pelvis içi organlardan, mesane, rectum, kadın iç genital organları vardır.
Lig. sacrotuberale ??
- Bu bağ spina iliaca posterior inferior’dan başlar,
sacrum’un yan alt kısmına os cocyx’ten tuber ischiadicum’a kadar uzanır. - Yassı yelpaze şeklinde kuvvetli bir bağdır.
Lig. sacrospinale ??
- Üçgen şeklinde olan bu bağın tabanı sacrum’a, os cocygis’e ve lig. sacrotuberale’nin önünden başlar.
- Spina ischiadica’da sonlanır.
- Bu bağ incissura ischiadica major ve minoru bir delik haline dönüştürür.
- Bu bağın yukarısındaki deliğe foramen ischiadicum majus, altındaki deliğe foramen ischiadicum minus denir.
Foramen ischiadicum majus ??
- Önde incissura ischiadica majör, arkada lig. sacrotuberale, aşağıda lig. sacrospinale ile sınırlanmıştır.
- Buradan m. priformis geçer.
- Bu kasın üstünde oluşan deliğe foramen suprapriforome altında oluşan deliğe foramen infrapriforme denir.
Foramen ischiadicum minus ??
İncissura ischiadica minor, lig.sacrotuberale ve
lig. sacrospinale arasında bulunur.
M. priformis ??
- Origo:Sacrum’un facies pelvinasının 2–4 foramina sacralia pelvina’sının yanlarından başlar.
- İnsersio: İncissura ischiadica majordan geçerek Trochanter major’de sonlanır.
- Bu kasın görevi vs. bizi burada pek ilgilendirmiyor ama pelvisin yan arka duvarında sacrum ile incissura
ischiadica minörün arasını kapatan yumuşak dokuyu meydana getirmesi yönünden önemlidir. - Bu kas aynı zamanda üstünde ve altında foramen suprapriforme ve infrapriformeyi meydana getiriyor.
- N. musculi priformis innerve eder ve a. glutea inferior besler.
Foramen suprapriformeden geçen yapılar nelerdir ??
a. glutea superior,
n. gluteus superior
Foramen infrapriformeden geçen yapılar nelerdir ??
a. v. glutea inferior,
a. v. pudendalis interna,
n. ischiadicus,
n. gluteus inferior
n. musculi obturatorii interni,
n. musculi quadrati femoris,
n. cutaneus femoris posterior,
n. pudendus
Kadın pelvisi erkek pelvisine göre ??
- geniş, derin, pelvis giriş ve çıkışı geniş,
- Sacrum geniş, Subpubik açının geniş olması sonucu tuber ischiadicumlar birbirlerinden uzak,
- sacrum’un eğriliği azdır.
Perineum nedir ??
- Apertura pelvis inferioru kapatan, pelvis döşemesini meydana getiren oluşumların yeraldığı bölgeye Perineum, Regio perinealis denir.
- Bu oluşumlar pelvis kemiklerinin alt iç yüzlerinin arasında bulunur.
- Buranın önünde symphisis pubis, arcus pubicus, yanlarında ramus inferior osis pubis, ramus osis ischii, tuber ischiadicum, lig. sacrotuberale, arkada os cocyx’in ucu tarafından sınırlanmıştır.
- Bu oluşumların arasında bulunan dörtgen şeklindeki aralık kas veya zarlar ile döşelidir
Tuber ischiadicum’ların ön kısmından geçen bir doğru perineum’u iki kısma ayırır. nelerdir ??
- Önde kalan kısma trigonum urogenitale ve arkada kalan kısmına ise trigonum anale denir.
- Trigonum ürogenitale kadınlarda vulva, erkeklerde penis ve scrotum kökünü içerir.
- Trigonum anale anus’ü içerir
Trigonum Urogenitale ??
- Şu tabakalar ve oluşumlar vardır;
1. Deri
2. Yüzeysel perine fascia’sı
3. Derin perine fascia’sı
4. Yüzeysel perine aralığı
5. Diaphragma urogenitale - Erkekte penis ve scrotum bulunur.
- Kadında dış genital organlar ile urethra ve vagina’nın açıklıkları bulunur.
CENTRUM TENDİNEUM PERİNEİ (Corpus Perinealis) ??
- Canalis analisin önünde orta çizgide bulunan fibromuskuler bir yapıdır.
- Burada perinenin kaslarının lifleri birbirleri ile çaprazlaşırlar.
