Diabetes Flashcards
Waar kan je info vinden over de verschillende zorgtrajecten? Welk traject voor welke DM pt?
Website riziv
beslissingsboom (huisartsenvereniging Turnhout).
Welke trajecten zijn er?
Opstarttraject
Zorgtraject
Diabetesconventie: type 1 en de speciallekes (ZW).
Wat is het voordeel van een traject?
Betere opvolging van de PT.
gratis tandarts
voedingsadvies
podoloog
terugbetaling zorgmateriaal
…
Wat zijn de voorwaarden bij een opstarttraject DM?
Zorgsystemen – Opstartraject diabetes
Voorwaarden?
*
GMD bij de huisarts
*
Jaarlijkse registratie van de nomenclatuurnummer 400374 (prestatiepraktijk) of 400396 (medisch huis).
Huisarts dient een zorgprotocol* (zie bijlage) te volgen → bepaalde follow-up gegevens te verzamelen
Wat is het doel van de zorgsystemen?
☞ Via het educeren, motiveren en coachen van de patiënt wil men een sterke klemtoon leggen
▪
op preventie door een zo goed mogelijke metabole controle en welbevinden van de patiënt na te streven
▪
op verantwoordelijkheid van iedereen (ook de patiënt)
▪
op interdisciplinaire samenwerking
Hoe screenen?
2 staps screening:
Findrisc: risico inschatten.
Bloedonderzoek
Vertel iets over het bloedonderzoek bij een screening.
- Bloedglucosetest (nuchtere glycemie):
de hoeveelheid glucose in het bloed na minstens 8u niet gegeten te hebben
waarden:
*
minder dan 100 mg/dL (5.6 mmol/L) = normaal
*
100-125 mg/dL (5.6-6.9 mmol/L = prediabetes
*
126 mg/dL (7.0 mmol/L) of hoger (2x) = diabetes - HbA1c-test (Glycated Hemoglobin Test):
gemiddelde bloedglucosespiegel over de afgelopen 2-3 maanden, percentage glucose dat zich heeft gehecht aan hemoglobine
waarden:
*
minder dan 5.7% = normaal
*
5.7% tot 6.4% = prediabetes
*
6.5% = diabetes
Orale glucosetolerantietest (OGTT):
eerst een nuchtere glycemie met daarna een orale suikeroplossing (50-75 gram). Na 2 uur bloedcontrole.
waarden:
*
minder dan 140 mg/dL (7.8 mmol/L) 2 uur na de suikeroplossing = normaal
*
140-199 mg/dL (7.8-11.0 mmol/L) = prediabetes
*
200 mg/dL (11.1 mmol/L) of hoger = diabetes
28
Random glycemie:
glycemie op elk willekeurig moment van de dag, ongeacht nuchter of niet
waarden:
*
minder dan 200 mg/dL (11.1 mmol/L) = normaal
*
hoger dan 200 mg/dL en + symptomen van diabetes (dorst, frequent urineren en vermoeidheid) = mogelijks diabetes
29
Wie screenen?
Wie screenen?
Bij mensen met aanwezigheid van risicofactoren
- Leeftijd
Risico: > 45 jaar hoger risico om type 2 diabetes te ontwikkelen.
Gevoeligheid van cellen voor insuline neemt af - Familiegeschiedenis
Risico: ouder, broer of zus hebt met diabetes
Genetische factor! - Overgewicht en obesitas
Risico: hoog lichaamsgewicht, vooral centrale obesitas
Vooral buikvet vermindert de effectiviteit van insuline - Lichamelijke inactiviteit
Risico: te weinig lichaamsbeweging
Lichaamsbeweging verbetert de insulinegevoeligheid - Ongezonde voeding
Risico: geraffineerde suikers, verzadigde vetten en bewerkte voedingsmiddelen
Verhoogt bloedsuikerspiegel - Hypertensie
Risico: hoge bloeddruk verhoogt risico diabetes
Hoge bloeddruk beschadigt de bloedvaten beschadigen, vermindert insulinewerking en -gevoeligheid - Verhoogde cholesterol- en triglyceridenwaarden
Risico: te hoge triglyceriden en te lage HDL-cholesterol
Dragen bij aan insulineresistentie
Nog andere redenen om te screenen op diabetes.
