Ars longa - Wprowadzenie1 Flashcards
czym jest sztuka?
Filozofowie i artyści od pokoleń zastanawiają się nad tym, czym jest sztuka i jaką pełni
funkcję w życiu człowieka. Sztuka jest pojęciem
niezwykle trudnym do zdefiniowania. Nie
budzi żadnych wątpliwości, że powstawaniu
wszystkich dzieł sztuki towarzyszy wysiłek
intelektualny artystów, którzy przenoszą
wytwory swojej wyobraźni na język właściwy
danej dyscyplinie i formie artystycznej.
Termin sztuka w starożytności
Termin sztuka jest tłumaczeniem łacińskiego słowa ars, będącego
odpowiednikiem greckiego techne, które określało sztuki wymagające wysiłku fizycznego.
Starożytni i średniowieczni uczeni dzielili bowiem sztuki na wymagające trudu wyłącznie
intelektualnego oraz takie, które angażują siłę mięśni. Większość dyscyplin (dziedzin)
sztuk plastycznych była zaliczana do tych drugich, podczas gdy wśród pierwszych znalazły
się muzyka i poezja. W konsekwencji takiego podziału rzeźba i architektura miały tę samą
rangę co rzemiosło. Z czasem pojęcia te nabrały jednak nowego znaczenia.
Termin sztuka w nowożytności
W nowożytności doszło do częściowego oddzielenia sztuk pięknych od rzemiosła, co
sprawiło, że wzrosła ranga malarzy, rzeźbiarzy i architektów. Najważniejsze dyscypliny
sztuk plastycznych zaliczono do sztuk wolnych, co stawiało je na jednym poziomie
np. z muzyką. Wydawać by się mogło, że łatwiej było wówczas zdefiniować, czym jest sztuka.
W renesansie wzrosły aspiracje artystów, którzy dyscypliny sztuk plastycznych zaczęli
traktować jako naukowe, dając im podłoże teoretyczne. Spowodowało to nowe problemy
z definicją.
Niektórzy uczeni podkreślali trwałość wytworów sztuk plastycznych, pozwalającą
zaliczyć je do sztuk szlachetnych. Próbowano je też definiować i zestawiać pod względem
przyjemności, której dostarczają. Ciągle jednak definicje te były nieprecyzyjne.
Termin sztuka w XIX wieku
W XIX stuleciu używano już pojęcia sztuki piękne, które odnosiło się do takich dyscyplin,
jak malarstwo, rzeźba i architektura. Ostatecznie uznano je za sztuki wolne. Próba
definicji sztuk jako naśladujących rzeczywistość umniejszała ich rangę, a utożsamianie
sztuki z pięknem spowodowało, że ta definicja również nie przetrwała próby czasu.
I chociaż zwyczajowo uczelnie zajmujące się kształceniem artystów plastyków nazywamy
akademiami sztuk pięknych, to wiadomo, iż dzieło sztuki nie musi być piękne, zwłaszcza że
pojęcie piękna również wymyka się próbom definicji.
Termin sztuka w XX wieku
Trudno też definiować sztukę poprzez
określenie jej zakresu, czyli dyscyplin, które obejmuje. Rozwój techniczny sprawił przecież, że powstały zupełnie nowe dyscypliny sztuk
wizualnych, jak fotografia czy film, co znowu
uniemożliwiło sprecyzowanie definicji.
Próbowano także sztukę zdefiniować jako
tę, która materializuje wizje, ale definicja
ta nie obejmuje niektórych zjawisk w sztuce
wieku XX, jak np. konceptualizmu. Wszak
artyści tego kierunku uznali, że dzieło sztuki
nie musi materialnie zaistnieć, o jego istocie
świadczy bowiem sama idea (pomysł), nie
zaś wykonanie.
