bergen en rivieren Flashcards
aardkorst
Dunne laag gesteente om de aarde, met een dikte van gemiddeld 8 km onder oceanen en 35 km onder continenten.
afbraakkust
Kust waarbij het wegslaan van materiaal overheerst
aanslibbingskust
Kust waarbij de afzetting van materiaal overheerst.
atmosfeer
De lucht om ons heen.
benedenloop
Het laatste stuk van een rivier, dicht bij de zee.
biosfeer
Het leven op aarde: planten, dieren, mensen.
bovenloop
Het eerste stuk van een rivier, dicht bij de bron.
branding
De breking van golven in ondiep water (aan de kust).
eindmorene
Verpulverd materiaal dat een gletsjer voor zich uit heeft geschoven en dat na het afsmelten van de gletsjer is blijven liggen
breuk
Barst of scheur in de aardkorst.
chemische verwering
Verwering waarbij de samenstelling van het gesteente verandert.
debiet
De hoeveelheid water die op een bepaald punt door de rivier stroomt in m3 per seconde.
gemengde rivier
Rivier die behalve regenwater ook smeltwater van gletsjers afvoert.
delta
Een gebied vlak voor de monding, waar de rivier zich vertakt in vele rivierlopen.
endogene kracht
Kracht die de aardkorst van binnenuit verandert.
erosie
Het uitschuren en afschuren van hard gesteente door met verweringsmateriaal geladen water, ijs of wind.
geofactor
Factor die de vorming van het landschap mede bepaalt.
glaciaal
Koude periode waarin de gemiddelde temperatuur op aarde een paar graden daalt en waarin zich op het land uitgestrekte ijskappen vormen. Heet ook ijstijd.
gletsjer
Enorme ijsmassa die langzaam naar beneden schuift.
gletsjerpoort
De plek waar het smeltwater van een gletsjer uit de gletsjer stroomt.
heuvelland
Gebied met een hoogteligging tussen 200 tot 500 m.
hoefijzermeer
Meer dat is gevormd door de afsnijding van een meander van een rivier.
gletsjerrivier
Rivier die smeltwater van een gletsjer afvoert.
gletsjertunnel
Tunnel die onder een gletsjer ontstaat als zich daar veel smeltwater verzamelt.
golf
Rimpel in het water die meestal wordt veroorzaakt door de wind die over het wateroppervlak waait.
grondmorene
Sediment dat onder het ijs ligt en dat achterblijft als de gletsjer smelt.
hydrosfeer
het water op aarde
hooggebergte
Gebied met bergen die hoger zijn dan 1.500 m.
horst
Een langs een breukvlak liggend deel van het aardoppervlak dat minder naar beneden is gezakt dan de slenk.
ijstijd
Koude periode waarin de gemiddelde temperatuur op aarde een paar graden daalt en waarin zich op het land uitgestrekte ijskappen vormen. Heet ook glaciaal.
interglaciaal
Periode tussen twee ijstijden
jong gebergte
Gebergte dat ‘pas’ enkele tientallen miljoenen jaar oud is.
klifkust
Steile kust die is ontstaan doordat de kracht van de zee de onderkant heeft afgebrokkeld en afgekalfd.
kustduin
Heuvel die langs de kustlijn is ontstaan doordat de wind zand op een hoop heeft geblazen.
laagland
Gebied met een hoogteligging lager dan 200 m.
landschapskringloop
Het proces van verwering en erosie waardoor een landschap telkens van uiterlijk verandert.
lengteprofiel
Doorsnede van een rivier van bron tot monding.
meander
natuurlijke bocht in een rivier
mechanische verwering
Het uiteenvallen van het gesteente waarbij de samenstelling van het gesteente niet verandert.
middelgebergte
Gebied waar de meeste bergtoppen tussen de 500 en 1.500 m hoog zijn.
middenloop
Deel van de rivier tussen de boven- en de benedenloop in.
neerslag
Water dat in vaste of vloeibare vorm uit de dampkring (atmosfeer) op aarde neerkomt.
oud gebergte
Gebergte dat enkele honderden miljoenen jaren oud is.
plaat en schol
stuk van de aardkorst
plooiingsgebergte
Gebergte dat is ontstaan door plooiing van stukken van de aardkorst.
regiem
Schommelingen in de waterafvoer van een rivier (in de loop van een jaar).
reliëf
Hoogteverschillen in het landschap.
rivier
Natuurlijke waterloop die water afvoert uit een gebied.
sediment
Meegevoerde zand- en kleideeltjes die bezinken. Heet ook afzettingsmateriaal.
sedimentatie
Afzetting van materiaal dat is meegenomen door water, wind of ijs.
sedimentgesteente
Gesteente dat is ontstaan uit materiaal dat is aangevoerd door ijs, water of wind.
slenk
Een langs een breukvlak omlaag gezakt deel van de aardkorst.
strandwal
Zandbank die door de branding is opgeworpen en boven zeeniveau ligt.
stroomgebied
Het gebied dat afwatert op de hoofdrivier van een stroomstelsel.
stroomstelsel
Rivier met alle zijrivieren en vertakkingen die deel uitmaken van hetzelfde stroomgebied.
U-dal
Dal dat de vorm van een U heeft en is ontstaan door de uitschurende werking van een gletsjer.
V-dal
Dal dat de vorm van een V heeft en is ontstaan door de uitschurende werking van een rivier.
verhang
Het verval per kilometer.
verval
Hoogteverschil tussen twee plaatsen aan een rivier.
zijmorene
Gletsjerpuin aan de zijkant van een gletsjer.
verwering
Het uiteenvallen van gesteente onder invloed van weer en plantengroei.
verweringsmateriaal
Puin dat ontstaat bij verwering.
waterscheiding
Grens tussen twee stroomgebieden.