- Burada m. sphincten ani externus, m. sphincter urethrae, m. bulbospongiosus, m. transversus perinei superficialis, m.levator prostate (M. bulbovaginalis)
M. transversus perinei profundus’un lifleri birbirleri ile karşılaşırlar.
DİYAPHRAGMA PELVİS ??
- Pelvis döşemesini örten m. levator ani ve m. cocygeus adındaki kaslar ve bu kasları üstten ve alttan örten fasialardan (facia pelvis) meydana gelir.
- Huni şeklinde olup içinden urethra ve canalis analis,kadında ek olarak vagina geçer.
- Diaphragma pelvis, pelvis organlarını yerinde tutar. Ayrıca defekasyon ve doğumda fonksiyonları vardır.
M. levator ani ??
- Fossa ischiorectalis’i pelvis boşluğundan ayırır.
- İçinden erkekte urethra ve canalis analis, kadında urethta, canalis analis ve vagina geçer.
- O:Symphisis pubisin alt yan kenarları ile spina ischiadica’ya kadar olan kemik kısımdan ve fasia pelvis’in oluşturduğu arcus tendineus’tan başlar.
- İ:1-Centrum tendineum perinei,
2-Canalis analis’in duvarında,
3-Lig.anococygeum’da, cocyx’te sonlanır. - M. levator ani üç kısımda incelenir.
a-M. pubococcygeus
b-M. puborectalis
c-M. iliococcygeus
M. pubococcygeus ??
- O: Pubis alt yanlarından başlar
- İ: Lig. anococygeum ve cocyx
- Bir kısım lifleri prostat bezine sokulur bunlara m. levator prostate denir, ayni lifler kadında urethrada veya vaginada sonlanır bunlara m. pubovaginalis denir.
- Her iki tarafın m.pubococygeus’u arasındaki aralığa hiatus urogenitalis denir.
- Bu hiatus’tan erkekte urethra, rectum ve ayrıca kadında vagina geçer.
- Her iki tarafın m. pubococygeus’larının anus’un arkasında birleşmesi ile fibröz bir oluşum meydana getirir, buna lig. anococygeum denir.
Lig. anoccocygeum ??
Anusun arkası ile cocyx’in ucu arasındaki m. pubococygeus’un fibröz liflerinin oluşturduğu bağa denir.
M. puborectalis ??
O:M. pubococygeus’un medialinde, pubisin ik yanından başlar. M.pubococygeus’un altında yerleşir.
İ:İki tarafın lifleri U şeklinde anus rectum’um bileşim yerinde sonlanır
M. İliococcygeus (arcus tendineus m. levatoris ani) ??
- O: M. Levator ani’nin spina ischiadica ve arcus tendineus’tan başlayan kısımları.
- İ: Cocyx’te ve lig. anococygeum’da sonlanır.
- N: M.levator ani’nin sinirleri S3-S4 sacral spinal sinirler ve n. rectalis inferior
- Fonksiyonu: M. Levator ani pelvis içi organları destekler, kasılınca pelvis döşemesini inspirasyonda yukarı kaldırır. Defekasyonda, öksürmede, aksırmada,
kusmada görevi vardır. Abdominal basınca karşı koyar.
M. cocygeus ??
- M. levator aninin arkasında spina ischiadica ile lig.
sacrospinale’den başlar. Cocyx’e ve sacrum’un yanlarına yapışır. - Siniri:Plexus pudendalis’ten gelir.
- Görevi: Kasılınca karın içi organları yukarı bastırır. Cocyx’in arkaya itilmesini engeller. A. glutea inferior besler.
M. corrugator cutis ani ??
Anüs’ün etrafında deri ile deri alt bağ dokusu arasında bulunur. Kasılınca anüs etrafındaki deride kırışıklıklar yapar.
M. sphincter ani externus ??
- Canalis analisin alt kısmını kuşatır. Altta deriye tutunmuştur. Üç kısımda incelenir.
- Pars profundus: Canalis analisin üstünde (başlangıcında) bulunur.Kemiklere bağlantısı yoktur.
- Pars superficialis: Cocyx ile centrum tendineum perinei arasındadır.
- Pars subcutanea: Canalis analisin alt ucundadır, kemiklere bağlantısı yoktur.
- Fonksiyonu: Devamlı kontraksiyon halinde bulunur. Defekasyon esnasında gevşer.
- Siniri: 4. sacral spinal sinirden ve n. pudendus’un dalları ile inerve olur.
M. sphincter ani internus ??
- Bağırsağın duvarındaki düz kasların kalınlaşmış devamıdır.
