Eklemlere Giriş Flashcards
Eklemler
Articulato
Articulato nedir
Kemikler arasında bağlantıyı sağlayan birleşme yerlerine eklem (articulatio) denir
• Kemikleri birbirine bağlayan fonksiyonel bağlantılardır
•
Eklemler yapılarına ve hareket yeteneklerine göre hangi üç grubda inçelenirler?
Fibröz
Karatilaginöz
Sinoviyal
Fibröz eklemelere ne denilir
Oynamaz eklemler
Kartilagöz eklemlere ne denilir
Kıkırdaksı
Yarı oynar
Sinoviyal eklemlere ne denilir ?
Oynar
Fibröz Eklemler
Eklemi oluşturan kemikler fibröz doku ile birbirine bağlanmıştır.
• Hareketsiz eklemlerdir (synarthrosis eklem)
Fibröz eklemeler hangi 3 gruba ayrılır
- Sutura
- Syndesmosis
- Gomphosis
Sutura
Sutura:
• Sadece yassı kafa kemikleri arasında bulunur
• Kemiklerin kenarları dişlidir
• Ekleme katılan kemiklerin arasında ince fibröz bir tabaka bulunur
Sutura çeşitleri
Sutura plana Sutura squamosa Sutura Serrata Sutura denituclata Schindylesis
Sutura plana
Kemik kenarları düz bir şekilde yan yana gelmiştir
Örnek sağ ve sol maxilla arası eklem
Sutura squamosa
Ekleme katılan kemiklerin kenarları meyillidir ve birbiri üzerine oturur
Örnek: pariental kemiğin alt kenarı ile temporal kemiğin pars squamosası arasında oluşan eklem
Sutura serrata
Ekleme katılan kemik kenarları ince testere dişi gibidir
Örnek sutura sagitallis
Sutura denticulata
Eklem kenarları girintili, çıkıntılı ve diş şeklindedir
Sutura lambdoidea büyük kısmı bu şekildedir
Schindylesis
Çıkıntılı bir kemiğin bir çukura girmesi ile oluşan eklemdir
Bir kemikteki çukura diğer kemik çıkıntısı girer
Örnek
Ala vomer ile rostrum spenodiale arasında görülen eklem şekildir
Fibröz eklemler
Nasıldır
2 tipi
Syndesmosis
Gomphosis
Syndesmosis
İki kemik birbirine membranlar veya ligamentle bağlanır
Örnek
Radius ile ulna
Tibia ve fibula
Aralarındaki membran interossea memebranı örnek verilebilir
Gomphosis
Bir çukurun içine bir koninin girmesi şeklinde olur
Örnek
Maxilla ve mandibula alveollere diş köklerinin girmesi ile oluşan eklem
Kartilagönez eklem
Nasıldır hangi 2 tipi vardır
Kartilaginöz eklemlerde eklem yüzleri kıkırdakla örtülüdür ve eklem sınırlı hareket yapar
- 2 tipi vardır:
- Synchondrosis
- Symphysis
Synchondrosis
Kemikler birbirine hyalin kıkırdakla bağlanmıştır
Bu eklem tipinde gelişme döneminde kemikler arasında kıkırdak vardır erişkin döneminde kemikleşir
Uzun kemiklerin diafizleri ile epifizleri arasında görülür ve büyüme tamamlanınca kıkırdak yapı kemikleşir
• Ayrıca sfenoid kemik ile oksipital kemiğin pars basilarisi arasındaki eklem erken yaşta kıkırdaktır, sonra burası
kemikleşir
• Bu ekleme synchondrosis sphenooccipitalis denir
• Symphysis
Kemikler birbirine fibröz koku veya fibröz kıkırdak aracılığı ile bağlanır
• Örnek:
Columna vertebralis arasındaki discus intervertebralis en güzel örnektir
• Ayrıca iki os pubis arasında oluşan symphysis pubis bu ekleme örnektir
Synovial Eklemler nedir
• Synovial eklemler tam hareketli eklemlerdir ve vücutta en fazla bulunan eklem tipidir
Sinoviyal eklem özellikleri
- İki kemik arasındaki eklem yüzleri eklem kıkırdağı ile kaplıdır (cartilago articularis)
- Oluşan eklem, eklem kapsülü ile çevrelenmiştir (capsula articularis)
- Eklem boşluğu vardır (cavitas articularis) ve boşlukta synovial sıvı bulunur
- İç ve dış eklem bağları (ligamentler) ile eklem desteklenmiştir
Cavitas articularis nedir ?
