Egzamin Flashcards
Ekologia
Nauka biologiczna o gospodarce przyrody w jej ekosystemach, o strukturze i funkcjonowaniu żywej przyrody, obejmuje zjawiska między organizmami oraz ich zespołami a ich żywym i martwym środowiskiem. Posługuje się metodami matematyki statystycznej, jej celem jest wykrycie prawidłowości j praw rozwoju różnych ekosystemów
Ochrona środowiska
Działalność mająca na celu ochronę wszystkich elementów otoczenia
Sozologia
Nauka zajmująca się podstawami ochrony zasobów
Populacja
Zbiór osobników jednego gatunku zdolnych do wymiany informacji genetycznej. W ujęciu najszerszym migabto być wszystkie żyjące osobniki jednego gatunku
Biocenoza
Wszystkie organizmy żywe zamieszkujące dany teren
Ekosystem
Biocenoza wraz z jej nieożywionym środowiskiem fizyko-chemicznym. Wg Weinera eowolny fragment biosfer w którym grypa organizmów realizuje procesy produkcji i dekompozycji przy częściowo zamkniętym obiegu materii z wykorzystaniem przepływającej energii
Biosfera
Obszar kuli ziemskiej zamieszkały przez organizmy żywe, obejmujące powierzchniową warstwę litosfery, hydrosfery oraz dolną warstwę troposfery
Nisza ekologiczna
Wielowymiarowa przestdzeb obejmująca zespol wszystkixh warunków środowiskowych w jakich żyje dany organizm
Populus tremuloides
Największy osobników na świecie, 43ha, 80tys lat.
Posidonia australis
Nowy największy osobnik
Genet (sekset)
Osobniki różnorodne genetycznie
Wegety (ramety)
Takie same osobniki
Współczynnik wydajności
Stosunek natężenia strumienia energii dopływającej i odpływającej od-do danego ogniwa
Długość łańcucha pokarmowego
Krotki, max 6 poziomów
Jakie organizmy są wydajniejsze w przetwarzaniu skonsumowanej energii na biomasę? Bezkręgowce, kręgowce stałocieplne czy kręgowce zmienno cieplne
Bezkręgowce są wydajniejsze niż kręgowce stalocieplne. Kręgowce zmiennocieplne zajmują miejsce pośrednie
Stałość
Brak zmian w badanym systemie, może być wynikiem zupełnej izolacji systemu, znacznej odporności lub dzialania zrównoważonych sił
Stabilność
Zdolność układu do powracania do stanu początkowego po zaburzeniach
Elastyczność
Miara szybkości powrotu układu stabilnego do stanu podatkowego po zaburzeniu. Wysoka elastyczność- szybki powrót
Oporność lub odporność
Właściwość układu polegająca na braku reakcji na czynniki zaburzające
Trwalość
Stałość składu gatunkowego w biocenozie
Niezawodność lub powtarzalność
Zdolność do utrzymywania takich samych lub podobnych parametrów procesie przy wielokrotnych powtórzeniach
Równowaga dynamiczna
Stałość układu osiągana dzięki wyrównaniu sił działających na układ
Ekosystemy autotroficzne
Np las,sawanna. Energia w postaci światła lub chemoautotrofia
Ekosystemy heterotroficzne
Np głębiny morskie, jaskinia. Brak produkcji pierwotnej, bazują na martwej materii organicznej.
I zasada termodynamiki
(Zachowania energii). Ilość energii pozostającej w układzie jest różnica między energią doprowadzoną do układu a energoą utracona w skutek wykonywania pracy
II zasada termodynamiki
Naturalnym kierunkiem we wszechświecie jest wzrost entropii (stopnia nieuporządkowania)
Co ogranicza długość łańcuchów troficznych
Ilość dostepjej energii dla kolejnych poziomów troficznych jest ograniczona, na każdym poziomie troficznych ilości energii zmniejsza się o około 90%, co ogranicza długość łańcuchów troficznych
Wydajność ekologiczna
Określą jak efektywnie energia jest przekazywana z jednego poziomu troficznego na drugi
Kto jest autorem zasady 10%
Raymond Lindeman
Jakie organizmy i dlaczego maja największą różnice w stanie biomasy a przepływie energii
Reducenci, se względu na ich krotki cykl życiowy
Ilość energii zakumulowanej w biomasie a ilosc energii przepływającej przez piramidę troficzną
Ilość energii zakumulowanej w biomasie jest znacznie mniejsza niż ilosc energii przepływającej przez piramidę troficzną
Czemu w kanale La Manche jest odwrotna piramida biomasy
Bo w ekosystemach wodnych producenci to głównie fitoplankton, który też ma duże tempo rotacji.
