biology grade 11 Flashcards
a whole book
1
Q
populyatsiin oron zain butets
A
amitad hutagtaa dasaj terluugee bainga temuuldeg. populyats but todorhoi oron zaid zohildson
2
Q
populyatsiin zan aranshingiin butets
A
populyatsiin dotorh bodgaliudiin hoorondiin hariltsaag helne
3
Q
зүйлийн баялаг
A
тухайн бүлгэмд тоогоороо давамгайлж байгааг илэрхийлж буй
4
Q
бүлгэмдлийн хедлел зүйл
A
бүлгэмдийн орон зай цаг хугацааны яавцад хувьсан еерчлегдеж байгаа үзүүлэлт
5
Q
популяацын зүйлийн бүтэц
A
зүйлийн оршиж байгаа нутагт хэдий чинээ олон яанз яарвигтай байна тэдий чинээ олон яанзын популяцаас тогтоно.
6
Q
популяцын хүйсийн бүтэц
A
зарим амьтанд үр хеврелийн үеийн хорогдолоор хүйсийн тэнцвэр алдагдана.
7
Q
гуурсан хоолойн бүтэц ба үүрэг
A
мөгөөрсөн хоолойн үргэлжлэл.
1. урт 4-5cm нарийн зүүн
2. богино 3см бүдүүн баруун
доторх нь сормослог хучаас бүрдсэн.
Агаар дамжуулдаг.
8
Q
мөгөөрсөн хоолойн үүрэг ба бүтэц
A
11-12cm long 0.33cm өргөн 1мм зузаан. агаар дамжуулна
хүзүүний 6,7р нүгаламд байрлана, 4,5р нугалаан салаална 16-20ш хагас цагираган мөгөөрснөөс тогтоно.
9
Q
транспирац
A
ургамлын навчаар ус уурших,
амсрын эсээр ба навчны гадаргуугаар
10
Q
идэвхтэй зөөвөрлөлтийн хэлбэрүүд
A
фагоцитоз (хатуу бодис нэвтрэх)
пиноцитоз (шингэн бодис зөөвөрлөх)
11
Q
метаболизм 2 ангилал
A
анаболизм (нийлэх, бага молекулаас өндөр молекулд)
катаболизм (задрах)
12
Q
триллет
A
ДНХ ийн молекул нь тухайн уургийг бүтээх амин хүчлийн дараалыг кодлоно.
энэ код нь гурван нуклеотидоос бүтдэг.
13
Q
динуклеотид бүтэц
A
2 нуклеотид өөр хоорондоо фосфат бүлэг болон пентоз сахарын гидроксил бүлгийн хооронд фосфодиффирийн холбоогооор холбогдоно.
14
Q
пентоз сахар хэдэн төрөл
A
рибоз, дезоксирибоз
15
Q
энзимийн урвалын тэмп
A
тухайн энзимийн ажиллах тохиромжтой темп ирмэгц хүрдсаж, байснаа тэмп хэтэрвэл хурд буурна
16
Q
пепсин, амилаза, каталаза, трипсин, нойр булчирхайн липаза энзимүүдийн оптимум pH?
A
пепсин 2
амилаза 4.80
каталза 7.60
трипсин 8
липаза 9
17
Q
pРНХ
A
рибосомын рнх нь эсийн бөөмхөнд нийлэгжин, эсийн сийвэнд уурагтай нэгдэн рибосомыг үүсгэнэ.
18
Q
3РНХ
A
зөөврийн рнх нь уураг нийлэгжих рибосомд мрнх ийн кодлогдсон мэдээллийн дагууу тохирох амин хүчлийг зөөвөрлөн хүргэх үйлчилгээтэй.
19
Q
байгаль дээр хэдэн нуклейн хүчил байдаг бэ
A
ДНХ, РНХ гэх 2 байдаг
20
Q
митоз хуваагдлын биологийн ач холбогдол
A
олон эст бие махбодийн өсөлтийг дэмжинэ, бэлгийн бус үржлийн үндэс болно.
21
Q
рнх төрөл
A
зөөврийн рнх
рибосомын рнх
мэдээллийн рнх
22
Q
эукариот эсийн онцлог
A
- эсийн хэмжээ том
- бөөм нь бүрхүүл, бөөмхөн, бөөмийн шингэн, хромосомоос тогтоно
- цитоплазмд митохондри, пластид, эндоплазмийн тор, гольджийн аппарат, рибосом байна.