dyscypliny artystyczne
Sztuka przemawia do nas różnymi językami, ponieważ każda z jej dyscyplin
dysponuje środkami sobie właściwymi. Zgodnie z utrwalonym podziałem można
wyróżnić ich pięć: architekturę, rzeźbę, malarstwo, grafikę i sztukę użytkową. Trzeba
jednak pamiętać, że współcześnie istnieją także inne sztuki wizualne. Ponadto wiele
dzieł sztuki nowoczesnej wymyka się próbom klasyfikacji, ponieważ wykorzystano
w nich środki artystyczne (środki ekspresji, środki wyrazu) właściwe kilku
dziedzinom (nie tylko plastycznym). Zmienia się też funkcja, a zarazem znaczenie
niektórych technik, co wpływa na podniesienie ich do rangi nowej dyscypliny
w sztuce. Dotyczy to np. rysunku, który kiedyś stanowił zaledwie etap przygotowawczy
do wykonania dzieła malarskiego, graficznego czy rzeźbiarskiego. Dzieła rysunkowe obecnie
stanowią odrębną wartość i dlatego coraz częściej mówi się, że rysunek jest kolejną dyscypliną
artystyczną.
architektura
Dyscyplinę artystycznego kształtowania budowli nazywamy architekturą. Trzeba
jednak zdawać sobie sprawę, że nie każdy budynek jest dziełem architektonicznym.
W dawnych wiekach budowniczy był rzemieślnikiem. Nie tylko projektował budynek,
lecz także sprawował nadzór nad jego powstaniem i wykończeniem. Od XVII wieku architektów, podobnie jak
innych artystów, kształcono w akademiach.
W wieku XIX dostrzeżono jednak, że ta
dziedzina twórczej działalności człowieka
wymaga szczególnego przygotowania
technicznego, a zatem jej miejsce jest
na uczelniach technicznych. Ze względu na
skalę i trudność przedsięwzięcia oddzielono
także proces projektowania od procesu
wykonania budynku, powierzając to ostatnie
zadanie budowniczym. Architektura była
więc pierwszą dyscypliną, w której dzieło jest
projektowane, ale nie musi być wykonane
przez jego twórcę, chociaż ten często jest
konsultantem.
Dzieła architektury pełnią różne funkcje,
przykładowo są obiektami mieszkalnymi,
budynkami użyteczności publicznej,
budowlami kultowymi. W dawnych wiekach
budowle powstawały z takich materiałów,
jak: kamień, drewno, cegła. Z czasem
pojawiło się wiele nowych technologii
budowlanych i materiałów, które nie tylko
zastępują tradycyjne, ale stwarzają też nowe
możliwości konstrukcyjne.
KLASYFIKACJA BUDOWLI
Ze względu na przynależność
do określonego typu osiedla:
- architektura wiejska,
- architektura miejska.
Ze względu na funkcję budowli:
- architektura kultowa, w odniesieniu
do religii chrześcijańskiej zwana
też sakralną (np. kościoły katolickie,
kaplice, baptysteria, cerkwie,
synagogi, meczety),
- architektura sepulkralna
(np. mauzolea, piramidy, mastaby),
- architektura inżynieryjna (np. mosty,
akwedukty, drogi, wiadukty, estakady),
- architektura ogrodowa
(np. altany, pawilony),
- architektura obronna (np. mury
obronne, zamki, barbakany),
- architektura użyteczności publicznej
(np. muzea, biblioteki, cyrki, teatry,
banki, siedziby urzędów),
- architektura świecka (budowle,
w których wyróżnia się mieszkalne,
np. pałace, wille, dwory, kamienice,
chaty).
Ze względu na materiał:
- architektura skalna,
- architektura murowana (kamienna
i ceglana),
- architektura drewniana,
- architektura betonowa
oraz żelbetonowa.
rzeźba
W przeciwieństwie do malarstwa i grafiki dzieła sztuki rzeźbiarskiej są obiektami
trójwymiarowymi. Rzeźby mogą być pełne (pełnoplastyczne), przeznaczone do oglądania
ze wszystkich stron, skomponowane razem z tłem, nazywane reliefem, czyli takie, które
można oglądać wyłącznie z przodu, oraz te, które tylko częścią stykają się np. ze ścianą.
