College 1 Flashcards
Fraude: meerdere verschijningsvormen
- Verslaggevingsfraude -> Meestal gepleegd door directie (directiefraude)/het hogere management binnen de organisatie.
- Oneigenlijke toe-eigening van activa -> Meestal gepleegd door werknemers (werknemersfraude). Gaat vaak om zaken als diefstal van geld/goederen/tijd en niet-ambtelijke omkoping (kick backs).
- Strafrecht -> Diefstal, verduistering, valsheid in geschrifte, verduistering, corruptie, handel met voorkennis etc.
- Naar de aard -> Belastingfraude, faillissementsfraude, beursfraude, bouwfraude, beleggingsfraude etc.
Taak fraudepreventie en -detectie
Primair ondernemingsleiding onder toezicht van RvC (RvT) mede ter bescherming van de belangen van de organisatie.
Denk aan:
- werknemers
- leveranciers
- afnemers
- financiers
- aandeelhouders
- leden met een belangrijke rol voor interne functies zoals interne controle, risk management compliance en uiteraard de externe accountant.
Houvast in accountancy-regelgeving (NV COS 240)
‘De primaire verantwoordelijkheid voor het voorkomen en detecteren van fraude berust bij de met governance belaste personen en het management van de entiteit.
Het is van belang dat het management, onder toezicht van de met governance belaste personen, sterk de nadruk legt op het voorkomen van fraude, waardoor de gelegenheden tot het plegen van fraude kunnen afnemen, alsmede op het ontmoedigen daarvan, waardoor personen ervan kunnen worden weerhouden om fraude te plegen wegens de waarschijnlijkheid dat die fraude wordt gedetecteerd en bestraft.’ (NV COS 240.4)
NV COS 240.4 Verantwoordelijkheid RvC
Streven naar een cultuur van integriteit en ethisch gedrag, wat kan worden versterkt door actief toezicht door RvC.
Hierbij houdt de RvC onder meer rekening met de mogelijkheid om interne beheersingsmaatregelen te doorbreken of andere vormen van beïnvloeding van financial reporting cycle.
NV COS 240.5 Verantwoordelijkheid accountant
Verantwoordelijk voor:
- verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid dat de financiële overzichten als geheel geen afwijkingen van materieel belang bevatten die het gevolg zijn van fraude of fouten.
Door de inherente beperkingen van een controle bestaat er een onvermijdbaar risico dat sommige afwijkingen van materieel belang in de financiële overzichten niet worden gedetecteerd, ook al is de controle naar behoren gepland en overeenkomstig de Standaarden uitgevoerd.’
NV COS 240.6
Inherente beperkingen
Effecten van inherente beperkingen bijzonder significant in geval van afwijking die resultaat is van fraude.
Het risico dat een afwijking van materieel belang die het gevolg is van fraude niet wordt gedetecteerd is groter dan het risico dat een afwijking van materieel
belang als gevolg van fouten niet wordt gedetecteerd.
Dit komt omdat fraude gepaard kan gaan met geraffineerde en zorgvuldig opgezette plannen om de fraude te verhullen, zoals valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen of het opzettelijk aan de accountant verkeerd voorstellen van zaken.
Dergelijke pogingen om fraude te verhullen kunnen zelfs nog moeilijker te detecteren zijn wanneer ze gepaard gaan met samenspanning.