- Cavitas articularis eklem yüzleri arasında kalan boşluktur
- Dıştan eklem kapsülü ile çevrilmiştir
- Bu boşluk eklem sıvısı (synovia) ile doludur
- Bazı eklemlerin boşlukları içinde labrum, meniscus, discus ve ligament vardır
Cartilago articularis (Eklem kıkırdağı) nedir ?
Eklem yüzleri eklem kıkırdağı ile kaplanmıştır
• Eklem kıkırdağı hareketli eklemlerin birbirine temas eden yüzlerinde bulunur
• Genelde 2-5 mm kalınlığında hyalin kıkırdaktan oluşmuştur
• Eklem kıkırdağı hareketin akıcı ve amaca uygun olmasını sağlar
• Eklem kıkırdağı olmasa eklem uçları çabuk aşınırd
Synovial Eklemler
• Synovial eklemlerde eklem yüzleri birbirine uymaz ise eklemlerde meniscus, discus ve labrum bulunur
Meniscus:
Yarım ay şeklinde fibrokartialginöz yapılardır, diz ekleminde görülür
Discus articularis
Orta kısmı ince, kenar kısmı kalın yapılardır ve kenar kısmı eklem kapsülüne yapışıktır
Bu nedenle eklem kapsülünü iki bölüme ayırır, Örnek: clavicula ile sternum arasındaki eklem
• Labrum eklem kenarlarında oluşur ve eklemin derinliğini artırır, kalça ekleminde ve omuz ekleminde bulunur
Capsula articularis (eklem kapsülü
Eklem kapsülü eklem yüzlerini içine alır ve eklem kıkırdağı ile periostun birleştiği sınıra tutunur
• Ekleme katılan kemikleri birbirine bağladığı için ligament gibi kabul edilebilir
• Eklemi dıştan sararak kapalı bir eklem boşluğu oluşturur
• Capsula articularis iki tabakadan oluşur:
• Membrana fibrosa (dış tabaka)
• Membrana synovialis (iç tabaka)
Membrana fibrosa
dış tabaka
Membrana synovialis
İç tabaka
Membrana fibrosa:
Capsula articularisin dış tabakası olup sağlam fibröz dokudan yapılmıştır
• Eklemi dış etkilerden korur ve eklem hareketlerini kısmen sınırlar
• Mebrana fibrosa genellikle kemik ile kıkırdak sınırına tutunur ve periost ile devam eder
• Membrana synovialis:
Membrana synovialis:
• Membrana fibrosanın iç yüzünü ve eklem içi bağları örter
• Bu membran eklem kıkırdağını, meniscusları ve discusları örtmez
• Bazı eklem boşluklarında plicae synovialis denen uzantıları bulunur
Membrana synovialis (Synovial membran) Yapısı ne bulunur
Membrana synovialisin iç yüzü düz ve parlaktır
• Synovial membranda damar, sinir ve reseptörler bulunur
• Eklem içindeki sıvının artması ağrıya neden olur
• Synovial membranda damarların fazla olması synovianın salgılanması ve tekrar emilmesi ile ilgilidir
Synovia nedir nerde bulunur
- Synovia denen eklem içi sıvı, membrana synovialis tarafından salgılanır
- Eklem yüzlerini yağlar ve kaygan hale getirir, kıkırdakları besler
- Synovia yumurta akı renginde ve kıvamındadır
Eklem Bağları (ligamentler)
Nedir 3 tipi
Eklemi oluşturan kemikleri birbirine ligamentler bağlar, eklem kapsülü de bir eklem bağıdır
Ligamentum capsularia:
• Ligamentum intracapsularia:
• Ligamentum extracapsularia:
Ligamentum capsularia
Membrana fibrosanın kalınlaşması ile oluşur