Najczęściej stosowanymi materiałami rzeźbiarskimi są: kamień, drewno, metal oraz gips
i glina. Materiał ma zasadniczy wpływ na sposób formowania dzieła. Rzeźby z gliny formuje
się poprzez dokładanie kolejnych partii materiału. Gliniane wyroby są często wypalane
w celu ich utrwalenia lub służą jako model, według którego robi się odlewy z trwalszych
materiałów, np. z metalu. Wyroby z drewna i kamienia wykonuje się poprzez odrzucanie
lub wycinanie niepotrzebnych partii, przy czym należy pamiętać, że zbyt duży ubytek nie pozwoli na korektę. Rzeźba wymaga zatem często bardzo trudnych
i ostrożnych decyzji. Renesansowy włoski twórca Michał Anioł, jeden
z najwybitniejszych artystów wszech czasów, uważał, że w każdym bloku
marmuru zaklęta jest idea rzeźby doskonałej, a twórca powinien tylko
odrzucić to, co niepotrzebne.
Z dyscypliną rzeźby wiążą się też dzieła plenerowe, które w odróżnieniu
od pomników nie mają wyraźnych funkcji memoratywnych. Współcześni
artyści posługują się też formami, które nie polegają na modelowaniu
w materiale, ale na wykorzystaniu gotowych przedmiotów lub ich
elementów. Takie wieloelementowe kompozycje nazywa się instalacjami.
Powstają one w konkretnym miejscu we wnętrzu lub w plenerze.
KLASYFIKACJA RZEŹBY
Ze względu na technikę wykonania rzeźby
dzieli się na:
- pełne, przeznaczone do oglądania
ze wszystkich stron,
- reliefy, czyli przedstawienia
skomponowane łącznie z tłem,
przeznaczone do oglądania wyłącznie
od frontu,
- przyścienne, wykonane niezależnie
od tła, ale mające płasko
potraktowaną partię tylną.
Reliefy w zależności od stopnia
wypukłości kompozycji dzieli się na:
- płaskie (płaskorzeźba), gdy
kompozycja nieznacznie wychodzi
przed płaszczyznę tła,
- wypukłe (wypukłorzeźba), gdy
kompozycja wystaje bardzo wydatnie
przed płaszczyznę tła,
- wklęsłe (wklęsłorzeźba), gdy
płaszczyzna tła występuje przed
wykonaną w głębi kompozycją,
- stiacciato, czyli bardzo płaskie
i delikatne, sprawiające wrażenie
rysunku.
Ze względu na funkcje, jakie spełniają,
rzeźby dzieli się m.in. na:
- dekoracyjne,
- portretowe,
- architektoniczne,
- kultowe,
- memoratywne, czyli upamiętniające,
zalicza się do nich rzeźby pomnikowe,
które są dziełami wzniesionymi
dla upamiętnienia osoby lub zdarzenia
historycznego (np. posąg, grupa rzeźb
na cokole, kolumna, obelisk, naturalny
głaz), oraz nagrobne (sepulkralne)
malarstwo
Jedną z najstarszych dyscyplin sztuki jest malarstwo. Jego cechą jest posługiwanie
się przez artystów językiem linii i plam barwnych. Dzieło malarskie – niezależnie od
techniki, w której jest wykonane – zamyka się w dwóch wymiarach. Jeżeli więc przedstawia
świat rzeczywisty, intencją twórcy jest szukanie sposobu sprowadzenia trójwymiarowej
rzeczywistości do dwóch wymiarów. Dzieje się to w rozmaity sposób, np. poprzez
wykorzystanie różnych rodzajów perspektywy bądź poprzez świadomą rezygnację z efektu
trójwymiarowości na rzecz płaskiego potraktowania rzeczywistości. Dzieło sztuki malarskiej jest tworem oryginalnym, istniejącym tylko w jednym
egzemplarzu. Jeżeli ten sam autor namaluje drugi, taki sam obraz, nowo powstałe płótno
nazwiemy repliką. Jeśli inny twórca odwzoruje to dzieło – stworzy kopię.