NV COS 240.7 Werknemersfraude makkelijker te detecteren dan directiefraude
Het risico dat de accountant een afwijking van materieel belang niet detecteert is in geval van managementfraude groter dan bij personeelsfraude, omdat managers vaak in een positie verkeren die hen in staat stelt:
- op directe of indirecte wijze de administratieve vastleggingen te manipuleren
- frauduleuze financiële gegevens te presenteren of
- interne beheersingsmaatregelen te doorbreken die zijn opgezet om soortgelijke fraude door andere werknemers te voorkomen
Fraudemelden
Wettelijke verplichting geworden -> WTA
Bij een wettelijke controle (niet oob) waarbij een redelijk vermoeden van fraude van materieel belang tav financiële verantwoording van de klant -> melden aan de opsporingsambtenaar art 141 wet Sr. (Art. 26 lid 2 WTA)
- Bij algemene maatregel van bestuur wordt bepaald:
> Wat wordt verstaan onder fraude van
materieel belang
> Bepalen regels omtrent het tijdstip en de wijze waarop de melding, cf lid 2, plaatsvindt. - De externe accountant die melding doet, is niet aansprakelijk voor de schade die een derde dientengevolge lijdt, tenzij aannemelijk wordt gemaakt dat gelet op alle feiten en omstandigheden in redelijkheid niet tot melding had mogen worden overgegaan.
Besluit Toezicht Accountantsorganisaties
- Fraude van materieel belang (art 26, lid 3): een opzettelijk handelen of nalaten waarbij misleiding wordt gebruikt om een wederrechtelijk voordeel te behalen en waarbij de aard of de omvang zodanig is dat beslissingen die in het maatschappelijk verkeer worden genomen op grond van de financiële
verantwoording van de controlecliënt zouden kunnen worden beïnvloed door die misleiding. (art 36 BTA) - Een melding als bedoeld in art. 26 lid 2 kan achterwege blijven, indien:
a. de klant, nadat de acc hem heeft gewezen op zijn redelijk vermoeden van fraude van materieel belang, daarnaar onderzoek verricht en obv dat een schriftelijk plan opstelt, incl:
1. de maatregelen die de klant zal nemen om de gevolgen van de fraude, voor zover mogelijk, ongedaan te maken en om herhaling van zodanige fraude te voorkomen; en
2. de termijn waarbinnen de klant de maatregelen zal hebben uitgevoerd;
b. de externe accountant, binnen vier weken nadat het plan is opgesteld, heeft geoordeeld dat het in onderdeel a bedoelde plan toereikend is; en
c. de externe accountant heeft vastgesteld dat de controlecliënt binnen de in onderdeel a, onder 2, bedoelde termijn de in het plan opgenomen maatregelen in voldoende mate heeft uitgevoerd.
Kenmerkende elementen fraude
- Opzettelijk handelen
- Misleidende voorstelling van zaken
- Doel is economisch voordeel
- Er is een benadeelde
- Onrechtmatig of onwettig handelen
Communicatie door accountant bij fraude
- In geval van werknemersfraude -> Management / directie
- In geval van directiefraude -> Toezichtsorgaan (RvC/RvT)
Intrekken verklaring (BW 2:362 lid 6)
- De JRK wordt vastgesteld (financiele toestand in achtneming)
- Indien ernstige mate tekortschiet -> mededeling ten kantore handelsregister met een accountantsverklaring erbij
- Als de JRK nog niet is vastgesteld door AVA of ledenvergadering -> nieuwe JRK opstellen, openbaar maken en een nieuwe accountantsverklaring erbij.
Opvatting prof. Hoogendoorn/Van Geffen
intrekken verklaring
- Indien jaarrekening nog niet is vastgesteld (en gedeponeerd), is een mededeling ex artikel BW2:362 lid 6 niet aan de orde.
- Bestuur moet dan nieuwe jaarrekening opmaken met een andere (latere) datum.
- Nieuwe opdracht tot accountantscontrole en nieuwe accountantsverklaring.
- Nieuw opgemaakte en gecontroleerde jaarrekening ter vaststelling (aan AvA/Ledenraad) voorleggen.
Escalatieladder COS 240 – BELANGRIJK
- Frauderisico’s bij opzet controle in kaart brengen.
- Nader onderzoek door de accountant bij aanwijzingen voor fraude.
- Redres-traject (retrospectief/prospectief) bij redelijk vermoeden van fraude.
- Teruggeven opdracht bij onvoldoende redres.
- Melden bij wettelijke controleopdrachten.