Tempo rotacji
Ile razy plon uzyska się w ciągu roku (ile razy biomasa zostanie odtworzona)
Produkcja ekosystemu
Ilość związanej i przetworzonej materii organicznej
Produkcja pierwotna brutto
Całkowita ilość energii zwiazana przez autotrofy
Produkcja pierwotna netto
Energia zwiazana i zgromadzona po odjęciu energii zużytej na oddychanie
Produkcja wtórna
Całość produkcji wszystkich konsumentów ekosystemu
Metody pomiaru produktywności
Bezpośredni pomiar plonu, obliczenie biomasy drzew, pomiar produkcji tlenu i zużycia CO2, pomiar asymilacji 14C, pomiar stężenia chlorofilu w wodzie, metody satelitarne
Kiedy produktywność rośnie
Wraz ze wzrostem temperatury i dostępności wody
Ewaporacja
Miara sumujaca łączne oddziaływanie temperatury, dostępności wody, rodzaju gleby, okrywy roślinnej i ukształtowania terenu (transport i odparowtwanie z m2 powierzchni i transportowanie z roślin do atmosfery
Produktywnosc oceanów
Większą w północnych i południowych wodacy bo gazy lepiej rozpuszczają się w zimnej wodzie
Najwyższa i najniższa produktywność lądowa
Najwyższa - tropikalne Moczary, do 4kg/m2 rocznie.
Najnzisza: pustynie, 0,01 kg/m2 rocznie
Co ogranicza produktywność na lądzie
Ewaporacja (temperatura + opady) oraz światło
Co ogranicza produktywność w wodach
Dostępność biogenów
Import pierwiastkow do ekosystemu
Opady mokre i suche (pył), depozycja gazowa, intercepcja - w łańcuchach górskich (mgły, chmury), imigracja organizmów
Eksport pierwiastkow z ekosystemu
Odpływ powierzchniowy, ucieczka wód gruntowych, erozja eoliczna, emigracja organizmów.
Pula zasobów pierwiastkow
Skala macierzysta
Punkt kompensacyjny
Natężenie światła, przy którym fotosynteza rowna się respiracji, wtedy roślina nie jest ani konsumentem CO2 ani producentem O2. Bilans wynosi zero.
W jakich lasach vzas obiegu materii jest najdluzszy a w jakich najkrótszy
Najdluzszy -borealne lasy iglaste (356 lat)
Najkrótszy- lasy śródziemnomorskie (3 lata)
Tempo retencji
Jak dlugo atom pozostaje w danej puli biotycznej lub abiotycznej. Zależne jest to od tempa obiegu oraz wielkości puli. Np dla atomu węgla w atmosferze ok. 8 lat a dla atomu tlenu w atmosferze ok. 4tys lat
Eutorofizacja
Wzbogacenie w substancje odżywcze. Spowodowane nadwyżką importu do ekosystemu nad eksportem. Metale ciężkie akumulują się w ekosystemie.
Dekompozycja
Fizykochemiczna i biologiczna degradacja materii organicznej
Rozklad ściółki
- Wymywanie
- Właściwa dekompozycua
- Polimeryzacja (prawie równocześnie z dekompozycją)
- Mineralizacjq
Ubytek substancji z postępem dekompozycji
Najpierw masę tracjś substancje rozpuszczalne w wodzie, potem złożone węglowodany, na końcu lignina
Jakie drzewo klimatu umiarkowanego ma najwieksze tempo dekompozycji i dlaczego
Buk, ponieważ jest kwaśny, mało co może go rozkładać. Czyli dekompozycji wolniejsza niż produkcja, następuje kumulacja ściółki
Gdzie jest skupowane najwięcej materii organicznej
Między 40 a 65 rownoleznikiem
Dynamika azotu w czasie dekompozycji
Jeżeli azot zostaje zwiazany w postaci pierścieni azotowych to jest trudny do rozkładu, czyli stężenie azotu wzrasta wraz z czasem dekompozycji. Podobnie jest z siarką
Dynamika potasu w czasie dekompozycji
Szybki spadek w początkowym stadium dekompozycji, później stabilizacjs
Dynamika metali ciężkich w czasie dekompozycji
Stężenie metali ciężkich zawsze rośnie
Ksenobiotyk
Pierwiastek którego organizmybzywe nie wykorzystują w metabolizimie
Skutek uposledzenia mikroorganizmów rozkładających materię organiczną
Akumulacja materii organicznej, niedobór nutrientów w ekosystemie
Gdzie najszybciej powstają depozyty glebowej materii organicznej
W tajdze
Klimat
Długotrwałe związki pogodowe charakterystyczne dla danego biomu na Ziemi. Jest wynikiem oddziaływań: energii słonecznej, prądów atmosferycznych i oceanicznych oraz organizmów żywych (transpiracja, albedo)
Albedo
Ilosc promieni odbijana przez powierzchnie
Pasat
Stały ciepły wiatr o umiarkowanej sile
Miejsce gdzie pasaty z obu półkul spotykają się ze sobą
Międzyzwrotnikowa strefa zbieżności lub bruzda niskiego ciśnienia
Efekt cieplarniany
Absorpcja części promieniowania podczerwonego przez CO2, O3, CH4, parę wodną i inne gazy śladowe.