- Fonksiyonu: İsteğimiz dışında çalışır. Canalis analisin kapatılmasına yardım eder. Feçesin dışarı atılmasınada yardım eder. Diyaphragma pelvis yukarıda belirtilen kaslara rağmen pelvis döşemesinin tamamen kapatmaz. Burada pelvisin yan duvarlarında foramen obturatum ve foramen ischiadicum majus denilen delikler bulunmaktadır.
Foramen obturatorium ??
Os coxae’deki foramen obturatorium dışta m. obturatorius externus, içte m. obturatorius internus
ve bunun ikisinin arasındaki membrana obturatoria tarafından kapatılmış olmasına rağmen burada sulcus obturatorius, canalis obturatorius denilen delik vardır buradan v. a. n. obturatorius’ lar geçer.
DIYAPHRAGMA UROGENITALE ??
- Pelvis döşemesinin ön bölümünün alt kısmını yapar. Regio ürogenitalis’te önde arcus pubis ile arkada tuber ischiadicum’lar arasında uzanan kas ve fasyadan
oluşmuş bir yapıdır. - 3 tabakadan meydana gelmiştir:
1. Üstte fascia diaphragmatis urogenitalis superior.
2. Ortada m. transversus perinei profundus (bir çift sağ ve sol) ve urethra etrafında bulunan m. sphincter urethrae.
3. Altta fascia diaphragmatis urogenitalis inferior (membrana perinei). - Burası her iki cinstede;
m. bulbospongiosus,
m. ischiocavernosus,
m. transversus perinei superficialis
m. transversus perinei profundus
m. sphincter urethrae’ den yapılmıştır.
M. transversus perinei superficialis ??
- İnce şerit şeklinde olan bir kastır.
- Anus’un önünde iki tuber ischiadicum’ların arasında uzanır.
- Her iki kas centrum tendinei perineumda sonlanır.
- Fonksiyonu: İkisi birden çalışınca centrum tendineum perineiyi tesbit eder. Bu kas bazen bulunmayabilir.
M. bulbospongiosus ??
erkek:
- Anusun önünde Centrum tendinei’den başlar, iki tarafta simetrik olarak bulunur. Corpus spongiosum penisin yanlarını sarar.
- Fonksiyonu : Kasılınca urethranın boşalmasını sağlar, Corpus spongiosum penis’in ereksiyonuna yardım eder.
Kadın :
- Ostium vaginayı sarar bulbus vestibulinin dışını örter.
Vaginanın yanlarından geçerek corpus cavernosum clitoridis’te sonlnır.
- Görevi: Ostium vagina’yı daraltır. V.dorsalis clitordis’e basınç yaparak clitordisin ereksiyonuna yardım eder.
M. ischiocavernosus ??
erkek:
- Tuber ischiadicumun iç yüzünden, ramus osis ischii’den başlar. Crus penis’in alt yüzünün yan kısımlarına yapışarak sonlanır.
- Fonksiyonu: Kasılınca venöz dönüşümü engelleyerek Penisin ereksiyon durumunun devamını sağlar.
Kadın :
- Crus clitoridisleri örter. İki ucu ortasına göre incedir.
tuber ischiadicum’un iç yüzünden, crus clitordisten başlar. Clitordis’in alt yan yüzlerinde sonlanır
M. transversus perinei profundus ??
Ramus osis ischiiden başlar iki tarafın kasları ortada birleşerek centrum tendineum perinei’de sonlanır.
M. sphincter urethrae ??
- Urethranın pars membranacaesını fascia diyaphragmatica urogenitalis inferior’a kadar sarar. Centrum tendineum
- perinei aracılığı ile iki taraf birbirleri ile birleşir.
- Fonksiyonu: Miksiyon sırasında gevşer, miksiyondan sonra kasılarak urethra’nın bu kısmını daima kapalı tutar. İdrarın mesanede toplanmasını sağlar.
TELA SUBSEROSA ??
Periton ile Fascia Diyaphragmatica pelvis superior arasında bulunur.
FASCIA PROFUNDA ??
B1-Fascia pelvis (İç örtücü tabaka):
I- Fascia pelvis visceralis (Lamina visceralis):
a-Fascia prostatica:
II- Fascia pelvis parietalis (Lamina parietalis):
a-Fascia obturatoria:
b-Fascia priformis:
c-Fascia superior diyaphragmatica pelvis:
B2-Fascia inferior diyaphragmatica pelvis (Dış örtücü tabaka)
a-Fascia superior diyaphragmatica urogenitalis:
b-Fascia inferior diyaphragmatica urogenitalis:
c-Fascia perinealis externa (Gallaudet fasiası):