- Teruggeven opdracht bij beoordelings- en samenstellingsopdrachten.
Dividendbeleid belangrijke graadmeter (cash is a fact, profit is an opinion)
- Beperkte dividenduitbetaling als ‘red flag’.
- ‘Dividends are cash, and therefore impossible to fake.’
- ‘A company that is paying half or more of its reported income as dividends needs to generate cash, not just paper profits. Otherwise its bank account will quickly run dry.’
Creative accounting (CA) soorten
- Income smoothing & cookie jar reserves
- Big bath accounting
- Premature revenue recognition
- Channel stuffing
Income smoothing & cookie jar reserves
- In feite gaat het hier om winstegalisatie.
In goede tijden wordt een ‘appeltje voor de dorst’ weggezet om dat vervolgens te gebruiken in tijden dat het minder gaat. - Op deze wijze kunnen de winsten relatief egaal of zelfs in een stijgende lijn worden gepresenteerd.
- Jaarrekeningposten die hiervoor worden gebruikt, zijn bijvoorbeeld de voorziening dubieuze debiteuren en de garantievoorziening.
Big bath accounting
- Deze methode wordt toegepast om de balans op te schonen.
- Extra afschrijvingen en het treffen van reorganisatie- of herstructureringsvoorzieningen zijn prima instrumenten om het resultaat te verlagen.
- Reden -> Door in een jaar waarin het toch al slecht gaat ‘extra ellende’ te nemen, wordt het waarschijnlijker dat voor de komende jaren een resultaatverbetering kan worden getoond.
- Deze methode kan worden gebruikt door aantredend management.
- Zij verschuiven dan de pijn naar het oude management, geven hen de schuld, en stellen vervolgens zelf verantwoordelijk te zijn voor het resultaatherstel.
- Het is ook mogelijk dat aftredend management – al dan niet met het oog op bonussen vertrekregelingen – kosten naar de toekomst verschuift, waardoor de resultaten feitelijk te hoog worden voorgesteld.
- Toekomstige winsten – waarvoor het aantredend management verantwoordelijk wordt – zullen daardoor lager uitvallen.
Premature revenue recognition
- Hier gaat het om het te vroeg verantwoorden van omzet.
- Goederen die feitelijk en juridisch bezien nog niet zijn geleverd, worden wel als zodanig verantwoord.
Channel stuffing
- Betreft een variant op het vorige punt.
- In geval van channel stuffing vinden er ongevraagd – bijv door extra goederen te
leveren bij door afnemers bestelde goederen – leveranties plaats. - De getoonde omzet wordt vergroot en de debiteurenpositie stijgt.
- Omdat het om ongevraagde leveranties gaat, dienen de transacties in latere perioden – uiteraard na de verslagleggingstermijn – te worden teruggedraaid.
- Het kan ook gaan om het doen van verkopen op basis van ongebruikelijk hoge kortingen.
- Op deze wijze wordt omzet als het ware ‘gestolen’ van de toekomst, omdat afnemers dan voorlopig genoeg voorraad hebben.
Creative accounting redenen
De beloning van de ondernemingsleiding is (gedeeltelijk) winstafhankelijk.
- Het verhullen van een zwakke performance van de ondernemingsleiding.
- Fiscale argumenten.
- Het voldoen aan de druk en verwachtingen van (institutionele) beleggers.
- Ten behoeve van ratio’s die bijvoorbeeld bij het aantrekken van vreemd vermogen van belang zijn.
- Het beïnvloeden van (potentiële) aandeelhouders en financiële analisten.
- Het verminderen van onzekerheid en risico -> Ivm rendement etc.
Professioneel kritische instelling
Een houding die onder meer gekenmerkt wordt door:
- een onderzoekende instelling
- het alert zijn op omstandigheden die kunnen duiden op eventuele afwijkingen die het gevolg zijn van fouten of fraude
- een kritische evaluatie van controle-informatie.
Bedreigingen professioneel kritische instelling
- Doelredeneren -> Te snel concluderen.