- Zwangerschapsdiabetes
Risico: zwangerschapsdiabetes geeft verhoogd risico type 2 diabetes te ontwikkelen
Zwangerschapshormonen kunnen de insulinewerking verstoren, wat predisponerend kan zijn - PolyCysteus Ovarium Syndroom (PCOS)
Risico: PCOS geeft verhoogd risico op het ontwikkelen van diabetes
PCOS kan leiden tot insulineresistentie - Etniciteit
Risico: Afro-Amerikanen, Latino’s, Aziaten en Amerikaanse Indianen, hebben een hoger risico om diabetes te ontwikkelen. - Roken
Risico: Roken verhoogt het risico op diabetes
Nicotine leidt tot insulineresistentie en verhoogt het risico op ontstekingen, wat de bloedsuikerregulatie negatief beïnvloedt. - Stress en slaapgebrek
Risico: Chronische stress en onvoldoende slaap kunnen bijdragen aan een verhoogd risico op diabetes.
Stress → productie van het stresshormoon cortisol –> stijging glycemie. Slaaptekort kan insulinegevoeligheid verminderen
Dus
BMI van 25 of hoger (of 23 voor Aziatische mensen)
familiegeschiedenis van diabetes
zwangerschapsdiabetes in anamnese
45 jaar of ouder
jonger dan 45 maar met risicofactoren zoals hoge bloeddruk of verhoogd cholesterol
Wat is een nadeel van de Findrisc?
gevalideerd bij een finse en nederlandse bevolking.
! weten dat een bepaalde etniciteit meer risico heeft door meer voorkomen van DM bij die personen ( Marokhaanse roots turken)
Diagnose stelling
Diagnosestelling
2x NG >125mg/dl
= diabetes
OF
2x HbA1c > 6,4%
= waarschijnlijk diabetes
Wat is belangrijk bij het registreren?
Registreren/Coderen/Tarificeren
Gebruik vaste termen om handelingen te noteren in dossier:
Oogonderzoek (A98, Z01.0)
Klinisch onderzoek voet (31,125)
Huidonderzoek (A98, Z01.5)
Advies suikerarme voeding (45.78)
Advies/voorlichting bij verstoring of onrust bij seksualiteit (*45,130)
Bloeddrukonderzoek (A98, Z01.3)
Hoe ga je de PTN tot bij jou krijgen?
Oproepen:
- mail, wachtzaal, telefoon, website,
- uit EMD trekken (leeftijd,labo)
- preventieconsultatie
4 pijlers waaruit behandeling van diabestes bestaat
Educatie
✓
Voeding
✓
Beweging
✓
Medicatie
Vertel iets over educatie bij DM
Educatie : gedoseerd-op maat pt (GZvaardigheden)
Doelen:
ziekte-inzicht verlenen
therapietrouw bevorderen
✓realistische streefdoelen nastreven
✓helpen bij aanpassing van leefstijl, leren inpassen in leven
✓aanleren preventie en aanpak van hypoglycemie (zo nodig)
✓aanleren van glycemie-zelfcontrole* (zo nodig)
✓aanleren van zelfinjectie en dosistitratie (zo nodig)
✓preventie van en hoe reageren bij complicaties (bv. diabetesvoet)
*Zelfcontrolemateriaal wordt pas terugbetaald vanaf opname in een zorgtraject (ZTD) én behandeling met insuline en/of incretinemimeticum of in de diabetesconventie (DC)»_space; via ZTD glycemiemeter voor te schrijven door diabeteseducator en verkrijgbaar via apotheek»_space; via DC verkrijgbaar in ziekenhuis
Frequentie hangt af van behandeling
Voeding -beweging
Voeding: educatie via erkende dietist.