Obraz kopiowany i świadomie opatrywany podpisem naśladującym sygnaturę jego twórcy
jest falsyfikatem. Terminy: oryginał, replika, kopia i falsyfikat dotyczą także wielu innych
dyscyplin sztuki, np. rzeźby.
Malarstwo było realizowane w wielu technikach i wypracowało ogromne bogactwo form.
Jego początki sięgają prehistorii. Zwykle artyści uważali je za najważniejszą i najmniej
utylitarną, czyli użytkową, dyscyplinę sztuki. W ciągu dziejów spełniało różne funkcje:
miało przede wszystkim charakter dekoracyjny, transponowało uczucia artysty, wyrażało
przeżycia religijne, przedstawiało rzeczywistość, symbolizowało świat abstrakcyjnych
pojęć, ilustrowało literaturę, a także służyło propagandzie.
KLASYFIKACJA MALARSTWA
Ze względu na funkcję, jaką spełniało,
ale również technikę wykonania,
malarstwo można podzielić na:
- monumentalne, które służy
dekoracji architektonicznej na
ścianie, sklepieniu, a nawet podłodze,
powstające w różnych technikach,
jak: fresk, al secco, graffiti,
mozaika,
- miniaturowe, które np.
w starożytności i w średniowieczu,
zdobiło księgi,
- tablicowe, które obejmuje obiekty
malowane na deskach, często
tworzące duże kompozycje
ołtarzowe,
- witrażowe, czyli barwne obrazy
zdobiące okna, tworzone
z wykorzystaniem szkła,
- sztalugowe, które obejmuje obiekty
nadające się do przenoszenia,
a powstaje z wykorzystaniem sztalug.
Malarstwo sztalugowe ze względu
na technikę wykonania można podzielić na:
- akwarelowe
- akrylowe
- olejne
- pastelowe
- temperowe
grafika
Dzieło graficzne, podobnie jak malarskie, powstaje w dwóch wymiarach i wykorzystuje
takie środki artystyczne, jak linia i plama. W węższym znaczeniu termin grafika określa
dzieło, którego istotą jest powielanie wzoru z przygotowanej matrycy. Ponieważ grafika
towarzyszyła zwykle drukowi, a ten dawniej był jednobarwny, utarło się przekonanie,
że cechą grafiki jest dwubarwność (barwa podłoża i barwa farby drukarskiej). W miarę
rozwoju technicznego nauczono się jednak uzyskiwać barwne ryciny poprzez nakładanie
różnych farb na tę samą płytę bądź na poszczególne kawałki matrycy, a następnie przez ich kolejne odbijanie. Pojawienie się komputera pozwoliło na uzyskanie grafiki wielobarwnej.
Grafikę od malarstwa odróżnia więc przede wszystkim to, że może w niej istnieć wiele dzieł
oryginalnych. Każda odbitka graficzna jest oryginałem, chociaż najwyższą wartość mają
pierwsze, numerowane odbitki.
KLASYFIKACJA TECHNIK GRAFICZNYCH
Ze względu na materiał, z którego
wykonana jest matryca:
- techniki metalowe (miedzioryt,
akwaforta, akwatinta, staloryt, sucha
igła),
- techniki niemetalowe (drzeworyt,
linoryt, litografia).
Ze względu na to, która część płyty
barwi odbitkę:
- technika druku wypukłego
(drzeworyt, linoryt),
- technika druku wklęsłego
(miedzioryt, staloryt, sucha igła
oraz techniki trawione, jak akwaforta
i akwatinta),
- technika druku płaskiego (litografia,
cynkografia, serigrafia)
sztuka użytkowa
Termin sztuka użytkowa dotyczy obiektów, które łączą funkcję użytkową
z estetyczną. Oczywiście jest on – jak wiele innych – nieprecyzyjny, ponieważ dużo
dzieł malarskich, rzeźbiarskich czy graficznych może łączyć te funkcje. Toteż sztuka
użytkowa obejmuje wszystkie te dzieła, które trudno jednoznacznie zaklasyfikować do
wcześniej wymienionych dyscyplin.