- Tunnelvisie.
- Zelfoverschatting.
Frauderisicofactoren
Gebeurtenissen of omstandigheden die wijzen op een frauderisico.
- Gelegenheid (Positie, leemte in AO/IB)
- Rationalisatie (iedereen doet het/het is tijdelijk)
- Druk/drijfveer (omgeving, financieel, emotioneel)
Gelegenheid
> Een ondoeltreffende interne beheersingsomgeving.
Significante transacties met verbonden partijen buiten het kader van de normale
bedrijfsvoering.
Activa, verplichtingen, opbrengsten of lasten die gebaseerd zijn op significante
schattingen die steunen op moeilijk te staven subjectieve oordeelsvormingen of
onzekerheden.
Significante activiteiten in het buitenland of grensoverschrijdende activiteiten in jurisdicties waar andere bedrijfsomgevingen en -culturen bestaan.
De inschakeling van zakelijke tussenpersonen waarvoor geen duidelijke zakelijke reden lijkt te bestaan.
Rationalisatie
> Ineffectieve communicatie, implementatie, ondersteuning of handhaving van de waarden of ethische voorschriften van de entiteit door het management, of de communicatie van ongepaste waarden of ethische voorschriften (tone at the top).
De eigenaar-bestuurder maakt geen onderscheid tussen transacties van zakelijke en private aard.
Negatieve publiciteit over organisaties en/of de sector waar de organisaties in actief zijn.
Druk/drijfveer
> De noodzaak om aan de verwachtingen van derden te voldoen om via de uitgifte van eigen aandelen aanvullende financiering te verkrijgen kan iemand onder druk zetten om fraude te plegen.
De toekenning van aanzienlijke bonussen indien onrealistische winstdoelstellingen worden bereikt kan iemand ertoe aanzetten om fraude te plegen.
Stappen in het forensisch onderzoek
- Opdrachtbevestiging en scope van het onderzoek.
- Bepalen van het doel van de opdracht, inclusief mogelijk te nemen juridische stappen
- Inventariseren en veiligstellen van relevante brongegevens.
- Verantwoorden waarom en hoe naar bepaalde informatie op zoek gegaan wordt
(Proportionaliteits-, subsidiariteits- en fair play beginsel). - Openbare bronnenonderzoek.
- Voeren van interviews (op basis van vrijwilligheid en met het principe van hoor en wederhoor).
- Rapportage en beperking van de verspreidingskring.
Proportionaliteit(beginsel)
houdt in dat de door de accountant gehanteerde
onderzoeksmethode in een redelijke verhouding behoort te staan tot het doel van de opdracht.
Subsidiariteitbeginsel
Betekent dat van de accountant mag worden verwacht dat hij die onderzoeksmethode kiest die zo min mogelijk bezwarend voor betrokkene(n) en derden is
Fair play beginsel
De accountant mag bij zijn onderzoek geen gebruik maken van bedrog, listen, trucs of valse beloften
Persoonsgerichte onderzoeken
Aan een accountant verleende opdracht waarvan het object bestaat uit het functioneren, handelen of nalaten van handelen van een (rechts)persoon, voor de uitvoering waarvan werkzaamheden met een verifiërend karakter worden verricht, onder andere bestaande uit het verzamelen en analyseren van al dan niet financiële gegevens en het rapporteren van de uitkomsten
- > Uitgangspunten:
- Algemene uitgangspunten.
- Hoor en wederhoor.
- Proportionaliteits-, subsidiariteits- en fair playbeginsel.
- Interviews.
- Bedreigingen en waarborgen.
Soorten fraudeonderzoeken
- Onderzoek ter ondersteuning van de vaststelling van fraude.
- Onderzoek naar de mogelijke omvang van fraude.
- Onderzoek naar de omstandigheden die fraude mogelijk hebben gemaakt of niet hebben kunnen voorkomen.
- Onderzoek naar maatregelen ter voorkoming van fraude.
