Bloic Thógála Flashcards
Adamh (Atom)
An píosa is lú de dúil, le tréithe an dúil sin fós aige.
Tá gach rud déanta suas d’adaimh.
Is bunbhloic thógála iad.
Dúil (Element)
Is é is dúil ann ná substaint atá déanta de chineál amháin adaimh.
M.Sh: Carbóin
Ocsaigin
Hidrigin…..
MÓILÍNÍ (Molecule)
Déantar móilín nuair a cheanglaíonn (nascann) dhá adamh (atá mar
an gcéanna) nó níos mó, le chéile go ceimiceach.
COMHDHÚILE (Compound)
Dhá dhúil difiriúil, nó níos mó, atá nasctha le chéile go ceimiceach.
M.sh:
Uisce,
Salann,
Siúcra srl.
Meascáin (Mixture)
Meascán is ea dhá substaint nó níos mó, atá difriúil agus caite le
chéile, ach nach bhfuil nasctha le chéile go ceimiceach.
STRUCHTÚR AN ADAIMH
Tá trí caithníní san adaimh = Cáithníní fo-adamhacha
Prótón (Proton) - Lucht dearfach - Faighteat san núicléas
Neodrón (Neutron) - Níl aon lucht - Faightear san núicléas
Leictreon (Electron) - Lucht Diúltach
UIMHREACHA ADAMHACHA AGUS
MAISUIMHREACHA
Uimhir adamhach (Atomic number) – Líon na prótóin/leictreon atá in adamh.
Mais uimhir (Mass number) – Líon na prótóin agus na neodróin le chéile in adamh.
Mais uimhir MINUS Uimhir adamhach = líon neodrón
NIEL BOHR
Eolaí ón Danmhairg
Leictronsceallaí agus leictron
iontu ag fithisiú timpeall an
núicléis 🡪 cumraíocht
leictronach
Samhail Bohr ar an tslí a
mínítear iad
AN TÁBLA PEIRÉADACH
GRÚPA = Na dúil atá eagraithe le chéile mar cholún (columns) síos an
tábla Peiréadach.
PEIRÉAD = Na dúil atá eagraithe le chéile mar sraitheanna (Rows)
trasna an tábla Peiréadach.
JOHANN DOBEREINER -RIAIL AN TRÍRÍN
TRIAD RULE
JOHANN DOBEREINER -RIAIL AN TRÍRÍN
(TRIAD RULE)
Is fear Gearmánach
D’eagraigh sé an dúil i ngrúpaí de trí (Trírín)
de réir na tréithe ceimiceacha a bhí acu. Níor
oibrigh a modh eagrúchán ach i gcomhar roinnt
dúil a bhí ann ag an am, agus fuair siad réidh leis
an smaoineamh go tapaidh.
JOHN NEWLANDS – RIAIL NA NOCHTÁID
OCTAVE RULE
Fear Sasanach
Thug sé faoi dheara go raibh tréithe ceimiceach gaolmhara (Similar) ag gach ochtú duil. D’eagraigh sé iad i sraitheanna de 7 dúil.
Bhí fadhbanna lena smaoineamh
toisc gur bhrúigh sé dúil isteach san
áit mícheart. Fuaradh réidh lena
smaoineamh go tapaidh.
DIMITRI MENDELEEV – MÁISUIMHIR
Fear Rúiseach
D’eagraigh sé na dúil de réir an máis uimhir a bhí acu. Thug sé faoi dheara go raibh na tréithe gaolmhara ag teacht gach ochtú dúil. Bhí roinnt eisceacht aige nár lean a riail ach chuir sé iad san áit ceart ar aon nós.
JOHN MOSELEY – UIMHIR ADAMHACH
Fear sasanach D’eagraigh sé na dúil de réir a uimhir adamhach. Mhínigh sé seo na eisceachtaí a bhí ar Tábla Mendeleev. Tá uimhir adamhach níos lú ag teiliúiriam (52) ná mar atá ag iaidín (53).