Ponieważ w dawnych wiekach wytwory, które łączyły funkcję użytkową i artystyczną,
były dziełem ludzkich rąk, zamiast terminu sztuka użytkowa używano pojęcia – rzemiosło
artystyczne. Do rzemiosł artystycznych zaliczano: złotnictwo, jubilerstwo, kowalstwo
artystyczne, ludwisarstwo, hafciarstwo, koronkarstwo, tkactwo, rzeźbę w kości i gliptykę,
czyli rzeźbę w kamieniach półszlachetnych lub szlachetnych, a także ceramikę, szkło
artystyczne i wiele innych. Od średniowiecza rzemieślnicy skupieni byli w cechach. Od
XVIII wieku wytwórczość ta przeszła do manufaktur. Rękodzielnictwo w XIX stuleciu
nie zaspokajało wszystkich potrzeb, gdyż pod względem liczby wyprodukowanych
przedmiotów nie wytrzymywało konkurencji z rozwijającym się przemysłem. Jednak
masowo produkowane przez przemysł wyroby w pierwszej połowie wieku XX nie
satysfakcjonowały odbiorców pod względem estetycznym. Z tego powodu pojawiła się
nowa odmiana sztuki użytkowej – wzornictwo przemysłowe, określane często angielskim
terminem design, w ostatnim czasie używanym także w wersji spolszczonej – dizajn. Obok
projektowanych przez artystów wyrobów przemysłowych istnieją jednak ciągle wyroby
rękodzielnicze, które cieszą się szczególnym uznaniem wyrafinowanych odbiorców
Treść dzieła sztuki
W najbardziej dosłownym znaczeniu pojęcie treść odnosi się do tematyki dzieła.
Jej rozpoznawaniem oraz badaniem najważniejszych źródeł tematów zajmuje się nauka
pomocnicza historii sztuki zwana ikonografią. Jej zadaniem jest m.in. rozpoznawanie alegorii,
personifikacji, czyli uosobienia, a także wyjaśnianie znaczeń symboli i atrybutów postaci.
W węższym znaczeniu ikonografią nazywa się też zbiór dzieł sztuki stanowiący dokumentację
danego tematu, jak ikonografia Bożego Narodzenia, ikonografia pejzażu polskiego itd.
Ponieważ niektóre dyscypliny sztuki wypracowały ogromne bogactwo tematyczne,
w dziełach malarskich, graficznych, rzeźbiarskich, a niekiedy nawet w sztuce użytkowej,
wyróżniamy gatunki, które pozwalają uporządkować i odpowiednio zakwalifikować
przedstawienie pod względem tematycznym.
Gatunki sztuk plastycznych
- Martwa natura
- Portret
- Pejzaż, zamiennie nazywany krajobrazem
- Akt
- Scena mitologiczna
- Scena batalistyczna
- Scena historyczna
- Scena rodzajowa
- Scena religijna
- Przedstawienie alegoryczne
- Przedstawienie animalistyczne
- Przedstawienie floralne
- Przedstawienie symboliczne
Wymienione powyżej gatunki czasem się przeplatają lub współistnieją, np. martwa
natura, w której przedstawiono przedmioty codziennego użytku, może mieć znaczenie
symboliczne, a w scenie rodzajowej niekiedy pojawiają się personifikacje wybranych
pojęć i idei. Co więcej, postaciom mitologicznym przypisuje się znaczenie symboliczne
i alegoryczne, jak dzieje się to w obrazach Petera Paula Rubensa czy Jacka Malczewskiego.
Wszystkie wymienione gatunki zawsze odnoszą się do sztuki przedstawiającej
(figuratywnej, przedmiotowej).
Martwa natura
ukazuje świadomie zestawione przedmioty (np. naczynia kuchenne
i stołowe, owoce, kwiaty w wazonie, artykuły spożywcze, książki). Występowała w sztuce
od antyku po czasy współczesne, ale jako temat samodzielny pojawiła się w wieku XVI
we Włoszech i w Niemczech, w XVII wieku zaś w Holandii.
Portret
przedstawia konkretnego modela.