Prąd zatokowy Golfsztorm
Ogrzewa Północna Europę o okm 5-10st, wędruje z oceanybatkantyckiego do zatoki meksykańskiej gdzie odbijany jest w kierunku europy
Klimat A - równikowy łaś deszczowy
Najbogatszy w gatunki biom na Ziemi, piętrowa struktura: najwyższa warstwa: pojedyncze drzewa do 60-80m, warstwa zwartych koron drzew (20-30m), pojedyncze drzewa i krzewy poniżejm zrównoważone tempo produkcji i rozkładu, brak sezonów
Klimat A- sawanna
Temperatury podobne jak w lesie deszczowym, ale zaznaczona pora sucha, sezonowość, roślinność trawiasta do 4m z pojedynczymi drzewami, “lasy galeriowe” według cieków wodnych
Klimat B - pustynie i półpustynie
Całoroczny deficyt wody, niewielkie opady są nieprzewidywalne, często najwyższe na azuemi temperatury (ale niekoniecznie), rośliny i zwierzęta o specjalnych przystosowaniach do deficytu wody (np. Kaktusy w Nowym Świecie, wilczomlecze w Starym)
Klimat C- lasy monsunowe
Temperatura 10-20st, sezonowe opady powyżej 2000mm, drzewa od 12 do 35m, bujny podszyt i runo, zaznaczona sezonowość.
Klimat D - łaś lisciasty klimatu umiarkowanego
Niemal wyłącznie półkula Północna, powyżej 35 roznoleznika, znaczne opady w ciągu lata, umiarkowanie mroźne zimy, drzewa o wysokości 20 - 30m, zabezpieczone grubą korą; las zdominowany przez 3- 4 gatunki drzew, okresowa defoliacja -przystosowanie do sezonowości warunków
Klimat D - tajga
Długa, ostra zima (6-8mies), niewysokie drzewa (10-15m), uboga warstwa runa, mała różnorodność gatunkowa, mała aktywność biologiczna gleb, duże depozyty materii organicznej
Klimat E -tundra
Najdalej na północy, powyżej koła podbiegunowego, temperatura znacznie niższa niż 10st. Niewielkie opady, trawy. Turzyce, mchy, porosty, rzadko drobne krzewinki i karłowate drzewa (brzoza, wierzba)
Estuaria
Najbogatsze ekosystemu wodne, płytkie ujścia rzek, gdzie woda słodka miesza się ze słoną wodą morską, bardzo bogate w biogeny, bardzo bogaty plankton, liczne gatunki skorupiaków i ryb
Oxisole
Oksydowane gleby tropikalne, występuje w klimatach klasy A, dominacja czynników fizykochemicznych w procesach glebotwórczych. Lateryzacja, charakterystyczna czerwona barwa, brak odroznialnych poziomów genetycznych
Lateryzacja
Większość próchnicy i rozpuszczkanych minerałów jest usuwana z gleby w drodze chemicznego wietrzenia i dzialania wody grawitacyjnej - pozostaje kwarc i stabilne tlenji Al i Fe
Ardisole
Gleby pustynne, występowanie: klimaty klasy B, brak wpływu okrywy roślinnej na procesy glebotworcze. Dominujący proces: akumulacja CaCo3 I MgCO3
Powstawanie poziomu wapiennego
Deszcz + atmosferyczny CO2 -> słaby kwas węglowy -> rozpuszczanie Ca i Mg z powierzchniowych minerałów, transport do głębszych warstw gleby, ewaporacja -> wzrost stężenia rozpuszczonych minerałów -> wytrącanie soli z roztworu -> toksyczne dla roślin stężenia soli w glebje -> nieprzepuszczalna dla wody warstwa węglowodanów
Spodosole
Gleby z mocnym żelazem i glinem, występowanie w klimatach klasy D, duże znaczenie okrywy roślinnej, bielicowanie
Bielicowanie
Ściółki lasow w klimacie subarktycznym uboga w N i Ca -> powolny rozklad -> poziom organiczny i prochniczy, deszcz -> wymywanie kwasowy prochniczych -> zakwaszanie -> intensyfikacja chemicznego wietrzenia, wymywanie minerałów z warstwy eluwialnej -> parowanie wody-> wytrącanie minerałów i prochniczy w poziomie iluwialnym -> migracja tlenków Al i Fe do niższych poziomów-> odrębny podpoziim warstwy
Mollisole
Gleby ekosystemów trawiastych, wyst klimatu klasy B. Dominacja oddziaływania okrywy roślinnej w procesach glebotworczych. Produkcja znacznych ilosci ściółki oraz tworzenie gęstych mat korzeni, na powierzchni gromadzi się gruba warstwa orochnicy bogatej w kationy alkaliczne, opady rzadkie ale spore
Zasada Gausego
Dwa podobne gatunki mogą koegzystiwac tylko pod warunkiem że zaczną w odmienny sposób korzystac z dostępnych zasobów
Amensalizm
Jeden gatunek traci a drugi nic nie zyskuje
Konkurencja
Obecny w sytuacji korzystania z tych samych, ograniczonych zasobów przez kilku osobników, wynikiem może być eliminacja niektórych osobników, ustalenie się równowagi.