In opdrachtbevestiging opgenomen aspecten
opdrachtbevestiging volgende aspecten:
- Aard van de opdracht.
- Omschrijving doelstelling opdracht.
- Verantwoordelijkheid van de opdrachtgever.
- Aard, tijdfasering en omvang van de uit te voeren werkzaamheden.
- Eventueel specifieke vragen waar de opdrachtgever een antwoord op verwacht.
- Te verwachten vorm van het rapport van feitelijke bevindingen.
- Beperkingen in verspreiding van de rapportage.
- Vermelding dat anderen inzage kunnen krijgen in het rapport.
Hoor en wederhoor
Hoor: Het in het kader van een onderzoek aan betrokkenen en/of derden mondeling of schriftelijk vragen om informatie.
Wederhoor : Het in de gelegenheid stellen van een betrokkene kennis te nemen van en te reageren op de bevindingen uit een op hem betrekking hebbend onderzoek.
Fundamentele beginselen (VGC)
- Integriteit.
- Objectiviteit.
- Deskundigheid en zorgvuldigheid.
- Vertrouwelijkheid
- Professionaliteit
Nieuwe wet- en regelgeving
- Sarbanes-Oxley wet -> Belangrijkste bepalingen:
> Nieuwe straffen voor belemmering van de rechtsgang door vernietiging van
documenten.
> Nieuwe straffen voor het bedriegen van aandeelhouders van beursgenoteerde ondernemingen.
> Verhoging straffen voor witteboordencriminaliteit.
> Nieuwe beschermingsmaatregelen voor ‘klokkenluiders’. - Code-Tabaksblat -> Verhouding checks en balances verbeterd.
> Rol externe accountant voor toezicht.
> In verband met te dominante houding bestuur. - Wet Toezicht Accountantsorganisaties. Zelfregulering en vrije karakter van
accountantsberoep aan banden. - Artikel 336 Wetboek van Strafrecht. Het openbaar maken van een onware jaarrekening.
Conclusies nieuwe wet- en regelgeving
- Belang adequaat extern toezicht.
- Belang van medewerkers die hun rug rechten.
- Belang en nut van goede klokkenluidersregeling.
- Bovenstaande drie maken zware wet- en regelgeving overbodig.
- Vraagtekens bij effectiviteit regelgeving.
Aantal oplossingen vergroten fraudedectectie
- Gebruik checklists (kan wel het kritisch denkvermogen beperken)
- Standaard-controleplannen (kan minder effectieve controleprocedures veroorzaken)
Wat doen accountants?
Stappenplan
- Bij opdrachtacceptatie:
1. Onderzoeken betrouwbaarheid en integriteit cliënt (inclusief interne en externe informatie).
2. Contact opnemen met voorgaande accountant.
3. Bij grote integriteitsrisico’s: Opdracht slechts accepteren onder voorwaarden. - Bij risico-analyse:
4. Frauderisicofactoren in kaart brengen.
5. Kennis nemen van de beschouwing van de frauderisico’s door de cliënt zelf.
6. Communiceren met management en/of interne toezichthouders over relevante fraude en frauderisico’s. - Tijdens de controle:
7. Passende controlewerkzaamheden vaststellen, die zijn gericht op het ondervangen van frauderisico’s.
8. Alert zijn op mogelijke aanwijzingen voor fraude.
9. Altijd controlewerkzaamheden op risico op het doorbreken van interne beheersing door management. - Bij aanwijzingen:
10. Bij aanwijzing van mogelijke fraude-> Concrete actie ondernemen -> Niet wegkijken of wegredeneren.
11. Laagdrempelige helpdesk- of consultatiefunctie bij mogelijk vermoeden van fraude.
12. Bespreken van elke aanwijzing van fraude met de bestuurders en/of interne toezichthouder. - Bij fraude:
13. Accountants blijven betrokken bij het onderzoek naar de aard en omvang van de fraude.
14. Bij fraude: Cliënt zorgt voor plan van aanpak voor redres -> Zorgen voor herstel.
15. Beoordelen toereikendheid herstelplan -> Als geen onderzoek en/of ontoereikend herstelplan -> Melden bij opsporingsdienst.