Ze względu na sposób ujęcia wyróżniamy w portrecie: wizerunek głowy, popiersie (biust
portretowy), półpostać, ujęcie do kolan, ujęcie całopostaciowe (franc. en pied). W malarstwie,
grafice oraz w reliefach model może być przedstawiony przodem (franc. en face), bokiem
(z profilu) lub z półprofilu (franc. en trois quarts).
Portret może być reprezentacyjny, w którym model przedstawiony jest w pełnej godności
pozie siedzącej lub stojącej, w stroju oraz z atrybutami charakterystycznymi dla swojego
stanu lub pełnionej funkcji (twórca takiego portretu przede wszystkim pokazuje, kim
jest portretowany), oraz psychologiczny, który zwykle ma charakter skromniejszy, ale
uwaga skupiona jest nie tylko na podobieństwie, lecz także cechach osobowości postaci
(twórca portretu psychologicznego przede wszystkim ukazuje, jakim człowiekiem jest
portretowany).
Wśród portretów wyróżnia się także: portrety indywidualne (pojedynczych postaci),
portrety zbiorowe (grupy ludzi) i autoportrety, czyli portrety własne artystów.
Z gatunkiem portretu kojarzy się również ujęcie fizjonomiczne, to znaczy ukazanie pewnego
typu postaci, jak: starzec, filozof, wieśniak, góral, młoda kobieta. Ten gatunek uprawiany
był już w kulturach starożytnych.
Pejzaż, zamiennie nazywany krajobrazem
jest wyobrażeniem widoków natury. Jeżeli są
to konkretne miejsca, można używać pojęcia pejzaż topograficzny. W przypadku ukazania
miejsc nieistniejących możemy zastosować określenie pejzaż fantastyczny. Ze względu na
pokazane miejsca może to być weduta (pejzaż miejski) i marina (pejzaż morski). Pejzaż
ze sztafażem przedstawia niewielką grupę ludzi lub zwierząt na tle krajobrazu. Kaprys to
ukazanie elementów wyobrażonej, nieistniejącej architektury, a nokturn pokazuje krajobraz
o zmierzchu lub w nocy. Powyższe pojęcia nie wyczerpują możliwości klasyfikacji pejzażu, ponieważ można też
mówić choćby o pejzażach wiejskich, górskich czy leśnych, które jednak nie doczekały
się odrębnych nazw. W późnym gotyku i we wczesnym renesansie pejzaże wyobrażano
jedynie w tłach przedstawianych scen. Pejzaż jako gatunek samodzielny pojawił się
w Niemczech w czasach renesansu, a rozwinął w baroku.
Akt
jest pokazaniem nagiej postaci ludzkiej. Może występować samodzielnie lub być częścią
większej kompozycji. Gatunek ten istnieje już od paleolitu.
Scena historyczna
pokazuje wydarzenia dziejowe. Zagadnienie to można ujmować szeroko – w znaczeniu akademickim pozwala ono zaliczać do historii wszystkie figuralne sceny
narracyjne opisane w literaturze – albo wąsko, czyli włączać do scen historycznych tylko
tematy związane z rzeczywistymi wydarzeniami.
Scena batalistyczna
przedstawia epizody bitewne lub obrazy z obozowego życia żołnierzy.
Tematyka ta była znana już w najstarszych kulturach starożytnych. Sceny batalistyczne
zazwyczaj przedstawiają konkretne wydarzenia historyczne, ale mogą to być też bitwy
mityczne lub fantastyczne
Przedstawienie floralne
jest to kompozycja zainspirowana botaniką.
Przedstawienie symboliczne
zawiera motywy, które mają ukryty sens. W przeciwieństwie
do alegorii rozumianej jednoznacznie – symbol nie jest jednoznaczny, a jego odczytanie zależy
od kontekstu, w którym go przedstawiono. Z tego powodu paw w scenie mitologicznej będzie
atrybutem Hery, w sztuce wczesnochrześcijańskiej będzie oznaczał nieśmiertelność duszy
(gdyż wierzono, że jego mięso się nie psuje), a w dziełach nowoczesnych i współczesnych
– pychę i próżność
Przedstawienie animalistyczne
jest to dzieło ukazujące świat zwierząt prawdziwych lub
fantastycznych.
