ĐAU ĐẦU Flashcards
Đau đầu là gì ?
-là cảm giác đau hoặc khó chịu vùng đầu
-Thường không có sự phân bố theo các vùng cảm giác của thần kinh
-Do ảnh hưởng lên các cấu trúc nhạy đau của đầu
Các vùng phân bố THẦN KINH cảm giác của vùng đầu mặt ?
-Vùng mặt và các xoang - hốc mắt: thần kinh tam thoa (V1-V2-V3)
-Da đầu: thần kinh chẩm lớn và chẩm nhỏ
-Vùng sau tai: thần kinh tai lớn
-Vùng cổ: rễ C2,C3, C4
-Trong sọ
vùng phân bố THẦN KINH cảm giác đau trong sọ ?
- vùng màng não trên lều do thần kinh tam thoa (dây 5)
- vùng dưới lều do thần kinh thiệt hầu (dây 9) chi phối
- nhu mô não không có các cơ quan cảm thụ đau
các ảnh hưởng lên các cấu trúc nhạy đau của đầu bao gồm ?
-Các cấu trúc nội sọ
-Các cấu trúc ngoài sọ
-Các dây thần kinh
các cấu trúc nội sọ gây đau bao gồm ?
-Các xoang TM và các TM hướng tâm
-Các động mạch màng cứng và màng nhện – màng nuôi
-Các động mạch ở nền não và các nhánh lớn của chúng
các cấu trúc ngoài sọ gây đau bao gồm ?
-Da, mô dưới da, niêm mạc
-Cơ
-Màng xương của xương sọ
-Các động mạch ngoài sọ
-Các cấu trúc nhạy cảm của mắt, tai, hốc mũi, và xoang
Các dây thần kinh gây đau bao gồm ?
-TK sinh ba
-TK mặt
-TH thiệt hầu
-TK lang thang
-Ba rễ TK cổ trên
PHÂN LOẠI QUỐC TẾ ĐAU ĐẦU III (ICHD-III 2018) ?
- Đau đầu nguyên phát (gồm 4 nhóm)
- Đau đầu thứ phát (gồm 8 nhóm)
- Đau TK sọ và đau vùng mặt (gồm 2 nhóm)
Đau đầu nguyên phát (gồm 4 nhóm) ?
-Migraine
-Đau đầu dạng căng thẳng
-Đau đầu thần kinh tam thoa thực vật
-Các đau đầu nguyên phát khác
Đau đầu thứ phát (gồm 8 nhóm)
=> có triệu chứng đau đầu đi kèm các bệnh lý khác
-Đau đầu do chấn thương đầu - cổ
-Đau đầu do bệnh mạch máu cổ - sọ
-Đau đầu do bệnh nội sọ không phải mạch máu
-Đau đầu do thuốc hoặc cai thuốc
-Đau đầu do nhiễm trùng
-Đau đầu do rối loạn nội môi
-Đau đầu hoặc đau mặt do bệnh của hộp sọ, cổ, mắt, tai, mũi, xoang,
răng, miệng…
-Đau đầu do rối loạn tâm thần
Đau TK sọ và đau vùng mặt (gồm 2 nhóm)
-Đau thần kinh sọ và các đau mặt khác
-Các đau đầu khác
Dấu hiệu cảnh báo (Red flags) ?
SNOOP
-Systemic symptoms/Secondary risk factors
-Neurologic symptoms/signs
-Onset
-Older (esp. >50 years)
-Positional/Prior/Papilledema/Precipitated by
TEST cho ĐAU ĐẦU NGUYÊN PHÁT ?
KHÔNG CÓ
“S” trong SNOOP ?
Systemic symptoms/Secondary risk factors
TC toàn thân/YTNC thứ phát
-Sốt, sụt cân, mệt mỏi, Bệnh ác tính, suy giảm MD, HIV => đi thi hỏi
-Nhiễm trùng (VMN, viêm não), viêm ĐM đại bào, di căn não, viêm màng não carcinomatous
“N” trong SNOOP ?
Neurologic symptoms/signs
Bất thường thần kinh: Dấu TK khu trú, rối loạn ý thức, lú lẫn
-Khối choán chỗ nội sọ, đột quỵ, não úng thuỷ
“O” trong SNOOP ?
Onset
Kiểu khởi phát: Sét đánh, đột ngột
- Thường do: XH dưới nhện, co thắt mạch não có hồi phục, huyết khối TM nội sọ, viêm mạch
“O” trong SNOOP ?