- ургамал мөөгийн эсийн хана хатуу эслэгээс тогтоно.
23
Q
усны идэвхгүй шингээлт
A
хөрсөнд чийг хангалттай, ууршилт хэвийн явагдаж байгаа үед усны потенциалын яалгаврын үр дүнд явагдах.
24
Q
хураагуур судас
A
вэн
25
цусны бүлэгнэлт ?
судасы шархалсан хэсэг дэх фибриноген уураг нь ялтас болон гэмтсэн эдүүдийн ялгаруулсан химийн бодистой харилцан үйлчилж, шат дараалалсан химийн урвалд орж фибрин болж хувирна
26
цусан дахь СО2 ийн зөөвөрлөлт
эд эсийн амьсгалаар үүссэн СО2 нь хялгасан судасны ханаар диффузлэгдэж цусанд орно, (вен- зүрх -уушги -цулцан- амьсгал)
27
цусны сийвэнтэй адил концентраци бүхий уусмал
физилогийн уусмал
28
цусны эсүүүдийн үүрэг
1. үлаан эс
2. цагаан эс
3. ялтас
1. улаан= О2 бага хэмжээний дамжуулдаг
2. цагаан= өвчин үүсгэгчийг устгадаг, эерэг биеийг бий болгоно.
3. ялтас= цусны бүлэгнэлийг бий болгоно.
29
БИОГЕН
амьд биеийн гарал үүсэлтэй чулуулаг
30
цусан дахь шээсийн зөөвөрлөлт
шээсний хүчил-цусны сийвэн-бөөр
31
магни үүрэг
магни бол бодисын солилцоонд уургийг нийлэгжүүлэх цусны сахарын хэмжээг зохицуулах, цусны даралт хэвийн байлгах
32
моносахаруудыг нэрлэ
глюкоз фрукто галактоз
33
цусны бага эргэлт
ховдолоос-уушги
(хийн солилцоо явах)-О2 той цусыг зүрхний зүүн тосгуурт орно.
34
эрдэс бодис юны тэнцвэрт байдлыг хадгалдаг вэ
ус-давс
хүчил-шүлтийн
35
дисахаруудыг нэрлэ
яамар моносахаруудаас тогтдог вэ
сахароз= глюкоз+ фруктоз
лактоз =глюкоз+ галактоз
мальтоз= глюкоз+ глюкоз
36
цусан дахь О2-н зөөвөрлөлт
O2 той цус судсаар дамжин уушгинаас зүрхэнд, зүрхнээс гол судсаар бусад эд эрхтэнд очих
37
эдийн шингэн гэж юу вэ?
цусны сийвэн, цусны цагаан эсээс үүсэж эс хоорондын зайд орших өнгөгүй тунгалаг шингэн.
38
осмос даралтыг юу зохицуулдаг вэ
натри нь хлорын ионтой хамт
39
уургийн 2 догч бүтэц?
уургийн анхдагч бүтэц бүхий полипептидийн гинж орон зайд устөрөгчийн холбоогоор холбогдож ороомог хэлбэртэй макромолекулыг үүсгэх
40
полисахарт юу ордог вэ? юунаас тогтдог вэ?
цардуул- а глюкоз
эслэг
41
уургийн 4дөгч бүтэц
2 болон түүнээс дээш тооны полипептидийн гинж өөр хоорондоо нэгдэх
42
цусны сиивэнгийн найрлага
90% ус, уураг, тос, нүүрс ус, эрдэс бодис.
43
магни юунд нөлөөлдөг вэ?
мэдрэл булчингийн сэрэх чанар, зүрхний булчингийн хэвийн үйл ажилгааг ханган судас өргөсгөнө
44
усны молекулууд хоорондоо яамар холбоогоор холбогддог вэ?
ковалент
45
уургийн 3дагч бүтэц
устерегчийн холбоо бүхий 2 дагч бүтэц орон зайн дахин мушгирч ионы болон дисульфидын холбоогор холбогддог.
46
эсийн мембраны бүтцийн ихэнх нь юу байвал бодисын солилцоо эрчим нэмэгдэх вэ? юуны хүчин зүйл болох вэ?
ханаагүй өөхний хүчил
-хөршрилтийг сааруулах хүчин зүйл болдог.