Ligamentum intracapsularia:
Eklem boşluğu içinde de bağlar görülebilir, buna eklem içi bağlar denir
• Eklem içi bağlara örnek: Diz eklemindeki çapraz bağlar
Ligamentum extracapsularia
Bir kısım bağlar kapsülün dışındadır ve kapsülle ilişkisi yoktur (ekstrakapsüler bağ
Eklem Yüzlerinin Birbirinden Uzaklaşmasını Engelleyen Faktörler
Eğer eklem yüzleri birbirinden uzaklaşır ve normal pozisyonları bozulursa buna çıkık (luksasyon) denir
Eklem çıkığını önleyen faktörler:
• Eklem boşluğundaki gegatif basınç kemiklerin birbirinden uzaklaşmasını engeller
• Eklem kapsülü ve eklem bağları eklemi sabitler ve eklemin stabilizasyonunda rol oynarlar
• Eklemi saran kas ve kirişler eklemi dıştan destekler
• Eklem yüzlerinin şekli: Konveks eklem yüzü konkav eklem yüzüne girerek çıkıkları önler
Eklemlerdeki hareketleri 4 gruba ayırabiliriz:
Kayma hareketleri
• Açısal hareketler
• Sirkumdiksiyon
• Rotasyon
Kayma hareketleri
Kayma hareketleri:
• Bir eklem yüzü diğer eklem yüzü üzerinde kayarak hareket eder
• Örnek karpal ve tarsal kemikler arasında oluşan hareketler kayma şeklindedi
Açısal hareketle
Eklemi oluşturan kemikler arasındaki açının azalıp çoğalması açısal hareketlerdir
• Bunlar flexion, extention, abduction ve adduction şeklinde olur
Flexion:
Eklemi oluşturan kemikler arasındaki açının azalmasıdır
Extention
Eklemi oluşturan kemikler arasındaki açının büyümesidir veya flexiondaki eklemin eski haline gelmesidir
Abduction
Üst ekstremite veya alt ekstremitenin vücut orta hattından dışa doğru uzaklaşmasıdır
Ayrıca el veya ayak parmaklarının elin orta hattından uzaklaşmasına da abduction deni
Adduction
Alt ekstremite veya üst ekstremitenin vücut orta hattına doğru yaklaşmasıdır
• El veya ayak parmaklarının elin orta hattına yaklaşmasına da adduction denir
Sirkumdüksiyon
Dairesel hareket):
• Eklem yüzü küre şeklinde (sferoid) olan eklemlerde bu hareket yapılır
• Ekstremite uçlarının daire şeklinde hareketine circumduction denir
• Bu hareket esnasında flexion, extention, abduction, adduction ve rotasyon hareketleri birbiri arkasına yapılır
Rotasyon:
Vertikal eksen etrafında dönme hareketidir
• 2 şekilde olabilir: İç rotasyon ve dış rotasyon
• Elde olan dış rotasyona supinasyon, iç rotasyona ise pronasyon denir
• Supinasyonda önkol kemikleri birbirine parelel, başparmak dış taraftadır
• Pronasyonda ise el ayası aşağı bakar, önkol kemikleri çapraz yapar, başparmak içe bakar
• Tek eksenli eklemler
ek eksenli eklemler:
• Eklemdeki eksen transvers veya vertikal olur, bu eksenlerde flexion veya extention hareketi yapılır
• İki eksenli eklemler:
Eksenlerden biri transvers, diğeri ise sagittaldir
• Transvers eksende flexion, ekstention, sagittal eksende abduction veya adduction hareketi yapılır
Belirli ekseni olmayan eklemler:
- Bu tür eklemlerde sadece kayma hareketi yapılır.