Older (esp. >50 years)
Lớn tuổi (đặc biệt là >50)
- Đau đầu mới khởi phát, nặng dần
- Khối choán chỗ nội sọ, viêm ĐM đại bào
“P” trong SNOOP ?
Positional/Prior/Papilledema/Precipitated by
Tư thế/Khác trước/Phù gai thị/Nặng lên khi
- Thay đổi khi nằm, ngồi
- Thay đổi tính chất đau
- Mờ mắt giảm thị lực
- Valsalva, ho, hắt hơi
=> Giảm áp lực nội sọ
=> Khối choán chỗ nội sọ
=> Tăng áp lực nội sọ vô căn
=> Sang thương hố sau
TIẾP CẬN ĐAU ĐẦU
Đau đầu từ lúc nào? Mới bị hay đã bị nhiều lần? BN đã từng bị đau đầu như vậy bao giờ chưa ?
⇒ nếu bị nhiều lần với tính chất tương tự thì có thể là bệnh Migraine hay đau đầu kiểu căng thẳng.
TIẾP CẬN ĐAU ĐẦU
- BN có tiền căn CTSN hay không?
⇒ CTSN có thể gây tụ máu dưới màng cứng mạn sau vài tháng.
TIẾP CẬN ĐAU ĐẦU
- BN đang làm gì khi triệu chứng đau đầu xuất hiện ?
⇒ nếu bị đau lần đầu tiên mà có cường độ đau dữ dội và xảy ra khi gắng sức thì phải nghĩ tới XH màng não
TIẾP CẬN ĐAU ĐẦU
- Cảm giác đau đầu như thế nào?
⇒ đau đầu theo nhịp mạch thường gặp trong đau đầu Migraine
⇒ đau đầu âm ỉ có thể là đau đầu kiểu căng thẳng.
TIẾP CẬN ĐAU ĐẦU
- BN có đang bị bệnh gì khác không?
⇒ các bệnh toàn thân có thể gây biến chứng thần kinh.
⇒ các bệnh toàn thân như lao, AIDS
⇒ các bệnh nhiễm trùng cơ hội nội sọ như toxoplasmose, lao màng não, viêm màng não do nấm, …
Đặc tính đau đầu
- Đau từng cơn hay liên tục ?
- Từng cơn ⇒ thường gặp trong Migraine.
- Âm ỉ, liên tục ⇒ thường gặp trong đau đầu kiểu căng thẳng.
- Đột ngột, dữ dội ⇒ thường gặp trong XUẤT HUYẾT MÀNG NÃO
Đặc tính đau đầu
- Vị trí đau đầu ?
- Đau nửa đầu ⇒ thường gặp trong Migraine, có thể trong u não
- Sau gáy ⇒ hay gặp trong tổn thương cột sống cổ hay các tổn thương hố sau.
- Vùng trán, mặt ⇒ có thể là triệu chứng viêm xoang.
- Vùng hốc mắt ⇒ gặp trong tăng nhãn áp.
Đặc tính đau đầu
- Thời gian xảy ra đau đầu ?
- Buổi sáng ⇒ thường gặp đau đầu Migraine.
- Khi làm việc căng thẳng ⇒ đau đầu kiểu căng thẳng.
- Tăng nhiều vào ban đêm hay khi nằm ⇒ gặp trong TALNS.
Đặc tính đau đầu
- Đau đầu có theo nhịp mạch hay không ?
- Theo nhịp mạch ⇒ thường gặp đau đầu Migraine, nhiễm trùng.
- Âm ỉ ⇒ đau đầu kiểu căng thẳng.
Đặc tính đau đầu
- Các triệu chứng kèm theo ?
- Nôn ói, sợ ánh sáng ⇒ có thể gặp trong đau đầu Migraine hay HC màng não.
- Sung huyết niêm mạc, nghẹt mũi ⇒ gặp trong đau đầu từng cụm.
Đặc tính đau đầu
- Yếu tố tăng giảm cơn đau ?
- Tăng khi gắng sức ⇒ đau đầu Migraine hay TALNS.
- Giảm khi nghỉ ngơi ⇒ đau đầu căng thẳng.
Tỷ lệ gặp Đau đầu căng thẳng ?
45%
Tỷ lệ gặp Đau đầu Migraine ?
30%
3 loại đau đầu nguyên phát thường gặp theo hiệp hội đau đầu thế giới ?