47
жижиг молекулууд нийлж том молекул үүсгэдэг урвал
Конденсацийн урвал
48
судасны тромбоз
цусны бүлэгнэлт яавагдсанаар бүлэг (тромб) үүсэн судасны нарийссан хэсэгт ирж бөглөнө
49
цусан дахь шим тэжээлийн бодисын зөөвөрлөлт
ходоодонд боловсросон хоол тэжээл
1. нарийн гэдэс
2. салбант хөхөл
3. тунгалгын шингэн
4. үүдэн вен
5. элэг - шүүн боловсруулна
-хадгална
-цусанд нийлүүлнэ
50
тосны хүчлийн төрөл? атомын тоо?
ханасан тосны хүчлүүд (9-10)
ханаагүй тосны хүчлүүд (16-18)
51
100гр нүүрс ус исэлдэхэд хэдэн мл ус үүсдэг вэ?
55.6мл
52
уургийн биологийн уураг
1. Катализатор үүрэг
2. бүтэц
3. энергийн
4. зөөх
5. удамшил дамжуулах
6. хамгаалах
7. зохицуулах
8. тэжээлийн
9. агших
53
уургийн анхдагч бүтэц
олон төрлийн аминхүчлүүд өөр хоорондоо карбоксил бүлэг, амин бүлгээрээ холбогдож полипептид холбоо үүсгэсэн макромолекул
54
усны биологийн үүрэг
1. Эсийн дотоод даралтыг хэвийн байлгах
2. бие махбодийн бодисын солилцооны бүх урвал усан орчинд яавагдана.
55
эдийн шингэн үүрэг
эсийн үндсэн орчин болно.
О2, шим бодис--эдийн шингэн--цус
цус--СО2 хаягдал--эдийн шингэн--гадагшилна.
56
цусан дахь гормоны зөөвөрлөлт
дотоод шүүрлийн булчирхай-цусны сийвэн-- бие
57
цусан дахь уургийн зөөвөрлөлт
уураг--сийвэн--эд эрхтэн
58
хялгасан судас
зүрхнээс гарсан том тарагуур судсууд салаалах тусам нарийсан олон салаа үүсгэнэ.
59
антибиотикийн тэвчил
нянг устгах буюу өсөлтийг хязгаарлах нөлөө үр дүнгүй болгох
60
эухромдатин гэж юу вэ
эрчлээс сул хроматин хэсэг ба идэвхтэй генүүд дээр транскрипци явагдана.
61
бүхэл бүтэн бие махбодын хөгжлийг хангагч эс
плюрипотент эс
62
ДНХ-ийн мэдээллийн мРНХ өөрийгөө буулган нийлэгжэлийг.
Транскрипц гэнэ
63
вант-гоффын дүрэм
Температурыг 10 цэлсээр нэмэгдүүлэхэд урвалын хурд 2-4 дахин нэмдэгдэнэ.
64
уушгины бүтэц үүрэг
баруун ба зүүн гэж
баруун- дээд, доод, дунд,
зүүн- дээд, доод
хийн солилцоо явуулдаг. Уушгиний угаас хоолой, судас гардаг.
65
сүрье
Нянгаар үүсдэг, уушги үрэвсүүлдэг. Агаар дуслын замаар дамждаг. Нян нь маш тэсвэртэй.
66
мРНХ
мэдээлийн рнх нь бөөмд байгаа удамшлын мэдээллийг днх-ээс хуулбарлан эсийн сийвэнд хүргэнэ.
67
яамарч төрлийн эс болон хувирах чадвартай эсүүдийг.
тотипент үүдэл эс.
68
хромосомуудыг центромир хаана байрлаж байгаагаас нь шалтгаалж
Тэгш хэмт, Хэвгий мэт, Захын мэт, мөргүй(телоцентр)
69
салхин цэцэг
херпес вирусээр үүсдэг. Агаар дуслын замаар дамждаг. Эх үүсвэр-салхин цэцэгтэй хүн
70
хагас хадгалагдах консерватив репликаци?
ДНХ-ийн нийлэгжил хагас консерватив зарчмаар явагддаг. Өөрөөр хэлбэл ДНХ-ийн хос шинж салснаар шинэ гинж тус хоёр гинжин дээр суурилж нийлэгжинэ гэсэн үг.
71
метастаз
хортой хавдрын эсүүд тунгалгын судас болон цусны судсаар дамжин анх үүссэн газраасаа хол очиж тархах
72
ДНХ-ийн бүтэц
аденин, гуанин, цитозин, тинин гэсэн 4 төрлийн нуклеотидуудаас гинж хосолсон давхар мушгиа болдог.