Opstarttraject en Zorgtraject diabetes kan dit ook in 1ste lijn (bij voorkeur door diëtiste-diabeteseducator), op voorschrift van de huisarts (volledige terugbetaling)
vanaf diabetesconventie is dit in 2de lijn voorzien (geen voorschrift nodig)
Bewegingsadvies kan door
een kinésist of
bewegingscoach (BOV-project) https://www.gezondleven.be/projecten/bewegen-op-verwijzing/bov-coaches/
verleend worden op voorschrift/verwijzing van de huisarts of andere zorgverlener of ikv het Opstartraject ook onder noemer van groepseducatie door kinésist mogelijk (mits voorschrift huisarts
Medicatie door arts bepaald en voorgeschreven
de levensstijl
✓
activiteiten
✓
leeftijd
✓
vorm van diabetes
✓
onderliggende pathologieën
Dit kan in de loop van de tijd veranderen
Medicatie kan bestaan uit
bijlageDe medicatie kan bestaan uit:
✓
OAD (orale antidiabetica)
✓
GLP1-analoog of incretinemimeticum (SC of als OAD) (in comb. met OAD en eventueel met insuline)
✓
Insuline (van 1x/d basale insuline (ZTD) tot 2x/d basale insuline of menginsuline (ZTD) tot 4x/d intensief insulineschema (comb. snelwerkende en basale insuline) (of insulinepomp) (DC))
✓
Combinatie GLP1-analoog en insuline in één pen (meestal in comb. met OAD)
49
Medicatie op maat van Patiënt
hoofdboodschap: de patiënt staat centraal en maakt deel uit van het team dat beslissingen neemt
een multifactoriële aanpak met ook aandacht voor andere risicofactoren dan glucose
vermijden van klinische inertie (stil blijven staan)
basisbehandeling blijft : leefstijlaanpassing en Metformine
*
Enkele voorbeelden ‘ OP MAAT VAN…’ :
✓Bij aanwezigheid van atherosclerotische hartlijden, hartfalen en nierlijden zijn na de basisbehandeling, GLP1-analoog of SGLT2- remmer vaak de eerste keuze
✓Wanneer er geen vooraf bestaand cardiovasculair lijden of hartfalen/nierlijden aanwezig zijn en hypoglycemie vermeden dient te worden, kiest men na de basisbehandeling voor DPP4 remmer of GLP1-analoog en/of SGLT2 remmer
✓Wanneer gewichtsverlies prioritair is, kiest men voor GLP1-analoog
✓Wanneer kosten op de voorgrond staan, kiest men voor een sulfonylureum (GLP1-analoog in comb. met SGLT2-remmer wordt immers niet terugbetaald)
App voor hulp bij medicatie keuze
T2D helper app
gericht op individuele pt-filterfunctie
ondersteunende app
De “T2D Helper” werd ontwikkeld door UZ Leuven en blijft een ondersteunend instrument: de zorgverlener zal uiteindelijk zelf instaan voor de definitieve beslissing bij de keuze van de glucoseverlagende behandeling.
Rol van VIHP bij behandeling diabetes
Doorverwijzen in overleg met huisarts (diabeteseducator, diëtiste, kiné,…)
✓(beperkte) educatie waaronder ook opvolging therapietrouw (o.a. medicatie) en verlenen van algemene leefstijladviezen (voeding, beweging, rookstop)
Handige educatietools
owww.gezondheidenwetenschap.be»_space; zoekvenster: diabetes
owww.diep.info
oVoedingsadvies in beeld voor andere culturen – Diabetes Liga
oBegrijpjelichaam.nl:handige website met eenvoudige afbeeldingen en teksten over het menselijk lichaam en veelvoorkomende gezondheidsproblemen voor laaggeletterde patiënten.
wat kan je als vihp vertellen over voeding bij DM pt
Voeding: algemene tips
oMaak gezonde voedingskeuzes: fruit, groenten, vis, mager vlees, bonen-erwten-linzen, volle graanproducten, magere/halfvolle melk en kaas.
oDrink voldoende water.
oVermijd calorie-aanbrengers (alcohol, frisdranken, chips, snoep, vetrijke voeding, enz.).
oKies kleinere porties om het gewicht onder controle te houden 58
Wat kan je vertellen over beweging, als VIHP bij DM
Beweging:
o
Wees de meeste dagen van de week minstens 30 min actief: inspanning die polsversnelling en lichte kortademigheid geeft (doorstappen, fietsen, cross-trainer, …).
o
Ook beweging in dagelijks leven inbouwen (boodschappen te voet, trap ipv roltrap of lift, …)
Obesitas
Bij obesitas (BMI > 25): min. 5-10% per jaar gewichtsverlies na te streven tot ‘aanvaardbare BMI’ bereikt is en verder gewichtstoename bewaken (‘aanvaardbare BMI’ = streefdoel mede bepaald door arts)
→ behoud van lichaamsgewicht is vaak ook een hele prestatie!
Vihp en rokende DM pt
Rookstop is zeer belangrijk.
Schakel eventueel een rookstopconsulent (tabakoloog) en/of medicatie in.
