Ekonomia 2.1

Question 1

Kotizazio urteak

Answer 1

Langileak besteren edo norberaren konturako langile moduan sistema publikoan egindako ekarpenen urte-kopurua da.

Question 2

Gutxieneko kotizazio aldia

Answer 2

Pentsio publiko bat jasotzeko eskubidea izateko, gutxienez 15 urte kotizatu behar dira, eta horietako bi erretiro-dataren aurre-aurreko hamabost urteetan kotizatu behar dira.

Question 3

Oinarri arautzaileak

Answer 3

Erretiroa hartu aurreko 25 urteetako kotizazio-oinarrien batez bestekoa da.

Question 4

Pentsio publikoen taula

Answer 4

Urteak:

·15 urte —- %50
·21 urte —- %64
·26 urte —- %75
·32 urte —- %89
·37 urte —- %100

Question 5

Pentsio-plan pribatua

Answer 5

Aurrezki-plana da, eta erretiro-, ezintasun-, mendekotasun- edo heriotza-kasuetan jaso daitekeena ekarpen malguen bidez eratzen dena.

Question 6

Finantza sistema

Answer 6

Finantza sistema bitartekari-multzo batek osatzen duen egitura da. Erakunde publikoek arautzen dute, eta baliabideen aurrezkia familia-kontsumoa, enpresa-inbertsioa eta gastu publikoa finantzatzera bideratzen dute.

Question 7

Finantza bitartekariak

Answer 7

·Bankukoak: aurrezkia hartu eta dirua behar dutenei mailegatzen diete.

·Ez bankukoak: hauek ere aurrezkia jasotzen dute, baina dirua mailegatu beharrean, zerbitzu ugari eskaintzen dituzte.

Question 8

Inbertsioa

Answer 8

Inbertsioa etorkizunean trukean diru gehiago lortzeko asmoz diruari ematen zaion erabilera da.

Question 9

Likidezia

Answer 9

Inbertsio batek diru bihurtzeko duen gaitasuna da. Likidezia askoko inbertsioak interesgarriak dira inbertsiogileak dirua eskura izan nahi badu.

Question 10

Segurtasuna

Answer 10

Inbertsio orok du espero baino diru gutxiago eskuratzeko arriskua; eta dirua galtzea ere gerta daiteke. Arriskua zenbat eta txikiagoa izan, orduan eta seguruagoa da produktua, eta alderantziz.

Question 11

Errentagarritasuna

Answer 11

Hasierako inbertsioaren gainean etekinak lortzeko gaitasuna da.

Question 12

Inbertsioen sailkapena

Answer 12

Errentagarritasunaren eta likideziaren edo segurtasunaren artean alderantzizko harremana dago: zenbat eta likidezia edo segurtasun handiagoa, orduan eta errentagarritasun txikiagoa, eta alderantziz.

Question 13

Errenta finkoko baloreak

Answer 13

Errenta finkoko produktuek aldez aurretik ezarritako errentagarritasuna ordaintzen dute, eta inbertitutako dirua epe jakin batean itzultzen dute. Zor publikoa esaten zaie jaulkipen nagusiak administrazioek egin dituztelako.

Question 14

Errenta aldakorreko baloreak

Answer 14

Errenta finkoan ez bezala, errenta aldakorrak ez du aurrez ezarritako errentagarritasunik eskaintzen, eta inbertsioaren epea zehaztugabea da. Akzioak erosten dituena enpresa edo negozio baten bazkide jabe bihurtzen da, eta ondorioz, ez dago inbertitzen duen diruari lotutako itzulketa-eperik. Diru-ekarpenaren truke, inbertitzaileak kudeaketa-eskubideak eskuratzen ditu enpresan eta dibidenduetan banaketan (mozkinak), halakorik dagoenean.

Question 15

Akzioak

Answer 15

Enpresa baten jabetza-ehunekoa adierazten duten tituluak dira, eta eskubide ekonomikoak eta kudeaketarako eskubideak ematen dizkiete jabeei.

Question 16

Zorra

Answer 16

Oraingo kontsumoa etorkizuneko sarrerei esker egiteko asmoz hartzen den ordainketa-obligazioa da.

Question 17

Interesa

Answer 17

Besteren dirua alokatzearen kostua da.

·Interes finkoa: ez da aldatzen maileguaren indarraldi osoan

·Interes aldakorra: igo edo jaitsi egiten da maileguaren indarraldi osoan; izan ere, erreferentzia-tasa bati lotuta baitago. Hipoteka-eragiketetan ohikoena euriborra da.

Question 18

Euriborra

Answer 18

Europako banku garrantzitsuenek elkarri mailegatzen dioten diruaren interes-tasa da.

Question 19

Interes nominala

Answer 19

Mailegu baten interes-tasari interes-nominala deitzen zaio, baina ehuneko horrek dirua alokatzearen kostua bakarrik neurtzen du, kontuan hartu gabe finantza-erakundeek ere komisioak eta gastuak ere kobratzen dituztela.

Question 20

UTB / TAE

Answer 20

Mailegu baten kostu osoa neurtzen duen adierazlea da, adierazle bakar batean biltzen baititu eragiketaren kostu guztiak.

Interes nominala + komisioak + gastuak = UTB

Question 21

Mailegu kontratua

Answer 21

Nagusia: Mailegatu den diru kantitatea da. Haren gainean kalkulatzen dira maileguaren interesak.

Maileguaren interes nominala: Dirua alokatzearen kostua erakusten duen ehunekoa.

Epea: Mailegua ordaintzeko hitzartutako epea.

Mailegua-emailea: Dirua uzten duen pertsona edo finantza-erakundea.

Mailegu-hartzailea: Maileguko dirua jasotzen duen pertsona edo erakundea.

UTB: Maileguaren interesa, komisioak eta gastuak adierazle bakar batean biltzen duen tasa.

Komisioak: Aparteko gastuak: azterketa, irekitzea eta ezeztatzea, adibidez.

Beste gastu batzuk: Etxe-aseguruak edo maileguaren ordainketa bermatzen duten aseguruak izan daitezke, titularra hiltzen bada, besteak beste.

Abal-emailea: Mailegu-hartzaileak ordaintzen ez badu, maileguaren ordainketa bermatzen duen pertsona.