ekofull Flashcards
Bank centralny
instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu bankowego. Zazwyczaj działa jako jednostka
państwowa, bądź podporządkowana państwu. W Polsce funkcję banku centralnego pełni Narodowy Bank Polski. Jest instytucją
państwową której powierzono zadanie emisji pieniądza i prowadzenie polityki pieniężnej kraju.
Funkcje BC
jest bankiem banków – Nadzoruje pośrednio lub bezpośrednio banki, które mu podlegają;
jest bankiem państwa – gromadzi dochody i realizuje wydatki budżetowe państwa;
jest bankiem emisyjnym – jedynym bankiem uprawnionym do emisji pieniądza gotówkowego;
jest bankiem gospodarki narodowej – reguluje podaż pieniądza, musi
dbać o wypłacalność, jest ostatnią instancją kredytodawcą, współpracuje z bankami centralnymi innych krajów
Dług publiczny
wszystkie pożyczki państwa papiery wartościowe opiewające wyłącznie na świadczenia pieniężne (poza
papierami udziałowymi), pożyczki (w tym papiery wartościowe, których zbywalność jest ograniczona), kredyty przyjęte
depozyty, zobowiązania wymagalne (tzn. zobowiązania, których termin płatności minął, a które nie zostały przedawnione lub
umorzone). Próg długu publicznego to 60% w stosunki do PKB.
Obniżanie długu publicznego
polityka dotycząca wydatków - ograniczanie wydatków długoterminowych i
najkorzystniejszych dla gospodarki. polityka dotycząca dochodów -zwiększanie dochodów może również pomóc zwiększaniu
nadwyżki pierwotnej, a więc pomóc obniżyć stosunek długu do PKB. Tak jak w przypadku wydatków, najodpowiedniejszym
rozwiązaniem jest reorganizacja i poprawa funkcjonowania aparatu administracji państwa.
Główną przyczyną powstania dlugu
jest stale utrzymujący się deficyt budżetowy, który w konsekwencji przekształca się w
dług. Inna przyczyna to okres zwiększonych wydatków, których trzeba dokonać zaciągając pożyczki, które to następnie należy
sfinansować – no i znów powstaje lub zwiększa się nasz dług. Oczywiście czas kiedy wydatki są większe i ważniejsze niż w
innym okresie to przede wszystkim czas wojen lub kryzysów gospodarczych. Odmiennym przypadkiem jest stan kiedy władza
rządząca nie chce podnieść podatków tylko woli zaciągnąć pożyczki, ponieważ uważa, iż jest to korzystniejsze rozwiązanie dla
rządu. Oznacza to, że władza decyduje się dobrowolnie na proces powstawania długu, ponieważ jego powstanie przyniesie
oczekiwane korzyści.
PKB
całkowita wartość dóbr i usług wytworzonych przez społeczeństwo w ciągu danego roku na terenie danego kraju
(kiedy rośnie PKB społeczeństwo staje się bogatsze).
PKB = C (konsumpcja) + J (inwestycje) + G (wydatki rządowe) + (X (eksport)- Z (import))
Zalety: łatwy do obliczenia, porównywalny w czasie i przestrzeni, używany w każdym kraju
Wady: nie bierze pod uwagę liczby ludności, nie wyodrębnia poszczególnych grup społecznych, nie informuje o jakości życia, nie
uwzględnia zanieczyszczenia środowiska, nie uwzględnia
pracy w gospodarstwie domowym, nie ujmuje szarej strefy, nie ujmuje czasu wolnego
PNB
całkowita wartość wyrobów i usług wytworzonych przez obywateli danego kraju w ciągu jednego roku, PNB
uwzględnia również dochody krajowych firm uzyskane za granicą, nie uwzględnia dochodów obcych firm działających w kraju.
PNB = PKB + dochód obywateli za granicą
Wady: nie ujmuje produkcji szarej strefy, nie mierzy produkcji (działalności) gospodarstw domowych, nie ujmuje produkcji tzw.