Scena mitologiczna
jest to pokazanie postaci zazwyczaj z mitologii greckiego lub rzymskiego
antyku, ale w szerszym znaczeniu dotyczy też mitów z innych obszarów kulturowych
Przedstawienie alegoryczne
jest to kompozycja, w której abstrakcyjne pojęcia lub idee
zostały przedstawione pod postacią ludzką, czyli upersonifikowane, zwierzęcą albo też
w formie grupy figur, których atrybuty, zachowania, pozy i gesty oznaczają określoną
sytuację. Alegoria ma zawsze stały umowny sens.
Scena rodzajowa
jest to obraz życia codziennego różnych grup społecznych, a także
wydarzeń związanych z obrzędami, zwyczajami i życiem towarzyskim. Odmianą scen
rodzajowych są charakterystyczne dla rokoka fêtes galantes, czyli zabawy w plenerze dam
i kawalerów ubranych w stroje dworskie, oraz fêtes châmpetres, czyli zabawy dam i kawalerów
przebranych w stroje pasterskie.
Scena religijna
ukazuje tematy lub symbole zaczerpnięte ze Starego lub Nowego Testamentu,
a także z apokryfów i żywotów świętych.
Dzieła, których treść oderwana jest od rzeczywistości (łac. abstractio ‘oderwanie’)
zalicza się do sztuki abstrakcyjnej (niefiguratywnej, nieprzedstawiającej). Mogłoby się wydawać,
że są one pozbawione treści, przemawiają bowiem tylko językiem form. Taki pogląd nie
ma jednak poparcia w rzeczywistości. Po pierwsze, dzieło abstrakcyjne niekiedy odbiorcy nie kojarzy się z niczym znanym, ale dla artysty punktem wyjścia była konkretna sytuacja,
która została głęboko przetworzona. Po drugie, treścią takiego dzieła nie musi być otaczający
świat, ale twórca wyraża np. gwałtowne uczucia, których doznawał. Z tego powodu treść jest
pojęciem szerszym niż temat.
Opisując np. dzieło malarskie pod względem treści, należy:
- określić gatunek, jaki reprezentuje
dzieło (jeśli można je zakwalifikować
do konkretnego gatunku), - sprecyzować, co ono przedstawia,
zaczynając od rzeczy najbardziej
istotnych, a następnie przechodząc
do szczegółów, - rozpoznać temat (jeśli mamy do
czynienia z dziełem figuratywnym)
i posługując się jakimkolwiek
słownikiem symboli, wyjaśnić
znaczenie poszczególnych elementów,
przedmiotów czy barw (jeśli
opisujemy dzieło symboliczne).
fresk, al fresco, buon fresco,
technika malarstwa ściennego, polegająca na malowaniu na mokrym tynku (pokrytym kilkoma warstwami zaprawy) farbami z pigmentów odpornych na alkaliczne działanie wapna, rozprowadzonymi wodą deszczową
al secco
technika malarstwa ściennego polegająca na malowaniu na suchym tynku barwnikami zmieszanymi z wodą
Graffiti
nazwa twórczości artystycznej, bazującej na umieszczaniu np. obrazów, podpisów, rysunków w przestrzeni publicznej lub prywatnej za pomocą różnych technik, najczęściej malowania sprayem
Mozaika
dekoracja w postaci ornamentu lub obrazu, wykonana z drobnych, o różnej kolorystyce, fakturze i kształcie kamyczków, kawałków szkła lub ceramiki
malarstwo akwarelowe
powstaje
na chłonnym papierze z zastosowaniem
farb rozpuszczanych w wodzie,
malarstwo temperowe
powstaje
z pigmentów rozpuszczonych w wodzie
z dodatkiem oleju i spoiwa pochodzenia
naturalnego, łączącego wodę z olejem
(np. kazeina lub białko jajka).
malarstwo pastelowe
powstaje na różnych,
najczęściej szorstkich podłożach,
z zastosowaniem pigmentów stopionych
w formę sztyftu,