-đau đầu căng thẳng (tension type headache)
-đau đầu Migraine
-đau đầu từng cụm (cluster headache)
Đặc tính đau đầu migraine: POUND
-P: Pulsatile – Đau kiểu nhói giật, mạch đập
-O: One day – Thường kéo dài 1 ngày, tiêu chuẩn là 4 – 72 giờ
-U: Unilateral – Đau đầu thường một bên
-N: Nausea – Buồn nôn và/hoặc nôn
-D: Disabling – Đau mức độ nặng cản trở hoạt động sống
⇒ 3/5 tiêu chuẩn: có thể là migraine, với LR(+) = 3,5
⇒ 4/5 tiêu chuẩn: khá chắc migraine, với LR(+) =24
Tỷ lệ lưu hành bệnh Migraine ?
- tỉ lệ lưu hành 17-28% dân số
-18% ở nữ/dân số
-6% ở nam/dân số
Nguy cơ tăng mắc Đau đầu Migraine ?
-Tỷ lệ tăng gấp đôi ở người bị động kinh hoặc có người thân bị động kinh
Tuổi khởi phát ở đau đầu Migraine ?
-thường ở tuổi thiếu niên, tuổi trưởng thành
-đỉnh cao từ 30-45 tuổi
-bệnh có tính gia đình trong 60-80% các trường hợp
Migraine có tiền triệu còn được gọi là ?
-Migraine kinh điển/Migraine thể mắt
-chỉ gặp trong 10% các trường hợp Migraine.
Migraine không có tiền triệu còn được gọi là ?
Migraine thông thường
Giai đoạn tiền triệu kéo dài trong bao lâu ?
-từ vài phút đến 30 phút trước cơn đau với các triệu chứng chủ yếu vè mắt
Hai tiền triệu thường gặp là gì ?
-ám điểm chói sáng
-bán manh đồng danh
Tiền triệu ít gặp hơn là gì ?
-tê tay và mặt 1 bên
-mất ngôn ngữ thoáng qua
ám điểm chói sáng là gì ?
trong thị trường BN xuất hiện các điểm chói sáng di chuyển theo hình zigzag
bán manh đồng danh là gì ?
mất 1 nữa thị trường cùng phía
Tiêu chẩn CĐ Migraine có tiền triệu theo Hiệp hội đau đầu thế giới ?
A. Có ít nhất 2 đợt kịch phát thỏa đủ các tiêu chuẩn từ B – C
B. Có 1 hay nhiều tiền triệu quan sát được đầy đủ sau đây: Thị giác, Cảm giác, Nói/ngôn ngữ, Vận động, Thân não, Kết mạc.
C. Ít nhất 3 trong 6 đặc tính sau đây
—1. Ít nhất 1 aura kéo dài trên 5 phút
—2. có 2 hoặc nhiều triệu chứng aura xảy ra liên tiếp nhau
—3. Mỗi loại aura kéo dài 5 – 60 phút
—4. Ít nhất 1 aura xảy ra 1 bên
—5. Í nhất 1 aura
—6. Đau đầu trong vòng 60 phút sau aura
D. Không (0) thỏa tiêu chuẩn ICHD cho chẩn đoán khác
⇒ 2-1-3-0
Lưu ý gì ở triệu chứng tiền triệu ở Đau đầu Migraine ?
-không có tiền triệu kéo dài trên 60 phút
-cơn đau đầu xuất hiện sau khi có tiền triệu tối đa là 60 phút
-có các tiền triệu xuất hiện và biến mất hoàn toàn chứng tỏ có rối loạn cục bộ ở não
-một hay nhiều tiền triệu xuất hiện dần trên 4 phút hay 2 tiền triệu xuất hiện liên tiếp
Tiêu chuẩn CĐ Migrain không tiền triệu? theo hiệp hội đau đầu thế giới ?
A. Có ít nhất 5 đợt kịch phát thỏa đủ các tiêu chuẩn từ B – D
B. đau đầu kéo dài 4 giờ - 72 giờ (3 ngày) (khi không điều trị hoặc điều trị không hiệu quả)
C. Đau đầu có ít nhất 2 trong 4 đặc tính sau đây:
—- Một bên
—- Mạch đập
—- Cường độ đau trung bình hoặc nặng
—- Tăng khi hoạt động, đứng, leo
D. Có ít nhất 1 trong hai đặc tính sau đây trong thời gian đau
—- Nôn/Buồn nôn
—- Sợ âm thanh và sợ ánh sáng
E. Không (0) thỏa tiêu chuẩn ICHD cho chẩn đoán khác
⇒ 5-4-3-2-1-0
Định nghĩa Migraine từng đợt (EM) (92%) ?
-Thỏa tiêu chuẩn chẩn đoán Migraine
-< 15 ngày đau đầu/ tháng