begrippen

Question 1

contingent maar niet arbitrair

Answer 1

contingent betekent dat sociale verschijnselen afhankelijk zijn van andere factoren en veranderen over tijd.
niet arbitrair betekent dat er regelmaat en structuur in zit, bepaald door de sociale context

Question 1

sociologie

Answer 1

studie van de samenleving en sociale structuren zoals groepering en organisaties. sociologie kijkt naar menselijk gedrag, ongelijkheid, cohesie en cultuur en onderzoekt de sociale context waarin dit gedrag plaatsvindt

Question 2

probleem van de sociale orde

Answer 2

de vraag waarom mensen zich aan normen houden en hoe sociale orde mogelijk is. verklaringen omvatten:
rationaliteit - eigen belang
dwang - dreiging van straf
emotie/geloof - waarden en morele overtuigingen

Question 3

soorten sociologische vragen

Answer 3

beschrijvend - wat, waar, hoeveel?
verklarend - waarom?
toepassend - toekomstgericht en interventies

Question 4

micro en macro niveau

Answer 4

micro - individuen en hun patronen in gedrag
macro - collectieve, structurele factoren zoals wetten, normen en waarden die individueel gedrag beïnvloeden

Question 5

Coleman’s schema

Answer 5

een model dat verband legt tussen individuele en sociale oorzaken en consequenties: hoe individuele handelen sociale consquenties hebben en vice versa.
macro conditie -> micro conditie (staat van de individuen) -> micro consequentie (handelingen van individuen) -> macro consequentie

kijk samenvatting

Question 6

mattheuseeffect

Answer 6

een fenomeen waarbij bestaande ongelijkheid versterkt wordt: wie al bezit of status heeft, krijgt meer, wie weinig heeft, verliest vaak nog meer

Question 7

utilitaristisch individualisme (Hobbes)

Answer 7

een benadering waarbij het individu rationeel handelt voor eigen voordeel, met onbedoelde gevolgen op macroniveau, zoals sociale ongelijkheid

Question 8

collectieve actie probleem

Answer 8

het dilemma dat ontstaat wanneer individuen rationeel gezien liever niet bijdragen aan collectieve goederen, maar wel profiteren als anderen dat doen. oplossingen zijn dwang (wetten), eigen belang (beloningen), en normen (reputatiesystemen) (meer mensen moeten inspanning leveren)

Question 9

structureel functionalisme

Answer 9

de benadering die de samenleving ziet als een functioneel geheel, zoals een organisme, waarin alle delen samenwerken voor sociale orde. elk onderdeel (zoals familie of institutie) heeft een specifieke functie binnen de samenleving

Question 10

division of labour (Durkheim)

Answer 10

verdeling van arbeid die bijdraagt aan sociale cohesie; in traditionele samenlevingen door eenheid en in complexe samenlevingen door onderlinge afhankelijkheid (organische solidariteit)

Question 11

manifeste en latente functies (Merton)

Answer 11

manifeste functie: de bedoelde functie van een sociale activiteit
latente functie: een onbedoeld effect, vaak bijproducten van sociale activiteiten die de functie niet direct beïnvloeden

functie: goed voor de samenleving
dysfunctie: negatief voor de samenleving

kijk samenvatting

Question 12

conflictsociologie

Answer 12

een benadering die stelt dat de samenleving gekenmerkt wordt door strijd en dominante klassen. sociale verschijnselen worden verklaard vanuit tegenstrijdige klassenbelangen, zoals tussen arbeiders en kapitalisten

Question 13

materieel determinisme (Marx)

Answer 13

stelling dat materiële omstandigheden en economische structuren de bewustzijn en levenshouding van individuen vormen; bezitters van productiemiddelen hebben meer macht en kunnen ideologieën verspreiden die de status quo (huidige stand van zaken) handhaven

Question 14

symbolisch interactionisme

Answer 14

benadering die de nadruk legt op de sociale constructie van de werkelijkheid door middel van interacties en symbolen (zoals taal en gebaren) die betekenis geven aan handelingen