Antydóbr, nie wartościuje on poszczególnych składników produkcji czyli nie informuje o strukturze produkcji, nie informuje o
rozmiarach czasu wolnego społeczeństwa, nie informuje o rzeczywistych proporcach podziału dochodów w społeczeństwie, nie
uwzględnia kosztów amortyzacji
Deficyt budżetowy
występuje, gdy wydatki w budżecie danej instytucji (zazwyczaj państwa) są wyższe niż jej dochody.
Przeciwieństwem deficytu jest nadwyżka budżetowa.
Typy deficytów budżetowych:
Deficyty rzeczywiste – będące faktyczną różnicą pomiędzy wydatkami i dochodami w danym okresie,
deficyty strukturalne – będące wartościami hipotetycznymi, powstającymi w warunkach, gdy dochody i wydatki realizowane są przy
pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych gospodarki,
deficyty cykliczne – będące rezultatem wpływu cyklu
koniunkturalnego (recesji bądź ożywienia) na dochody i wydatki budżetowe w warunkach, gdy gospodarka nie funkcjonuje przy
pełnym wykorzystaniu czynników wytwórczych. Z reguły są rezultatem stosowania automatycznych stabilizatorów koniunktury.
Przyczyny Deficytu Budżetowego:
nadmierne wydatki budżetowe (militaryzacja gospodarki, rozbudowana administracja
państwowa),
zbyt niskie dochody budżetowe, które z kolei mogą wynikać z niskiej stopy opodatkowania,
mało skutecznego systemu ściągania podatków,
oczekiwania społeczeństwa, że państwo będzie spełniać funkcję gwaranta bezpieczeństwa socjalnego,
sposób uchwalania budżetu w systemie parlamentarnym (minimalizacja podatków, maksymalizacja wydatków),
wzrost kosztów istniejącego zadłużenia.
Sposoby ograniczenia deficytu:
ograniczanie wydatków,
zaciąganie kredytów bankowych,
w przypadku deficytu państwowego emisja papierów wartościowych np. obligacji, sprzedaż majątku znajdującego się w posiadaniu państwa, czyli
prywatyzacja,
podniesienie podatków,
inflacja – dodruk tzw. “pustego pieniądza” przez państwo,
zaciąganie pożyczek uinnych państw lub u międzynarodowych instytucji finansowych,
poprawienie metody ściągalności podatków.
Popyt globalny
- inaczej łączny odnosi się do sumy (kwoty), jaką podmioty gospodarki planują wydać na dobra i usługi przy
różnej wielkości dochodu (in. przy danych cenach) w danym okresie.
Na łączny popyt składają się: wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych, nakłady inwestycyjne, wydatki rządowe, eksport
netto.
Na popyt globalny wpływają: realne bogactwo społeczeństwa, realne stopy procentowe, oczekiwania ekonomiczne, oczekiwania
inflacyjne, zmiany w kursach wymiany walut, dochód państw importujących towary danego państwa.
Równowaga w krótkim okresie przy stałych cenach i płacach
występuje, gdy planowane globalne wydatki (popyt
globalny) są równe faktycznie wytworzonej produkcji.
Wskaż różnice między wolną konkurencją a monopolem
Konkurencja: na rynku jest dostępny produkt jednorodny, jest
dostępna szeroka gama substytutów, popyt jest doskonale elastyczny, cena kształtuje się na rynku, nie jest ustalana przez
producenta, każdy sprzedaje cały wytworzony produkt; Monopol: 1 dostawca, ustala ceny (nie kształtuje się na rynku), brak
konkurencji i substytutów, zablokowane wejście na rynek.
Czy zawsze wzrost cen spowoduje spadek popytu na dane dobra?
W przypadku ubogich i średnich grup społecznych
popyt na dane dobro jest uwarunkowany jego ceną. Natomiast wśród najzamożniejszych klas społecznych mamy do czynienia z
paradoksem Veblena. Ludzie chcą posiadać dane dobro w celu dowartościowania się – wraz ze wzrostem ceny, wzrasta też
popyt.
Czy podaż danego dobra jest bardziej elastyczna w okresie długim, czy krótkim?
W okresie krótkim siła reakcji
podaży na zmiany cen jest umiarkowana, ilość oferowanego towaru nie jest już sztywna. W okresie długim możliwe jest wejście
na rynek nowych firm lub też wycofanie się już istniejących. Szeroki wachlarz dostosowań podaży pozwala sądzić, że w długim
okresie jej cenowa elastyczność będzie względnie duża.