16. Overwegen welke gevolgen de gesignaleerde integriteitsrisico’s hebben voor de opdracht. - Meldingen:
17. Ongebruikelijke transacties worden zo snel mogelijk gemeld bij FIU-NL.
18. Incidenten en tussentijds beëindigen wordt gemeld bij AFM. - Transparantie:
19. Bij publiek belang -> Relevante informatie wordt gedeeld met buitenwereld.
20. Accountant is en blijft verantwoordelijk voor de controle van het financiële overzicht.
21. Open zijn over frauderisico’s met een opvolgend accountant.
Doel van NBA handreiking 1112 (Persoonsgerichte onderzoeken)
- Positieve bijdrage aan kwaliteit dienstverlening.
- Duidelijkheid scheppen voor alle betrokken partijen.
- Bereiken dat accountant op een adequate wijze rekening houdt met de belangen van een betrokkene.
- Onnodige reputatieschade voorkomen.
Aandachtspunten bij persoonsgericht onderzoek
- Opdrachtaanvaarding.
- Planning.
- Uitvoering.
- Rapportering.
- Documentatie.
- Honorering.
Conclusie onderzoek ‘ Financial Statement Fraud: Insights from the Academic Literature
- De nadruk op het risico op het doorbreken van beheersingsmaatregelen door management is gerechtvaardigd.
- De bruikbaarheid van checklists voor fraudedetectie is gemixt.
- Accountants hebben de behoefte om de prikkels van het management te verbinden met de type risico’s die als hoog moeten worden ingeschat.
- Accountants brengen geen significante veranderingen aan in hun controle-aanpak bij een hoge frauderisico inschatting.
- Er moet meer onderzoek komen naar het gebruik van andere gereedschappen in het detecteren van fraude.
- Er is meer onderzoek nodig om te weten te komen of het toevoegen van specifieke controle werkzaamheden behorend bij standaard risico’s de fraude detectie zouden verbeteren.
White Collar Crime (definities)
Een vorm van criminaliteit die – in tegenstelling tot blauweboordencriminaliteit
– vaak wordt gepleegd door daders uit hogere sociale klassen.
- Een hoge sociale status bracht traditioneel met zich mee dat voer het algemeen een lichte tint overhemd werd gedragen -> Duidelijk anders dan de blauwe overall van werklieden.
- Witteboordencriminaliteit richt zich meestal niet op individuen maar eerder op het benadelen van grote instanties zoals overheden, banken en verzekeraars.
Sutherland kenmerken denkwijze
- Jaren dertig onderzoek 70 van de grootste ondernemingen.
- Systematisch overtredingen van sociaal-economische wetgeving.
- Overtredingen niet een bad apple, maar hele mand of de boomgaard is aangetast.
- Slachtoffers -> Consumenten, concurrenten, aandeelhouders en werknemers.
- Indien detectie (door toezichthouders) -> Boetes maar recidive 97,1% (vallen weer in oude fouten).
- Strafrecht speelt nauwelijks een rol.
- Ondernemers (fraudeurs) verliezen geen status in de zakenwereld.
- Ondernemers hebben een negatief gevoel over wet- en regelgeving, toezichthouders en overheidsfunctionarissen.
- Ook al overtreden zij de wet dan ervaren zij dat niet als ‘crimineel’ -> ‘The businessman Thinks of himself as a respectable citizen and, by and large, is so regarded by the general public’.
- Ook het grote publiek ziet hen niet als crimineel -> Criminelen zijn bijvoorbeeld Holleeder.
Hoe wordt je een white collar criminal?
- Door te leren van de mensen met wie je omgaat, de cultuur in een team of een organisatie.
- Differtentiële Associatie Theorie.