Question 15

pragmatisme

Answer 15

filosofie die stelt dat de waarheid wordt bepaald door wat door een gemeenschap als waar wordt geaccepteerd; afhankelijk van context en situatie

Question 16

self-fulfilling prophecy

Answer 16

een verwachting die werkelijkheid wordt doordat mensen zich ernaar gaan gedragen

Question 17

self-defeating prophecy

Answer 17

een voorspelling die zichzelf juist ontkracht doordat mensen hun gedrag aanpassen

Question 18

pygmalion-effect

Answer 18

het fenomeen waarbij mensen zich gaan gedragen naar valse verwachtingen

Question 19

bounded rationality

Answer 19

het principe dat mensen beperkt zijn in hun vermogen om volledig rationele beslissingen te nemen voor een optie die “goed genoeg” is

Question 20

free rider problem

Answer 20

situatie waarin individuen profiteren van een goed of dienst zonder eraan bij te dragen, bijvoorbeeld bij publieke goederen die beschikbaar blijven, ongeacht of iedereen bijdraagt (micro)

Question 21

prisoner’s dilemma

Answer 21

een model voor situaties waarin samenwerking het beste resultaat oplevert, maar individuen vaak kiezen voor eigen belang, wat tot een slechtere uitkomst leidt

Question 22

olsen

Answer 22

hoe kleiner de groep, hoe meer collectieve actie (omgekeerd evenredige relatie tussen groepsgrote en mate van collectieve actie)

Question 23

interactive determination

Answer 23

het idee dat de betekenis van symbolen afhangt van de context en sociale interactie waarin ze gebruik worden (hoe een situatie of interactie de betekenis van een symbool veranderen of beïnvloeden)

Question 24

human agency

Answer 24

het vermogen van individuen om hun eigen keuzes te maken en te handelen naar eigen wil binnen sociale structuren

Question 25

role theory (Goffman)

Answer 25

theorie die stelt dat mensen sociale rollen aannemen in verschillende situaties om indrukken te beheren en hun identiteit te presenteren. dit omvat frontstage (actief in de rol, masker op) en backstage (uit de rol, masker af) gedrag

Question 26

roldistantie

Answer 26

het vermogen van individuen om een onderscheid te maken tussen hun eigen identiteit en de rol die zij in een sociale context aannemen

Question 27

sociale klassen (Marx en Engels)

Answer 27

de verdeling in de samenleving gebaseerd op bezit en toegang tot productiemiddelen, wat leidt tot klassenconflicten (bijvoorbeeld kapitalisten vs werkende klassen)

Question 28

kapitalisme en klassenstrijd

Answer 28

de economische en sociale ordening waarin bezittende klasse macht heeft over de arbeidersklasse, wat leidt tot uitbuiting en sociale ongelijkheid

Question 29

predatory class

Answer 29

een klasse die leeft in de bovenstructuur van de samenleving, vaak bestaande uit overheidsfunctionarissen of militaire elites die zich inzetten voorbehoud van de sociale orde en hun eigen belangen

Question 30

outer politics

Answer 30

de publieke en persoonlijke aspecten van politieke figuren, zoals schandalen

Question 31

inner politics

Answer 31

de economische structuren die de samenleving draaiend houden, zoals banken en financiering

Question 32

impression management (Goffman)

Answer 32

het proces waarin individuen hun sociale rol beheersen en een zelfbeeld uitdragen dat aansluit bij hun boodschap en sociale context

Question 33

interactive symbolisation

Answer 33

een proces waarin een symbool betekenis krijgt in sociale interactie en afhankelijk is van de situatie (ontstaan van symbolen door sociale interactie)

Question 34

emergence

Answer 34

het ontstaan van nieuwe symbolen of betekenissen door spontane sociale interactie die kunnen uitgroeien tot algemene concepten in een samenleving