73
Төвөнхийн бүтэц
хүзүүний 4-6р нугаламд, урт хэсэг байна. Дууны аппарат болдог. дээд хэсгийг нь төвөнхийн үүдэвч гэнэ.
74
генийн өөрчлөлтийн үр дүнд онкоген болон хүвирах чадвартаи хэвийн үйл ажилгаатаи ген
прото-онкоген гэнэ.
75
хроматин гэж юу вэ?
бөөмд байх савханцар хэлбэрийн нэгт хэсгүүд
76
тамхиний хор нөлөө
судасны хананд өөх тос хуримтлагдаж, дотор зай нарийсна.
77
энзимийн катализ
энзимийн хяналтад явагдах биохимийн урвал (садрах, нийлэгжих)
78
митохондрийн бүтэц онцлог ба үүрэг
-Давхар мембрантай,олон нугалаасыг нь христ, хөндийг нь матрикс гэнэ.
-Эсийн энергийн төв болдог, аэроб амьсгал явагдана.
79
Карциноген
хавдар үүсгэгч хүчин зүйлс-
хорт хавдрын 80%-90%(гадны орчин)
80
Урвах тахал, холер
бохир усны нянгаар үүсдэг бөөлжих, нарийн гэдэсийг гэмтээж, суулгах шинж тэмдэгтэй. бохир усыг, хоолыг хэрэглэснээр дамждаг.
81
халдварт бус өвчин гэж юу вэ
бие махбодийн бүтэц зүйн хэвийн байдал алдагдах ба бусад биед ямар нэгэн замаар халдварлахгүй.
82
энзимийн урвалын хурдад концентраци хэрхэн нөлөөлөх вэ
Энзимийн концентраци субстратын концентрацаас бага байж урвал явагдана.
83
хамрын хөндийн бүтэц ба үүрэг
яс ба мөгөөрснөөс тогтоно, Амьсгалаар орж буй агаарыг шүүх ба бүлээцүүлэх үүрэгтэй.
84
энзимийн урвалын хурдад субстратын концентраци хэрхэн нөлөөлөх вэ
өгөгдсөн энзимийн концентрац субстратын концентрацийг нэмэхэд урвалын хурд нэмэгдэнэ.
85
Өмөн гэж юу вэ
хортой хавдар
86
Хромосомын урт ба богино мөрийг юу гэдэг вэ?
богино- p
урт- q
87
Вакуоль бүтэц ба үүрэг?
1. вакуольд ус, түүнд ууссан давс, нөөц бодис хадгалагдах тул эсийн осмосын үзэгдлийг барьдаг.
2. щ эсийн бодисын солилцоог явулна.
88
хлоропласт бүтэц ба үүрэг?
бүтэц- давхар мембрантай
доторх хөндийг стром
дотор нь зоос хэлбэрийн тилакойд
нь хлорофилл агуулна.
-гэрэл нийлэгжүүлэх үүрэгтэй.
гэрэлтэй үед (тилакойд)
гэрэлгүй үед (стром)
89
бөөмийн бүтэц ба үүрэг
давхар мембрантай
бөөмхөн ба бөөмхөний шүүснээс бүрдэнэ.
1831в онд Р.Браун нээсэн.
Удамшлын мэдээлэл хадгална.
ДНХ хоёрчлол явуулах, РНХ хуулбарлалт, РНХ нийлэгжинэ.
90
Эндоплазмын тор бүтэц ба үүрэг?
цүлхэн олон суваг хоолойноос тогтоно.
1845 онд Портер нээсэн.
Барзгар эндоплазмийн торон дээр рибосом байрлах тул уураг
Гөлгөр дээр өөх тос нийлэгжэнэ.
Эндоплазмын тор бодис зөөвөрлөх ба хадгалах үүрэгтэй.
91
лизосом бүтэц ба үүрэг?
хоол тэжээлийн бодисыг задлагч 30 гаруй фермент агуулдаг,
дан мембрантай,
бүх эукариот эсүүдэд байрладаг.
лизосом тэжээлийн бодистой нийлж хоёрдогч лизосомыг үүсгэн задалж, хэрэг үгүй бодисыг гадагшлуулах ( гетерофаг)
эсийн доторх хэрэг үгүй эрхтэнцэрүүдийг аутофаг.