Kiedy mamy do czynienia z rynkiem konsumenta?
? Rynek nabywcy, określenie stosowane do rynku określonego produktu,
na którym istnieje względnie trwała nadwyżka rynkowa (podaż jest większa od popytu). Konsument znajduje się wówczas w
uprzywilejowanej sytuacji, ponieważ ma możliwość wyboru najlepszego produktu spośród wytwarzanych przez różnych
producentów i oferowanych przez różnych sprzedawców. Sprzedawcy muszą zabiegać o pozyskanie sobie nabywców i
konkurować między sobą. Rynek konsumenta jest przeciwieństwem rynku producenta.
Cechy monopolu
Brak dużej konkurencji ze strony innych producentów, brak bliskich sobie substytutów, możliwość ustalenia
ceny, która przyniesie maksymalny zysk, brak problemów z popytem
Kiedy konsument osiąga maksimum zadowolenia z konsumpcji?
Udowodniono, że maksymalne zadowolenie z
konsumpcji określonych dóbr konsument osiąga wówczas, gdy stosunek użyteczności krańcowych konsumowanych dóbr
zrównuje się z relacjami cen tych dóbr. Ta sytuacja wyraża stan równowagi konsumenta. Współczesna teoria zachowania się
konsumenta opiera się na uporządkowanym systemie preferencji, o czym już wspominałam na początku, konsumowanych dóbr.
Preferencje te są ilustrowane za pomocą krzywych obojętności o różnym możliwym nachyleniu i ograniczeniu analizy do dwóch
dóbr substytucyjnych.
Zysk ekonomiczny
(zysk nadzwyczajny), kwota, jaka pozostaje po odjęciu od przychodów firmy wszystkich kosztów, łącznie z
kosztem alternatywnym i kosztem ryzyka.
W jakich warunkach producent uzyska zysk ekonomiczny w okresie krótkim?
W krótkim okresie firmy nie mogą
opuszczać rynku i zachowują się jak monopoliści. Oznacza to, że dla każdego producenta jego zysk jest zmaksymalizowany gdy
przychód krańcowy jest równy kosztowi krańcowemu. Zysk ekonomiczny każdej z firm może być dodatni, ujemny lub wynosić
zero.
W jakich warunkach producent uzyska zysk ekonomiczny w okresie długim?
? W długim okresie firmy mogą opuszczać
rynek lub na niego wchodzić, ponieważ nie ma barier wejścia i wyjścia. Jeżeli zyski ekonomiczne firm są dodatnie, zachęci to
inne firmy do wejścia na rynek, co z kolei spowoduje spadek popytu na produkty firm będących do tej pory na rynku, a zatem
także spadek ich udziałów w rynku i zysków. Jeżeli zyski ekonomiczne firm w krótkim okresie są ujemne, wówczas część firm
opuści rynek, zwiększając popyt na produkty firm pozostających na rynku, a co za tym idzie ich udziały w rynku i zyski.
Równowaga w długim okresie ma miejsce gdy zyski ekonomiczne wszystkich firm są równe zero, dzięki czemu żadna z firm nie
ma powodów aby opuścić rynek lub na niego wejść
Koszt alternatywny i przykład
Koszt alternatywny danego dobra to ilość innego dobra, z której trzeba zrezygnować, aby
możliwe stało się wytworzenie dodatkowej jednostki tego pierwszego. Kosztem alternatywnym edukacji jest to, czego nie zarobi
uczeń wtedy, gdy się uczy.
Jeżeli moja firma produkuje dwa dane dobra, wzrasta popyt na pierwsze dobro, dlatego będę musiała produkować go więcej na
rzecz drugiego dobra, którego produkcję ograniczę; to nazywamy kosztem alternatywnym.
Wskaźnik cenowej elastyczności popytu wynosi na dobro Y 1,5. Co to oznacza i jak zmieni się utarg całkowity,
gdy cena dobra wzrośnie
W tej sytuacji popyt jest elastyczny. Procentowa zmiana popytu jest większa niż procentowa
zmiana ceny
