egzamin Flashcards
Bruzdkowanie
pierwszy etap rozwoju zarodkowego
polega na intensywnych podziałach zapłodnionej
lub pobudzonej do partenogenezy komórki
jajowej
BLASTOMERY
Komórki potomne, które powstają w wyniku
bruzdkowania
bruzdkowanie równomierne
wszystkie blastomery sa tej samej wielkości jest
to wynikiem niewielkiej ilości żółtka, które jest
równomiernie rozmieszczone (strzykwy)
bruzdkowanie nierównomierne
różnią się wielkością; powstają mikromery i
makromery i jest to wynikiem dużej ilości żółtka,
którego większość znajduje się na biegunie
odżywczym (lancetnik)
-
mikromery - mało żółtka i powstają na biegunie
animalnym
*
makromery - dużo żółtka i powstają na biegunie
odżywczym
bruzdkowanie synchroniczne
gdy wszystkie blastomery dzielą się w tym samym
czasie (jeżowce)
bruzdkowanie asynchroniczne
gdy blastomery dzielą się w różnym czasie (ssaki)
bruzdkowanie promieniste (jeżowce)
bruzdy podziałowe biegną prostopadle do
głównych osi jaja w wyniku czego poszczególne
blastomery ułożone sa dokładnie nad sobą
-
- bruzdkowanie niezdeterminowane
bruzdkowanie spiralne (pierścienice)
płaszczyzny podziałów włożone sa względem
głównej osi ciała pod kątem 45st. (ułożenie
wrzeciona podziałowego) czego skutkiem jest
naprzemianległe służenie blastomerów względem
siebie
-
- bruzdkowanie zdeterminowane
zwykle przesunięcie blastomerów względem
siebie następuje zdalnie z kierunkiem zegara i
określane jest jako prawoskrętne
bruzdkowanie nieregularne (ssaki)
brak prawidłowości w przebiegu bruzd
podziałowych i synchronii podziałów
-
w sposób nieregularny bruzdkują jaja bogate w
żółtko, mające mało żółtka i pozbawione
U płazów bruzdkowanie jest
jaja
zawierają duże ilości żółtka - pierwsze podziały są
całkowite.
W następnych podziałach dzielenie się w
makromerów zachodzi wolniej bo mają więcej
ilości żółtka.
Ø
Ø Powstają blastomery różnej wielkości
na biegunie twórczym - dużo szybko-dzielących
się blastomerów,
-
na biegunie odżywczym - mało, wielkich, wolno
dzielących się blastomerów
U ssaków jaja są
alecytalne
Bruzdkowanie jaj ssaków
całkowite,
nieregularne.
Cechy odróżniających bruzdkowanie ssaków od
innych zwierząt.
bruzdkowanie u ssaków zachodzi wolno
blastomery są ułożone względem siebie w
nietypowy sposób
pierwsza bruzda biegnie południkowo
powstają dwa blastomery
jeden dzieli się w płaszczyźnie
południkowej
§
§ drugi w płaszczyźnie równikowej
○
Ø
w czasie następnych podziałów
○ zostaje utracona synchronia podziałów,
blastomery układają się względem siebie
nieregularnie
○
-
już wczesne podziały bruzdkowania zachodzą w
sposób asynchroniczny
Zarodek u ssaków otoczony jest osłoną przejrzystą:
uniemożliwia jej zagnieżdżenie zarodka w
jajowodzie
-
stanowi barierę ochronna przeciwko infekcji
(zawiera interferon i lizozym)
Kompakcja u ssaków
w stadium 8-komórkowym w zarodku ssaka
zachodzi zjawisko kompakcji - luźno dotychczas
połączone blastomery zaczynają ściśle do siebie
przylegać (staje się zwarty)
bruzdkowanie całkowite
cała cytoplazma jaja ulega podziałom
bruzdkowanie częściowe
cześć cytoplazmy pozostaje niepodzielone
blastomery powstają w obrębie cytoplazmy bez
żółtka
1. tarczowe
2. powierzchniowe
bruzkowanie częściowe tarczowe
u posiadających jaja telolecytalne
(ptaki, gady, głowonogi)
- u kury
cytoplazma jaj telolecytalnych wykazuje dużą
polaryzacje
-
na biegunie animalnym znajduje się ciemna
warstewka cytoplazmy zwana tarczką
zarodkową (nie zawiera żółtka)
pozostała cześć jest wypełniona żółtkiem
Podziały bruzdkowania zachodzą tylko w rejonie
tarczki zarodkowej
Przebieg początkowych etapów bruzdkowania
częściowego tarczowego
- pierwsza bruzda biegnie południkowo przez
środek tarczy - druga biegnie południkowo prostopadle do 1
- trzeci system bruzd biegnie w płaszczyźnie
południkowej równolegle do 1 - czwarty system dziali blastomery na wewnętrzne
i zewnętrzne
Po każdej serii czterech pierwszych podziałów
WSZYSTKIE blastomery połączone sa z leżącym
poniżej żółtkiem
5. piąta seria zachodzi w płaszczyźnie
równoleżnikowej równolegle do powierzchni
traczy
– podziałom tym ulegają tylko blastomery
centralne > zostają otoczone kompletnymi
błonami
Przebieg początkowych etapów bruzdkowania
częściowego poweirzchniowego
u posiadających jaja
polilecytalne/ centrolecytalne-
Sposób rozmieszczenia żółtka wpływa na
bruzdkowanie zachodzi w jajach
centrolecytalnych.
- Wnętrze jaj jest całkowicie wypełnione
żółtkiem
jądro zygoty znajduje się w centrum jaja
wśród żółtka
niewielka warstwa cytoplazmy korowej
(powierzchniowej) nie zawiera żółtka.
- Jądro zygoty dzieli się ale po podziale jądra nie
następuje podział cytoplazmy.
- Powstałe jądra potomne wchodzą w serię
kilkunastu podziałów, po których nie
następuje podział cytoplazmy
Wszystkie jądra leżą wśród żółtka dlatego zarodek
ma charakter syncytium
Następnie rozpoczyna się celularyzacja - tworzenie
komórek (powstawanie blastomerów)
Błona zarodka wpukla się między sąsiednie
energidy a od strony żółtka błona jest tworzona
de novo (od nowa)
Znaczenie bruzdkowania
w wyniku bruzdkowania różne rejony ooplazmy
zostają podzielone błonami dlatego poszczególne
blastomery zawierają cytoplazmę o różnych
właściwościach (segregacja cytoplazmy)
-
zachodząca podczas bruzdkowanie segregacja
cytoplazmy ma znaczenie dalszych procesach
różnicowania
Morula
po szybkich podziałach bruzdkowania tempo
podziałów zaczyna spadać i zarodek osiąga
stadium moruli
Morula ssaków zbudowana jest z 16 komórek
zróżnicowanych na blastomery zewnętrzne i
wewnętrzne
(płazów z 64)
Typy blastul
- celoblastula (strzykwy, jeżowce, lancetnik)
najbardziej typowa blastula mająca postać
jednowarstwowego pęcherzyka wypełnionego
płynem (blastocelem)
- - dyskoblastula (ptaki)
- lita grudka komórek pozbawiona jamy - stereoblastula (parzydełkowce, pierścienice)
zbudowana z zewnętrznej blastodermy
otaczającej centralną masę żółtka
- - peryblastula (owady)
- na postać tarczki leżącej na masie żółtka