- Jonge beurshandelaren leren van senior collega’s hoe investeerders met welk soort van motiverende verhalen over de streek te trekken om te werken (inclusief frauduleuze technieken).
Overeenkomsten politie en accountants
- Zowel de politie als de accountancy produceren dag in dag uit (controle)rapporten, dossiers (gesprek)verslagen, processen-verbaal en jaarrekeningen.
- Hiervoor bestaan (wettelijke) voorschriften en zijn binnen beide beroepsgroepen methoden en technieken ontwikkeld. De productie van geschreven bronnen voldoet daardoor aan hoge, vaak wettelijk verplichte, vorm- en inhoud vereisten.
VGBA beginselen
- Professionaliteit.
- Integriteit.
- Objectiviteit.
- Vakbekwaamheid en zorgvuldigheid.
- Vertrouwelijkheid
Welk beginsel bij fraude en witwassen van VGBA?
Bij fraude en witwassen spelen vooral het integriteitsbeginsel en artikel 7 een rol: de accountant die betrokken is bij of in verband wordt gebracht met niet integer handelen van anderen, moet maatregelen nemen om (te proberen) een einde te maken aan dat handelen.
Normatief kader (VGBA)
- Volgens artikel 8 moet een accountant ook handelen als hij of zij vermoedt dat de organisatie waaraan hij of zij verbonden is niet integer handelt.
- Wat het professionaliteitsbeginsel betreft moet de accountant zich conform artikel 4 onthouden van elk handelen of nalaten waarvan hij of zij weet of behoort te weten dat dit het accountantsberoep in diskrediet brengt of kan brengen. Uit hoofde van het vakbekwaamheids- en zorgvuldigheidsbeginsel en artikel 13 lid 1 moet de accountant de wet en regelgeving toepassen die van belang is voor de professionele dienst die hij of zij levert.
Red Flags -> Frauderisico indicatoren. Verhullingstechnieken:
> Opmaken frauduleuze verklaringen. > Veranderen bestaande documenten. > Frauduleuze transacties in accounting systeem invoeren. > Wijzigingen in accounting systeem. > Wijzigen elektronische documenten. > Frauduleuze journaalposten.
Zijn accountants scherp genoeg op red flags?
- Accountants laten zich bij ‘red flags’ vaak te gemakkelijk met een kluitje in het riet sturen
door de directie. Zij zouden vaker vooraf moeten bedenken hoe er fraude kan worden gepleegd bij de klant. Als fraudeonderzoeker moeten zij niet de hypothese van de opdrachtgever volgen. En in hun rapporten voor de rechter moeten zij de cijfers duiden. - “Accountants kennen de frauderisicofactoren meestal wel, maar zien fraudesignalen in de praktijk toch vaak over het hoofd. Zij hebben namelijk te weinig incentives om echt kritisch naar mogelijke signalen van fraude en corruptie te kijken”, zegt forensisch registeraccountant Joeri Frietman (BDO).
- “Ik doe dit spel (verplaats je in de fraudeur) vaak met accountants. Ik hoop dat zij hierdoor vaker nadenken over wat er mis kan gaan bij de klant en dat zij hun werkzaamheden daaraan aanpassen. Als zij bij aanwijzingen voor mogelijke fraude een lastig besluit moeten nemen, dan raad ik ze aan de basiswaarden in ogenschouw te nemen: de vijf fundamentele beginselen uit de VGBA. En als zesde waarde: een professioneel kritische instelling.”
’ Een greep’
- Het ontbreken van een inkoop en aanbestedingsbeleid.
- Het ontbreken van een inkoop begroting.
- Het ontbreken van een naam nummercontrole.
- Het ontbreken van een functie scheiding tussen het muteren in het crediteuren stambestand
en het verwerken van inkoopfacturen in de crediteuren administratie. - Medewerkers van de financiële administratie kunnen zowel facturen boeken als bank rekeningnummers van crediteuren aanpassen.