* Articulatio plana bu gruptadır
Gynglimus
(menteşemsi eklem
Konveks
(dışbükey) eklem yüzü makara şeklindedir
• Konkav
eklem yüzü ise makarayı içine alacak şekildedir ve eklem yüzleri birbirine uyum sağlar
Hareketli Eklemlerin Konveks Eklem Yüzüne Göre Sınıflandırılması
Gynglimus (menteşemsi eklem):
• Konveks (dışbükey) eklem yüzü makara şeklindedir
• Konkav (içbükey) eklem yüzü ise makarayı içine alacak şekildedir ve eklem yüzleri birbirine uyum sağlar
• Bu eklemler yalnızca transvers eksen etrafında flexion-extansion hareketi yapabilirler
• Bu eklem grubunda güçlü yan bağlar (kollateral bağlar) bulunur
• Örnek: Dirsek ekleminde articulatio humeroulnaris (Humerus distali ile ulna rasında oluşmuştur)
Articulatio trochoidea
Konveks eklem yüzü silindir şeklinde, konkav eklem yüzü ise osteofibröz (kemik ve bağ dakusundan yapılmış)
halka şeklindedir
• Bu eklem tipinin tek ekseni vardır ve vertikal yöndedir, eklem vertikal eksen etrafında rotasyon yapar
• Ör: Articulatio radioulnaris proksimalis, articulatio atlantoaxialis mediana
Articulatio sellaris (eğer tipi eklem):
Her iki eklem yüzü birbirini saran eğer şeklindedir ve biri konkav diğeri konvekstir
• Transvers ve sagittal olmak üzere iki ekseni vardır
• Transvers yönde flexion-extention, sagittal yönde ise abduction ve adduction yaptırır
• Ör: Articulatio carpometacarpalis pollicis
Articulatio ellipsoidea:
Konveks eklem yüzü uzunlamasına kesilmiş yarım yumurta, konkav eklem yüzü ise bunu içine alacak oval çukur
• Transvers ve sagittal olmak üzere iki ekseni vardır
• Transvers eksende flexion - extention ve sagittal eksende abduction - adduction yaptırır
• Örnek: Articulatio radiocarpalis (el bilek eklem
• Articulatio bicondylaris
Konveks eklem yüzünde iki kondil vardır, konkav eklem yüzü ise sığ çukur şeklinde gelişmiştir
• Hareket şekli menteşemsi ekleme benzer yani flexion ve extention yapar
• Ayrıca bazı durumlarda çok az da olsa rotasyon hareketi yapabilir
• Örnek: Articulatio genus (Diz eklemi)
• Burada femurun 2 kondili var, tibianın üst yüzü buna uyumludur ve hafif çukurdur
• Articulatio spheroidea
Konveks eklem yüzü küre şeklinde, konkav eklem yüzü ise bu küreye içine alacak yuvarlak bir çukur şeklindedir
• Sagittal, vertikal ve transvers yönde üç ekseni vardır
• Sagittal eksende abduction-adduction, transvers eksende flexion-extension ve vertical eksende rotasyon yapar
• Bu üç ekseni kullanarak sirkumdüksiyon hareketi de yapar
• Ör: Articulatio humeri (omuz eklemi), Articulatio coxae (kalça eklemi)
Articulatio plana:
Eklem yüzlerinin biri düz, hafif konkav veya konveks olabilir diğer yüz ise buna uyum sağlar
• Bu eklemde sınırlı kayma hareketi yapılır, eklemin belirli bir ekseni yoktur
• Örnek 1: Faset eklem: Vertebraların processus articularis superior ve inferiorları arasındaki eklemdir
• Örnek 2: Karpal kemikler arasındaki eklemler de örnek verilebilir