92
дархлаа гэж юу вэ
биед гаднаас нэвтрэн орсон бичил биетэн, түүний хорыг эсэргүүцэх өвөрмөц уураг буюу эсрэг биет (хүний биед үүснэ.
93
Нейтрофил эс
Лейкоцит ихэнх хэсгийг нь бүрдүүлнэ.
анхдагч залгиур эс
Фагоцитозыг 1 удаа хийгээд үхдэг.
94
эозинофил эс
шимт хорхойтой холбогдож өөрийн мөхлөг дэх уургаа орчинд нь ялгаруулж залгидаг.
базофилээс ялгарах цусны ялтсыг идэвхжүүлэгч хүчин зүйлийг идэвхгүй болгож судсанд цусны ялтсын бөөгнөрөл үүсэхээс хамгаална.
95
базофил эс
дархлааны урвалыг хянах үүрэгтэй Медиаторуудыг челеелне. цусаар байнга эргэлдэж байдаг.
96
ялтас
цус бүлэгнүүлэхэд оролцдог ба үрэвслийн медиаторуудыг ялгаруулдаг.
97
идэвхтэй дархлаа
өвчилсний дараа өвөрмөц дархлаа тогтдог ба вакцин хийлгэсний дараа үүсэж болох давхраа
98
олдмол дархлаа
Өвөрмөц байнгын дархлаа, Лимфоцит нь эмгэг төрөгчийг таниж, дахин халдварлахаас сэргийлдэг.
99
терелхийн дархлаа
Макрофаг базофил эсүүдтэй холбогддог.
Өвөрмөц бус гадны биетийг таних, устгах үүрэгтэй
100
лимфоцит эс
эсрэг төрөгчийг өвөрмөцөөр таньдаг.
В- өвөрмөц рецептороор харилцаж сийвэнт эс болгон хөгжүүлнэ.
101
халдварт өвчин гэж юу вэ
өвөрмөц үүсгэгчээр үүсэн халдвар тараадаг үечилсэн үйл явцтай, өвөрмөц дархлаа тогтдог. өрөгн хүрээний бүлэг өвчин.
102
улаан бурхан
вирусээр үүсдэг ба агаар дуслын замаад дамждаг. Ихэвчлэн хүүхдүүд өвчилдөг.
халууралт, нүдний салст бүрхэвчийн үрэвсэл, тууралтаар илэрдэг.
103
ДОХ
хүний дархлааны тогтолцоог гэмтээж хүндрүүлдэг. 6-10 жилд гэмтээдэг
104
дох дамжих зам
хамгаалалтгүй хавьталт
зүү тариур
жирэмсэн эхээс урагт
цус ба эрхтэн дамжуулах явц
105
хадвар?
эсийн хяналтгүй митоз хуваагдлын үр дүн
106
халдвар давамгуйлагч ген
үүссэн хавдрын эсүүдийг үхүүлэх
хуваагдлыг зогсоох
107
рибоз дезоксирибоз ялгаа
рибозоос дезоксирибозын хүчилтөрөгчийн атом нь нэгээр цөөн байдаг
108
ДНХ репликаци
ДНХ өөрийгөө хуулбарлах
109
Экологийн нийц гэж юу вэ
тухайн зүйл түүний оршин амьдарч буй орчны хүчин зүйлийн нэгдэл.
110
ус зөөвөрлөх 3 үндсэн зам
хөндлөн зөөлт- хөрсөөс үндэсний үсэнцэр
холын зөөлт- ишний модлогоор
ойрын зөөлт- изнээс навч бүсад эрхтэн рүү
111
онкоген
хавдар үүсэх шалтгаан болж бүй мутацид орсон ген
112
Трансляци
рибосом дээр мРНХ-ийн кодын дагуу тохирох амин хүчлүүд хоорондоо холбогдож анхдагч бүтэцтэй уургийн молекул үүсэх
113
Нуклеин хүчил хаана байрлах вэ
эсийн бөөмд
114
нуклейн бүтэц
Полимер нэгдлүүдийг хоорондоо ижил төстэй бүтцийн
115
уураг үүрэг
эсийн мембран бүхүүл, яс булчин, арьс, хумс, биеийн дотоод эдийн шингэнний бүтэцд орж эд эс нөхөн төлжих эрхтэн бүрдэх.
116
өөх тосны мономер
глицерин+тосны хүчил
117
азотлог