Eksploatacja
Drapieżnictwo (mechanizmy obronne: ucieczka, kryjówki, kryptyzm, niejadalnosc, obrona indukowana), roslinozernosc - przede wszystkim wytwarzanie substancji szkodliwych, pasożytnictwo - płeć potrzeba żywicielom aby zapewnić większą zmiennosc gentyczną i stworzyć fenotyp odporny na pasożyta
Mimikra mullerowska
Upodobnianie się do siebie różnych gatunków trujących
Mimikta batesjańska
Upodabnianie się gatunków jadalnych do trujących
Symbiozy metaboliczne
Powstanie Eukarya. Heterotrofy z chemoautotrofami lub autotrofami
Szkoła zespołów organizmów superorganizmalna
Istnieją fundamentalne jednostki organizacji organizmów, występujące w postaci zintegrowanych części - superorganuzm, nibyorganuzm, zespoły roślin i zwierząt można opisywać jako wyodrębnione jednostki
Szkola zespołów organizmów indywidualistyczna
Każdy gatunek ma właściwy sobie areał, zespoły to uboczny produkt poszukiwania przez gatunki najlepszych warunków środowiskowych i zachodzenia na siebie zasięgów.
Wyspa
Z ekologicznego punktu widzenia każde środowisko otoczone całkowicie odmiennym terenem, nieprzyjaznym dla organizmów zamieszkujących wyspę, npm: szczyty wysokich gór, stawy, jaskinie, izolowane rezerwaty przyrody, wyspy oceaniczne i morskie
Skąd na wyspach biorą się nowe gatunki roślin
Wystarczy tylko kilka nasion by zasiedlić wyspę, niektóre nasiona mogą kiełkować nawet po dwóch tygodniach spędzonych w przewodzę pokarmowym
Skąd na wyspach biorą siw nowe gatunki zwierzat
Migracja ptaków. Bezkręgowce z wiatrem, pływające wyspy
Co ma wpływ na liczbę gatunków na wyspie
Powierzchnia wyspy oraz or odległości od źródła gatunków i bogactwa gatunkowego rejonu źródłowego.
Efekt założycia
Mała populacja, czyli mała pula genowa (duże prawdopodobieństwo ekstynkcji oraz działanie dryfu genetycznego, szybka specjacja.) Małe zespoły maja mniejsza odporność na chwilowe zmiany
Powstawanie wysl w skutek fragmentscji środowiska
W plejstocenue poziom oceanu ok. 100m niższy, wiele obecnych wyspo połączonych z lądem stałymb-> taka sama liczba gatunków na całym obszarze -> wzrost poziomu wody -> oderwanie wysp od lądu stałego
Relaksacja
Spadek liczby gatunków na wyspach, odwrotny kierunek do kolonizacji
Sukcesja
Proces prowadzący po powstania stabilnego ekosystemu, powstającego w równowadze ze środowiskiem, osiąganym przez maksymalne możliwe przekształcenie środowiska przez biocenoze
Sukcesja pierwotna
Gdy na terenie, gdzie zachodzi nie istniała wcześniej żadna inna biocenoza
Sukcesja wtórna
Zachodzi w miejscu zajmowanym poprzednio przez inną (niestabilną) biocenozę
Prawo Kleibera
Dla większości wyższych kregowocow metabolizmbjest proporcjonalny di 3/4 masy ciała
Torpor
Obniżenie temperatury ciała w czasie spoczynku (np nietoperzs, pilchowate, kolibry)
Diapauza u owadów
Woda może zostać zwiazana chemicznie (ochrona przed zamarzaniem) lub ciało zostaje otoczone nieprzepuszczalną osłonką, metabolizm spada niemal do zera
Teoria Malthausa
Skoro liczba ludności rośnie w postępie geometrycznym a produkcja żywności w arytmetycznym to nieunikniony jest stan przeludnienia