- Inkoper zegt jarenlang dat hij bij zijn vorige baas ‘personeels kortingen’ krijgt, terwijl die kortingen fors zijn en ook gelden voor zijn huidige werkgever.
- Nota’s komen van een bedrijf dat niet (meer) bestaat; KvK nummer ontbreekt.
Ideale geldman (white collar crime) vs. ideale (gewone) crimineel:
- White collar crime is net als ‘gewone’ criminaliteit structureel.
- De omvang van illegaal gedrag is veel groter dan de officiële statistieken aangeven.
- White collar criminals verliezen hun sociale status niet als zijn financieel-economische regelgeving overtreden -> Vaak juist waardering en bewondering.
- Beide minachting voor de wet, voor de overheid en overheidspersoneel.
- Beide vormen van criminaliteit hebben een georganiseerd karakter.
- Het bedrijfsleven creëert een goede naam en een goed imago door belangenverenigingen op te richten en gedragscodes op te stellen -> De traditionele crimineel is hierin minder bedreven.
- Traditionele crimineel weet dat hij een crimineel is, de white collar criminal beschouwt zichzelf niet als crimineel.
- Beiden hebben een mondstuk -> Traditionele crimineel heeft advocaat en white collar criminal heeft daarnaast ook nog andere soorten zoals pr-afdelingen en anderen.
- Bij traditionele criminaliteit duidelijke relatie tussen dader, daad en slachtoffer, bij white collar crime is deze relatie vaak lastiger te onderscheiden.
Problemen en controverses omtrent de theorie van Sutherland
- De bronnen zijn gefragmenteerd en/of afgeschermd.
- Er is sprake van een ‘definitiestrijd’ omtrent het begrip white collar crime.
- De onderzoeken van criminologie focussen zich vaak niet op deze ‘brave’ criminologie.
- De ideologische strijd met de hoofdvraag ‘Is het wel criminaliteit?’
- Er bestaan binnen de literatuur veel verschillende verklaringen.
- Tweeslachtig begrip -> Wordt gebruik voor illegaal gedrag door de onderneming, maar ook door werknemers.
- Ambivalente reacties -> Weinig toezicht, waardoor white collar crime juist eerder wordt gedaan dan traditionele criminaliteit.
Goffman -> onderscheid twee soorten spelers
- Oprechte mens: gelooft in de woorden die hij spreekt en de voorstelling in haar geheel
- Cynicus: staat cynisch tegenover de dramaturgische handeling
Façades
Dat deel van de voorstelling die het individu geregeld een algemeen en blijvend houvast geeft voor definities van de situatie ten behoeve van degenen die de voorstelling bijwonen.
Dubbelzinnige deelnemers: hebben door hun rol en functie zicht op de kloof tussen publieke taal en werkelijkheid
- Verklikkers: Iemand die tegenover de deelnemers van de voorstelling pretendeert een lid van het team te zijn en verzamelt daar destructieve informatie
- Lokvogels: Personen die zich gedragen alsof zij een gewoon lid zijn van het publiek. Overigens spannen ze samen met diegenen die de voorstelling geven.
- Tussenpersonen: weten geheimen van verschillende partijen en geeft hun de indruk dat hij die geheimen zal bewaren.
Belangrijke problemen binnen de accountancy
- Effecten van het verdien- en businessmodel op gedrag en cultuur binnen organisaties.
- Het partnermodel en het intern verrekenmodel tussen de advies- en controlepraktijk.
- Het vinden van een evenwichtige en geloofwaardige balans tussen cliëntbelang en publiek belang.
- De benadering door en de rol van de accountant ten aanzien van het fraudevraagstuk.
Lessen uit fraudeonderzoeken
- Variaties op een thema.
- Controle en toezicht niet afdoende.
- Niet alleen financiële schade -> Ook bv. imago of emotioneel.
- Fraude was te vermijden geweest.
- Ontbrekend schuld- en normbesef.
- Te weinig alert en assertief.
